Vijftig jaar geleden

Tags

Boechout, Camping Tante Doortje, Familie, Overlijden, Terschelling

Wie weet nog wat hij precies vijftig jaar geleden deed? Op 6 augustus 1967. Waarschijnlijk zal (bijna) iedereen die deze vraag leest, ontkennend moeten antwoorden. Ik weet nog veel van die dag. Natuurlijk omdat dit een gedenkwaardige dag is in mijn leven. Ik vertel wat meer onder de foto.

Mijn familie – voorjaar 1962

Op de bovenste rij: Frans Schyvens, mijn vader. Lutgart De Smedt, mijn moeder. Emilia Claes, mijn bomma. Jules Schyvens, mijn bompa. En voorop Koen Schyvens, ikzelf hehe en Bart Schyvens, mijn broer.

Verdrietig maar waar is het feit dat ik de enige ben die nog in leven is. Jeetje. Zucht. Ik wil het vandaag hebben over mijn Bomma en die dag, precies vijftig jaar geleden.

Wij waren op zomervakantie op Terschelling. We zouden bijna twee maanden wegblijven. Mijn ouders zaten in het onderwijs – dus vakantie van 1 juli tot 1 september. Wij kampeerden op Camping Tante Doortje in Hoorn (Terschelling). Het was onze tweede vakantie op Terschelling. Ik herinner me onze bruine bungalowtent. Links en rechts een slaapcabine en achteraan een uitbouwtje dat als keuken dienst deed. Het was een zeer eenvoudige camping. Twee houten hokjes die dienst deden als toilet en volgens mij was er toen nog geen douche. Dat deden we onder een pomp met een kan water. We stonden tussen de families Obbens (uit Groningen), Wetsema (uit Groningen), Rodermond (uit Groningen), Dijkstra (uit Franeker) en Elzer (uit Sneek). Op het grote veld stonden de familie Postmus (uit Sneek) en twee families uit Amersfoort. Vaste gasten van de camping en onze zomer-vrienden voor heel veel jaren. Tante Doortje runde de camping. Een weduwe (de eigenaresse) die voor dag en dauw op de fiets naar de camping kwam om vuilnis op te halen en schoon te maken. Ze fietste wijdbeens en droeg altijd rubberlaarzen. Een aardige vrouw waar wij ontzag voor hadden. Onze dagen waren gevuld met spelen, speurtochten, wandelen, vliegeren, mossels plukken, fietsen, kaarten, garnalen vissen, naar het strand, zeekraal plukken, tochtjes met Piet Hek en zijn huifkar naar het Amelandergat. Een geweldige tijd. Tot de morgen van 6 augustus 1967. Tante Doortje kwam aanfietsen tot op het kleine veldje. Op een uur dat zeer ongebruikelijk voor haar was. Ik denk een uur of half tien ’s morgens’. “Schyvens moet meekomen” was haar simpele boodschap. “Er heeft iemand gebeld voor Schyvens en die persoon belt zometeen nog een keer.” Mijn vader ging met haar mee naar het huis van de weduwe Doeksen. Daar hoorde hij een bericht van zijn oudste broer. Hun moeder – mijn bomma – lag plots op sterven. Ze was al lang ziek en bedlegerig. Maar nu was het ernst. Mijn vader kwam terug, vertelde ons het trieste nieuws en we gingen meteen tot actie over. Alles opruimen en zo snel mogelijk inpakken. We kregen veel hulp van mede-kampeerders. De auto werd geladen. De hele camping zwaaide ons uit. Even later stonden we bij de boot op West. Natuurlijk zonder reservering. In die tijd konden amper twaalf tot vijftien auto’s mee met de boot.

Ik herinner me nog heel goed dat mijn vader de mannen van Doeksen (de rederij) om voorrang vroeg. Natuurlijk vertelde hij dat zijn moeder op sterven lag. Een plaats konden ze niet toezeggen. Het werd een uur angstig afwachten en duimen. En het allerlaatste moment mochten we aan boord. Overtocht geregeld. Oef. Daarna volgde de lange terugreis vanuit Harlingen naar Boechout. Er waren toen veel minder snelwegen dan vandaag. We kwamen in de avondschemering aan in de Frans Segherstraat. De auto stopte voor de deur van mijn grootouders. Nonkel Gust kwam naar buiten. Er werden een paar woorden gewisseld en wij (mijn broertje en ik) moesten in de auto blijven zitten. Het wachten duurde uren in mijn verbeelding. Mijn moeder stapte weer in en vertelde ons dat de Bomma was overleden. Een kwartiertje voordat we in Boechout aankwamen. We moesten heel stil zijn en een gebedje opzeggen. We mochten niet naar binnen. Dat mocht wel de volgende dag of twee dagen later. Ik vertel daar een andere keer nog over.

