Lobolo achteraf

Tags

Afrika, Bruidschat, Familie, Isabel, Lobolo, Mafalala, Mozambique, Taart, Traditie

Dit is het laatste stukje waarbij ik terugkijk naar onze bruiloft, tien jaar geleden. Dag één van een traditionele bruiloft werd bij ons dag drie. Ruim anderhalf jaar later. Ik leg kort uit hoe en wat en waarom.

Lobolo is de traditionele bruidsschat die de bruidegom moet betalen aan de familie van zijn aanstaande bruid. Ik schreef er al eens eerder over. Klik HIER. De ouders van Isabel hadden mij vrijgesteld van deze traditie. Zij komen oorspronkelijk uit een provincie in het noorden van Mozambique waar ze deze bruidsschat-ceremonie zelden in de praktijk brengen.

Al tijdens onze bruiloft vingen we de eerste klachten op. Koen en Isabel respecteren de tradities niet. De oudste nog levende tante uitte met grote regelmaat haar ongenoegen. Het was altijd mijn schoonmoeder die dit gezeur moest aanhoren. Nooit rechtstreeks aan ons gericht. Waarom is Tia Rosa verongenoegd? Zij is de oudste en er niets aan haar gevraagd. Zij en haar directe familie (gezin) zijn arm in vergelijking met Isabels ouders. De zaken van de lobolo-lijst gaan altijd naar de familie van het meisje. Dus ook naar Tia Rosa en aanverwanten. Meestal scoren de arme familieleden hun kleding voor de bruiloft via zo’n lijst.

Toen ik hoorde dat Tia Rosa beweerde dat Isabel niet zwanger werd omdat ik geen lobolo heb betaald, ging ik er me wat meer in verdiepen. Onzin natuurlijk maar ik ben wel nieuwsgierig. Ik zocht de familie op en legde uit dat mijn (enige) zus en haar dochters niet op onze bruiloft aanwezig konden zijn omdat zij geen vrijaf kregen. Maar nu zouden ze wel komen voor de lobolo. Ik vroeg Tia Rosa om een lijst te maken. Die lijst kreeg ik. Normaal wordt daar flink over onderhandeld. Ik ging na raadpleging en overleg akkoord met het gevraagde. Mijn schoonmoeder en Isabel gingen op stap met de boodschappenlijst. En dan was het zover. Tia Catarina (zaliger) nam opnieuw de honneurs waar (als zijnde een ‘Schyvens’) en nam mijn zus en nichtjes op sleeptouw.

Mijn zus en mijn nichtjes, vriendin Hawa en Tia Catarina met alle lobolo-aankopen in een grote koffer.

De dag voordien hadden we alle eten en drank al gebracht. Tia Catarina gaat nu alles uitstallen voor het lobolo-committee …

Een woordje uitleg. Zie je de man (een neef) met het blauwe overhemd met een papier in zijn handen? Hij is de secretaris en controleert of alles van de lijst ook daadwerkelijk wordt geleverd. Bij elke jurk, capulana of overhemd wordt ook een briefje van 100 meticais toegevoegd. Zoals je ziet op de foto zitten de twee families tegenover elkaar. De hele lijst wordt afgewerkt.

Wat valt waarschijnlijk niet op? Je ziet geen Isabel en geen Koen op de foto’s. Het bruidspaar is NIET aanwezig, het is een kwestie tussen twee families, niet van de geliefden. In de praktijk mocht ik wel toekijken. Isabel niet. Als het committee zijn zegen heeft gegeven mag het aanstaande bruidspaar er ook bij zijn. En is het tijd voor familiefoto’s.

Nog een woordje uitleg. De man naast Isabel is haar oudste broer. Hij woont in Zuid-Afrika. Als mannelijke stamoudste wordt hij helemaal in het nieuw gestoken. Onderdeel van de lijst! Een pak, een hoed, schoenen en een wandelstok. Daarna wordt er gegeten en gedronken. Natuurlijk met taart want een Mozambikaans feest kan niet zonder taart.

Ik heb hier in Mozambique nog nooit iets gehoord over 12,5 jaar. De koperen bruiloft. Oktober 2025. Wie weet wordt dat wel een verrassing voor hen …

Advertentie

Xiguiane, 10 jaar geleden

Tags

Bruid, Bruidegom, Bruiloft, Capulana, Familie, Feest, Jardim, Mozambique, Taart, Tent, Vrienden, Xiguiane

Een Mozambikaanse bruiloft bestaat meestal uit drie onderdelen. De eerste dag heet ‘lobolo’, de tweede dag is de officiële trouwdag, dus met iemand van de burgerlijke stand. De derde dag heet ‘Xiguiane’ of met andere woorden ‘de traditionele bruiloft’. Vandaag dus 10 jaar geleden. 27 april 2013.

Ik leg uit waarom ‘Xiguiane’ een leuk en interessant gebruik is. Bruiloften in Mozambique zijn in het algemeen erg chique. Iedereen is mooi en rijkelijk uitgedost. Dames zullen bijna altijd een nieuwe outfit kopen. Jurk, schoenen, bijpassende handtas. Soms ook een hoed, een sjaal. Er wordt geld uitgegeven voor de kapper en voor mooi gelakte nagels. Al bij al … best duur als je wordt uitgenodigd. Niet iedereen kan zich dat permitteren. Dan brengt de Xiguiane de oplossing. Familie kiest een capulana (wikkelrok) uit en laat een polo-shirt ontwerpen. Meestal met een fotootje en een spreuk op het shirt. Kosten hooguit een tientje. Ik spreek over euro’s. Dus ook armere buren, neven en nichten, ooms en tantes en vrienden kijken uit naar deze tweede (derde) dag.

