Tags
A. Zick Bonos, Amor, Amor en Psyche, Cerberos, Charon, Edward Burne-Jones, Edward Durat, Eugene Ernest, F.P. Thuman, Hades, Hypnos, Joachim Patinir, John Roddam Spencer Stanhope, Michiel Coxie, Mythe, Mytologie, Onderwereld, Proserpina, Sprookje, Styx, Venus, Vertellen
John Roddam Spencer Stanhope – The labours of Psyche (1848)
NAAR DE ONDERWERELD
Verbijsterd blijft Psyche achter. Een onmogelijke opdracht. Hoe kan je in nu schoonheid in de onderwereld vinden? Een fake-opdracht? Een duivelse valstrik van Venus? Zal zij haar geliefde ooit weerzien? Ze twijfelt en als ze bedenkt dat ze ook nog eens voordat het avond is terug moet zijn, zinkt de moed haar in de schoenen. Sandaaltjes in haar geval. Al haar vorige inspanningen zijn dus voor niets geweest. Voor het gemak vergeet ze maar even dat een mier, het riet en een arend het eerdere werk voor haar deden. Ze besluit om er een eind aan te maken. Letterlijk dan. In de verte ziet ze een hoge toren en ter plekke besluit het meisje om naar boven te klimmen en om zich daarna naar beneden te gooien. Adieu wereld, adieu mooie Amor, adieu het leven. Enige dramatiek is Psyche niet vreemd, dat mag ondertussen wel duidelijk zijn.
Meester van de Dobbelsteen – naar een ontwerp van Michiel Coxie (gravure ca. 1530 – ca. 1560)
Boven op de toren hoort ze plots een stem. Alweer een stem. Ze luistert aandachtig want wie weet krijgt ze wel weer een goed advies. Is het de toren die spreekt? Eerst wordt haar de weg gewezen richting opstapplaats bij de Styx. Vervolgens krijgt ze de raad om twee broodjes en twee munten mee te nemen. Voor de heen- en de terugreis. Ze herinnert zich de verhalen uit haar jeugd. Charon de veerman van de Styx moet je uiteraard betalen met muntjes en Cerberos – de hellehond met drie koppen – kun je ook maar beter plezieren met wat lekkers. De toren gaat verder: “Driemaal zullen vreemde creaturen in de Hades je om hulp smeken. Een kreupele man met een ezel, een smekende dode man die haast verdrinkt en spinnende vrouwen op de oever. Negeer ze. Doe niet wat ze vragen.” Terwijl ze afdaalt richting dodenrivier hoort ze de toren nog roepen: “Oo ja … je mag in geen enkel geval – never, never, never – het doosje van Proserpina met de schoonheidszalf zelf openen.” Zich bewust van de adviezen van de toren en van de vele valstrikken die Venus waarschijnlijk heeft opgezet, arriveert ze vol goede moed bij de veerman.
Credits onderaan dit verhaal
Charon vindt de overzet-munt in Psyches mond. Dat zijn nu eenmaal de voorschriften. Hij zet haar over zonder vragen te stellen.
Edward Durat – Psyche en Cerberos (1951)
De hellehond houdt zich rustig, afgeleid door het lekkere hapje. Het zwarte water stroomt naar het koninkrijk van Hades.
Eugene Ernest – Psyche aux enfers
Psyche weerstaat de smeekbeden van de kreupele, de bijna-verdrinkende zwemmer en de spinnende vrouwen. Ze wordt in audiëntie ontvangen bij Proserpina (Persephone bij de Grieken). Lieve woordjes worden uitgewisseld en natuurlijk met de hartelijke groeten van Venus. Ze krijgt het doosje, gesloten en gevuld met het kostbare schoonheids-goedje.
Psyche krijg het doosje met schoonheid-zalf
Psyche gaat dezelfde weg terug als waarlangs ze daarnet is gekomen. Charon brengt haar – Who pays the ferryman? – terug naar het land van de levenden.
Joachim Patinir – Crossing the River Styx (1521)
Ze is erg blij om het daglicht weer te zien. Eind goed, al goed zou je denken. Jammer genoeg niet. Psyche heeft zichzelf niet in de hand nu ze de onderwereld veilig heeft verlaten. Heeft ze last van een post traumatisch stress syndroom? Nee, wel last van nieuwgierigheid. Ze opent het potje – ondanks de waarschuwingen – om een heel klein beetje schoonheid aan zichzelf te geven.
John Williams Waterhouse – Psyche opent het doosje (1904)
In het doosje zit echter geen schoonheidszalf, maar Hypnos – de duistere, duivelse slaap. Ze heeft de inhoud nauwelijks gezien of ze valt midden op de weg – zonder enig gevoel of beweging – in een diepe slaap als een mythologisch Doornroosje. Of is het als Sneeuwwitje, wachtend op een prins die haar zal wakker kussen?
En wie denk je dat haar prins zal zijn? Kom dat zien, kom dat zien … in een volgende aflevering.
Wordt (gauw) vervolgd
In de serie: BEELDENDE KUNST en AMOR en PSYCHE
Credits dia-reeks
- John Roddam Spencer Stanhope – Charon and Psyche (1883)
2. Edward Burne-Jones – Psyche giving the coin to Charon
3. F.P. Thuman- Charon and Psyche
4. Psyche en Charon (1891)
5. A. Zick Bonos – Psyche in de veerboot van Charon
Koen Schyvens 