Christina’s world (MDLM #27 – MDM #01)

Tags

Andrew Wyeth, Beeldende kunst, Christina's world, MDLM, MDM, MoMa, New York, Schilderij, Tempera, YouTube

Vorig jaar rond deze tijd waren de musea gesloten wegens de pandemie. Ik schreef in de eindejaars-periode 2021 – 2022 bijna dagelijks een stukje over een schilderij. Ik gebruikte daarbij de afkorting: MDLM – Mijn Digitaal Lockdown Museum. Het woord ‘lockdown’ moet ik nu schrappen. Het wordt dan MDM #01 Mijn Digitaal Museum.

Christina’s world – Andrew Wyeth – 1948 – tempera op paneel – 81,9 x 121,3 cm – MoMA, New York

Ik zie dagelijks een tiental schilderijen langskomen op Facebook en/of op Twitter. Al dan niet geholpen door de onvermijdelijke algoritmes. Bovenstaand schilderij trof me heel erg. Meteen. PATS. BOEM. Raak. (Met dank aan Frank van Laeken).

Ik kende het werk en de schilder niet. Het lijkt bijna een still (foto) uit een Amerikaanse film. Denk bijvoorbeeld aan ‘The power of the Dog’. Een beetje ‘Hopperesque’ maar ook weer niet. Ik ben een beetje ontdaan. Zeg je dat zo? Is het de kwetsbaarheid? Is het de grote afstand tussen de vrouw en de huizen wat hogerop? Omdat de vrouw (Christina) op de voorgrond in de richting van de behuizing kijkt, kijk ik onwillekeurig met haar mee. En dan pas zie ik de niet-helemaal natuurlijke houding van de dame. Wat is er met haar aan de hand? Is ze daar achtergelaten na iets ‘naars’? Woont de ‘dader’ in dat huis? Of is zij verlangend naar huis en/of bewoner? Dat weten we niet want we zien geen gezichtsuitdrukking. Als Christina een groot verlangen heeft naar ‘daar’, dan zou ze toch een veel actievere houding hebben … vind je niet?

Ik ga wat rondsnuffelen op internet. Ik citeer nu uit de website van het MoMA:

Andrew Wyeths buurvrouw Anna Christina Olson inspireerde de compositie, een van de vier schilderijen van Wyeth waarin ze voorkomt. Als jong meisje ontwikkelde Olson een degeneratieve spieraandoening – mogelijk polio – waardoor ze niet meer kon lopen. Ze weigerde een rolstoel te gebruiken en gaf er de voorkeur aan om te kruipen, zoals hier afgebeeld, waarbij ze haar onderlichaam met haar armen voortsleepte. “De uitdaging voor mij,” legde Wyeth uit, “was om recht te doen aan haar buitengewone verovering van een leven dat de meeste mensen als hopeloos zouden beschouwen.”

Via de website van het MoMa vind ik ook een bijzonder YouTube-filmpje.

Mogelijk ga ik de volgende weken weer wat vaker over beeldende kunst schrijven. ’t Is tenslotte (bijna) kerstvakantie. Ook voor meester Koen.

In de serie: BEELDENDE KUNST en MDLM

Advertentie

Four Darks in Red – MDLM (#23)

Tags

Beeldende kunst, Düsseldorf, Edward Hopper, Four Darks in Red, Ine, Kleurvlakken, Mark Rothko, MDLM, New Brunswick, New York, Rood, Schilderij, Usa, Vrienden, Whitney Museum of American Art

Vandaag waarschijnlijk het moeilijkst aan de man te brengen schilderij. Niet het origineel want dat zal vast wel enkele miljoenen kunnen opbrengen. Ik bedoel het meest onbegrijpelijke kunstwerk. Ik splits het weer op in twee delen. Eerst twee herinneringen. Daarna een woordje uitleg dat ik heb gekopieerd.

Four Darks in Red – Mark Rothko – 1958 – Olieverf op canvas – 260 x 295 cm – Whitney Museum of American Art, New York