Het ja-woord is al gegeven op de vorige dag. Nu is het een bijeenkomst van beide families. Meestal op het erf van de ouders van de bruid. In ons geval was het in een tent in onze tuin. Er zijn traditionele welkomstwoorden, dansen, liedjes, optredens, cadeau’s, capulana-omwikkeling, enzovoort. Een tweede taart. En natuurlijk veel eten en nog meer drank en een dj. Tia Catarina nam mijn Vlaamse en Nederlandse familie op sleeptouw. Heel leuk.

Zoals je op de foto’s kunt zien gaat het er veel gemoedelijker aan toe. En bruid en bruidegom dragen lokaal ontworpen kleding. Mannen dragen zelden een pak of een stropdas. Overal zie je capulana’s of kleding gemaakt van capulana’s.

Met vrienden en familie.

Bijna iedereen – zeker mijn Vlaamse en Nederlandse gasten – vonden deze dag het hoogtepunt van onze bruiloft. Ik geef ze groot gelijk. Het was geweldig! Ook omdat het anders is dan anders. Morgen vertel ik nog iets over onze ‘lobolo’. Dat deden wij niet zoals gebruikelijk vooraf maar achteraf. Mocht je nu al nieuwsgierig zijn wat dat betekent, klik dan HIER. Een logje uit 2012 over de lobolo van vrienden.

Tinnen bruiloft

Tags

10 jaar, Accordeon, Bruiloft, Cachoeira, Casamento, Dansen, Derk, Familie, Fotoarchief, Huwelijk, Isabel, Kus, Stewart Sukuma, Taart, Tin, Umoja CFC

“De naam die hoort bij 10 jaar huwelijk is: tinnen bruiloft. Tin staat namelijk symbool voor een lange levensduur en voor flexibiliteit. Twee eigenschappen die best handig zijn als je getrouwd bent! Het materiaal dat ook bij dit huwelijksjubileum past is staal.” (uit: Kaartje2go)

Laat ik een paar foto’s uit het archief toevoegen.

Wil je nog meer foto’s zien (en heb je Facebook) klik dan HIER.

Morgen nog een dagje terugkijken want een Mozambikaanse bruiloft is meestal een drie-traps-raket.

Tante Doortje

Tags

Antwerpen, Bezoek, Boechout, Boerentoren, Camping Tante Doortje, Dennedune, Fotograaf, Groenplaats, Hoorn, Logeren, Nostalgie, Onze Lieve Vrouwe kathedraal, Politiefotograaf, Tante Doortje, Terschelling

De mevrouw die ik als kind Tante Doortje noemde, was geen echte tante van me maar de vrouw die een camping uitbaatte op Hoorn (Terschelling) – recht tegenover ‘Stilma’ (later een Spar-winkel). De camping vlakbij de watertoren – aan de rand van het bos van Hoorn.

Tante Doortje – respectievelijk de weduwe Doeksen en Camping Tante Doortje. Ik heb waarschijnlijk honderden keren ‘Bij Tante Doortje’ geantwoord op de vraag waar wij kampeerden tijdens onze vakanties. De eerste keer was in de zomer 1967. Bijna zes weken stond onze bruine bungalowtent op het kleine veldje. Het begin van een heel lange traditie. Zes weken werden twee maanden. Ik heb er al veel vaker over geschreven. De camping heet nu ‘Camping Dennedune’. In opzet nog bijna hetzelfde als vijftig jaar geleden. Alleen is het nu de kleinzoon van Tante Doortje die de camping runt.

In dit logje wil ik het niet over de camping hebben maar over het bezoek van Tante Doortje bij ons thuis in Boechout (België). Dat was volgens mij een grote belevenis voor alle betrokkenen. Wij gingen elk jaar naar haar. Nu kwam zij naar ons. Volgens mij was het best bijzonder dat zij naar ‘de wal’ ging. En dan ook nog helemaal naar het buitenland. Een hele onderneming. Op bezoek bij ‘Schyvens’, bij de Belgen van het kleine veldje. Ik denk niet dat zij veel andere, vaste kampeergasten heeft opgezocht in bijvoorbeeld Krommenie, Groningen, Sneek, Franeker of Amersfoort. Zij kwam niet alleen maar met het gezin van haar dochter (dochter, schoonzoon en drie kleinzonen). De jongens waren van onze leeftijd. We kenden ze van onze vakanties.

Tante Doortje en haar familie op bezoek in Boechout (België)

Op de achterste rij van links naar rechts: Tante Doortje (weduwe Doeksens), mijn moeder (Lutgart) en mijn vader (Frans). Op de voorste rij van links naar rechts: de twee jongste kleinzonen. Ik denk dat Richard de jongste is. De naam van zijn broer ben ik vergeten. Dan sta ik in het rijtje met een zware boekentas. Mijn jongere broer Bart heeft onze kat ‘Poesie’ in zijn armen. Naast hem Henk en dan zijn moeder – Annie, dochter van Tante Doortje. De foto’s zijn gemaakt door meneer van der Veen, schoonzoon van Tante Doortje, politiefotograaf van de gemeentepolitie Leeuwarden. Ik heb hem jaren later nog een keer ontmoet in Ljouwert – hij was toen in functie als politieagent. Net geen bekeuring, wel een waarschuwing. Hij herkende me direct en was verbaasd dat ik in zijn stad studeerde.

