25 december. De christelijke wereld viert vandaag het kerstfeest. De geboorte van Jezus. In Mozambique is 25 december ook een vrije dag maar die dag heet: ‘Familiedag’. Een mooie vondst van het jonge communistische regime na de onafhankelijkheid. Katholiek Portugal, de kolonisator, werd verdreven door de onafhankelijkheidsbeweging Frelimo, mede met hulp van de USSR. Het was nog volop Koude Oorlog.
Het regime moest nadenken over officiële feestdagen. De dag van de helden, de dag van het leger, de dag van de Mozambikaanse vrouw, de dag van de onafhankelijkheid en de dag van de familie. En dan is 25 december natuurlijk een slimme, voor de hand liggende keuze.
Er zijn honderden, waarschijnlijk vele duizenden schilderijen gekonterfeit met als thema de geboorte van de Heiland. Ik snuffelde wat rond in mijn boekenkast en op internet en ik kies voor …
De aanbidding der herders – Jan Havicksz. Steen – tussen 1660 – 1679 – Olieverf op doek – 53cm x 64cm – Rijksmuseum, Amsterdam
De aanbidding der herders. Een stoet herders komt de stal binnen om het kind te aanbidden. Op de voorgrond zit Maria met het kindje, liggend naast haar in een voederbak. ‘Een bakske vol met stro’ zoals Urbanus het ooit noemde. Links voor maakt een herdersjongen een vuurtje. Wat warmt hij op? Soep of melk? Achter de os en de ezel geeft een oude vrouw Jozef een mand met eieren. Dat vuurtje, de eieren en de grote kruik voor de kribbe hebben vast een symbolische betekenis. Rechts achter de jonge moeder speelt een herder op zijn doedelzak. Naast hem probeert een jongen met een haan onder zijn arm een blik te werpen op de pasgeborene.
Ik heb voor dit kersttafereel gekozen omdat het een echte Jan Steen is. Met respect voor het bijbelse thema heeft hij er toch een soort huiselijk tafereel van gemaakt. Een grote toeloop van herders, alsof ze net van de markt op weg naar huis zijn en hun nieuwsgierigheid niet kunnen bedwingen. Wat is daar aan de hand in die stal? Dat de drie koningen cadeautjes als goud, wierook en mirre meebrachten is fijn en bekend dankzij Lucas. Maar een haan, soep, melk en eieren zijn minstens zo waardevol. Cadeautjes van het gewone volk. Dat is hun wijze van ‘aanbidding’ ook via de muziek van de doedelzak. Laat de engelen lekker hun ‘Gloria in excelsis Deo’ zingen, fladderend boven Bethlehem. Binnen in de stal hebben de herders hun eigen repertoire. Het is niet moeilijk om je voor te stellen dat er even later gedanst, gezongen en gegeten wordt. Typisch kerstmis zou ik zeggen, inclusief cadeautjes.
Ik hou erg van de schilderijen van Jan Steen. Ze zijn veel kleurijker dan de meeste werken van Rembrandt ea. Rembrandt van Rijn krijgt nog wel een plekje in Mijn Digitaal Lockdown Museum. Veel verhalen die Jan Steen vertelt zijn volks. Met aandacht voor veel details. Bijna een ‘stripverhaal’ van één pagina. Het zijn bonte taferelen die geleid hebben tot de uitdrukking: een huishouden van Jan Steen.
Mocht je meer schilderijen van Jan Steen willen zien, klik HIER.
Hoe vieren jullie Kerstmis dit jaar? Eigenlijk moet ik zeggen vierden – in de verleden tijd. Verschillende adviezen (verplichtingen) van verschillende regeringen. Ik ben het overzicht een beetje kwijt. Wie en waar mag wat of wie mag iets niet? Mijn familie en directe schoonfamilie zitten verspreid over Spanje, Nederland, België, Noord-Ierland (Groot Brittanië), Portugal, Zuid-Afrika en Mozambique. Bubbels is geen Afrikaans begrip, hooguit in een fles. Hoe verliep onze kerst?
Djonasse, Mozambique. Onze kersttafel – buiten op de veranda – op 24 december 2020
Goed. Prima zelfs. Al heel wat jaren plaats ik – een beetje plagend – foto’s van Kerst op Facebook. In korte broek, in of bij het zwembad, op het strand, nippend aan een cocktail. Warm dus. Tropisch. In zomers zuidelijk Afrika. Wat is het fijn om weer even in het foto-archief te duiken. Eind 2017 – begin 2018, al mijn kinderen en kleinkinderen op bezoek. Vorig jaar maakten we plannetjes om dat nog een keer te herhalen maar dat was buiten de waard gerekend. En laat die waard toch Corona Covid heten. Bah, weg met die looser.
Kerst in een hele kleine bubbel. Dat herkent iedereen in West-Europa. Wij hielden ons aan dezelfde regels. Niet zo heel moeilijk want zoals ik al hierboven al schreef, de familie zit verspreid over zeven landen. In Mozambique is kerstavond (24 december) het belangrijkste moment als je iets of wat binding hebt met dit christelijke feest. Ook mijn schoonouders hebben een katholieke achtergrond. Mozambique – Portugese kolonie, weet je wel? Wat staat er op zo’n avond op het programma? Samen komen. Een kerstboom met daaronder cadeautjes. Een grote taart (daar zijn Mozambikanen gek op). Een feestmaaltijd. Liefst ook veel volk maar nu even niet. We zijn met z’n viertjes.
