Begin december nam ik me voor om na Oud en Nieuw een tijdje geen alcohol te drinken. Isabel vond dat een goed idee en zou er over nadenken om dat ook te doen. (*) Tijdens de jaarwisseling was ik thuis in Leeuwarden. 31 december dronk ik samen met Hanneke een laatste glaasje port. Met een proost richting JJ ergens op zijn eeuwige jachtvelden. Als het een jonge jenever was geweest, was er vast een ‘L’Chaim’ uitgesproken richting Ine ergens bij een kampvuurtje in de buurt van de maan. En toen werd het dus januari 2023.
Ik ontdekte pas vorige week dat er internationaal zoiets bestaat als ‘Dry January’. Ik had er nog nooit van gehoord. Dus onbedoeld was ik deelnemer aan deze ‘actie’. Ik las bijna elk jaar een alcohol-vrije periode in. De ene keer een maand, de andere keer een week of zes. Ook nu had ik bedacht om tussen 1 januari en 13 februari geen alcohol te drinken. Deels om er geen dagelijkse gewoonte van te maken en deels om mezelf te bewijzen dat ik zónder kan. Op Valentijnsdag (14 februari) toast ik samen met Isabel – met echte bubbels – op de liefde. En daarna zie ik wel wat ik doe.
Toch is zo’n alcoholvrije periode niet gemakkelijk vol te houden want mijn (Afrikaanse) omgeving begrijpt zo’n beslissing maar moeizaam. Sociale druk, weet je wel! Een etentje bij mijn schoonouders zonder alcohol is bijna als ‘vloeken in de kerk’. Een aperitiefje moet toch kunnen? Even proosten met z’n allen? Weigeren is bijna een onbeleefdheid. En proosten met een leeg glas maakt een of andere spirit boos. Hahaha. Dan maar proosten met een glas water. Ook het afslaan van een cognacje kan rekenen op afkeuring. Meestal herinnert Sr. Sampaio zich dat niet want het gaat om ‘dat moment’ en hij heeft dan al heel wat glaasjes achterover geklokt samen met zijn andere gasten. Inclusief mijn lieftallige ega.
Vorige week was Sr. Oswaldo – een vriend en buurman – jarig. Dat werd op onze veranda gevierd. Inclusief taart aansnijden en proosten met bubbels. Een traditie in Mozambique. Ik was erop voorbereid. In de ijskast stond een flesje bruiswater klaar. Een heel klein scheutje appelsap bij de Spa Rood bubbels en Koen was klaar om het feest mee te vieren. Isabel – de lieverd – had zes flesjes Heineken 0.0 voor me gekocht. Ik deed dus volop mee met slempen en ouwehoeren. Ik moet zeggen dat het alcohol-vrije Heineken bier naar ‘bier’ smaakt. Hoor ik daar in de verte Vlamingen lachen met de bewering dat Heineken naar bier smaakt? Hahaha.
Ook in Zuid-Afrika was het afgelopen dagen flink raak. Natuurlijk ná de ceremonie op het kerkhof. Ik kon daar echter gemakkelijk weigeren want ik was tenslotte de chauffeur van dienst. De BOB, weet je wel.
Het bevalt me. Ik mis het maar heel zelden. Ons dagelijks moment mét alcohol na thuiskomst van het werk is bijna een traditie geworden. Een kwartiertje samen op de veranda een biertje drinken. Of een glaasje port, gin, rum, wodka of whiskey. Wat er maar in huis is of open is. Even bijpraten. Een belangrijk moment. En daarna pas aan tafel. Nu schuif ik aan bij Isabel met een vers glas citroensap (uit eigen tuin) met veel water. Ook lekker.
Heb ik er ook profijt van? Ik weet het niet. Waarschijnlijk wel maar op de weegschaal zie ik dat niet. Ik sta ’s morgens wel veel fitter op en dat is natuurlijk fijn. Ik ga nog even door. Er staat ons nog wel een etentje te wachten op 12 februari waar ik nu al van weet dat alcohol weigeren weer een ‘dingetje’ wordt. Ik hou vol. Waarschijnlijk ga ik na het Valentijns-drankje nog even door. Ook wel prettig voor de portemonnee want stiekem geef je (ik) flink wat uit aan alcohol.
Ik denk dus dat ik nog wel even doorga …
Het is weer februari, het is weer Tournée Minérale. De Belgische variant van ‘Dry January’.
(*) Jammer genoeg deed (doet) ze niet mee. Maar wat niet is, kan nog komen. Ja toch!?
Hoe persoonlijk is een blog? Elk blog dat wordt bijgehouden door één persoon is persoonlijk. Ook het mijne. Maar net als de meeste bloggers die ik volg betekent dat niet dat ik alles uit mijn persoonlijke leven hier deel met Jan en alleman. Ik ben selectief. Je zou ook kunnen zeggen dat ik mezelf censureer. Ik ben ooit beginnen bloggen om mijn moeder op de hoogte te houden van al mijn bedrijvigheden in het (verre) buitenland. Natuurlijk gingen ook andere familieleden, buren en vrienden (af en toe) meelezen. Ik wil(de) geen van allen ongerust maken als er al eens iets tegen zat. Dat meld(de) ik hooguit in wat tussenzinnetjes. Of ik schreef er een eenmalig stukje over. Als het nodig is mail of bel ik m’n geliefden, wat tegenwoordig met WhatsApp een stuk gemakkelijker en goedkoper gaat.