Ik herinner me dat het bezoek van Tante Doortje in de tweede helft van oktober was. Ik denk 1968 of 1969. Herfstvakantie in Nederland (*) maar wij moesten nog naar school tot Allerheiligen. Tante Doortje, haar dochter en schoonzoon logeerden in een nabijgelegen hotel. De jongens sliepen bij ons. Wij aten altijd samen. Overdag werden er uitstappen gemaakt. Naar Lier (begijnhof, Zimmertoren, een wandeling langs de Nete) en naar Antwerpen (het Steen, de Grote Markt, de kathedraal, de Groenplaats). Mijn vader speelde (een beetje) voor gids.

Tante Doortje op de Groenplaats (Antwerpen) tussen de duiven.

Op de achtergrond de kathedraal van Antwerpen.

Tante Doortje op bezoek in België

Of deze derde foto in Antwerpen of in Lier is gemaakt weet ik niet. Als ik Henk zo naar boven zie kijken dan kijkt hij waarschijnlijk naar de Onze Lieve Vrouwe kathedraal of naar de Boerentoren. Allebei in Antwerpen.

Deze drie foto’s vond ik vorig jaar in een kartonnen doos die jarenlang bij mijn moeder in een kast stond. Prachtige foto’s van een ‘wereldberoemde vrouw’ op Hoorn (Terschelling). Een begrip. Hoeveel badgasten zouden er bij haar gekampeerd hebben? Op het kleine veld of op het grote veld. In het bakkershuisje, in de grote schuur of in de appartementen achter haar woonhuis. Vele honderden of duizenden. Ik denk dat mijn ouders tot 1986 een deel van hun zomervakantie doorbrachten bij Tante Doortje.

(*) Wij kregen elk jaar in de Nederlandse herfstvakantie bezoek. Tante Doortje en haar familie. Tante Joke en Ome Geert en hun jongens (uit Groningen). Meneer en mevrouw Nauta (uit Amersfoort). Waarom ik dat nog zo goed weet? Omdat ik altijd verjaarde tijdens die bezoeken. En wat ik ook nog weet: al deze gasten aten nooit dubbele boterhammen (hún boterhammen zijn veel dikker gesneden) en ze aten een zacht gekookt ei zonder brood. Gewoon als een lekkernij. Raar vond ik dat … raar.

Oma

Tags

Delafontaine, Dentergem, Doopsel, Familie, Familiegeschiedenis, Grote Oorlog, Ieper, Last Post, Menenpoort, Oma, Plechtige communie, West-Vlaanderen, Westhoek

Gelukkig is het geen ernstige afwijking maar ik onthoud (onthield) gemakkelijk data. Een verjaardag. Een sterfdag. Van dat soort zaken. Ik had de verjaardagskalender – die naar goed Nederlands gebruik ook in ons toilet hing – meestal niet nodig. Sinds ik lid ben van Facebook herinneren zij mij aan verjaardagen. Eigenlijk vind ik dat jammer want nu is mijn gave – ik overdrijf, dat begrijp je – niets meer waard.

Neem nu vandaag. Ik ben mogelijk de enige die zich herinnert dat mijn grootmoeder – mocht ze nog in leven zijn – vandaag verjaart. Ze zou in dat geval 124 geworden zijn. Een zinloze gedachte uiteraard. Maria Delafontaine. De moeder van mijn moeder. Mijn meter.

vlnr Nonkel Pater (Frans De Smedt), mijn vader (Frans Schyvens), een verpleegster, mijn oma (Maria Delafontaine) en mijn opa (Gerard De Smedt). En de boreling – drie dagen oud – ben ik.

Mijn oma werd geboren in Dentergem (West-Vlaanderen) op 15 januari 1897 en ze overleed op 4 juni 1987 in Mortsel (provincie Antwerpen). Ze werd 90 jaar – tot twee weken voor haar overlijden woonde ze zelfstandig in Boechout – recht tegenover mijn ouderlijk huis. Toen ze werd opgenomen in het ziekenhuis sprak ze de legendarische woorden: “Hier ligt de held geveld!” Wat ze het vervelends vond was dat ze nu voor het eerst in haar leven iemand ‘tot last’ was. Dát was absoluut niet haar ‘ding’ – om het populair te zeggen.

Ik was haar eerste kleinkind. Oma. Ik vertel nog heel vaak over haar – meestal in verband met eten. Ze heeft me niet leren koken in de zin van instructies geven maar ik keek hoe zij het deed en sloeg dat – onbewust – op in mijn geheugen. Stoofvlees. Kalfstong in madeirasaus. Asperges. Appelmoes. Rode kool. Fricandonneke. Vol au vent – die zij ‘koninginnenhapjes’ noemde. Tomatensoep. Pudding. Zwezerik. Bleekselderij en prei – altijd in een witte saus. Rabarber. De lijst is nog veel langer. Ik maak deze gerechten zeer regelmatig klaar en dan ruikt het in de keuken naar ‘Oma’. Isabel vindt al deze gerechten lekker – behalve de rode kool. “Veel de zoet!”

Mijn plechtige communie – mei 1968. Vlnr mijn grootvader en peter (Jules Schyvens), Koen met een plastron, mijn grootmoeder en meter (Maria Delafontaine) en rechts op de voorgrond haar oudste broer, Nonkel Gustaaf (Gustaaf Delafontaine)

Ik kan veel logjes vullen met verhalen over haar. Eentje vertel ik vandaag. Zij vertelde me dit verhaal toen ik zelf een jaar of 18 was. Een verhaal toen zij ongeveer dezelfde leeftijd had. Tijdens de Grote Oorlog (1914-1918). Zij woonde toen nog bij haar ouders in Dentergem. Haar vader was meubelmaker met een eigen zaak – gespecialiseerd in kerkmeubilair. Een familie met aanzien. Het jaartal weet ik niet precies. Laten we zeggen ergens op een mooie septemberdag 1915. Ze loopt met haar beste vriendin door het dorp – ik stel me haar flanerend voor – (dat vertelde ze me niet hoor). Ze passeren een braakliggend terrein, een verlaten appelboomgaard. Vervallen muurtjes eromheen. Ze klimmen over de muur en ze rapen en plukken een paar rijpe appels. En net als Eva uit de bijbel neemt ze een lekkere hap uit zo’n appel. Dat was buiten de veldwachter gerekend. Hij arresteerde de dames ter plekke wegens diefstal en huisvredebreuk. Betrapt op heterdaad door de champetter. Ze werden overgebracht naar het politiebureau. Stel je voor … midden in de oorlog, het front is nauwelijks vijftig kilometer verderop.