Laat ik voordat ik een poging waag om iets uit leggen wat persoonlijks vertellen. Eind oktober 1999 bezocht ik een goede vriend die in New Brunswick (New Jersey) USA woonde. Ik logeerde ruim een week bij Rob. Hij moest werken en ik had tijd om af en toe zelf iets te ondernemen. In de buurt, in New York en in Philadelphia. We gingen ook samen een dag naar Manhattan. Overdag bezochten we oa het Whitney Museum of American Art. ’s Avonds zagen we de traditionele Halloween-parade. We concludeerden samen dat we corso Zundert heel wat boeiender vinden. Naast de vaste collectie van het ‘Whitney’ was er een hele verdieping ‘Edward Hopper’ en een verdieping ‘Mark Rothko’. Bij Hopper was ik niet weg te slaan, ik slurpte alles gretig op. Ik kocht boeken en ansichtkaarten. Bij Rothko was ik met stomheid geslagen. Zoveel grote schilderijen met enorme, vaak op elkaar lijkende kleurvlakken. Ik begreep er niets van. Ook de informatie drong nauwelijks tot me door. Wat is dit? Ik vond geen antwoord. Ik moest echter wel concluderen dat ‘Rothko’ een grote meneer moet zijn. Waarom zou hij anders hier zoveel plaats en aandacht krijgen? Ik kon het niet uitleggen. Zijn naam staat wel vanaf dat moment gebeiteld in mijn geheugen.

Ik denk dat ik terug thuis in Nederland wel iets vertelde over deze onbegrijpelijke kunst. Ine kende zijn naam maar dat was het dan ook. Enkele jaren later, ik denk 2002, gingen Ine en ik een dagje naar Düsseldorf. Een heel klein beetje de stad verkennen, lekker uit eten maar vooral naar het museum. En daar hing in een zaal – of was het een ruime hal – een Rothko. Vraag me niet welke maar het was een echte Rothko. Kleurvlakken, enfin min of meer zoiets als hierboven. Precies op dat moment loopt er een museummedewerker langs. Ik vraag de vrouw of ze even tijd heeft. “Ja, even. Wat kan ik voor jullie doen?” Ik vertel haar heel in het kort over mijn kennismaking met Rothko enkele jaren eerder in New York. En ik beken dat ik er niets van snap. Of zij mij (ons) iets kan uitleggen want ik wil het graag een heel klein beetje begrijpen. Zij vraagt of we even tijd hebben. Ja, dat hebben we. “Ga dan daar op die bank zitten en kijk minstens 10 minuten naar zijn werk. Liefst zo geconcentreerd mogelijk.’ Je krijgt dan vast antwoord op je vraag.” En weg was ze.

Kijken naar ‘Four Darks in Red’ – Foto website Whitney Museum, New York

Dat hebben we gedaan. Net zoals de mensen op de foto hierboven. Het is te lang geleden om het juist te beschrijven. Maar plots zat er beweging in het schilderij, kleurvlakken gingen golven. Kleuren liepen in elkaar over. Er kwam plots diepte in het platte vlak. Niet meteen maar na een minuut of vijf. Was het hallucinant? Nee, wel raar. Een soort kleur-hallucinatie. Had ik iets genomen of geslikt? Nee. Nu ik het hier opschrijf begrijp ik het weer niet. Wel weet ik dat ik bijzonders meemaakte op die bank in Düsseldorf.

Ten slotte citeer ik de museumgids. Four Darks in Red is een voorbeeld van het donkere palet van Mark Rothko uit de late jaren vijftig, toen hij steeds vaker rode, kastanjebruine en verzadigde zwarte verf gebruikte. Vier donkere rechthoekige vlakken van verschillende proporties domineren de compositie, die tegelijkertijd tevoorschijn komen uit en verdwijnen in een lichtgevende rode ondergrond. Rothko’s methode om vele lagen verf aan te brengen, samen met de speciale reflecterende eigenschappen van zijn kleurmengsels, geven zijn schilderijen een onnavolgbare diepte en gloed. Wanneer dit bijna drie meter brede canvas van dichtbij wordt bekeken (zoals de kunstenaar het bedoeld heeft), wordt de kijker overspoeld door een sfeer van kleur en intense visuele sensaties. De zwaarste donkere kleur bevindt zich aan de bovenkant van het canvas, terwijl een zachtere roze gloed van onderaf komt, waardoor de visuele zwaartekracht wordt omgekeerd. Rothko geloofde dat zulke abstracte perceptuele krachten het vermogen hadden om wat hij noemde ‘de basisemoties – tragedie, extase en onheil’ op te roepen. (Bron: Whitney Museum of American Art)

Op internet vind je nog meer filmpjes en gesproken uitleg over dit schilderij. Interesse? Klik HIER

In de serie: BEELDENDE KUNST en MDLM

Meer werk van Mark Rothko zien? Klik HIER

Banket van de hongerigen – MDLM (#16)

Tags

Banket der hongerigen, Beeldende kunst, België, Ensorstad, Grote Oorlog, Het laatste avondmaal, James Ensor, Komische maaltijd, MDLM, Metropolitan Museum of Art, New York, Oostende, Postzegel, Schilderij, Skelet

Dat James Ensor een plekje in Mijn Digitaal Lockdown Museum zou krijgen wist ik al vanaf het begin. Twee weken later, nu dus, moet ik bedenken welk schilderij ik dan wil toevoegen. Ik kan niet één-twee-drie een specifiek werk bedenken. Iets met maskers, een doodshoofd en rare figuren. Ja, dat zal het (natuurlijk) wel worden. Waarschijnlijk iets overvols waarvan ik niet of nauwelijks weet wat het allemaal betekent. Ik herinner me wel een zelfportret, ook dit keer vooral door een Belgische postzegel uit mijn jeugd.