Kerst 2020 bij Isabel en Koen
We hadden afgesproken om het eenvoudig te houden. Cadeautjes zijn een aardigheidje. Het eten liever drie gangen dan een uitgebreid buffet. Als voorafje een plankje met drie kleine gerechtjes: een aspergesalade met tonijn, escargots en een vis-garnalenschelp. Het hoofdgerecht een mooi stukje vlees (biefstuk), gevulde aubergines, aardappel-bloemkoolpuree, peterselierijst, worteltjes en een salade. En een taart (zie foto helemaal bovenaan) als dessert. Zo had ik het in mijn hoofd. Alle voorbereidingen waren klaar op donderdagnamiddag.
Opnieuw werd ik verrast door CULTUURVERSCHILLEN. Je zou zeggen dat ik stilaan mijn (nieuwe) pappenheimers toch moet kennen. Ja, maar ook weer niet. Om iets voor zevenen (dat hadden we afgesproken) zitten we fris gedoucht klaar op de veranda. De ouders van Isabel wonen op minder dan vijf minuten rijden bij ons vandaan. 18.56 – Isabel krijgt telefoon dat het ietsjes later wordt. Dat is eigenlijk heel normaal. Zucht. Mozambikanen komen altijd later dan het afgesproken uur. Dat ze bellen is om mij plezier te doen. Goed. Ik pak mijn e-reader en lees wat. Isabel appt zich de blaren op de vingers. 20.06 – Er wordt weer gebeld. Ze zijn onderweg. Inderdaad een paar minuten later open ik de poort. We groeten elkaar met ellebogen. Ik ga naar de keuken en zet de oven aan. Er verschijnen meer pakjes onder de kerstboom. En dan komt er een hele grote pot met ameijoas (schelpjes) de keuken in. En een grote braadslee met bakkeljauw, aardappelen, uien en hardgekookte eieren. Een grote koelbox vol ijs, bier en wijn. Ik zucht opzichtig (in de keuken). Ik grom. Ik vloek onhoorbaar. Isabel probeert me te kalmeren. Dat lukt maar ten dele.
Isabels vader is diabeet en moet zijn suikerniveau verschillende keren per dag checken. Dat is dan ook het eerste dat hij doet als hij neerstrijkt op onze veranda. Hij moet onmiddellijk iets eten. In no time staat de pan met schelpjes met stokbrood op het tafeltje voor zijn neus. Ik zet er ook wat kaasblokjes en zoute crackers naast. Ik ga weer naar de keuken. Zweten bij een hete oven.
“Waarom? Porque?” IK WEET DAT HET ZO GAAT en toch ben ik weer van mijn apropos. Het is ontzettend lief van ze om eten mee te brengen (voor een heel regiment – zucht) maar laat dat dan weten van te voren. Niet dus. Een overvolle keuken is het gevolg. Nauwelijks extra plaats in de ijskast en de diepvries (want het is een lang wekend). Na zo’n tien minuten haalt Isabel de pot met schelpjes en brood weg en maakt haar vader duidelijk dat hij anders niets meer zal eten van wat haar man (ik dus) heeft bereid. Wat moet ik vanavond met bakkeljauw? Wel of niet serveren naast mijn eigen gerechten?
Ik moet zeggen … daarna werd het een heel gezellige avond en nacht. Heel ontspannen. Veel complimenten. Vooral de escargots waren een groot succes. Dat was voor alle drie de eerste keer. Met veel gevoel voor theater toonde de chef (ik dus) hoe het bijgeleverde tangetje en vorkje moet gebruikt worden. De peterselie-knoflook-boter kun je vervolgens uit de schelp gieten en eventueel eten (soppen) met een stukje stokbrood.
Het zal jullie niet verwonderen dat er veel foto’s werden gemaakt zodat ook Portugal, Noord-Ierland en Zuid-Afrika werden ingewijd in het eten van escargots en dat is heel wat anders dan de Portugese caracois. Die zijn veel rubberachtiger.
Het werd al gauw middernacht. Geen middernachtmis maar opnieuw elleboog-kussen en de beste wensen. Dan de cadeautjes. Om half twee moest ik Isabel echt aanmanen om met de taart te beginnen. Er kwam een brandy (een van mijn cadeautjes) op tafel, er werd gebeld met Noord-Ierland en Portugal. Daar is het tenslotte twee uur eerder, nog net geen middernacht. Ik maak een filmpje voor mijn thuisfront. Ik zie dat de appjes tergend traag worden verstuurd. Zouden er meer mensen hetzelfde idee hebben op dit uur van de nacht? Tja, wie weet …
Isabel duikt in haar mandje na brandy en taart. Mijn meisje is uitgeblust en een tikkie aangeschoten. Mijn schoonmoeder rommelt wat in de keuken. Schoonpapa en ondergetekende bespreken de politieke toestand in het noorden van Mozambique. Veel argumenteren en mekaar aanvullen, afvallen of gelijk geven. De moderator van ons gesprek heet St-Remy, brandy 40%. Om iets na drieën zwaai ik ze uit bij de grote poort. We vergaten de ellebogen, het werden knuffels en omhelzingen.