Ergens in mijn eerste of tweede blogjaar (2011 – 2012) luchtte ik mijn hart over hoe Isabel zich gedroeg naar ‘personeel’. Meer nog over onze discussies en ruzies daarover. Een goede vriend reageerde met een persoonlijk mailtje: “Waarom moet iedereen dit weten Koen?” Een andere kennis reageerde soortgelijk op dat specifieke stukje. Het snelle antwoord was zoiets als: “Omdat het me bezighoudt.”
Al gauw bond ik in. Ook omdat Isabel me ooit hetzelfde vroeg. Zij leest geen Nederlands maar soms vraagt ze waar mijn stukjes over gaan. Dan vertel ik dat uiteraard. Zij is veel terughoudender over privézaken dan ik. Ook in het dagelijks leven. Zij vroeg me om dat te respecteren. Niet te veel vertellen over ons doen en laten. Sindsdien ben ik daarin wat terughoudender. Als uitgangspunt hanteer ik: ‘Als Isabel dit stukje zou kunnen lezen, vindt ze dat oké?’
Een mooi principe is: ‘Ik ben verantwoordelijk voor wat ik schrijf. Niet voor wat een ander leest en of interpreteert.’ In de praktijk zit er soms heel wat ruimte tussen deze twee zaken. Ik probeer er voor te zorgen dat die ruimte klein blijft maar of dat altijd lukt … ik betwijfel het.
Ik volg twee bloggers die al hun stukjes hebben versleuteld met een wachtwoord. Dat begrijp ik want zij zijn erg openhartig over hun directe leefwereld. Soms met naam en toenaam. Af en toe zou ik zo’n wachtwoordsleutel ook willen gebruiken want dan zou ik de hele toon van mijn stukjes kunnen veranderen. Nu hoor ik jullie denken: “Is er dan iets aan de hand?” Nee hoor, ik schrijf soms privé-logjes omdat het prettig is om bepaalde zaken onder woorden te brengen. Een soort dialoog met mezelf. Zo’n stukjes belanden dan in het mapje ‘concepten’ om er een paar dagen of weken later te verdwijnen naar de prullenbak.
Op Facebook ben ik al jaren veel terughoudender dan in de begintijd. Geen uitgebreide fotoreportages meer over ons doen en laten. Meestal plaats ik daar wel een link naar dit blog. Ik heb daar een paar vaste volgers en reageerders. Het vreemde is dat zij hier (op mijn blog) NIET kunnen reageren en wel op FB. Ik heb nog nooit iemand geblokkeerd dus ik begrijp niet hoe dat kan. Eén van de vele onbegrijpelijke kanten van de grote www-wereld.
Een vreemde titel vind ik zelf. Wat is dat: ‘Een vrouwenboek‘? Een boek voor vrouwen lijkt het eenvoudigste antwoord. Deze term wordt te pas en te onpas gebruikt. Als ik ‘vrouwenboek’ google ploppen er heel wat top 10 lijstjes van vrouwenboeken op. Ik hoorde deze term voor het eerst eind jaren 70 (van de vorige eeuw) toen ik ging samenwonen met Ine. In Boelenslaan (Fryslan). We hielden allebei van lezen. Zij had boeken in de kast staan die ik niet kende. “Dat zijn vrouwenboeken” vertelde ze me. Ik herinner me ‘Erotica’ (Anaïs Nin), ‘De schaamte voorbij’ (Anja Meulenbelt), ‘Een man’ (Oriona Fallaci), ‘Het gouden boek’ (Dorris Lessing). Ik kan nog wel even doorgaan. Ik heb in al deze boeken wat diagonaal gelezen, wat gesnuffeld maar ze nooit echt gelezen.
Als ik één boek uithad, was Ine al aan het derde boek begonnen. Een veel-lezer. Gelukkig hielden we ook veel van dezelfde boeken. Dat was op vakantie wel zo handig.
Goed, terug naar het heden ondanks de dierbare herinneringen. Ik lees nog steeds gestaag door. Meestal op mijn e-reader. Meestal is het ritme: twee thrillers, één roman en non-fictie tussendoor.
Deze boeken hebben het predikaat ‘vrouwenboek‘. Dat zag ik pas achteraf. Deze twee thrillers staan op de longlist van de Hebban Thrillerprijs 2022. Ook dat zag ik pas nadat ik de boeken had gelezen. Maakt het mij wat uit dat een boek een vrouwenboek is? Ik denk het niet maar ben ook niet helemaal zeker. Als je van thrillers houdt zijn dit twee aanraders. Ik vind het twee goede boeken. Van vrouwelijke, Nederlandse auteurs. Ik kopieer de publiciteitsteksten van de uitgevers. Zijn dat spoilers? Ja, een beetje. Wil je helemaal niets weten over deze boeken, lees dan niet verder. Ik kan ze allebei aanraden als je van dit genre houdt.