Deze afbeelding is geen bestaand schilderij. Het is een detail of een collage met in het midden een flamboyant zelfportret van James Ensor – ‘Ensor met bloemenhoed’. Deels lijkend op ‘Zelfportret met maskers’ (1899) Uiteraard is baron Ensor omgeven door personages met maskers en een doodskop. Niet corona-proof. Flauw grapje, ik weet het. Er bestaan nog meer Belgische postzegels met James Ensor als thema.

Ik ga op zoek naar een schilderij voor mijn museum. Ik stuit al snel op zijn meest bekende werk: Intrede van Christus in Brussel. Dat ga ik hier niet beschrijven. Maar het is wel de moeite om eens beter te bekijken. Ik kies voor …

Komische maaltijd (Banket der hongerigen) – 1917-1918 – James Ensor – Olieverf op canvas – 116 x 145 cm – Metropolitan Museum of Art, New York

Ik kende dit schilderij niet. Of ik het heb gezien tijdens een van mijn bezoeken in New York, weet ik niet meer. In vergelijking met veel ander werk van Ensor is deze afbeelding tamelijk overzichtelijk. Het lijkt bijna een tekening uit een stripverhaal. Duidelijk een parodie op ‘Het Laatste Avondmaal’. Maar wel een parodie met een heel macaber randje. Als je dan weet dat dit werk is geschilderd op het einde van de Grote Oorlog (WO I) dan begrijp je dit schilderij al heel wat beter. James Ensor woonde bijna zijn hele leven in Oostende. Het front in de Westhoek was bij wijze van spreken om het hoekje. Het grootste deel van België was bezet door Duitsland. Hongersnood lag op de loer.

Dat zie je terug op het schilderij. Op tafel liggen een rauwe ui, een wortel, een pladijs, een mossel, een garnaal en insecten. Geen feestmaal. Geen Christus met zijn apostelen. Zijn dit de stadsbestuurders van Oostende? Ik weet het niet. Wat ik wel herken zijn de drie schilderijen op de muur achter het banket. Allemaal skeletten die verwijzen naar eerder werk van Ensor. En naar de dood natuurlijk. Skeletten die bekvechten om een bokking. Natuurlijk is dit schilderij ook een politiek pamflet, kritiek op de Duitse bezetting.

De twee titels (van dit schilderij) zijn er al aangegeven toen Ensor nog leefde. Ik heb nog nooit een grote Ensor-tentoonstelling bezocht. Snik, shame. Ook het Ensor-huis in Oostende zag ik nog nooit vanbinnen. Verspreid over heel wat musea heb ik wel vaak werk van James Ensor gezien. Zoals in Mu-Zee in Oostende maar ook in Brussel, in Antwerpen, in Amsterdam. Ik lees dat Oostende in 2024 verandert in ENSORstad. 75 jaar na zijn overlijden. Iets om naar uit te kijken.

In de serie: BEELDENDE KUNST en MDLM

Bronnen: Wikipedia, Comical Repast (Banquet of the Starved), Ensor met bloemenhoed, James Ensor, de moderne Vlaamse meester

Meer werk zien van James Ensor: Klik HIER

Twenty Cent Movie – MDLM (# 11)

Tags

42th Street, Amerika, Beeldende kunst, Bioscoop, Broadway, Film, Lock down, Lyric Theatre, Manhattan, MDLM, New York, Olympische Spelen, Reginald Marsh, Schilderij, Sociaal realisme, Theater, Twenty Cent Movie, Whitney Museum of American Art

Ik val in herhaling als ik zeg dat de theaters, de bioscopen en de musea in Nederland gesloten zijn. In België mogen de theaters en de bioscopen weer openen na een uitspraak van het hoogste gerechtshof. Daarom vandaag een schilderij van een (Amerikaanse) bioscoop in de jaren 30 van de vorige eeuw.

Twenty Cent Movie – Reginald Marsh – 1936 – eitempera op hardbord – 76 x 102 cm – Whitney Museum of American Art, New York

Ooit gehoord van Reginald Marsh? Een Amerikaanse schilder, 1898 – 1954. Ik was zijn naam (bijna) vergeten maar zijn grote schilderijen niet. Ik was drie keer in New York, voor het laatst eind 1999. Het is nog juister om te zeggen dat ik driemaal op (in) Manhattan was. Mijn dagen waren gevuld met theater- en museumbezoek. Af en toe een wandeling in Central Park en natuurlijk op tijd een natje en een droogje. Het Whitney Museum of American Art vond ik echt een geweldige ontdekking. Het schilderij dat ik vandaag heb gekozen komt uit het boek Selected Works from the Permanent Collection. Het boek kocht ik na een bezoek aan dat museum.