Ik doe nog een rondje door de tuin, de veranda en de keuken. Ik herschik plastic bakjes in de ijskast en de diepvries. Ik check mijn telefoon op berichtjes en filmpjes. Ik doe de buitenverlichting uit en kruip in bed. Het is 04.35. Het wordt buiten alweer licht. Dat is toch de hele gedachte achter Kerstmis? Dat het weer licht wordt …
Als je bijna 10 jaar stukjes schrijft en vervolgens deelt op een blog dan wil het wel eens gebeuren dat je in herhaling valt. Of dat je twijfelt: “Heb ik dit al eens eerder geschreven?” Zo dacht ik vandaag aan mijn bezoek in 2011 aan Bethlehem. “Heb ik hier al eens over geblogd?” Ik weet het niet meer. Ik gebruik de ZOEK-knop op mijn eigen blog. Israël en Bethlehem leveren wel een paar hits op maar veel minder dan ik had verwacht. Misschien voegde ik negen jaar geleden veel minder tags toe. Dat maakt het zoeken uiteraard moeilijker. Eigenlijk ben ik verbaasd. Maar dan valt mijn figuurlijk kwartje. Ergens vanaf mei of juni 2011 was web-streepje-log (de plek waar ik mijn schrijfels publiceerde) niet meer bereikbaar. Ik blogde sinds 1 januari van dat jaar maar er kwam de klad in want uitgever Sanoma had andere prioriteiten. In september van dat jaar verhuisde ik naar dit plekje, met dank aan WordPress.
Mozaïek in Bethlehem (Palestina / Israël) – augustus 2011
Ik was in 2011 met Isabel (in februari) al op vakantie geweest. Ruim drie weken naar Brazilië. Die stukjes zijn allemaal verloren gegaan door slecht beheer van web-log. Grrr. In de Europese zomer had ik allerlei werkzaamheden in Nederland en Scandinavië. En toen ontstond er plots een gat in mijn agenda. Veertien dagen vrij. Ik kocht een retourtje Schiphol – Tel Aviv. Best bijzonder want ik had ergens midden van de 70’er jaren gezworen (tegen mijn toenmalige vriendin) dat ik nooit naar Israël zou gaan voor er een eerlijke oplossing was voor de Palestijnen. Die oplossing was er niet in 2011 (nog steeds niet trouwens) maar ik wilde het land toch graag een keer bezoeken.
Na een paar dagen in Tel Aviv vond ik een kamer in Oost-Jeruzalem. Bezet Palestijns gebied, zou je kunnen zeggen. Een heel klein beetje consequent probeerde ik te zijn. Voor wat het waard was / is. Mijn eerste echte bezoek aan Palestijns gebied was een halve-dagtocht naar Bethlehem. Zoals je op de foto / mozaïek hierboven kunt zien, ligt dat geografisch vlak bij elkaar. In de realiteit is het anders. Een muur. De zwaarste grens die ik ooit ben overgestoken. Hekken, camera’s, bodycheck, paspoortcontrole …
Grenscontrole Israël – Palestijns gebied (Bethlehem)
Laat er geen misverstand over bestaan dat ik alle geweld afkeur en als muren en hekken helpen om je bevolking te beschermen dan heb ik begrip voor extreme beveiliging. Goed, ik wil het niet over politiek hebben en zeker niet over het Israëlische – Palestijnse vraagstuk.
Bethlehem. Hoe oud was ik toen ik dat woord voor het eerst hoorde? Twee – drie? Zoiets denk ik. Er stond in de decembermaand altijd een kerststalletje bij ons thuis. Eerder een kerstgrot – gemaakt door Nonkel Gustaaf (beeldhouwer). En nu ben ik vlak bij die legendarische stad. Legendarisch in mijn katholieke kinder-oren. Ik mocht ooit de traditionele middernachtmis-processie ‘aanvoeren’ (voorop lopen) als misdienaar met het kindeke Jesus in mijn armen. Eindbestemming: de kribbe in de kerststal in onze parochiekerk Sint-Bavo in Boechout. Optreden zat al van jongs af aan in mijn bloed. (Kuch kuch)
Eenmaal de grenscontrole achter de rug staan er verschillende toeristenbusjes (en gidsen uiteraard) te wachten die je graag langs alle bijbelse plekjes rijden. Grote toeristenwinkels vlak bij de hekken deden me aan Lourdes denken. Toeristenprullaria, je kent het wel. Als ik het me goed herinner was de eerste bestemming een weiland – daar waar de herders d’engelen hoorden zingen dat de heiland is geboren. Klik klik klik …. foto’s. Ik moet lachen met mijn eigen gedachten. Wat een onzin en ik maak er ook nog foto’s van. Dat deed ik ook op alle volgende bestemmingen die ochtend. Foto’s maken van locaties uit een boek. Weliswaar de bijbel maar dan nog.
Je moet diep bukken om in de Basiliek van de Geboorte naar binnen te gaan. Een grote – haast lege kerk. Geen stoelen of banken. Overal plukjes toeristen. Er liggen veel roosters in de vloer, zo krijg je een blik op een mooie mozaïekvloer ergens op een lager niveau. Romeins neem ik aan.
Interieur Basiliek van de Geboorte (Bethlehem)
Ergens links achteraan tussen de pilaren is een zijkapel. Daar staan mensen aan te schuiven. Dáár stond ooit de stal waar Maria haar kind ter wereld kracht. Er was geen plaats in de herberg, weet je wel? Waarschijnlijk wilden andere gasten geen ooggetuige zijn van een bevalling. Of was het Jozef die zijn zwangere vrouw wat privacy gunde en koos voor een plek met wat stro bij de os en de ezel. Deze plek dus.