Een dag die gemarkeerd is in mijn kinderbrein en geheugen. Mijn opa (de vader van mijn moeder) stierf in 1964 toen ik bijna acht was. Ook dat herinner ik me maar niet zo helder als het overlijden van de Bomma en onze terugreis uit Terschelling. Vandaag precies 50 jaar geleden.

In de serie: KOEKJESTROMMEL

Lutgart (2)

Tags

Huis, Lutgart De Smedt, Proza, Schrijven, Sint-Amands, Vlaanderen

Mijn moeder, mijn oma, mijn tante Lief en mijn opa (1939)

Het huis waar ik ooit woonde (Deel 2)

De zolder met zijn met verborgen hoekjes was een geliefde plaats voor mij en mijn vriendinnetjes. Het was er schemerdonker, griezelig en geheimzinnig. Er was altijd iets te ontdekken. Het licht viel spaarzaam door kleine dakramen. Het hele jaar hing er een geur van stof, mottenbollen en en van een niet geluchte ruimte. Alleen in herfst en winter kwam een vleugje appelgeur de zolder binnenzweven bij het openen van de deur van de mansardekamer waar het fruit bewaard werd.

Aan het huis zelf waren nog verschillende bijgebouwtjes die wij ‘stallen’ noemden. Zo was er de kolenstal. Voor deze plaats was ik écht bang. Het was er aardedonker. Er was alleen licht wanneer de deur openging. Het was ook mijn ‘strafplek’. Als ik stout was, werd ik voor een klein vergrijp in de hoek gezet. Als de zaak ernstiger was, moest ik in de stal. De keren dat dit gebeurde zijn gemakkelijk op één hand te tellen. Ik denk dat ik er nooit langer dan vijf minuten zal verbleven hebben, want ik schreeuwde moord en brand en beloofde alles wat mijn vader mij vroeg. Een verwijzing naar die plek was al voldoende om mij opnieuw in het gareel te krijgen.

Het beeld van onze tuin staat onuitwisbaar in mijn hart en in mijn geheugen. Het was een heel grote tuin, feitelijk een klein park. Er was een druivenserre, een groententuin en er stonden veel bomen en bessenstruiken. Maar het grootste gedeelte was siertuin. Mijn ouders hielden heel veel van bloemen. Een kleurenweelde streelde het oog het ganse jaar door. In het achterste deel zag je een vijvertje met bruggetje, een Lourdesgrot en een groot terras met treurwilg die schaduw gaf. In de tuin waren veel prieeltjes en zithoeken zodat bij het ‘moeder-en-vaderja-spelen’ met mijn vriendinnetjes ieder een eigen ‘woonst’ kon hebben.

Ik heb in mijn geboortehuis gewoond tot ik getrouwd ben. De herinneringen eraan zijn me heel dierbaar. De vele foto’s zijn een tastbaar souvenir. Ik bezoek nog regelmatig mijn geboortedorp omdat er nog familie woont. Maar met pijn in mijn hart zie ik, hoe niet alleen het huis en de tuin, maar het ganse dorp is meegesleurd in de maalstroom van de veranderende moderne tijden.

Tekst is geschreven op 12 september 2000 door Lutgart De Smedt (1930 – 2015)

In de serie: KOEKJESTROMMEL

Lutgart (1)

Tags

Condoleance, Herinnering, Huis, Lutgart De Smedt, Moeder, Proza, Schrijven, Sint-Amands, Vlaanderen

Al meer dan twaalf jaar eindig ik mijn condoleance / deelnemings berichten met de woorden: “Blijf over hem / haar vertellen dan blijft hij / zij levend in onze verhalen en gedachten.” Dat doe ik ook vandaag. Twee jaar geleden overleed mijn moeder – Lutgart De Smedt. Lezen en schrijven waren haar grote passie. Wat is er een mooier eerbetoon dan een paar van haar teksten hier te publiceren?