Er is veel te zien op het schilderij. Het zou me niet verbazen als er ook een puzzel van gemaakt is. Kijken jullie mee?

We zien het Lyric Theatre in 42th Street in New York met veel bezoekers bij de twee ingangen. In het midden de kassa. Minstens zo opvallend zijn de vele reclameborden voor de films die er te zien zijn. Boven de kassa hangen geschilderde portretten van filmsterren. Zo herinner ik het me ook – in een veel eenvoudigere vorm – de Rex-bioscopen in Antwerpen in mijn jeugd. In het boek lees ik dat de posters gebaseerd zijn op films die op dat moment populair waren.

Wat natuurlijk opvalt zijn de bezoekers. Net zoals op het schilderij ‘De straat’ hebben zij nauwelijks of geen contact met elkaar. Zij poseren voor de schilder, voor de kijker. Zij imiteren als het ware de Hollywood filmsterren. De blonde vrouw met rode handtas en de man met het hoedje scheef op z’n kop (beiden op de voorgrond) lijken eerder acteurs op een toneelpodium dan bezoekers. Rechtsvoor – bij de manneningang – zien we een zelfverzekerde man die zo uit een gangster- of maffiafilm is weggelopen. Kijk nu nog eens naar de foto’s van de filmsterren boven de kassa. Natuurlijk zie je nu de overeenkomst met de drie personages op de voorgrond.

Het hele schilderij zou ook zomaar een ‘geschilderde foto’ van een theatervoorstelling kunnen zijn. Een momentopname van een volkse revue of een broadway-musical. Reginald Marsh maakte heel wat van dit soort schilderijen. Je kunt hem enigszins vergelijken met Edgar Degas en Henri de Toulouse-Lautrec. Niet qua schilderstijl, wel hun fascinatie voor theater en kermis. Op Marsh’s schilderijen is er heel wat bloot te zien. Striptease-danseressen en burlesque tijdens de grote depressie. Klik HIER of HIER als je meer van zijn werk wilt zien. Op dit schilderij wordt naakt enkel gesuggereerd door de twee standbeelden in beide ingangen en op de affiches: ‘Human Emotions Stripped Bare’ en ‘Joys of the Flesh‘. Bioscopen waren (zijn) natuurlijk ook geliefde rendez-vous plaatsen om af te spreken met je liefje of je minnares. Binnen in het donker wordt er vast veel ‘gefoezeld’ maar buiten op straat, bij de kassa is er geen enkel contact tussen een man en een vrouw.

Nog twee weetjes. De stijl kun je sociaal-realisme noemen. Een haast journalistieke stijl. Dat is nog beter te zien in ander werk van Marsh. Hij deed twee keer mee aan de Olympische Spelen in 1932 en 1936. Niet als atleet maar als schilder. Ben je verbaasd, luister dan eens naar deze aflevering van ‘Nooit geweten’

Bronnen: Selected Works from the Permanent Collection of the Whitney Museum – pagina 71 en Reginald Marsh op Artnet en Swing Time: Reginald Marsh and the Thirties in New York.

In de serie: BEELDENDE KUNST en MDLM

Nederlands interieur II – MDLM (#8)

Tags

17e eeuw, Abstract expressionisme, Amsterdam, Barcelona, Catalonië, Dansen, Dutch interior, Guggenheim, Jan Steen, Joan Miró, MDLM, New York, Rijksmuseum, Surrealisme, Wikipedia

Dutch Interior II – Joan Miró – zomer 1928 – Olieverf op canvas – 92 x 73cm – Solomon R. Guggenheim Museum – New York

Waarschijnlijk hebben jullie wel eens eerder werk van de Catalaanse schilder Joan Miró gezien. Ik ook. Het is decoratief en de kleurtjes zijn aantrekkelijk. Interessant om je interieur, je agenda of je bureau een moderne look te geven. Maar of je ook iets begrijpt van zijn werk blijft natuurlijk de vraag. In 1997 bezocht ik samen met mijn Vlaamse (voetbal)vrienden het Miró-museum in Barcelona. We kuierden twee uurtjes rond, bekeken zijn werken en een video. We lazen achtergrond informatie en liepen blij naar buiten. Ik herinner me verschillende groepjes met schoolkinderen die gefascineerd naar al die kleurtjes en gekke dieren keken. Daarna maakten ze hun eigen ‘Miró’. Een zeer succesvolle activiteit onder het motto ‘kunstzinnige vorming’.