Vogeleiland – Marion Pauw
De opstandige Marianne haat haar ouders, school en de maatschappij. Ze loopt van huis weg en gaat met de oudere Berend op het onbewoonde Vogeleiland wonen. Ze leven een idyllisch leven totdat Marianne zwanger wordt en moet bevallen. Ze raakt in paniek en wil terug naar de bewoonde wereld. Berend realiseert zich dat hij in de cel zal belanden als hun verhaal naar buiten komt. Vanaf dat moment wordt Marianne zijn gevangene. Jaren later kampt Nicole, het zusje van Marianne, nog steeds met het trauma van haar verdwijning. Een schokkende gebeurtenis doet de hoop oplaaien dat haar zus nog leeft.
Ik heb het boek dat zich hoofdzakelijk in Kampen en omgeving afspeelt graag gelezen. Het is spannend en intrigerend. Geen politie- of detectiveboek, verre van zelfs. Eerder een spannende familieroman met een agente als bijfiguur.
De Camino – Anya Niewierra
Het is precies een jaar geleden dat Lottes man onverwacht zelfmoord pleegde tijdens het wandelen van de Camino. Emil had als vluchteling uit Bosnië en Herzegovina een moeilijke jeugd, maar toch zou hij nooit zelfmoord plegen. Emil was een geweldige vader, was dol op zijn vrouw en gefocust op zijn werk. Lotte besluit exact dezelfde route te lopen, in de hoop erachter te komen wat hem tot deze beslissing dreef. Maar dan ontdekt ze dat Emil helemaal niet is wie hij altijd beweerde te zijn… een gruwelijk geheim uit het verleden dient zich aan.
Ik had nog nooit gehoord van Anya Niewierra. Dit was dus ook een kennismaking met een nieuwe (thriller)auteur. Ik heb dit boek op mijn persoonlijk ***-sterrenlijstje vier-en-een-halve ster gegeven. Dat doe ik zelden of nooit met thrillers. Ik heb het boek in één dag uitgelezen. ’s Nachts begonnen toen ik niet kon slapen. Ergens in de loop van de middag had ik het boek uit. Wow. Wat goed. Ook dit boek is geen politie- of detectiveboek. Ja, er duikt tegen het eind een politieman op in de kantlijn van het verhaal. Ik heb dit boek bijzonder graag gelezen. Ik vind wandelen en wandelboeken leuk. Natuurlijk heb ik ook wel eens gedroomd om de camino te lopen. Ik ben in Boznië en Herzegovina geweest. Ook in Kosovo en vroeger ook in Joegoslavië. Dat zijn allemaal belangrijke gegevens in dit boek. Ik vind het zeker een aanrader voor de thrillerliefhebber(s).
Nog even terugkomend op de term ‘vrouwenboek‘. Deze twee boeken hebben vrouwelijke protagonisten. Zij spelen de hoofdrol in het verhaal. Is dat misschien een vereiste? Ik weet het niet.
Mijn Vlaamse volgers weten waarschijnlijk wel wat een ‘frikandonneke’ is. Mijn Oma maakte dit bijna wekelijks klaar. ‘Gehaktbrood’ of ‘vleesbrood’ heet deze groot uitgevallen gehaktbal in het Nederlands.
We aten er vaak krieken (krikskes) bij of rabarberspijs. Een mix van zout en zoet in een warme maaltijd. Ik hou ervan maar voor Isabel is en blijft het een gruwel. Ik maak het nog regelmatig klaar maar zij zal dan Peri Peri toevoegen of hooguit een ingelegd stukje mango. Dat is een traditionele lekkernij. Met gekookte aardappelen en in het seizoen ook met gestoofd witloof.
De aanleiding van dit ogenschijnlijk culinair stukje is triestig. Eergisteren is Meat Loaf overleden. De Amerikaanse zanger die wereldberoemd werd met de klassieker ‘Paradise by the dashboard light’.
De video-clip van Meat Loaf – Paradise by the Dashboard Light mét de historische honkbalbeelden
Ik lever niet elk jaar een lijstje in voor de top 2000 maar als ik het wel doe staat dit lied vast en zeker in mijn persoonlijke top 3. Meestal zelfs op nummer 1. Dat komt natuurlijk door het theatrale. De act, de dialoog, het duet. Ik gebruikte het zelfs een keertje (1999) in een theatervoorstelling bij Het Zunderts Toneel. ‘Driekoningenavond of zomerzotheid’. In onze Nederlandse versie zongen Kees en Irma en gaf Robert – als een vermomde Dorus – het sportcommentaar.
Hoeveel keer zou ik dit lied niet (deels) hebben geplaybackt op een feest? Met Ine uiteraard en met voldoende biertjes achter de kiezen. Echt ouderwetse party-fun. Dus met zijn dood sterft er ook weer een heel, heel klein stukje Ine. Snik.