Op 12 september 2000 (drie dagen eerder was ze 70 geworden) schreef ze een prozatekst en een gedicht over “Het huis waar ik ooit woonde”. Auteur: Lutgart De Smedt (1930 – 2015)

Mijn moeder, mijn oma en mijn opa (vroege voorjaar 1931)

Het huis waar ik ooit woonde (Deel 1)

Halfweg de hoofdstraat in Sint-Amands, een lieflijk dorpje aan de Scheldeboorden, stond mijn geboortehuis. Ook mijn vader woonde er vanaf zijn kinderjaren. Het huis staat er nog, maar het heeft de laatste veertig jaar, sedert mijn ouders het verkochten, zeer grondige veranderingen ondergaan.

Ik sluit mijn ogen en zie het huis zoals het vroeger was. Het was één van de ‘grote’ oude huizen in het dorp, gemetst uit rode baksteen en wit gevoegd. Drie arduinen stoeptreden leidden naar de deur in het midden van de voorgevel. Op ooghoogte was er een kijkraampje beveiligd door smeedwerk. De klink, de bel en brievenbusklep waren in koper en werden elke week glimmend gepoetst. Langs beide zijde van de deur waren twee hoge ramen en vijf soortgelijke op de verdieping. Het houtwerk was wit gelakt. Rechts hadden we aanpalende buren, maar links was er een smal steegje dat tussen de lange tuinmuren naar de beemden en de Scheldedijk leidde. In die muur was een poort die onze gebruikelijke ingang was en uitkwam op de binnenkoer.

Het huis had veel kamers. Twee vleugels met ieder vier achter elkaar gelegen plaatsen. Ertussen was de gang die uitkwam op de veranda, mijn geliefde plaats bij slecht weder, vooral als ik alleen moest spelen. Het was er zeer licht door al het glas en door de vele planten leek het een verlenging van de tuin. Er stond een ronde rotantafel met vier zeteltjes. Maar het was meestal op de stenen vloer dat ik uren doorbracht met mijn poppen, bikkels, knikkers, springtouw of tol. De trap naar de bovenverdieping was ook in de veranda, zodat die dikwijls betrokken werd bij één of ander spel.

Werd er toen weinig aandacht besteed aan heldere, zonnige kamers of had ik daar als kind geen erg in, ik weet het niet. Onbewust zocht ik het licht. Hoewel het er in de winter koud was, verkoos ik toch dáár te spelen, warm ingeduffeld met extra pull.

Tot zover voor vandaag. Morgen het tweede deel.

In de serie: KOEKJESTROMMEL

Miriam

Tags

Cursus, Fantasie, Fotoboek, Improvisatie, Miriam, Vertellen, Zwart Wit Foto

Laat ik beginnen met een foto van een aantal zwart wit foto’s. Ansichtkaarten / postkaarten.

Tien foto’s

Ik heb een grote enveloppe met daarin een stuk of vijftig zwart wit foto’s. Je ziet er tien hierboven. Ik gebruik(te) deze foto’s vaak in cursussen die ik begeleid(de). De opdracht ging dan als volgt: “Bedenk dat ik vorige les de opdracht heb gegeven een zwart wit foto mee te brengen uit je familiealbum. Kies nu een foto uit de grote stapel. Deze foto komt dus (zogenaamd) uit jouw fotoboek of dat van je ouders of grootouders. Zometeen vertelt ieder om de beurt het verhaal van de foto. Wie zien we? Wat was de gelegenheid? Waar? De anderen kunnen ook nog vragen stellen. Kortom: improviseer, fantaseer.”

Meestal gaf ik zelf een voorbeeld. Ik koos dan de foto van de dame met fototoestel – met haar voeten in het water en een kind in haar draagtas. Ik vertelde dan voluit over een vakantie met Ine en Catelijne in Frankrijk. In Bretagne om precies te zijn. Twee dagen bijna onafgebroken regen. Een groot deel van de camping werd veranderd in een meer. Wij stonden gelukkig op een wat hoger stukje van de camping. Enzovoort, enzovoort. Blablabla. Niks van waar, enkel geassocieerd op een foto en dat dan vertellen alsof het mijn verhaal is.

Een succesvolle opdracht. Bijna altijd volgden mooie verhalen, soms met geweldige details. Ook onderstaande foto werd zeer regelmatig gekozen.