Natuurlijk werd haar vader ontboden op het politiebureau. Hij wilde de boete betalen maar zijn dochter – mijn oma dus – weigerde pertinent. Nee en nog eens nee. Ze was furieus. Dit is geen diefstal. Het hele dorp weet dat daar – bij die appelbomen – niemand woont. Het is van niemand. Iedereen klimt daar wel eens over de muur. Punt uit. Koppig als ze was besloot ze in de politiecel te blijven tot haar ‘schuld’ was afgelost. Zo gebeurde. Vader Delafontaine droop af zonder een boete te betalen. Zijn dochter kwam na een nachtje ‘op water brood’ weer thuis. Oma vertelde me dat een jarenlange, sluimerende vete tussen haar familie en de familie van de veldwachter een belangrijke rol speelde.

Je kunt je voorstellen dat ik als tiener met m’n oren stond te flapperen toen mijn grootmoeder vertelde dat ze ooit in de ‘gevangenis’ had gezeten. Ongelooflijk. De Grote Oorlog bracht ook verdriet. Haar lievelingsbroer – (nonkel) Rudolph – sneuvelde aan het front. Als ik in de Westhoek ben en de Last Post bij de Menenpoort hoor, gaan mijn gedachte automatisch uit naar mijn oma maar ook naar nonkel Rudolph. Een man die ik uiteraard nooit persoonlijk heb gekend.

Toen mijn grootmoeder overgrootmoeder werd, veranderde haar naam van ‘Oma’ naar ‘Oma Koekje’. Uitleg overbodig lijkt me. Er moest tenslotte onderscheid zijn tussen ‘Oma Rietje’ en ‘Oma Pino’ (meneer oma de mama).

Als ik dit logje nog eens herlees besef ik dat ik dit stukje ook op 2 november – Allerzielen – had kunnen schrijven want alle familieleden die ik opvoer zijn al lang gaan ‘hemelen’. Ik houd ze ‘levend‘ in mijn verhalen – zal ik maar zeggen.

In de serie: FAMILIE en KOEKJESTROMMEL

Mijn sportcarrière (1)

Tags

Atletiek, Boechout, Buurjongens, Eksel, Familie, Gymnastiek, Jeugd, Marc Smet, Paul Thys, Pius X, Sfinks, Sgola, Sint-Gabriël, Sport, Tienkamp, Turnen, Wommelgem

Overdrijven is ook een vak. Dat bewijst de titel van dit stukje. Ik hou van sport maar de eerlijkheid gebied om te zeggen dat ik hou van sport kijken en over sport lezen. Natuurlijk heb ik een paar maal actief sport beoefend maar het zal hooguit een kort hoofdstuk worden in mijn niet bestaande memoires. Mogelijk enkel een voetnoot.

Zoals elk kind en jongere die naar school gaat krijg je lichamelijke opvoeding. Ik dus ook. Turnen of gymnastiek. Verschillende woorden voor hetzelfde. Ik vond als kind de turnles op school een uurtje om te overleven en om te proberen niet te hard op te vallen. Laat ik zeggen dat ik meestal een 6 scoorde. Op mijn rapport kreeg ik meestal een 7. Ik deed mee maar blonk nergens in uit. Ik beheerste de basisoefeningen maar aan het sportraam hangen en dan je benen horizontaal heffen. Zucht. Buikspieroefeningen. Ja, ik deed het tienmaal als dat moest maar dat is dan ook alles wat er over te zeggen is. Ik was van gemiddelde lengte dus ik stond altijd halverwege de lange rij (jongens) om over de bok of de plint te springen. Het ging, soms met een beetje hulp van de meester.

Koen in het tweede leerjaar bij meester Marcel Jansen (*)

De zwemles in het Astridbad in de Nerviërstraat in Antwerpen was van hetzelfde laken een pak. Ik deed alles – zonder protest – mee maar was geen hoogvlieger cq hard-zwemmer. Ik herinner me vooral de enorme chloorgeur en de galmende gangen. En de naar pis stinkende kleedhokjes. Later heb ik op vrijwillige basis mijn reddings-brevet gehaald. Ik heb zelfs een keer meegedaan aan provinciale schoolkampioenschappen zwemmen provincie Antwerpen. Een verhaal voor een andere keer.

Op de middelbare school begonnen de gymnastieklessen dikwijls met lopen. Rennen dus. Geen wedstrijd – toch niet officieel – maar het hardlopen volhouden zonder te wandelen. Op Sint-Gabriël was dat een rondje op de piste van Sgola, daarna een rondje door het park – langs de sfinksbeelden – langs het latere Sfinks-café – terug naar de piste en nog een extra laatste rondje. Ik schat de totale afstand op 1000 tot 1200 meter. Ik eindigde steeds in de tweede groep van de middenmoot.

Later op Pius X (op ’t Kiel in Antwerpen) maakten we kennis met meerdere sporten. Handbal, basketbal, volleybal, badminton, zaalvoetbal en mijn favoriet: honkbal of de softbal-variant. Veel leuker dan het saaie turnen. Onze gymleraar gaf ons ook yoga – zeer vooruitstrevend voor de zeventiger jaren. Ik vond het een verademing.