Onze Bat Out of Hell LP is stukgedraaid, eerst en Boelenslaan en later nog in Wyns. Natuurlijk kochten we ter vervanging de cd maar een deel van de charme was verdwenen. Dat Meat Loaf vierenzeventig is geworden is verbazingwekkend. Hij had zo thuis kunnen horen in het legendarische rijtje van 27’ers … te vroeg, te jong overleden.
Ik moest terug scrollen tot 24 oktober vorig jaar om te ontdekken waar ik was gebleven op mijn route richting vraag 1000. Ik denk niet dat er ooit zo’n lang bloggat – dit zou een Pannenkoekwoord kunnen zijn – heeft gezeten tussen twee edities in deze serie. Na Mijn Digitaal Lockdown Museum avontuur is het tijd om weer wat persoonlijker te worden. Laat ik de draad oppakken.
726. Welke film zou je kijken op een filmavond met vrienden?
Dat hangt heel erg af met welke vrienden. Ik kijk uit naar ‘Don’t look up’. Ik denk dat Isabel daar niet warm voor loopt. Alhoewel … Leonardo DiCaprio en Jennifer Lawrence?! Of ‘The Power of the Dog’. Allebei Netflix-films. Ik spaar deze films op om met Hanneke, Marcus en Inge te kijken.
727. Voel je je anders als je een jurkje draagt?
Ja, zeker weten. Ik hoop dat jullie nu niet om foto’s gaan vragen …
728. Welke geur doet je meteen weer denken aan vroeger?
Als ik daar een top 5 van zou moeten opschrijven dan zijn het waarschijnlijk drie of vier geuren die iets met eten (en koken) van doen hebben. Waarschijnlijk ruik ik dan de kookkunsten van mijn oma. Zij werd 125 jaar geleden geboren – precies vandaag maar dan in 1897. Wat ik graag weer eens zou willen ruiken? Een dennenbos op Terschelling onmiddellijk na een zomerse regenbui. Of een met turf gestookte kachel.
729. Wat zou je anders doen als je met niemand rekening hoefde te houden?
Meer op reis gaan. En dan vergeet voor het gemak corona-restricties en beschikbare financiën.
730. In welke oude beschaving had je wel willen leven?
Dan is het van groot belang in welk segment van die samenleving je terechtkomt. Ervan uitgaande dat ik dan ook theatermaker en leraar ben dan lijkt me de tijd van de grote Griekse schrijvers een interessante periode. Ongeveer 500 voor Chr. in zomers Griekenland.
731. Denk je lang over beslissingen na?
Ja, maar dat heeft meer te maken met mijn uitstel-gedrag. Iets dat vaak positief uitpakt moet ik erbij vermelden.
732. Ben je weleens de bioscoop uit gelopen voor het einde van de film?
Niet vaak maar toevallig wel afgelopen zomer. ‘The Green Knight’ … na een klein half uurtje had ik het wel gezien. Nou ja … de rest heb ik dus niet gezien.
733. Om welke ongepaste grappen lach je stiekem toch?
Weet ik eigenlijk niet. Wat is ongepast? Misschien lach ik wel eens stiekem om een seksistische grap maar vraag me niet om een voorbeeld te geven.
734. Horen de slechte dagen ook bij het leven?
Wat moet ik daar nu weer eens op antwoorden? Ja natuurlijk maar ik zou het eerder momenten met tegenslagen noemen. Een lange stroomstoring, gestolen autospiegels, aangebrande groenten en een overlijdensbericht in de familie op één dag. Dat is een slechte dag dat mag duidelijk zijn. Zelf niet lekker in m’n vel zitten of weinig inspiratie hebben is ook een slechte dag maar van een heel andere orde.
735. Wat zou er in jouw gebruiksaanwijzing moeten staan?
Oei. Interessante vraag. Ik ben het meest gevoelig als het over ‘eten’ gaat. Ik kook (bijna) altijd en weet graag hoe laat we gaan eten. Bijvoorbeeld rond half 7. Dat is het moment dat vrouw-lief thuiskomt op een doordeweekse dag. Het avondeten is dan bijna klaar. Ik wacht tot ze er is om dan nog de laatste zaken in de keuken te doen. En dan aan tafel! Zeker op vrijdagen (mijn thuisdag) doe ik extra mijn best. Als mevrouw dan komt aankakken om acht uur met de mededeling dat een collega trakteerde op een borrel in de stad en dat haar telefoonbatterij leeg was … Nou dan is het goed om mijn ‘gebruiksaanwijzing’ heeeeel nauwkeurig te volgen. Dan ben ik een boze ontploffer. Kort maar wel heftig. Krijg ik een oprechte sorry dan is het over en voorbij. En eet ik waarschijnlijk in mijn eentje in mijn werkkamer. En nog een dingetje dat onder het kopje ‘eten’ valt. Geen telefoon aan tafel en alles proeven. Je hoeft het niet lekker te vinden maar proeven doe je met je mond. Niet met je ogen of met vooroordelen. Natuurlijk weet ik na een tijdje wat iemand écht niet lust. Geen courgette voor Catelijne. Geen zoet en zout gemixt in hetzelfde gerecht voor Isabel. Geen vlees voor vegetarische vrienden. Geen melkproducten voor Trienette.