Volgens de overlevering is dit dé plek waar Jesus van Nazareth is geboren.
Als ik deze foto had gepubliceerd als ‘Waar ben ik? -prijsvraag’, had je dan kunnen raden waar en wat dit is? Waarschijnlijk niet. Je krijgt ongeveer vijftien seconden de kans om een foto te maken zonder andere bezoekers. Ik kijk mijn ogen uit; een beetje naar de plek maar nog meer naar collega basiliek-bezoekers. Een schitterende mix van vrome aanbidding en daarna gauw poseren alsof je bij de Eiffeltoren of bij Manneke Pis staat.
Fotoshoot in Bethlehem – augustus 2011
Ik herinner me ook nog een kapel waar de kindermoord van Bethlehem (28 december) wordt herdacht. De rondleiding in Bethlehem bracht me vervolgens naar de ‘Heilige Melkgrot’. “Wat? Waar?” hoor ik jullie vragen. Dat vroeg ik toen ook. De melkgrot van de maagd Maria. “Ooo die … ” antwoordde ik met heel veel vraagtekens in mijn ogen. Kijk nog eens goed op de mozaïek-kaart. Ik had er nog nooit van gehoord.
Melkgrot van de maagd Maria – Bethlehem
Je zult begrijpen dat hier mijn ‘I don’t believe’ – stekels recht overeind stonden. Wat is de bron van dit verhaal? De uitleg ter plekke was ongeveer als volgt: “Toen het duidelijk werd dat koning Herodes de opdracht had gegeven om alle net geboren jongetjes te doden, vluchtten Jozef en Maria met hun baby. Net buiten de stad – zoals je weet zijn ze op weg naar Egypte – voelt de jonge moeder stuwing. Het kind moet gevoed worden. Ze vinden een grot en mama Maria legt haar kind aan de borst. Als bij een wonder kleurt de donkere grot plots melkwit.” Geloof je me niet? Kijk nog maar eens goed naar de foto hierboven. Een melkwitte rots als plafond. Ja toch? Ooo vandaar.
Een halve dag in Bethlehem en dan weer terug naar de grenscontrole. Ik had veel van dat soort halve dagen – religieus toerisme – in Israël. Ik zal er nog wel een paar keer over vertellen
Staat de kerstboom? Met een kerststalletje? Laat ik zelf JA antwoorden op deze vraag. Jozef, Maria en het kindeke Jesus – ja aanwezig. Os en Ezel – ja – aanwezig. De herders en schapen – ja – aanwezig. De drie koningen – Gaspar, Melchior en Balthasar – ja – aanwezig (in gezelschap van een kameel). Een engel die denkbeeldig “Gloria in excelsis Deo’‘ zingt – ja aanwezig.
Nog even en Jozef, Maria en het pasgeboren hummeltje (Palestijnen neem ik aan) moeten op de vlucht want borelingen van het mannelijk geslacht worden als gevaar gezien door koning Herodes. De biezen worden gepakt, de Tom Tom ingesteld, eindbestemming Egypte. Vluchtelingen dus. Ontheemden. We hebben ze in miljoenen versies nagemaakt voor onze huiskamers in december.
Natuurlijk steek ik hierboven de draak met dit bijbelse verhaal. Maar hoeveel mensen hebben deze dagen een soortgelijk stalletje gezet en tegelijkertijd schreeuwen ze digitaal op sociale media dat de grenzen dicht moeten voor vreemdelingen?
Vluchtelingen. Een triest fenomeen van alle tijden. In Nederland is er al het hele jaar een oproep op sociale media (en in het parlement) om 500 minderjarigen op te halen uit de kampen op Lesbos (Griekenland). Uiteindelijk zwichtte Rutte III. Honderd en niet meer. De teller staat half december al op zestien daadwerkelijk gearriveerde ‘schrijnende’ gevallen. Google even het woord ‘Kamp Moria’ maar doe dat niet vlak voor je aan het kerstmaal begint.
Vluchtelingen. Heel af en toe haalt Ethiopië het nieuws. Een regionaal conflict. Een strijd om meer zelfbestuur in de noordelijke regio Tigray. De landelijke overheid staat dit niet toe. Ik ben er heel vaak geweest. Onze laatste UMOJA-voorstelling (september 2014) was in de hoofdstad Mekele voor vele duizenden bezoekers). Een groot succes in het plaatselijk congrescentrum. Ik heb er veel goede vrienden wonen. Ik kan ze al maanden niet bereiken. Tigrani zijn op de vlucht voor oorlogsgeweld. Vluchtelingen dus. Zij zijn met vele duizenden de grens overgestoken naar buurland Soedan.
Foto: Pixabay
Vluchtelingen. In diezelfde regio zijn grote vluchtelingenkampen voor ooit gevluchte Eritreeërs. Deze mensen zijn nu door Tigrani uit die kampen verdreven want zij vinden dat zij daar nu meer recht op hebben. Tienduizenden extra ontheemden op de dool. Een reportage van VRT-Nieuws. Klik HIER. Ik zal later nog wat uitgebreider schrijven over dit conflict (oorlog) en mijn bezoeken aan deze regio.