Zouden jullie de titel ‘Nederlands interieur’ kunnen verklaren? Ik niet, dat geef ik onmiddellijk toe. Wat zie ik? Kijken jullie mee? Een gek figuur met zwarte lippen aan de linker kant. Een soort ballonmannetje met een dikke buik. Een vloerkleed. Rechts op de voorgrond een dier – een soort hert of jong veulen met een witte kuif, ranke voorpoten en een kleine varkensblaas. Daarboven zie ik de suggestie van muziek en dansen. Zangers en mogelijk de schaduw van een octopus of een kwal. Muzieknoten, een koploze ballerina die de can-can danst, een figuur met een wit blaasinstrument, een toeter. Links daarvan een grote lege tekstballon. Of is het de witte buik van een Alladin-achtige geest met een Dali-snorretje? Daaronder een zwart, dansend muzieknoten-poppetje. In de rechter bovenhoek het uiteinde van een drakenstaart, een zwart vierkantje, een spin en een gitaar of een luit aan de muur.

De nieuwsgierigheid overwint. Ik ga op zoek … en ook nu weer … bingo! Wat blijkt?

In de zomer van 1928 bezocht Joan Miró Nederland. Waarschijnlijk nieuwsgierig om de werken van Hollandse 17e eeuwse meesters met eigen ogen te zien. En als een echte toerist kocht hij enkele ansichtkaarten. Reproducties. Terug thuis (in Parijs) werden deze souvenirs de inspiratie van drie schilderijen, allemaal voorzien van de titel ‘Dutch interior’. Respectievelijk nummer 1, 2 en 3. Voor het bovenstaande schilderij (nummer twee) liet hij zich inspireren door een werk van Jan Steen in het Rijksmuseum in Amsterdam. Leuk, daar hebben we Jan weer.

Ik kan me voorstellen dat je nu wilt weten welk schilderij van Jan Steen dat is. Het is …

Kinderen leren een poes dansen / De dansles – Jan Havickz. Steen – 1660 – 1679 – Olieverf op houten paneel –  68,5 cm × 59 cm – Rijksmuseum, Amsterdam

Ik ga vergelijken. Zo op het eerste zicht zie ik weinig overeenkomst. Ik herken de luit in de rechter bovenhoek en een dier op de voorgrond. Ook de compositie lijkt wel wat op elkaar, evenals het kleurgebruik waarbij de blauwe jurk het meest opvalt. Als ik beter kijk zie ik ook dat de fluit bij Jan Steen en de toeter van Miró op dezelfde plaats zijn afgebeeld. Via internet vind ik een artikel in Het Parool met onderstaande foto.

Links Jan Steen – De Dansles / Rechts Joan Miró – Nederlands interieur II

Leuk om de nummertjes op de schilderijen met elkaar te vergelijken. Grappig om te zien dat het raam een zwart vierkantje is geworden en de voyeur – ja, daar is hij ook weer – een spin. Bij Jan Steen wordt een verhaal verteld, bij Miró wordt je fantasie meer geprikkeld (als je er de tijd voor neemt).

Ik ga hier het werk van Jan Steen niet zelf beschrijven maar wil je meer weten klik dan HIER (wikipedia) of HIER (histoforum). Als je meer wilt weten over ‘Nederlands interieur – nummer één en nummer drie’ klik dan HIER door naar een Engelstalige wikipedia-pagina.

Joan Miro (1893 – 1983) was een Spaanse (Catalaanse) schilder, beeldhouwer en keramist. Zijn werk wordt omschreven als surrealisme of abstract expressionisme dat een appél doet op het onderbewustzijn. Zijn eigen – haast kinderlijke – creaties zijn vaak een vertaling van zijn Catalaanse trots. Werk van Miró – een unieke, visuele taal van organische vormen, lijnen en abstracte objecten met heldere kleuren – is direct herkenbaar, zelfs vandaag de dag.

Bronnen: Info Guggenheim – Dutch Interior II door Lucy Flint en Miró herenigd met voorbeelden uit het Rijks (Kees Keijer)

In de serie: BEELDENDE KUNST en MDLM

Oo ja, ook dit schilderij zou best een plekje kunnen krijgen in mijn werkkamer. Zeker nu ik er meer over weet.