736. Hoe groot is onze vrije wil?
Is dit een filosofische vraag? Daar zijn al heel wat interessante boeken over volgeschreven. Ik herinner me goede filosofie-lessen op school van Rob K. en Salvatore C. Nu denk ik bij deze vraag alweer aan alle corona-maatregelen. Het woord ‘vrijheid’ en ‘vrije wil’ vliegen – vaak ongepast – in het rond. Ik houd me min of meer aan de opgelegde voorschriften. Ook als ik me afvraag of zo’n maatregel terecht is. Wappies zullen vast beweren dat mijn vrije wil is aangetast. Nou, volgens mij niet. Het is mijn eigen vrije wil om me aan de maatregelen te confirmeren. Ja toch?
737. Welke cursus wil je graag nog volgen?
Voor ik Isabel leerde kennen had ik waarschijnlijk ‘boekbinden’ geantwoord. Na het verhuizen en veel kleiner gaan wonen in Leeuwarden is de zin en noodzaak verdwenen. Bijna alle tijdschriften zijn oud papier geworden. De laatste twee cursussen die ik heb gevolgd waren ‘Portugees’ en ‘Kunstgeschiedenis’. Die laatste cursus was leuk maar te oppervlakkig en te veel in de vorm van twaalf lezingen. Veel te weinig ruimte voor gesprekken, vragen, ideeën, verbindingen leggen … Als ik weer een cursus ga volgen zal het vast weer iets over geschiedenis of kunst zijn. Ik volg enkele online-cursussen (bijscholing) in verband met mijn schoolwerk. Zoals ‘hybride onderwijs’. Of ik die GRAAG volg … weet ik niet. Het is oké en hoort bij mijn betaalde activiteiten op dit ogenblik.
738. Maak je soms grappen ten koste van jezelf?
Dagelijks. Zelfspot is heerlijk. Ik heb dan de woorden “Ik bén een oude man!” meer dan waarschijnlijk gebruikt.
739. Welke bloemen koop je het liefst voor jezelf?
Ik heb twaalf jaar lang witte avalanches gekocht. Ik kocht ze voor mezelf. Bij een foto van Ine. Na mijn verhuizen uit de Holleweg (november 2017) in Bergen op Zoom ben ik gestopt met die tweewekelijkse traditie. In Leeuwarden en Mozambique koop ik nooit bloemen voor mezelf. Ja, planten voor de tuin maar dat is niet echt voor mezelf.
740. Welke dierlijke eigenschap zou je wel willen hebben?
Vliegen. En jullie?
741. Mag je gesprekken met de ene vriendin vertellen aan de andere?
Het is maar weer eens duidelijk dat deze vragenlijst in een damesblad (Flow) stonden. Ik ben zeer discreet als het moet. Laatst vertelde Isabel me iets over de Mozambikaanse vrouw van een gezamenlijke vriend. Ik antwoordde dat ik dat al lang wist. “Hoe dat zo?” “Nou gewoon omdat hij (die vriend) me dat al lang geleden in vertrouwen had verteld.” Isabel was verbaasd dat ik dat niet met haar had gedeeld.
742. Met wie deel je je dromen?
Mijn letterlijke dromen vertel ik af en toe aan Isabel. Andersoortige dromen deel ik zelden (denk ik).
743. Is nieuw altijd beter?
NEE. Met opzet gebruikte ik hoofdletters. Dat zal vast ook iets zijn van mijn generatie of van het ouder worden.
744. Wat doe je wanneer een feestje maar geen feestje wil worden?
Weggaan. De vraag is dan wel of mijn wederhelft dat ook zo ervaart. Gelukkig hebben we daar goede afspraken over. Als het me niet bevalt dan ga ik naar huis en dan ben ik bereid haar later op te komen halen. In de praktijk is dat nog nauwelijks voorgekomen. Een enkele keer herinner ik me dat en toen bracht een vriend haar thuis. No problem!
745. Wat heb je geleerd op school waar je nog steeds wat aan hebt?
Lezen uiteraard. Hoofdrekenen alhoewel ik dat steeds minder doe. Een beetje Frans, een beetje Engels. Kortom vooral algemene kennis. De tabel van Mendeljev en de stelling van Pythagoras liggen op het kerkhof van verloren kennis.
746. Zeg je altijd de waarheid, ook als die een ander kan kwetsen?
Nee. Het is een mooi principe maar zo ‘Hollands’. Of zoals ze dan in Afrika (en elders) zeggen ‘typical Dutch’. En natuurlijk ontkom je er niet altijd aan. Rond de pot blijven draaien lost ook weinig op. Maar wat is ‘de waarheid’? Het is en blijft natuurlijk ‘een mening’.
747. Wat heb je onlangs weggegeven aan iemand die het harder nodig had?
Een soort eindejaars-pakket voor onze huishoudelijke hulp. Tegelijkertijd heb ik flink wat ruimte gemaakt in een voorraadkast, een voorraadlade, diepvries en ijskast. En iets wat lijkt op een niet bestaande en niet afgesproken dertiende maand zat ook in dat ‘pakket’.