Vluchtelingen in Mozambique. Ik begin eerst met een link. Klik HIER. Heb je doorgeklikt? Waarschijnlijk nog niet. Ik citeer wel even de kop van dit artikel op nu.nl: ‘Zeker 400.000 mensen sinds 2017 gevlucht uit noorden van Mozambique’. Je leest het goed … vierhonderdduizend. Ik schreef al eerder over het Islamitische geweld in de provincie Cap Delgado. Het is ook de provincie waar cycloon Kenneth huis hield. Iets zuidelijker trok cycloon Idai een verwoestend spoor. Mogelijk herinner je dat nog. In de internationale pers werden ze de eerste klimaat-vluchtelingen genoemd. En weet je wat al dagen nieuws is in de lokale Mozambikaanse pers? Er komt een nieuwe cycloon aan. Cycloon Chalane.
Facebook
Waarschijnlijk in dezelfde regio als eerder, aankomst op 30 december. Maputo en Matola maken zich vanmiddag (woensdag) op voor heel veel regen. Dan lopen niet enkel de straten onder water maar gegarandeerd ook duizenden hutten en krotwoningen in de hoofdstad. Je begrijpt dat ik dan smalend glimlach als ik lees dat het Verenigd Koninkrijk mogelijk voedseltekorten krijgt tussen Kerst en oud-en-nieuw.
Veel plezier met de voorbereidingen van Kerst 2020 die anders zijn (zullen zijn) dan veel voorgaande vieringen. O ja, in Mozambique is 25 december ook een vrije dag. Het heet niet: ‘Kerstmis, Christmass of Natal’ … officieel heet het ‘familiedag’. Want religie is geen reden voor een vrije dag in dit van oorsprong marxistisch socialistisch land. Ik ben fan van dit idee. Boas festas.
Ik moet een interne strijd leveren om niet te chagrijnig te worden / blijven. En dat al op de derde dag van het jaar. ’t Is natuurlijk ook maar een gewone donderdag. Isabel is aan het werk. Onze empregado zou vandaag weer aan het werk gaan. Je begrijpt het al. Ik gebruik de werkwoordsvorm ‘zou’. Het is bijna vier uur en hij is er nog steeds niet. Voor de tweede opeenvolgende dag is hij niet op komen dagen. Het moet wel een geweldige oud-en-nieuw-kater zijn die hij moet uitzieken. Sic. Is dat het begin van het einde voor Sr. Bennie?
En hij is niet de enige die niet komt opdagen. Ik geef twee leerlingen Nederlandse les. En je raadt het al. Eentje gaf vorige week al aan even een pauze te willen nemen. En de ander smste me vanochtend om 8 uur dat ze niet kan komen. Ik had alles al klaar gelegd. Extra oefeningen gemaakt. Een eenvoudige tekst geschreven … grrr. En ook de zwembad-schoonmaker is nog niet verschenen. Ik typ dus veel te vaak GRRR de laatste tijd. Daar moet verandering in komen.
Daarom maar een nieuwe aflevering van ‘Nieuwe oogst’. Plaatjes die ik van het internet heb geplukt. Soms van Twitter, Facebook of een nieuwssite. Gewoon kleine grapjes of nadenkertjes. Laat ik maar met iets vrolijks / moois beginnen.
Weg met het grijze chagrijn
De vrolijkste kerstboom die ik afgelopen periode ben tegengekomen is wel deze …
Mijn favoriete kerstboom
Ik lees nog steeds Vlaamse en Nederlandse kranten en tijdschriften. Weliswaar via internet. En naast de puinhoop in Scheveningen en de ontelbare leugens en verdraaide waarheden van The Donald lees ik ook over de containers die bij Borkum overboord zijn geslagen. Terschelling en andere waddeneilanden (kust) worden overspoeld met plastic en piepschuim. Drie containers met gevaarlijke stoffen zijn nog zoek.
Dier en mens
En ook onderstaande cartoon snijdt hetzelfde thema aan. Erg grappig (als het niet zo triest was).
Vertaling is vast niet nodig.
De actie “We gaan ze halen” mag dan wel mislukt zijn. Iets te naïeve voorbereiding. Maar dat er nog steeds zoveel mensen op de vlucht zijn of eindeloos wachten in erbarmelijke (Griekse en andere) kampen is beschamend als je bedenkt hoeveel miljoenen er weer in de lucht zijn geknald afgelopen maandag …
Dit behoeft geen onderschrift
Laat ik maar iets vrolijker eindigen. Dat was tenslotte de opzet van dit stukje.
Gewoon … een mooie gedachte
Niet helemaal waar natuurlijk. Maar wel een prikkelende zin.
Een dooddoener
… maar wel eentje die je zo vaak moet herhalen.
Zometeen spring ik nog even in de auto. Bij gebrek aan ‘trein’. Sorry. De eerste boodschappen van het jaar doen. Wat eten we vandaag?
Wat eet ik vandaag?
Na de kip, konijn en lam van de afgelopen dag kies ik vandaag opnieuw voor een vis-maaltijd. Ik woon tenslotte dichtbij zee. Dat vindt mijn meisje vanavond vast een prima keuze.
Dit plaatje bewaarde ik al lang op mijn bureaublad.
En na het eten beginnen we aan een nieuwe serie. Dat betekent wel … kiezen. En dat is niet altijd vanzelfsprekend … zeker niet gemakkelijk. Maar als we rond half tien – of ietsjes later – het licht uitknippen dan eindigen we onze dag met …
Welterusten
Het valt me nu pas op hoeveel ‘Engels’ ik gebruik – via de plaatjes – in dit logje. Tja … ’t Is mijn dagelijkse taal geworden. Daarom blijf ik bloggen … in het Nederlands. Met zo nu en dan een Vlaamse zinconstructie.