© Ruth van Crevel 1961 / Winifred en Miriam

Ik herinner me een sessie (in Leeuwarden) waarin ik deze opdracht ook gaf. Alle deelnemers vertelden enthousiast geïmproviseerde verhalen. Net voordat ik een volgende opdracht wil geven, vraagt een cursiste of ze nog iets extra mag vertellen. Natuurlijk mag dat. Zij nam de bovenstaande foto  – waarover een collega-verteller net had verteld hoe hij met zijn zusje op vakantie was … enzovoort. De cursiste zei toen: “Dit is echt een foto uit mijn fotoboek. Ik sta op die foto. Mijn moeder heeft die foto gemaakt in Zwitserland.” We zaten vol ongeloof te luisteren. Ze draait de foto om en zegt zonder te lezen: “Kijk maar – Winifred en Miriam. Met een i en niet met een y.”

Mooi toeval, vind je niet?

Mei 1968

Tags

Boechout, Jihad, Katholiek, mei 1968, Misdienaar, Nostalgie, Opruimen, Soldaat, Vormsel

Een titel die mogelijk een aantal extra hits zal opleveren. Maar waarschijnlijk zijn toevallige bezoekers op zoek naar informatie over de woelige studentenprotesten in Europa. Hen moet ik teleurstellen. Sorry. Dit gaat over mijn Mei 1968. Terwijl jongens en meisjes – die gemiddeld zo’n zes tot tien jaar ouder zijn dan ik opkwamen voor meer democratische rechten – volgde ik met mijn leeftijdgenoten de tweejarige ‘catechismus-lessen’. Het eerste jaar bij juffrouw Janbroers en het tweede jaar bij onderpastoor Willems. Er werd toegewerkt naar het grote moment: de Plechtige Communie en het Vormsel. Een hoogtepunt als je in het zesde leerjaar zit. Ik was een jonge leerling – geboren eind oktober – ik was dus elf toen ik werd gevormd tot ‘Soldaat van Jesus’.

Soldaat van Jesus

Waarschijnlijk denk je nu ‘Koen overdrijft, wie noemt zichzelf nu Soldaat van Jesus’? Brrr. Grrr. En toch hebben mijn ouders deze term gebruikt op het traditionele communie-prentje. En waarschijnlijk vond ik dat helemaal goed. Ik ben katholiek opgevoed, zoals de overgrote meerderheid bij ons op het dorp. Niet fanatiek, geen pilarenbijters. Gewoon in de traditie van ouders, grootouders enzovoort. Het tweede Vaticaans Concilie had de kerk ook veel toegankelijker gemaakt. Andere plaats van het altaar, alles in het Nederlands. Ik werd een enthousiaste misdienaar. Ik schreef er al eerder over … ik heb altijd al graag op een podium gestaan. En daar horen verkleedkleren bij.

Goed, ik wilde niet schrijven over mijn kerkelijk verleden maar over de term ‘Soldaat van Jesus’. Blijkbaar was dat volstrekt aanvaard taalgebruik in die dagen. Nu klinkt het erg ‘krijgslustig’. Een volgeling van een religie vergelijken met een soldaat. Zijn het niet exact dezelfde termen die jihadistische strijders gebruiken? Weliswaar niet van Jesus maar wel in naam van hun God. Brrr. Grrr.

‘Taal’ … soms gebruikt als wapen, gebruikt om te indoctrineren. Ik blijf taal gebruiken om te vertellen, soms om te troosten, om te inspireren. Achtenveertig jaar geleden ging ik op mijn knieën voor de bisschop van Antwerpen en werd ik gevormd. Ik herinner dat hij me een kruisje gaf en een klap met twee vingers op mijn rechterwang.

In dezelfde beeldspraak ben ik al heel lang ‘een deserteur’. Het fijne van opruimen is dat je zaken die je (bijna) vergeten bent weer tegenkomt. Zoals mijn kaartje / prentje uit mei 1968. En dat levert dan weer een stukje op voor mijn weblog.

Nonkel Pater (2)

Tags

China, Frans De Smedt, Nonkel Pater, Scheut

Een kleine maand geleden schreef ik voor het eerst over Nonkel Pater en over het fotoboek dat ik van hem heb. Pater Frans De Smedt.

“We zijn allemaal kleine riviertjes met heimwee naar de grote zee.” 