748. Ben je online anders dan in het echte leven?
Ja, natuurlijk want online heeft niemand last van mijn grommen, scheten, ongeduld, slapeloosheid, zweten, flauwe grappen … moet ik nog meer voorbeelden geven? Ik vertel hier wel wat persoonlijke zaken maar er is altijd een vorm van zelf-censuur. Zeker als ik het over andere mensen heb. Ik probeer daarmee mijn blog niet achter een ‘slotje’ te plaatsen. Wat ik trouwens wel heel goed begrijp van collega-bloggers.
749. Wat doe je als je ergens bent verdwaald?
Dat gebeurde voor het laatst zo’n drie jaar geleden. In de buurt van Barbeton (Mpumalanga – Zuid-Afrika). We maakten een uitstap met de auto. Ik had de route min of meer van te voren bekeken. In de bergen was er plots geen internet-bereik. Dus geen navigatie en geen google-maps. Mijn gevoel en een klein beetje de zon brachten ons toch weer in de bewoonde wereld. ’t Was wel even spannend. Ask Isabel. Ik heb geen probleem om de weg te vragen maar vaak helpt dat heel weinig want de meeste mensen (in Afrika) kennen enkel hun eigen buurt(je).
750. Wanneer ben je voor het laatst naar het theater gegaan?
Wat een rotvraag om dit logje mee af te sluiten. Maar het is de vragensteller vergeven want hij of zij wist bij het bedenken van deze 1000 vragen niets over covid-19 laat staan gesloten theaters, bioscopen en musea. Onder normale omstandigheden had ik vast geantwoord: “Eergisteren of vorige zaterdag of 29 december of zoiets.”
Vandaag waarschijnlijk het moeilijkst aan de man te brengen schilderij. Niet het origineel want dat zal vast wel enkele miljoenen kunnen opbrengen. Ik bedoel het meest onbegrijpelijke kunstwerk. Ik splits het weer op in twee delen. Eerst twee herinneringen. Daarna een woordje uitleg dat ik heb gekopieerd.
Four Darks in Red – Mark Rothko – 1958 – Olieverf op canvas – 260 x 295 cm – Whitney Museum of American Art, New York
Laat ik voordat ik een poging waag om iets uit leggen wat persoonlijks vertellen. Eind oktober 1999 bezocht ik een goede vriend die in New Brunswick (New Jersey) USA woonde. Ik logeerde ruim een week bij Rob. Hij moest werken en ik had tijd om af en toe zelf iets te ondernemen. In de buurt, in New York en in Philadelphia. We gingen ook samen een dag naar Manhattan. Overdag bezochten we oa het Whitney Museum of American Art. ’s Avonds zagen we de traditionele Halloween-parade. We concludeerden samen dat we corso Zundert heel wat boeiender vinden. Naast de vaste collectie van het ‘Whitney’ was er een hele verdieping ‘Edward Hopper’ en een verdieping ‘Mark Rothko’. Bij Hopper was ik niet weg te slaan, ik slurpte alles gretig op. Ik kocht boeken en ansichtkaarten. Bij Rothko was ik met stomheid geslagen. Zoveel grote schilderijen met enorme, vaak op elkaar lijkende kleurvlakken. Ik begreep er niets van. Ook de informatie drong nauwelijks tot me door. Wat is dit? Ik vond geen antwoord. Ik moest echter wel concluderen dat ‘Rothko’ een grote meneer moet zijn. Waarom zou hij anders hier zoveel plaats en aandacht krijgen? Ik kon het niet uitleggen. Zijn naam staat wel vanaf dat moment gebeiteld in mijn geheugen.
Ik denk dat ik terug thuis in Nederland wel iets vertelde over deze onbegrijpelijke kunst. Ine kende zijn naam maar dat was het dan ook. Enkele jaren later, ik denk 2002, gingen Ine en ik een dagje naar Düsseldorf. Een heel klein beetje de stad verkennen, lekker uit eten maar vooral naar het museum. En daar hing in een zaal – of was het een ruime hal – een Rothko. Vraag me niet welke maar het was een echte Rothko. Kleurvlakken, enfin min of meer zoiets als hierboven. Precies op dat moment loopt er een museummedewerker langs. Ik vraag de vrouw of ze even tijd heeft. “Ja, even. Wat kan ik voor jullie doen?” Ik vertel haar heel in het kort over mijn kennismaking met Rothko enkele jaren eerder in New York. En ik beken dat ik er niets van snap. Of zij mij (ons) iets kan uitleggen want ik wil het graag een heel klein beetje begrijpen. Zij vraagt of we even tijd hebben. Ja, dat hebben we. “Ga dan daar op die bank zitten en kijk minstens 10 minuten naar zijn werk. Liefst zo geconcentreerd mogelijk.’ Je krijgt dan vast antwoord op je vraag.” En weg was ze.