Vele tienduizenden mensen liepen vandaag rond in The Pavillion. Eén van de grote winkelcentra van Durban. Alle kleurtjes, dik en dun, jong en oud. Op zoek naar nog een cadeautje? Nog wat extra’s voor onder de kerstboom? Op de foto met Santa? Ik heb het allemaal voorbij zien komen op mijn bankje. Ik lees een beetje, Isabel is op zoek naar … dat weet ik eigenlijk niet.
Ik kijk met grote verbazing naar mensen met karren vol. Eten, drank, cadeau’s. Wij ontsnappen dit jaar aan de grote boodschappen. Wij zijn even ‘niet thuis’ … bij wijze van spreken. We zijn in Durban (Zuid Afrika). Een boek, een mooie serie, een wandeling en uit eten … meer moet dat niet zijn. Ik loop een plaatselijke supermarkt binnen voor een fles water en een fles met bubbeltjes. Alvast voor morgenavond. En wat zie ik? Wat stel ik vast …
Pancake day
Met een knipoog naar blog-collega Thomas Paul P die er alweer een hele normale werkweek heeft opzitten. Prettig kerstfeest. Feliz Natal. Op naar een gezond 2019.
Kerstmis in de tropen. Voor het zesde achtereenvolgende jaar ben ik in de kerstperiode in Mozambique. Zal ik de temperaturen van de komende week er even bijpakken?
Za 33c Zo 32c Ma 34c Di 37c Wo 38c Do 30c Vr 31c
Kerst in Mozambique
Meestal loop ik in korte broek of zwembroek. Thuis dan toch. Soms met een tshirt of een hemd met korte mouwen. Ik spring drie keer per dag even in ’t zwembad – ter afkoeling. Ik ben ook een beetje een ‘Afrikaan’ geworden. Ik zit hoogst zelden in de zon. Ik kies voor de schaduw of blijf op de veranda.
Zaterdagmiddag. Nog even een paar boodschappen doen in het winkelcentrum in de buurt. Een (zwarte) kerstman – hier heet hij Pai Natal – roept “Ho ho ho” en klingelt met zijn bel. Meisjes delen flyers uit en je mag proeven van een drankje. Ik rij ze vriendelijk voorbij met mijn winkelwagentje. Binnen word ik de kerstsfeer ingezogen. Overal kerstslingers in alle mogelijke gllitter-kleuren. Kerstbomen met reuze-sterren, strikken en (nep)cadeautjes. Sneeuwpoppen en een heuse Santa-rendieren-slee. Ik wil een foto maken maar een ijverige security-dame zegt dat dat niet mag. Ik concentreer me dan maar op mijn boodschappenlijstje.
Natal is het Portugese woord voor Kerstmis
Een volledige gang puilt uit met kerstversiering, cadeaupapier, slingers, inpakpapier, allerlei kerstservetten, kerstmutsen, ballen, nep-kerstbomen van groen tot wit en zelfs zilveren bomen. Er is geen ontkomen aan … En als je het niet wilt zien dan hoor je de Kerst. “Stille nacht, heilige nacht” … alle kerstklassiekers galmen door de supermarkt. Bij de kassa hoor ik twee caissières mopperen over dit auditief decor. Ik ben blij dat ik snel kan afrekenen en ik verlaat de winkel.
Terug in de auto moet ik aan mezelf toegeven dat ik het nog steeds raar vind … Kerst in korte broek. Dat wilt maar niet wennen. En dan moet ik ook denken aan al het idiote gedoe in Nederland en België waar ze struikelen over woorden als ‘kerstmarkt’. Een aantal steden en dorpen hebben dat veranderd in ‘wintermarkt’. Stel je voor dat ze dat hier ook doen … dan wordt de ‘kerstmarkt’ de ‘zomermarkt‘ want om het in hartje zomer – volgende week de langste dag van het jaar – ‘winter’ te noemen. Hahaha. In deze tijd van het jaar wordt Hahaha … Hohoho …
Waar zal ik de (blog)draad weer oppikken? Bij het weer. Altijd een onderwerp waar we ons dagelijks mee bezighouden. De meesten van ons dan toch. Toen buurman Peter me vorige week afzette bij het NS Station wenste hij mij een voorspoedige reis en dat ik maar veel mag genieten van het warme weer aan de andere kant van de evenaar. Ik maak nog een opmerking dat ik blij ben om naar de warmte (en het meisje) te gaan maar als het kwik boven de 40c stijgt dat ik dan ook kan (terug) verlangen naar zonnige, winterse dagen in Nederland. Hij kon er zich weinig bij voorstellen.
En ja, ik heb al een paar keer flink zitten puffen en zitten denken aan die woorden. Het is hier (Mozambique) volop zomer. De langste dag en de kortste nacht zijn alweer een week oud. De temperaturen zijn hoog. Meestal rond de 35c – in de schaduw wel te verstaan. Ik voeg een lijstje toe van afgelopen zaterdag 24 december. Bij ons in Djonase is het meestal 1 of 2 graden warmer.