Als kind (en tiener) heb ik op twee sportclubs (verenigingen) gezeten. Op atletiek en op turnen. Dat laatste zal je vast verbazen gelet op wat ik hierboven schreef. Ik snap het met terugwerkende kracht ook nauwelijks. We mochten van mijn vader (ouders) niet op voetbal want dat is een ploegsport. Omdat we een chalet in Eksel (Vlaams Limburg) hadden waren we de meeste weekends daar te vinden. De redenering van mijn vader was: als je je engageert voor een teamsport dan moet je er ook zijn op de wedstrijddagen. En dat kon ik dus niet garanderen. Vandaar GEEN voetbal, WEL atletiek. Deze sport is veel individueler. De beperkte club-meetings werden ruim van te voren ingepland. Dat kon wel. Ik specialiseerde me – dat is wel een erg groot woord – in de korte loopnummers. 100, 200 en 400 meter. 60 of 100 meter horden en verspringen. Op clubkampioenschappen heb ik tweemaal de hele tienkamp meegedaan. 100 meter lopen, verspringen, kogelstoten, hoogspringen, 400 meter lopen, 110 meter horden, discuswerpen, polsstokhoogspringen, speerwerpen en de 1500 meter. Alleen met polsstokspringen haalde ik beide keren 0 punten. Ik eindigde steevast bij de laatste vijf. Eigenlijk was het een tweekamp met mijn beste vriend en buurjongen Marc. Dat was een wedstrijd in een wedstrijd – die hij meestal nipt won. Zijn broer Pierre haalde afwisselend goud, zilver of brons dankzij hoge scores bij hoogspringen. In onze atletiekclub (SGOLA) hadden we twee olympische atleten. Paul Thys en Marc Smet. Onze ‘helden’ waren ook deels onze trainers.

Nog even over mijn turnavontuur. Er woonden altijd een aantal jongens bij ons in huis. Een tijdje was dat Rudy uit Wommelgem. Zijn vader was reder en vaak van huis. Zijn zoon woonde in de week bij ons en ging in het weekend naar huis. Op dinsdagavond ging hij nog steeds op de fiets vanuit Boechout naar zijn turnkring in Wommelgem. Op ’t Laar – in de buurt van Fort 2. Algauw vonden de vaders dat ik hem moest vergezellen. Dat deed ik. Vooral het fietsen naar – en het terugfietsen naar huis vond ik fijn. We maakten er op de Borsbeeksesteenweg fietswedstrijdjes van. Daarmee haalde ik een behoorlijk resultaat. In de turnzaal was ik van dezelfde middelmaat die ik eerder beschreef.

In een volgend stukje vertel ik meer over mijn sportief leven. Hahaha.

(*) Bij de foto. Waarom deze foto? Ik ging in mijn fotoboeken op zoek naar een sportende Koen. Niet te vinden als ik alle vakantie-kiekjes niet als sportief beschouw. Op bovenstaande foto zit ik op de eerste rij – de tweede van links. In mijn (ons) turnuniform. Een wit shirt met het Sint-Gabriël-logo (schildje) op de borst en een blauwe short. Zo liepen we ook mee in de jaarlijkse processie in het dorp. Uiteraard met witte sokjes en witte turnpantoffels (turnsloefen). Mijn vriend Marc G staat op de tweede rij in het midden. Een andere goede vriend en buurjongen (Dirk v T) zit ook op de eerste rij – de vierde van rechts.

Toevallig meelezende mensen uit Boechout … wie herken je nog meer?

Terug naar school

Tags

Begrafenis, Bernard De Pooter, Davidsfonds, Familie, Felix Eyskens, Onderwijzer, Opa, Overlijden, Schilder, Sint-Amands, Sint-Bavo

1 september. De traditionele dag dat kinderen weer naar school gaan in België. De zomervakantie begint elk jaar op 1 juli en op 1 september beginnen de scholen weer. Dat was zo toen ik naar school ging en gaat vandaag nog steeds zo. In België doen ze niet aan vakantiespreiding. Familievakanties worden ofwel rond 21 juli (nationale feestdag) of rondom 15 augustus (Onze Lieve Vrouw Hemelvaart) georganiseerd – meestal afhankelijk wanneer ouders vakantie hebben. Mijn ouders werkten in het onderwijs. 1 september was dus ook de dag dat zij weer volle bak aan de slag gingen.

Ik ga nu nog een generatie verder terug. Ook mijn grootvader – de vader van mijn moeder – was onderwijzer. Gerard Karel De Smedt. Hij was schoolhoofd (hoofdonderwijzer) van de gemeentelijke jongensschool in Sint-Amands aan de Schelde. Hij noemde zichzelf het liefst onderwijzer-kunstenaar. Zijn oudste broer (Nonkel Mon) was heel wat jaren burgemeester van Sint-Amands en een andere broer (Nonkel Pater) was ruim dertig jaar missionaris (Scheutist) in Chinees Mongolië.

Mijn opa stichtte het Davidsfonds in zijn geboortedorp en samen met zijn broer startten ze het kunstgilde ‘Het Vierkant’ in Puurs. Een groep schilders die les kregen van mensen als Felix Eyskens (Vlaams impressionist) en Bernard De Pooter. Hij sprak met grote waardering over hen.

Scheldezicht – © Gerard Desmedt

Hooitijd – © Gerard De Smedt

Landschap in Klein-Brabant – © Gerard Desmedt

Drie schilderijtjes van mijn opa met de originele (gipsen) lijsten. Hij heeft nooit kunnen vermoeden dat zijn werk ooit aan een Mozambikaanse muur zou hangen.