De straat – MDLM (#3)

Tags

Aanranding, Balthus, Beeldende kunst, Digitaal Lockdown Museum, Het Zunderts Toneel, James Thrall Soby, Jim Cartwright, Jules Deelder, La Rue, Marionetten, MDLM, MoMa, Museum of Modern Art, Naakt, New York, Parijs, Straat, The Street, Theater, Winter-wende

Dag 3 van een bijna volledige lockdown in Nederland. Volgen België en andere Europese landen ook? We gaan het zien. Ik zocht naar een historisch kunstwerk over de winter-wende maar kon zo gauw niets vinden. De langste nacht in het noorden, hier in Mozambique zijn we toe aan de langste dag, kortste nacht.

Vandaag in ‘Mijn Digitaal Lockdown Museum’ een werk van de Franse schilder Balthus (Balthus Klossowski de Rola). Ik schreef al eens eerder over een werk van deze schilder. Blote dames aan de muur.

De straat – La Rue – 1933 – Balthus – Olie op canvas – 195 x 240 – Museum of Modern Art (MoMa) New York

Wat zien we? Een straattafereel, dat mag duidelijk zijn. Maar verre van realistisch. De negen figuren lijken eerder etalagepoppen dan echte mensen. Een momentopname in een theater waarbij de acteurs precies weten waar ze zich moeten bevinden om een goed totaalbeeld te realiseren. Een marionettentheater. De schilder is de marionettenspeler. Het is niet moeilijk om er de touwtjes zelf bij te bedenken. Of is hij de filmregisseur die elk moment ‘ACTIE’ kan roepen?

De straat is de Rue Bourbon-le-Château in het 6de arrondisement in Parijs. Het atelier van de schilder bevond zich om het hoekje. Kunstkenners hebben veel oog voor de architectuur in dit werk en vergelijken het met oude Italiaanse meesters.

Ik kijk meer naar de kleding, de bijzondere hoeden (hoofddeksels) en de te korte schoenen. Dit lijken eerder kostuums dan reële kledingstukken. Bijna alle personages gaan totaal op in hun eigen wereld, alsof ze slaapwandelen. Geen communicatie, geen handenschudden of een praatje. Is de kok een mens of een houten pop als reclame voor het restaurant? Geen van de figuren heeft oog voor de man links voor (op het schilderij) die duidelijk een jong, tegenstribbelend meisje met witte sokjes vastgrijpt en onzedelijk betast. Noem het gerust een aanranding midden op straat.

Het was niet voor het eerst dat Balthus zijn publiek en critici choqueerde met uitgesproken seksueel getinte taferelen. Ga zijn ander werk maar eens bekijken. Klik HIER. (Als je op die nieuwe pagina bent, klik dan op de foto en vervolgens kun je met de pijltjes bijna 100 andere schilderijen van Balthus bekijken.)

Balthus schilderde vooral interieurs, vaak met meisjes en een kat. Ook andere straattaferelen. Dit werk hing drie jaar onverkocht ergens achterin in een kunstgalerij. Uiteindelijk kwam La Rue terecht in de huiskamer van James Thrall Soby (*) in Connecticut (USA). Zijn negenjarig zoontje en zijn vriendjes werden echter iets te veel opgewonden van het ‘stoute’ schilderij, vooral geobsedeerd door de rechterhand van de aanrander. Soby stuurde een brief aan de schilder met de vraag om dat detail over te schilderen. Tot zijn (en mijn) verwondering deed Balthus dat, hij nam er wel twee jaar de tijd voor. Na deze wijziging werd het werk, samen met andere schilderijen, overgedragen – als Soby’s nalatenschap – aan het Museum of Modern Art in New York.

Nog twee noemenswaardige zaken. Het is moeilijk een genre op dit schilderij te plakken. Het neigt naar surrealisme maar dat is het niet echt. Vlak voor een belangrijke tentoonstelling stuurde Balthus een telegram naar Tate Gallery in Londen. “NO BIOGRAPHICAL DETAILS. BEGIN: BALTHUS IS A PAINTER OF WHOM NOTHING IS KNOWN. NOW LET US LOOK AT THE PICTURES. REGARDS B.” (Vrij vertaald: “Geen autobiografische details. Balthus is een schilder van wie niets bekend is, laten we dus naar zijn schilderijen kijken. Vriendelijke groet, B.”)

In 1993 regisseerde ik ‘Straat’ bij Het Zunderts Toneel. Tekst van Jim Cartwright, bewerking en vertaling door Jules Deelder. Ik kende dit schilderij toen niet. Terugkijkend had ik dit werk – The Street – graag een plaats gegeven in het programmaboekje of in de foyer.

(*) James Thrall Soby (1906-1979) was schrijver, criticus, kenner, verzamelaar en kunstmecenas. Later werd hij co-conservator van het MoMa in New York.

In de serie: BEELDENDE KUNST en MDLM

Bronvermelding. Ik heb gebruik gemaakt van het boek: An Invitation to See – 150 Works from The Museum of Modern Art.