Het weer in Maputo (24 december 2016)
Onze traditionele kerstviering met de familie is op kerstavond. Plaats van handeling: onze veranda (en tuin en zwembad). De meeste boodschappen had ik al in huis. We zijn vanavond met z’n achten. Ik pas het menu aan aan deze tropische temperaturen met onder andere een zelfgemaakte gazpacho. De airco’s maken overuren. Ik krijg een sms-bericht van vrienden dat het 44c is. De kerstboom staat. De lichtjes in de Hollandse huisjes branden. Ook in de bomen branden de lichtjes. Ik loop rond in mijn zwembroek. En dan wordt het donker. Vroeger dan verwacht. De wind steekt op. Het is half vier. In de verte horen we de eerste donderslagen. En dan verandert alles in een inferno van knallende donderslagen en intense bliksemschichten en het begint te regenen. Noem het gerust stortregenen. De elektriciteit valt uit. We schuiven het nodige aan de kant want de halve veranda staat onder water. De temperatuur loopt nu snel terug. Kijk maar op het staatje hierboven. Het is tijd om de oven aan te zetten (kalkoen) maar zonder elektriciteit wordt dat niks. Ik stel het opstarten van het aggregaat nog even uit.
Om iets na half zeven zijn we weer terug aangesloten op het energie-net. Voor even. Opnieuw springt de hoofdzekering. Dit keer ligt de oorzaak bij onszelf. De buiten-kerstlampjes veroorzaken kortsluiting. Okee, dan maar geen kerstsfeer. Om negen uur zijn alle gasten gearriveerd. De stapel cadeautjes is toch weer groter dan we hadden afgesproken. De veranda is weer droog. De eerste fles gaat open. We toasten op een fijne avond. De hapjes gaan rond. Vooral de kaas die ik uit Nederland meebracht valt in de smaak. En dan zie ik Isabel klappertanden. We halen fleece-dekens tevoorschijn. Even overwegen we om alles naar binnen te verplaatsen. Dat doen we toch maar niet. Het koelt af tot 23c. Het windje maakt het kouder voor het gevoel. Voor Mozambikanen zijn dit winterse temperaturen. De dames zitten warm onder een dekentje.
Er wordt weinig gegeten van de gazpacho. Deels omdat het iets ‘vreemds’ is – denk ik. Koude soep?! De zelf gemaakte kip-kroketten zijn een groot succes. Van de rest wordt ook flink opgeschept. De kalkoen was op tijd gaar en sappig. Om middernacht omhelzen we elkaar. We drinken vers gebrouwen cashew-noten-vruchten-sap – drie dagen oud dus al flink gefermenteerd. Het is mijn eerste druppel alcohol in vier maanden. Best lekker. Zowel dat sap als de zweem alcohol. Ik hou het bij twee glaasjes.
Om drie uur zijn we weer met z’n tweeën. De veranda is opgeruimd. De rest komt morgen wel. Nog twee dagen Kerst. Zo gaat dat (ook) in Mozambique.
En ook vandaag – woensdag 28 december – hebben we vergelijkbaar weer. Vanochtend 38c en nu zit ik lekker binnen want buiten knettert en hoost het. Alweer een zwaar onweer. Dat is goed voor de tuin zullen we maar denken. Ik ben benieuwd of het fleece-deken weer te voorschijn wordt gehaald …
Ik heb de hele dag getwijfeld of ik deze titel wel zou gebruiken. Ik ben geen moslim. Ik spreek geen Arabisch. Ik ben niet gelovig in de religieuze zin van het woord. Toch heb ik een aantal vrienden persoonlijk en per sms ‘Eid Mubarak’ gewenst. Voor hen is het een mooie en belangrijke dag.
Eid Mubarak – Gezegend Feest
Ook met Kerstmis wens ik mijn geliefden een ‘Zalig Kerstfeest’ toe. En mijn Joodse vrienden wens is met regelmaat ‘Sjabbat Sjalom’ toe. En ook daar gaat voor op dat ik niet religieus gelovig ben. Ik ben opgegroeid in een katholieke omgeving maar ik ben jaren geleden van mijn geloof gevallen. Nou, dat klinkt overdreven. Als kind weet je niet beter en volg je de traditie van je ouders.
Al heel lang geloof ik in de liefde, geloof ik in andere mensen, geloof ik het goede. Of daar een hogere macht bij betrokken is, blijf ik heftig betwijfelen. Natuurlijk herken ik veel in christelijke waarden. Die zijn vast niet heel verschillend van Islamitische, Joodse, Hindoe of Boeddhistische waarden. Het gaat over hoe mensen zich tot elkaar verhouden.
En dat is vaak verschrikkelijk als ik het nieuws en de actualiteit volg. Nooit eerder was een Ramadan-periode zo bloedig. Zo vol haat en geweld. Om misselijk van te worden. Een verschrikking hoe zogenaamd Islamitische strijders andere geloofsgenoten afslachten. Walgelijk. Ik zocht een foto of cartoon met treurende Fransen, Belgen, Turken, Irakezen, Saudiërs, Italianen, Amerikanen, Libanezen, Bengalen (Bangladesh) en zo kan ik nog even doorgaan. We staan – begrijpelijk – langer stil bij aanslagen bij onze voordeur (Zaventem, Maalbeek, Parijs) dan bij de verschrikkelijke aanslagen in Bagdad en Istanbul. Maar voor alle nabestaanden is het even verschrikkelijk, even tragisch.