3x Nonkel Pater

Op de achterzijde staan een paar aantekeningen. Ik probeer ze te ontcijferen.

Foto 1. Na mijn aankomst – Februari 1935 Vóór mijn ziekte. Frans

Foto 2. De eerste dag buiten. April 1935. Ik lees het verbod van Marx !

Foto 3. Op het graf van Ferdinand Verbiest. Psalmenzondag 1936. Peking.

De twee woorden in het rood: ZIEKTE en MARX … ik denk dat er ziekte en Marx geschreven staat op de foto’s maar het is ook een gokje. Ik weet dat hij tijdens zijn lange jaren als missionaris in China een paar keer ernstig ziek is geweest. De krant is duidelijk de Vlaamse krant De Standaard. Hoe die in Peking terecht kwam is me een raadsel. Per boot? Per vliegtuig? En hoe oud was dan het nieuws?

Ferdinand Verbiest (1623 – 1688) is een Vlaamse Jezuïet – missionaris in China. Het grote voorbeeld van de Paters van Scheut.

Ik heb ook zijn ‘begrafenis-prentje’. Daarop staan een paar details die ik niet zelf herinner. Ik citeer: Pater Frans De Smedt – Missionaris van Scheut – Oudstrijder ’14 – ’18 – Geboren te St.-Amands-aan-de-Schelde op 25 februari 1894. Op 8 september 1919 wijdde hij zich aan de Heer door religieuze beloften. Hij werd priester gewijd op 28 september 1924. Op 17 augustus 1925 vertrok hij naar de Missie – SUI-YUEN in China waar hij verbleef tot eind 1948. Vervolgens was hij aalmoezenier van het Rusthuis der Zwartzusters te Puurs tot maart 1970. Op 27 juli 1982 overleed hij in het Rusthuis van de Missionarissen van Scheut te Schilde.

Wordt spoedig vervolgd met meer foto’s en meer verhalen.

In de serie: KOEKJESTROMMEL

Een duik in het verleden

Tags

14e eeuw, Brabant, Geschiedenis, Oisterwijk, Schijvens, Schyvens, Stamboom

“Met het kinderloos overlijden van de Hollandse graaf Willem IV in 1345, begonnen in Holland de Hoekse en Kabeljauwse twisten, die tot ver in de vijftiende eeuw duurden.”

Twee regels vaderlandse geschiedenis.

“In 1350 wordt in Oisterwijk Claus Sceijven geboren. Hij stierf in 1418. Hij was gehuwd met Katelijne van Weert. Ook zij werd geboren in Oisterwijk. Zij hadden zes kinderen.”

Dit zijn een paar regels uit mijn (onze) familie-geschiedenis. Ja, je leest het goed. Ik stam af van deze Claus uit 1350 – halverwege de veertiende eeuw. Het oudste familie-document vinden we in het Oud Rechterlijk Archief van Oisterwijk Akte nr. 34 dd. 1418. Daarin kunnen we lezen wat Claus heeft nagelaten aan zijn kinderen. Zijn erfenis: 1. Een huis met hof in Oisterwijk 2. Een gelookt (ommuurd stuk grond) op de weg naar Gever 3. Een stuk land in de schijf (een zandverstuiving) achter Oisterwijk 4. Een stuk land aan de weg naar Nedervonderen en 5. Een stuk land in Haaren. Daarbovenop nog 4 x 8 loopen rogge. Een loop is een inhoudsmaat – ongeveer 21,6 liter. Acht loopen werd ook een halster genoemd. Dit laatste deel kregen zijn kinderen pas als hun moeder was overleden.

Ik weet dit dankzij het geweldige speurwerk van Karl en Marcel Schyvens. Twee neven van mijn vader. Een lijvig boekwerk – meer dan 250 pagina’s – met alle nazaten van Claus en Katelijne. Ik ben zelf nummer 147 van de tweeëntwintigste generatie. XXII.147

In mijn fantasie ga ik terug naar halverwege de veertiende eeuw. Ik denk dat het bijzonder was als iemand 68 werd. Best oud in een periode van grote twisten, de pest – een derde van Europa stierf door de Zwarte Dood (1347 – 1351). Het haring kaken raakt in gebruik. Er worden nieuwe steden gesticht zoals Naarden en Elburg. De macht van de Hertog van Brabant wordt ingeperkt. Er ontstaan gilden, mensen met hetzelfde beroep. De haven van Mude verzandt en daarmee vervalt de functie van het stadje als voorhaven van het machtige, bruisende Brugge. Deze rol wordt overgenomen door Sluis. De Italiaanse steden Firenze, Genua en Venetië worden schatrijk dankzij de handel met het Verre Oosten en de inzet van huursoldaten.