Mijn moeder, mijn oma, mijn tante Lief en mijn opa (1939)

Ik heb niet heel veel eigen herinneringen aan hem want hij overleed op 1 september 1964 in Boechout. Vandaag dus zesenvijftig jaar geleden. Ik was bijna acht jaar. Ik herinner me opa het best in zijn garage-atelier. Zittend op een krukje, gehuld in een stofjas, bril op zijn neus, schilderspalet in zijn linkerhand en een penseel in de aanslag. Hij sprak zacht en was zachtmoedig. Als ik bij hen mocht mee-eten kreeg ik een glaasje tafelbier. En ik herinner me dat hij zijn boterhammen altijd in de koffie sopte voordat hij ze opat. Ik herinner me het zachte geslurp en de geur. Waarschijnlijk had hij zijn gebit niet in maar dat besefte ik niet als kind. Wij woonden in dezelfde straat – schuin tegenover hen.

Ook herinner ik me die dagen van begin september 1964. Mijn grootouders woonden toen nog niet heel lang in Boechout. Zij verhuisden enkele jaren eerder vanuit Sint-Amands naar dezelfde straat in Boechout waar hun oudste dochter (mijn moeder) had gebouwd. Voor het eerst kwam ik in aanraking met de dood. Tegelijkertijd werd ik er ver weg van gehouden. Ik herinner me heel goed dat het huis van opa en oma helemaal was bekleed met zwarte doeken. Een soort donkere grot. Spannend en griezelig tegelijkertijd. Ik heb opa niet opgebaard gezien daar vonden ze mij te jong voor. En tijdens de begrafenis moest ik bij oma blijven. Waarom weet ik niet. Ik had mijn eerste communie anderhalf jaar eerder al gedaan. Mocht een weduwe niet mee naar de mis en het kerkhof? Ik kan het hen niet meer vragen. Ik herinner me wel dat de (zwarte) begrafenisstoet vertrok in de Welvaartstraat richting parochiekerk Sint-Bavo.

Drie jaar later toen de Bomma – de moeder van mijn vader – overleed, was ik wel overal bij betrokken, inclusief het groeten van mijn opgebaarde grootmoeder tot het meelopen in de begrafenisstoet.

Je zult het wel begrijpen … 1 september had bij ons thuis altijd een klein zwart randje ondanks de opwinding van de eerste schooldag.

Moederkesdag

Tags

15 augustus, Feestdag, Feestdagen, Katholiek, Maria Hemelvaart, Naamdagen

15 augustus. Een datum die in mijn geheugen staat gegrift. Moederkesdag in (katholiek) Vlaanderen. Of beperkt dit fenomeen zich enkel tot groot Antwerpen? Ik denk het niet want mijn grootmoeder is West-Vlaams van geboorte (Dentergem). Het is vooral de herinnering aan mijn oma. Zij vond 15 augustus de belangrijkste dag van het jaar. Ik spreek over de moeder van mijn moeder. Mijn meter (bij mijn doopsel). Zoals de traditie het voorschreef in de vijftiger-jaren kreeg het eerst geboren kind als (doop)peter de vader van de vader en als (doop)meter de moeder van de moeder. Laat ik het illustreren met een foto.

Op bezoek bij de kleine Koen

Op de foto van links naar rechts – uiteraard kunnen jullie dat zelf wel invullen – mijn peter – Bompa Jules Schyvens. Ondergetekende op zijn tweede levensdag, mijn moeder natuurlijk en haar moeder: Maria De Smedt Delafonteyne (*), mijn meter. Wij noemden haar ‘Oma’ (en Opa) om onderscheid te maken met Bompa en Bomma. Later toen wij zelf kinderen kregen werd het ‘Oma Koekje‘. Mijn moeder werd ‘Oma Pino‘. Mijn grootmoeder werd 90 jaar en woonde (en was) tot twee weken voor haar overlijden zelfstandig.

15 augustus was een dubbele feestdag. Moederkesdag (Maria Hemelvaart) en háár naamdag. Mijn oma stamde uit de tijd dat verjaardagen niet belangrijk waren maar feestdagen wel. Bij haar verjaardag op 15 januari haalde ze haar schouders op maar 15 augustus was een ‘hoogdag’. Zo weet ik bijvoorbeeld dat mijn moeder haar feestdag op 16 juni is / was (de heilige Lutgardis). Mijn vader op 4 oktober (Sint Franciscus). Mijn eigen naamdag op 26 november (heilige Koenraad von Kontanz) en mijn broer op 24 augustus (heilige Batholomeus). ’t Is maar dat je het weet.

Naar hetzelfde gebruik zijn mijn tweede en derde voornaam: Maria Juliaan. Naar mijn meter en peter. Er wordt vaak om gelachen (gegniffeld) … een man met een meisjesnaam! In Nederland werden de andere voornamen vermannelijkt of vervrouwelijkt. Niet in mijn geval. Op al mijn officiële documenten staat dus: Koenraad Maria Juliaan. In Mozambique is Koenraad een veel te moeilijk woord om uit te spreken dus word ik bij instanties bijna altijd als Maria aangesproken. Hahaha. Dus vandaag is het ook een beetje mijn feestdag.

Ik maak vandaag kalfstong met madeirasaus klaar. En een videeke (kippasteitje) als voorgerecht. Dat zijn twee gerechten die ik associeer met moederkesdag en mijn grootmoeder. Een een Portoke als aperitief en orangettekes bij de koffie.