Kijken naar ‘Four Darks in Red’ – Foto website Whitney Museum, New York
Dat hebben we gedaan. Net zoals de mensen op de foto hierboven. Het is te lang geleden om het juist te beschrijven. Maar plots zat er beweging in het schilderij, kleurvlakken gingen golven. Kleuren liepen in elkaar over. Er kwam plots diepte in het platte vlak. Niet meteen maar na een minuut of vijf. Was het hallucinant? Nee, wel raar. Een soort kleur-hallucinatie. Had ik iets genomen of geslikt? Nee. Nu ik het hier opschrijf begrijp ik het weer niet. Wel weet ik dat ik bijzonders meemaakte op die bank in Düsseldorf.
Ten slotte citeer ik de museumgids. Four Darks in Red is een voorbeeld van het donkere palet van Mark Rothko uit de late jaren vijftig, toen hij steeds vaker rode, kastanjebruine en verzadigde zwarte verf gebruikte. Vier donkere rechthoekige vlakken van verschillende proporties domineren de compositie, die tegelijkertijd tevoorschijn komen uit en verdwijnen in een lichtgevende rode ondergrond. Rothko’s methode om vele lagen verf aan te brengen, samen met de speciale reflecterende eigenschappen van zijn kleurmengsels, geven zijn schilderijen een onnavolgbare diepte en gloed. Wanneer dit bijna drie meter brede canvas van dichtbij wordt bekeken (zoals de kunstenaar het bedoeld heeft), wordt de kijker overspoeld door een sfeer van kleur en intense visuele sensaties. De zwaarste donkere kleur bevindt zich aan de bovenkant van het canvas, terwijl een zachtere roze gloed van onderaf komt, waardoor de visuele zwaartekracht wordt omgekeerd. Rothko geloofde dat zulke abstracte perceptuele krachten het vermogen hadden om wat hij noemde ‘de basisemoties – tragedie, extase en onheil’ op te roepen. (Bron: Whitney Museum of American Art)
Op internet vind je nog meer filmpjes en gesproken uitleg over dit schilderij. Interesse? Klik HIER
Gisteren wist ik meteen welk schilderij ik vandaag wilde toevoegen aan Mijn Digitaal Lockdown Museum. Op de muurschildering van Banksy gisteren tilt een meid een denkbeeldig doek op. Een optisch ‘trucje’ dat je wel vaker tegenkomt. Vandaag tilt de zesjarige Dalí het zee-oppervlak op …
Dalí op zesjarige leeftijd, toen hij dacht dat hij een meisje was, bezig de huid van het water op te lichten om een hond te zien slapen in de schaduw van de zee – 1950 – Salvador Dalí – olieverf op doek – 27 x 34 cm – privéverzameling – Parijs
Dit is vast de langste schilderij-titel in mijn kerstvakantie-project. De titel omschrijft bijna letterlijk wat we zien. De toevoeging dat het Dalí zelf is als kind, had ik niet kunnen weten door enkel te kijken.
De eerste echte buitenlandse reis die ik met Ine maakte, was naar Parijs in het vroege voorjaar 1980. Ik vergeet voor het gemak België, voor mij niet echt het buitenland. Kan het romantischer, naar de lichtstad? We waren allebei al eerder in Parijs geweest dus de Eiffeltoren, de Notre Dame en de Arc de Triomphe stonden niet op het programma. De belangrijkste reden van ons bezoek … het nog niet lang daarvoor geopende Centre Pompidou en een grote Dalí-tentoonstelling.
Ik was (werd) groot fan van Salvador Dalí. Ik vergaapte me aan zijn kunst. Grote schilderijen, de iconische rode lippenbank, sculpturen, tekeningen, schetsen en een Luis Buñuel film. Ik herinner me nog heel veel van deze tentoonstelling en de locatie. De weken daarna kocht ik een betaalbaar boek ‘Dali Dali Dali’want ik had een krap studenten-budget. Dat boek ligt nu naast me.
Ik kijk opnieuw naar het schilderij. Het boek is onderverdeeld in diverse hoofdstukken. ‘Dali op zesjarige leeftijd …’ heeft een plekje gekregen in het hoofdstuk ‘Stilleven’. In het hele oeuvre is dit inderdaad een heel rustig beeld. Ik citeer: ‘De doodse verkilling van het stilleven is een manier om de natuur te corrigeren’. Dit schilderij had ook in de hoofdstukken ‘Landschap’, ‘Ruimte – Tijd’ of ‘Zelfportret’ kunnen staan, vind ik
Een dromerig, fantasievol beeld. Een kind is op zoek naar haar (zijn) hond op een verlaten, zonnig strand. Er staat nauwelijks wind, een lichte rimpeling in het water. En ja, daar is de hond! Niet onder een tafel maar onder het zeeoppervlak. De zee als tafellaken. Is het je opgevallen dat het kind zweeft? Ze is helemaal los van haar schaduw. Net zoals een kleine rots linksvoor op het schilderij maar dan heet het niet zweven maar drijven. Dus niet enkel een dromerig beeld maar duidelijk de verbeelding van een droom. Hoofdzakelijk zachte kleuren, een fijne droom. Zeker geen nachtmerrie. De lange titel doet vermoeden dat Dalí persé wilde dat hij het middelpunt van je aandacht is. Ik had ‘zeeschaduw’ ook wel een mooie titel gevonden.