Om ‘Eid Mubarak’ (*) een beetje te begrijpen ging ik natuurlijk een beetje rondneuzen op internet. Het juiste moment is allemaal gebaseerd op de nieuwe maan. En ook hier is een mooi sikkeltje te zien boven ons huis. Met dat verschil dat hier (in het zuiden) de sikkel nagenoeg plat ligt en meer lijkt op een schaal of een kommetje. Tijd om naar de keuken te gaan … er moet eten op tafel komen.
(*) Eid Moebarak (Perzisch عید مبارک-Urdu: عید مبارک; Arabisch: عيد مبارك) is een traditionele islamitische groet, die wordt gebezigd ter gelegenheid van het Offerfeest (Eid al-Adha) en het Suikerfeest (Eid al-Fitr). Eid slaat op de festiviteiten zelf en Moebarak betekent gezegend. De groet betekent dus zoiets als Gezegend Feest en is te vergelijken met de christelijke formule Zalig of Gezegend Kerstfeest. Bron: Wikipedia.
Vroeger vierden we op deze dag – 28 december – het feest van ‘Onnozele Kinderen’. Een katholieke (christelijke) dag waarop de kindermoord in Bethlehem werd herdacht. De traditie vertelde dat die dag het jongste kind van het gezin het menu mocht samenstellen. Dat was bij ons thuis voor lange tijd onze Bart. Toen ons Lief het voor het zeggen kreeg was ik al uit huis.
Terug naar mijn Top Drie. Niks geen lijstje, gewoon drie dingen hier in Mozambique die me de laatste tijd opvallen.
Leegstand – Eigenlijk moet ik dit onderwerp opsplitsen in twee stukjes. In deze kerstperiode zijn heel veel cafe’s en restaurants gesloten. Vaak zijn het Portugese eigenaren die de familie in Europa gaan opzoeken. Soms gebeurt het dat ze niet meer terugkomen en dat een zaak voor goed dicht is. Ik ken zo drie vier restaurants in de binnenstad van Maputo die de afgelopen maanden de deuren hebben gesloten. Onduidelijk blijft waarom. Geld-gebrek? Of het omgekeerde – goed geboerd en nu rentenieren. Toch denk ik dat dat laatste maar weinig voorkomt. Nog een voorbeeld. Tegenover een supermarkt waar ik vaak boodschappen doe opende in het voorjaar – na ruim een half jaar verbouwen – een wasserij / stomerij. Minder dan drie maanden later werd de zaak gesloten. Vandaag zag ik dat er een auto-onderdelen-zaak in komt. De gevel is blauw geschilderd. Het wachten is op de feestelijke opening. Ik ben benieuwd maar ik vrees het ergste. Alles heeft te maken met mijn volgend onderwerp.
Meticais
Mozambikaanse bankbiljetten
De metical heeft een heftig jaar achter de rug. Kreeg ik in januari 2015 amper 34 meticais voor een euro, zo was ik blij met de koers eind november. Bijna 58 meticais voor een euro. Vandaag was de wisselkoers 49 voor 1 euro. Dat blij zijn is echter zeer relatief want de prijzen schieten pijlsnel omhoog. De meeste producten worden ingevoerd – vaak via Zuid Afrika. Internationale rekeningen moeten meestal in US dollars betaald worden. Salarissen van mensen met topfuncties worden in US dollars afgesproken in contracten. Huishuren in de hogere sector … hetzelfde liedje, alles wordt in USD berekend. Daar heeft de regering twee weken geleden een eind aangemaakt. Het is nu verboden om in dollars te rekenen of te factureren. Dat is echter schijn. Natuurlijk rekent iedereen die iets heeft, alles stiekem om naar de koers van de dollar maar publiceert braaf de prijs in meticais. Een zak cement kostte begin dit jaar rond de 200 meticais. Ik zag afgelopen weekend dat er 420 meticais wordt gevraagd. Iemand probeerde me op straat vier tomaten te verkopen voor 50 meticais. Absurd. De broodprijs is met 40% gestegen. Mozambique is nog steeds het op zeven na armste land van de wereld volgens een onlangs verschenen rapport van de VN. Noorwegen voert die lijst aan. Jammer dat juist zij met het Umoja-programma in Mozambique zijn gestopt.
Het weer – Een typisch Nederlands onderwerp zou je zeggen. Terwijl in Nederland alle warmte-records sneuvelen – warmste maand december ooit – klaagt ook in Mozambique iedereen steen en been. Het is uitzonderlijk heet en nog uitzonderlijker droog. Normaal beginnen de grote regenbuien eind oktober. Er is hier geen sprake van een echt regenseizoen – dat is meer iets voor de landen dichter bij de evenaar. Het is nog steeds kurkdroog. De zeldzame buien zijn ontoereikend voor de schaarse landbouw. Alles is verdampt of zakt weg in de zandgronden. Het prettige daarvan is dat nog steeds alle wijken goed bereikbaar zijn. Geen ondergelopen wijken en straten. Toch snakt iedereen naar de regen. De temperaturen lopen soms op tot 41c. Dat is heet maar dat schreef ik al eerder. En omdat er heel veel vraag naar water is, levert dat weer problemen op. Meestal is er maar een beperkt aantal uren per dagen water beschikbaar.
Goed, dat waren ze dan. Zomaar drie zaken die me bezighouden. Gelukkig niet het afschuwelijk geblaat van heethoofden over de komst van een AZC. Ook geen zorgen of het plan Cruyff al dan niet wordt uitgevoerd bij Ajax. Of dat de spoor-vakbonden oproepen om te staken.
Koen Schyvens 