(*) Afstammeling van de Franse fabeldichter: Jean de la Fontaine

Iets van vroeger (#1)

Tags

Boechout, Bureau, Dagboek, Familie, Herinneringen, Jeugd, Logboek, Nostalgie, Notenkraker, Tsjaikovski, Verhuizen, Vroeger

Wat zijn fijne onderwerpen om over te schrijven? Ik probeer de ‘dagboekstijl’ te vermijden. Zoals bijvoorbeeld: ‘Wakker om 5.17. Beetje gelezen. 6.08 opgestaan en thee gezet. Lunch voor Isabel gemaakt. Bakje yoghurt gegeten. 7.15 uitnodigingen Zoom-lessen per email verstuurd. …’ enzovoort. Totaal niet interessant – noch voor mezelf, noch voor lezers / volgers. Bloggen over corona doe ik af en toe maar dagelijks … ik moet er niet aan denken. Ik probeer mijn stukjes afwisselend te houden.

Op Facebook (of is het Twitter) zie ik met enige onregelmatigheid foto’s van alledaagse voorwerpen uit het verleden. Nog niet oud genoeg om in Bokrijk te worden geëxposeerd maar toch meestal verdwenen uit onze huizen. Het is algauw nostalgie troef en dat is vaak wel een fijn gevoel. Huishoudelijke spullen die vroeger heel gewoon waren. Ik heb het over de zestig- en zeventiger jaren van de vorige eeuw. Mijn kinder- en jeugdjaren. Misschien wordt dit het begin van een nieuwe serie. Ik heb de titel tenslotte een (#1) nummer meegegeven. Natuurlijk heb ik zelf geen eigen foto’s van bijvoorbeeld mijn eerste cassetterecorder, pick up of de bandopnemer van mijn vader. Ik zal dus af en toe een foto uit Pixabay of Pikrepo gebruiken. Die foto’s zijn rechtenvrij.

In 2008 besloot mijn moeder (toen 78 jaar) om te verhuizen naar een kleinere woning. Mijn ouderlijk huis ging in de verkoop. Het huis is door mijn ouders gebouwd (laten bouwen) in 1957 en 1958. Mijn moeder heeft er dus vijftig jaar gewoond. Ik ben kort vóór haar verhuizing nog een keer doorheen het huis gelopen waar ik van mijn tweede tot mijn tweeëntwintigste (met een kleine onderbreking) heb gewoond. Met mijn fototoestel. Ik heb er een fotoalbum van gemaakt wat datzelfde jaar mijn kerstcadeautje werd voor mijn moeder. Deze foto’s staan ook nu nog op een externe schijf. Ik kijk met een weemoedige glimlach naar die foto’s. Spullen en plekjes uit mijn jeugd. Bijvoorbeeld mijn eerste bureautje …

Mijn eerste bureautje

Vooral op ‘onze’ zolder vond ik een denkbeeldig (foto)boek vol herinneringen. En natuurlijk ook veel vergeten spullen. Aan dit bureautje heb ik heel veel tijd doorgebracht. Om mijn huiswerk te maken en om toneelstukjes te schrijven. Of scenario’s voor poppenkastvoorstellingen. Ook het logboek van de scouts en van onze BaLuDiKo-club werd hieraan bijgehouden. De stickers op de bureaulades zijn van na mijn tijd. Ik heb mijn schenen heel dikwijls gestoten (en opengehaald) aan de verbindingslat die te zien is zo’n 20 centimeter van de vloer. Auw auw auw. Het bureautje was af te sluiten met een rolluik. Ik herinner met het geluid en je moest er enige handigheid in hebben want anders kreeg je het niet dicht. Op de foto zie je onder het rolluikje nog net twee kleine laadjes voor potloden, slijpers, gummetjes en frutsels.

En er is meer te zien. Weet je wat of wie die houten pop is? Een notenkraker. Met een houten hendel aan de achterzijde open je de ‘mond’ van deze pop, je stopt een noot in zijn bekkie en ‘krak krak’ … nootjes gekraakt. Deze (magische) Notenkraker komt uit het beroemde, klassieke ballet van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Klik HIER voor een foto.

Ook de gekleurde plastic bakjes – rechts op de foto, achter een houten ladder – horen thuis in de verzameling ‘dingen van vroeger’. Ze waren in gebruik in de (bij)keuken. Drie bakjes op elkaar gestapeld voor uien, prei, selder, rabarber … afhankelijk van het seizoen. Een nostalgische wandeling door het huis van mijn jeugd …

In de serie: IETS VAN VROEGER. Er komt vast een vervolg.

Mijn Jeugd ABC Tag (4)

Tags

BRT, Frank Aendenboom, Jef Cassiers, Johan en de Alverman, Kapitein Zeppos, Koksijde, Larochette, Leer Leren, Lieveke, Meli-park, Spelen, Televisie

Het is al van eind augustus (vorig jaar) geleden dat ik iets schreef in deze rubriek. Daarom vandaag drie nieuwe letters – drie nieuwe verhaaltjes. Herinneringen uit mijn jeugd.

J. JOHAN EN DE ALVERMAN

Wij kregen relatief laat televisie. Ik weet niet wanneer maar ik denk begin 1964. De moord op J. F. Kennedy (november 1963) herinner ik me van de radio. Mijn vader was niet weg te slaan van de radio. En hij huilde. Mijn oudste tv-herinnering is Kapitein Zeppos. Een Vlaamse jeugdserie. Ik weet dat Senne Rouffaer de hoofdrol speelde en zijn vijand Pukkel heette. En natuurlijk dat hij rondreed in een amfibie-auto. Heel veel meer herinner ik me niet.