Van de boerderij naar je tafel

Tags

Blue Hill, Boerderij, Brood, Chef, Chef's Table, Culinair, Dan Barber, Documentaire, Filosofie, Graan, Manhattan, Netflix, New York, Serie, Voedsel, YouTube

Af en toe kijk ik een aflevering van een of ander culinair programma op Netflix. Nooit een heel seizoen na elkaar, je zou er zo maar een indigestie aan kunnen overhouden. Heel onlangs zag ik Dan Barber in de serie ‘Chef’s Table’. Deze Netflix-serie vertelt in afleveringen van een uur iets over een top-chef. Je ziet de chef aan het werk in z’n keuken, op de markt, met zijn familie afgewisseld met (lovende) reacties van culinair recensenten, collega’s of klanten. Een mini-documentaire, een portret van een bevlogen, hardwerkende kok – die tegenwoordig dus ‘chef’ heet.

Dan Barber – screenshot Netflix

Dan Barber bedacht door vallen en opstaan het concept: ‘Farm to Table’. Je zou hem een culinair, ecologische filosoof kunnen noemen. Zijn filosofie komt erop neer dat hij heel sterk gelooft in het principe: als de grond waarop gewassen geteeld worden van hoge kwaliteit is (zonder chemicaliën) dan wordt de smaak van de producten vele malen beter dan het standaard voedsel dat je koopt op de veiling, markt of supermarkt. Ik kan me wel vinden in dat idee. In de praktijk trekt hij dat ook door naar de dieren (kippen, varkens, kalveren, koeien). Als zij vrij rondscharrelen op voedingrijke en gevarieerde gronden dan zal ook de melk, de eieren en tenslotte het vlees van topkwaliteit zijn.

Dan Barber heeft een uiterst succesvol restaurant in New York en ook eentje op het platteland. Hij staat in contact met boeren die samen met hem proberen de gewassen zo kwalitatief mogelijk te telen. Denk daarbij ook aan graan. Het klinkt simpel maar hij gelooft dat hoogwaardig geteeld graan het beste brood zal voortbrengen. Een interessante gedachte zegt deze broodliefhebber.

Anders dan in andere culinaire programma’s zal je hier niet meteen recepten vinden. Eerder ga je nadenken over voedsel. Met veel fruitbomen, een eigen kleine moes- en kruidentuin en kippen draag ik een heel bescheiden steentje bij aan gezondere voeding. Alleen maar op ons eigen bord. Ik ga met de man die af en toe in onze tuin wat helpt, bespreken hoe we de kippenmest het best kunnen gebruiken om een nieuw stukje moestuin aan te leggen.

Als ik flarden zie, gefilmd in zijn restaurants –  Blue Hill in Manhattan (NY) en Blue Hill in Stone Barns – dan denk ik dat ik daar niet ga eten. Niet omdat ik het concept niet waardeer maar ik denk dat je minstens 150 dollar per couvert zult moeten neertellen. Het wordt niet gezegd maar dat is mijn inschatting. Kijken jullie naar zulke tv-programma’s?

Lees meer in het Engels: Klik HIER

Kijk mee op YouTube – een teaser

Zonnewende

Tags

Het Zunderts Toneel, John Simmons, Kreeftskeerkring, Langste dag, Midsumeer Night's Dream, Midzomernachtsdroom, New York, Theater, Toneel, William Shakespeare, Zon, Zonnewende, Zundert

De zon staat vandaag precies boven de kreeftskeerkring. In het noorden betekent dat dus de kortste nacht van het jaar. Ten zuiden van de evenaar is dat natuurlijk precies andersom. Dus straks wendt de zon haar figuurlijke steven en stiffelt ze weer ‘onze’ kant op.

Is dit een dag om naar uit te kijken? Niet heel veel anders dan gisteren of overmorgen, tenzij je gisteren of overmorgen jarig was / bent of je examenfeest hebt of … je kunt vast nog heel veel andere redenen bedenken om uit te kijken naar een specifieke dag.

In Scandinavië, Groot Brittanië en Ierland worden traditiegetrouw grote feesten georganiseerd om de zomerzon te verwelkomen. Het inspireerde William Shakespeare om lang geleden ‘Midsummer night’s dream’ te bedenken en te schrijven. Eén van zijn meest bekende toneelstukken. Deels een sprookje, deels een romantische komedie en zelfs een klucht. Misschien vertel ik dat verhaal binnenkort wel een keer zoals ik eerder deed met een paar mythologische verhalen.

In het Nederlands heet het toneelstuk Midzomernachtdroom. Ik heb dit stuk zelf een keer – met veel plezier – geregisseerd bij Het Zunderts Toneel (NL).