De paus gaat in ballingschap in Avignon. De heksenvervolging begint. Deze vervolging begint klein, maar aan het einde van de eeuw komt de Inquisitie erbij. In grote delen van Europa vinden pogroms plaats waarin joodse gemeenschappen vernietigd werden. Zij vluchtten hierdoor massaal naar Polen. Er worden klokken gegoten en opgehangen in kerktorens en in kloosters. Voor het eerst kan ook het gewone volk zijn dag min of meer indelen in gelijke uren. Dante, Boccaccio en Petrarca – schrijvers uit die periode.

In de serie: KOEKJESTROMMEL – maar dan zonder foto’s want zoals je begrijpt is de uitvinding van de fotografie pas vijfhonderd jaar na de geboorte van Claus en Katelijne.

Opruimen (2)

Tags

Boechout, Elf, Kabouters in de Stad, Nostalgie, Toneel, Travestie

Ik schreef al eerder over de vele dozen in mijn huis die staan te wachten op een beslissing. Naar de afvalcontainer of toch nog goed voor een tweede (derde of vierde) leven? Ik heb het over dozen die bij mij gestald zijn na het overlijden van mijn moeder. Fotoboeken gooi ik natuurlijk niet weg al moet ik bekennen dat ik veel mensen op de foto’s niet ken of herinner. Er zijn ook dozen bij met van alles en nog wat. Zo kwam ik een map tegen met oude rapporten van mezelf. En briefjes. Zo schreef ik op 12 juni 1964 “Ik beloof altijd goed te luisteren en niet gaan te lopen als ik iets misdaan heb, altijd goed na te denken en mijn broertje niet te plagen. Als ik nog eens stout ben mag ik nooit meer tv kijken. Koen Schyvens. 12/6/64” 

Elfje Step [Koen Schyvens 2 Lj B]

Het briefje is aan de achterzijde ondertekend. Ik zocht er een foto bij uit dezelfde periode. Toneel spelen zat er al heel vroeg in. Voor het eerst als drie-jarige. Dit is een foto uit de voorstelling “Kabouters in de Stad” (Lode Cantens) – maart 1964. Ik speelde (en danste) de rol van een elfje. Met witte sokjes, vleugeltjes, in het eerste communie-kleedje van een nichtje. In mijn jeugd waren de (katholieke) scholen nog niet gemengd. Jongens-scholen en meisjes-scholen. Jongens speelden dus ook de meisjes-rollen. Ik heb dat verschillende keren gedaan.

Ik weet niet meer waarom ik het briefje schreef. Waarschijnlijk om het weer goed te maken met mijn ouders na een ruzie. Door dit te lezen herinner ik me dat mijn vader woest kon worden als we wegliepen tijdens een reprimande. Zeker als er een ‘klets’ werd uitgedeeld. Mijn moeder riep dan altijd tegen onze Papa: “Op hun poep, niet op hunne kop.” 

Hahaha … dat is lang geleden dat ik de woorden ‘klets’ = klap en ‘poep’ = kont en ‘kop’ = hoofd heb gebruikt. Ook de Vlaamse taal is iets nostalgisch geworden als je veel vaker Engels, Portugees en Nederlands spreekt.

ps. Voor ik de indruk wek dat ik vaak werd geslagen, dat is niet zo. Vandaag zouden we dat een ‘corrigerende tik’ noemen. Ook daarin zijn de tijden gelukkig veranderd.

In de serie KOEKJESTROMMEL

Nonkel Pater (1)

Tags

China, Desmedt, Familie, Foto, Nonkel Pater, Scheut, Sint-Amands, Vertellen

Een paar dagen geleden lanceerde collega-blogger (Paul) Thomas Pannenkoek zijn nieuwe jaarchallenge. Een koekjesdoos vol (oude) familiefoto’s. Hij gaat er wekelijks een foto uit grabbelen en over die foto iets schrijven. Soms gebaseerd op feiten en dan weer gefantaseerd omdat het onduidelijk is over het ‘Wie, wat, wanneer en waarom’ op de foto’s. En meteen wist ik … ik doe mee.