Johan en de Alverman (Bron: Pinterest)

Dat is heel anders met Johan en de Alverman. Ik ken nog veel personages bij naam. Johan, de Alverman, Don Christobal, Rosita, Ottorongo en Guy de Sénancourt. En natuurlijk de onvergetelijke, magische woorden ‘fafifoernik’. Een geliefde activiteit was het imiteren van wat we op tv hadden gezien. We speelden dus heel dikwijls Johan en de Alverman. Later ook Batman en Robin. Ook herinner ik me een familiedag – nu heet dat vast een fan-dag of een meet-en-greet – in Bokrijk. Het was een soort geleide speurtocht langs alle middeleeuwse huisjes en boerderijen. Johan (Frank Aendenboom) kon onze hulp goed gebruiken. We waren op zoek naar de Alverman (Jef Cassiers – die door oudere mensen nog steeds ‘Het Manneke’ werd genoemd). Ik denk dat we hem uiteindelijk vonden bij de watermolen. We hadden ook twee boeken (een rood en een blauw boek) van Johan en de Alverman. Met foto’s uit de serie maar ook het verhaal in woorden. Ik heb het vaak herlezen. Ik heb hele mooie herinneringen aan de Vlaamse (BRT) jeugdseries. Naast de twee hierboven al gememoreerde series denk ik aan: Axel Nort, Midas, De Kat, Keromar, Het Zwaard van Ardoewaen. Maar Johan en de Alverman blijft mijn nummer 1. Ik ben nog even op wikipedia gaan kijken en daar lees ik dat Kapitein Zeppos drie jaargangen had. Dat was ik vergeten.

K. KOKSIJDE

Een dagje naar de Meli (Adinkerke) 1962 (*)

Onze zomervakantie-bestemming in 1962 en 1963. Ik denk dat mijn ouders een appartement(je) huurden voor vier weken in Koksijde (aan de Belgische kust). Niet op de dijk maar in een zijstraat of een zijstraat van een zijstraat. Hooguit drie minuten lopen naar het strand. Bij het appartement hoorde ook een ‘cabinneke’ (strandhokje). Ik herinner me een jaarlijks ‘vakantie-werkboek’ met veel opdrachten. Verhaaltjes, kleurplaten, raadsels oplossen, een lijn trekken van 1 naar 2 naar 3 naar uiteindelijk 72 en dan had je een clown of een kasteel getekend. Ook mini-bordspelletjes maar ook rekensommetjes en taalspelletjes. Ik vond het leuke boeken. Een cadeautje op de dag dat we aankwamen in Koksijde. Natuurlijk herinner ik me ook de uitstappen naar de Meli of met de tram naar Nieuwpoort. Op familiebezoek bij Tante Maria in De Panne. Elke week mochten we een go-carretje huren op de dijk. Heel soms huurde mijn vader een groter model waarbij we alle vier moesten trappen. We speelden badminton (althans dat probeerden we) en ‘jokari‘. Wie kent dat nog? Mijn vader was de auteur van het boekje ‘Leer Leren’ en ‘Appredre a étudier’. Hij had daarvoor tweetalige reclame-flyertjes laten drukken. Op drukke dagen moesten wij een uurtje gaan flyeren door deze foldertjes onder de ruitenwissers van geparkeerde auto’s te stoppen. Kinderarbeid. Mijn eerste herinnering dat mensen ook een andere taal (kunnen) spreken was ook in Koksijde. In de winkel waar mijn vader brood, charcuterie en zijn krant kocht werd Frans gesproken en dat vond ik raar en mysterieus.

L. LIEVEKE

Lieveke (1972) Spoorloper

Mijn zus. Veertien jaar jonger dan de auteur van dit stukje. Officieel heet ze ‘Godelieve’ – naar haar meter, de jongere zus van mijn moeder. Haar hele jonge leven werd ze ‘Lieveke’ genoemd tot ze er ergens in haar tienerjaren genoeg van had. Toen werd haar naam afgekort tot ‘Lieve’ maar even later werd het ‘Lief’ – en dat is het gebleven tot op de dag van vandaag. ‘Ons Lief’. We hebben nauwelijks acht jaar onder hetzelfde dak gewoond en uiteraard zijn de bezigheden van een knul van 17 heel anders dan die van een kleuter van 3. We hebben dus nauwelijks gezamenlijke jeugdherinneringen. Ik ben opgegroeid met relatief jonge ouders, zij met oude ouders. Een mooie herinnering heb ik aan een lang weekend in Luxemburg. We maakten – zoals gebruikelijk in vakanties – grote wandelingen in de buurt. In dit geval: Larochette. Lieveke was een baby en lag (of zat ze al?) in haar ‘voiture’. Natuurlijk volgde mijn vader een vooraf uitgestippeld (natuur)pad. Hij had er niet echt over nagedacht dat hij nu routes moest bedenken waar je met een kinderwagen kunt wandelen. Dus er zat niets anders op dat Bart en Koen – de grote broers – de halve weg de kinderwagen moesten dragen. Kinderarbeid. Over rotspaadjes, over kleine riviertjes en door modderige achteraf-wegen. Ik weet dat er een super 8 filmpje van bestaat maar waar? Don’t ask me. Later ging ze met ons mee op vakantie naar Frankrijk en naar Corsica. Dit kleine meisje is van plan om dit jaar het getal 4 in een 5 te veranderen.

In de serie: JEUGD ABC

(*) Op de foto’s (1962) in de Meli zie je mijn ouders, mijn jongere broer en ik, een nichtje, ik denk Greet (of misschien toch Marleen) en Simonne, de dochter van onze kuisvrouw. De reus herinner ik me goed – je zag hem ademen, zijn buik ging op en neer. En volgens mij was er ook een ‘Rattenvanger van Hamelen’ stadje en nog een paar sprookjes. Een vogelpark met flamingo’s, pelikanen en papegaaien. En heel veel potjes honing.