Als je wat verder gaat fantaseren dan kun je zeggen dat de jonge Dalí al geïnteresseerd was aan dat wat zich ophoudt onder het oppervlak. Hij probeert het onzichtbare zichtbaar te maken. Hij deelt zijn fantasie met de kijker. ‘Ik ben naakt en onschuldig en licht enkel een tipje van de sluier op …’ Je zou het een definitie van kunst kunnen noemen.
Jarenlang hing er een reproductie van ‘Paar met het hoofd vol wolken’ bij ons thuis. Misschien wel als symbool van ons tweeën, maar vooral als herinnering aan die tentoonstelling. Tot zover. Natuurlijk valt er heel veel meer te vertellen over Dalí en zijn krankzinnige oeuvre maar dat is niet de opzet van deze stukjes. En ik moet bekennen dat ik 42 jaar na het bezoek aan die tentoonstelling in Parijs niet meer zo euforisch reageer op zijn werken.
Joepie. Ik had weer een 4 **** sterren boek te pakken. Met dank aan Liesbeth (Apenstaartje) voor de tip. Een non-fictieboek dat leest als een roman. Het huis aan het meer.
Ik hou van geschiedenis en ik hou van lezen. Met dit boek kwam ik dan ook goed aan mijn trekken. Laat ik eerst maar eens de achterflap citeren.
“In 2013 bezoekt Thomas Harding het huis van zijn Duitse grootmoeder, gelegen aan de rand van Berlijn, bij de Groβ Glienicker See, die grenst aan de Wannsee. Deze plek, haar ‘zielenplek’, die zij heeft moeten verlaten toen de nazi’s aan de macht kwamen, ligt er vervallen en verlaten bij. Een betonnen voetpad door de tuin markeert waar de Berlijnse Muur bijna drie decennia heeft gestaan. In een poging het huis van de sloophamer te redden, onderzoekt Harding de geschiedenis van de vijf families die hier hebben geleefd: de adellijke landeigenaar die op het landgoed een wijngaard aanlegde, een welvarende Joodse familie die hier de vrije tijd doorbracht, een beroemde componist in dienst van de nazi’s, een weduwe en haar kinderen en een informant van de Stasi. Uit al deze aangrijpende en dramatische verhalen doemt een twintigste-eeuwse geschiedenis van Duitsland op.”
Ik heb al vaker – met plezier – boeken gelezen over de 20ste eeuw. Zowel in romanvorm als non-fictie. Ook dit boek kun je in dat rijtje plaatsen. Een belangrijk verschil: hier speelt het huis de hoofdrol. En af en toe de schrijver die heel veel onderzoek (en dan benadruk ik: HEEL VEEL) heeft gedaan naar dat huis en haar bewoners. Een bijzondere plek aan het randje van Berlijn. In behapbare hoofdstukken maken we kennis met de mensen die er ooit woonden en verbleven. Vijf families en ook min of meer vijf generaties. De families hebben nauwelijks iets met elkaar te maken behalve dat ze in dat (zomer)huis woonden. Ze zijn (waren) eigenaar, huurder, oppasser, onderhuurder, kraker enzovoort. Aanvankelijk was het een buitenverblijf van een rijke Joodse familie. Later werd het huis permanent bewoond wat in de winter niet vanzelfsprekend was. Als het huis eind jaren 90 totaal wordt uitgeleefd door junks en vossen in de kelder, voel je plaatsvervangende ergernis. De schrijver – wiens overgrootvader het huis ooit liet bouwen – probeert het huis te redden van de sloop.
Het boek heeft veel voetnoten die ik bijna allemaal heb genegeerd. Ik las het op mijn e-reader en dan is ‘bladeren’ net iets teveel gedoe. Ook de laatste zestig bladzijdes zijn een soort appendix. Met een lang nawoord, kopieën van documenten, veel foto’s, krantenartikelen.
Meestal lees ik non-fictie in afzonderlijke delen – een paar hoofdstukken en dan weer wat anders – dus afgewisseld met een roman of een spannend boek. Nu niet. Je wilt weten hoe het verder gaat en dat is eerder iets voor een thriller. Natuurlijk is dat het vakmanschap van de schrijver Thomas Harding.
Ik verbleef samen met Ine in het voorjaar van 1982 tien dagen in West-Berlijn. We reden vanuit Boelenslaan (Friesland) met onze Renault 4 naar Berlijn. Tweemaal een andere route. Voor het eerst achter het IJzeren Gordijn. Best wel bijzonder en ook wel een tikkeltje spannend. We logeerden (gratis) in het appartement van vrienden van een vriend. Een reis die veel indruk op ons maakte. Zeker de dag dat we via checkpoint Charlie naar Oost-Berlijn liepen. Tijdens het lezen van dit boek herinnerde ik me dus heel veel van die dagen in een verdeelde stad. Jammer dat reizen een stuk minder vanzelfsprekend is geworden … blijf gezond.
Koen Schyvens 