Tags
Bangladesh, Beeldende kunst, Brief, De liefdesbrief, Johannes Vermeer, Kunst, Middelburg, Schilderij, Tijl van Limburg
Ik zit de laatste tijd met m’n neus veel in boeken (en op internet) over Johannes Vermeer. En daardoor in z’n schilderijen – bij wijze van spreken. Want het zijn natuurlijk reproducties. De laatste keer dat ik een echte Vermeer zag, is ruim een maand geleden in de National Gallery in Londen. Vandaag keek ik weer eens goed naar De liefdesbrief.
De liefdesbrief – ca 1669 – 1670 – Johannes Vermeer
Vanuit een andere kamer kijken we naar een vrouw en een dienstmeisje. Ze heeft een instrument op schoot en een papiertje in haar rechterhand. Ik zou dit schilderij nooit de titel ‘Liefdesbrief’ hebben gegeven. Jullie wel?
In de vakliteratuur lees ik over allerlei verwijzingen op het schilderij naar de liefde of het gebrek daaraan. Het schilderij op de achtergrond – een bootje (symbool voor de afwezige man) op een rustige zee. Ook op het schilderij daarboven loopt een eenzame man in een verlaten landschap.
Ik vind de uitdrukking van de vrouw eerder zorgwekkend, vragend. Is ze van haar apropos door wat ze leest op het papiertje? Of is het een brief van het meisje die ze aan haar meesteres laat lezen? Komt de mevrouw te weten dat ze beiden dezelfde minnaar hebben?
Detail ‘De liefdesbrief’
Het wicht is blij met het nieuws, mogelijk kan ze zelf niet lezen. Haar mevrouw probeert haar verbazing te verbergen. Is de schilder misschien ook de schrijver van het briefje en de stiekeme observant vanuit een gang of andere kamer? Hoe reageren de dames op zijn snel geschreven kattebelletje? Het is mooi weer – zo aan het binnenvallende licht te zien – maar op het zeezicht-schilderij hangt een flinke, grijze wolk in een blauwe lucht? Onweer op komst?
Ik hoorde voor het eerst over dit schilderij in 1971. Heel Vlaanderen zat toen aan de radio gekluisterd. ‘De liefdesbrief’ was gestolen (gegijzeld) door ‘Tijl van Limburg’. Deze onbekende Robin Hood eiste 200 miljoen Belgische frank voor de slachtoffers van de hongersnood in Bangladesh. Hij belde de BRT (de radio-nieuws-dienst) tijdens het middagjournaal. Vlaanderen luisterde ademloos mee. Na een week werd ‘Tijl’ ontmaskerd, het bleek een 21-jarige te zijn die het schilderij onder zijn matras verborgen hield. Hij kon (stiekem) op heel wat sympathie rekenen voor zijn ‘nobel’ doel.
De restauratie duurde bijna een jaar. Ik zag het schilderij vorig jaar in Het Rijksmuseum in Amsterdam. Jammer genoeg samen met nog een paar tientallen andere bezoekers die zich op hetzelfde moment verdrongen voor dit 44 x 38cm grote (kleine) schilderij.
Lees meer in de serie Beeldende kunst.
Koen Schyvens 
Schitterende artiest!