Mijn moeder (Lutgart Desmedt 1930 – 2015) is anderhalf jaar geleden overleden. En daardoor zijn er heel veel verhuis-dozen en ‘koekjes-dozen’ bij mij terecht gekomen. Boeken, schriftjes, foto’s, postzegels. Noem het maar op. Ik heb er nog nauwelijks naar omgekeken. Niet bij gebrek aan interesse maar omdat ik andere prioriteiten stelde. Eén fotoalbum heb ik al wel even in handen gehad. Het zwarte fotoboek van Nonkel Pater in China.

Pater Frans Desmedt

Blommeke uit ons huwelijksgaard,

Geheim van liefde en leven,

Kindje neem uw plaats aan d’haard,

Geschenk door God gegeven.’ (Fr. D. S.)

Dit zijn de dichterlijke woorden op mijn geboortekaartje (25 oktober 1956) geschreven door Nonkel Pater. Twee dagen later heeft hij – Zeereerwaarde Pater De Smedt C.I.M. – mij ‘gekerstend’, zoals archaïsch staat vermeld op hetzelfde kaartje.

Nonkel Pater. Een broer van mijn opa. Held uit mijn kinderjaren. Ik hield van de avonturen van Kuifje. Maar nog veel meer van de avonturen van onze Nonkel Pater, missionaris van Scheut in China. Want die verhalen waren echt. Niet verzonnen. We konden er uren naar luisteren. We herhaalden ze keer op keer. En we speelden ze na. ‘Nonkel Pater op zijn paard.’ ‘Nonkel Pater komt aan in Mongolië.’ ‘Nonkel Pater zit jarenlang gevangen in het oerwoud bij de rovers.’ ‘Nonkel Pater heeft vlektyfus.’ ‘Opnieuw met de boot naar China.’ ‘Gevangen genomen door de Japanners.’ ‘Nonkel Pater overleeft een vliegtuig-crash.’ Enzovoort, enzovoort Ik ga daar later – in volgende stukjes – nog vaak op terugkomen. Die verhalen – die ik dus heel vaak heb gehoord – zijn een eigen leven gaan leiden in mijn geheugen. Niet gespeend van de nodige fantasie om de hiaten in te vullen. Ik zag in mijn kinderjaren nooit foto’s uit zijn China-tijd. Alle beelden heb ik er dus zelf bij verzonnen.

Zijn Chinees fotoalbum is nu bij mij terechtgekomen. Waarom bij mij kun je je afvragen. Goede vraag. Ik denk omdat Nonkel Pater het album heeft achtergelaten (vergeten?) tijdens zijn laatste vakantie (retraite) in zijn geboortedorp. Hij logeerde dan altijd in zijn ouderlijk huis – waar mijn Opa (zijn jongste broer) en Oma woonden. In Sint Amands aan de Schelde. Ik veronderstel dat dat album na het overlijden van mijn grootouders bij mijn moeder (hun oudste dochter) in een karntonnen doos zat. En nu ben ik (ook weer de oudste) een bijzonder fotoboek rijker.

Even een paar historische feitjes over Nonkel Pater. Pater Frans De Smedt werd geboren in Sint-Amands op 25 februari 1894 om 22 uur in de Borgstraat nummer 66, als Franciscus Maria Josephus. Hij is de tweede zoon van Karel Lodewijk Desmedt, winkelier, en van Francisca Louisa Van De Bossche. Zijn ouders zijn afkomstig van het nabij gelegen Buggenhout. Nonkel Pater overleed in Schilde op 27 juli 1982. Hij werd daar begraven op het kerkhof van de Missionarissen van Scheut. Ik was erbij op zijn begrafenis. En gelukkig ook heel veel keren daarvoor. Op talrijke familiefeesten. Op zijn kamer in Puurs. Op zijn ‘duiven-kot’. Tussen zijn schilderspullen. 

De rest vertel ik in volgende stukjes. Met veel plezier voeg ik nog een foto toe als cliffhanger. Een foto uit het hoofdstuk ‘Nonkel Pater overleeft een vliegtuig-crash’. Het verhaal volgt later.

21 december 1947 – Vliegtuigcrash in Kunming

Dit is het eerste deel uit een nieuwe serie: KOEKJESTROMMEL