Ik speelde ook een keer mee in een verkorte versie in het Shakespearetheater in Diever. Regie: Aram Adriaanse en muzikaal leider: Antony Zielhorst. Ik speelde de rol van Lysander. Of was het toch Demetrius? Eén van de twee geliefden.

Naast deze twee versies zag ik heel wat andere uitvoeringen. De meest hilarische interpretatie zag ik ooit in New York – een gehele drag queen versie. Schitterend. Er bestaan ook heel wat muziekstukken (en balletten) die zijn geïnspireerd door de Engelse bard. En (teken)films natuurlijk.

In dit toneelstuk zit nog een klein toneelstukje verborgen. Zoals een Russische baboesjka. Een groepje handwerkslieden (zoals een wever en een timmerman) repeteert ergens op een open plek in het bos het zeer tragische verhaal van Pyramus en Thisbé. Ook dat verhaal leent zich tot een her-vertelling later op mijn blog. Deze scène wordt vaak als los toneelstukje (eenakter of straattheater) gespeeld. Pure kolder.

Laat ik eindigen met twee willekeurig gekozen schilderijen van John Simmons. De andere verhalen volgen later deze zomer.

• 

• 

John Simmons – scène uit Midsummer night’s dream en Hermia en Lysander

Ik wens jullie een fijne midzomer toe en mocht je aan de andere kant van de evenaar wonen – ten zuiden bedoel ik -vanaf nu worden de dagen weer langer. (Joepie)

Een onzinnig lijstje (2)

Tags

Berlijn, Broadway, Cabaret, Circustheater, Ine, Linda Wagenmakers, Londen, Miss Saigon, Musical, Muziek, New York, Onzinnig lijstje, Reizen, Scheveningen, Strand Theatre, Theater, Tony Neef, West End, West Side Story, Willem Nijlholt

Op weg naar een afspraak bedacht ik dat ik weer eens een onzinnig lijstje wilde maken en dat dan ook nog zou publiceren. Ik luister vaak in de auto – trouwens ook in de trein – naar ‘Musical Moods’ – een radioprogramma en podcast met alleen maar musical-liedjes. Al luisterend trachtte ik me te herinneren welke musicals ik (nog) samen met Ine heb gezien. En ook het antwoord op de vraag: ‘Waar dan?’. Dat is dus het onderstaand – onzinnige – lijstje. Dit musical-lijstje ga ik opsplitsen in enkele afleveringen want anders wordt het een waslijst en dat is niet mijn bedoeling.

West Side Story – Muziek – Leonard Bernstein / Tekst – Stephen Sondheim

Ik denk dat West Side Story de eerste musical is die we samen hebben gezien. In West Berlijn ergens begin jaren 1980. Ik denk dat de gesproken teksten in het Duits waren en de liedjes in het Engels maar dat weet ik niet meer zeker. Wel herinner ik me veel ijzeren hekken in het decor. Dat is natuurlijk een veel vaker gebruikte scenografie. We waren erg enthousiast van deze voorstelling. Natuurlijk omdat we veel liedjes (stilletjes) konden meezingen want natuurlijk hadden we de film al een paar keer gezien. Ik heb lang gehoopt (of zal ik zeggen: gedroomd?) om deze toneel-musical zelf een keertje te regisseren. Het is er nooit van gekomen. Ik heb wel een andere bewerking van Romeo en Julia geregisseerd want Shakespeare is natuurlijk de originele bron van dit verhaal.

Cabaret – Muziek – John Kander / Tekst – Fred Ebb

Cabaret

Wij hebben deze musical in 1986 gezien in Londen. Strand Theatre op West End. Een matinee-voorstelling. Samen naar Londen met de boot vanuit Hoek van Holland naar Harwich en daarna een lang weekend in de Britse hoofdstad.

We zaten op de eerste rij en konden dus alles heel goed zien – inclusief de muzikanten in de orkestbak. Ik herinner me mijn verbazing dat sommige muzikanten zaten te lezen, twee speelden zelfs een potje schaak. Ik herinner me geen namen van de cast. We kenden natuurlijk de wereldberoemde film met Liza Minnelli en Joel Grey. Een aardige voorstelling maar de film bleef toch onze nummer één. Ooit heb ik geprobeerd om de opvoeringsrechten te krijgen van Cabaret (voor Het Zunderts Toneel) maar dat is niet gelukt.

Miss Saigon – Muziek – Claude-Michel Schönberg en Alain Boublil / Tekst – Richard Maltby Jr

Miss Saigon

Voor het eerst (samen) naar New York en natuurlijk naar Broadway, We waren 12,5 samen (voorjaar 1992) en we vierden dat in The Big Apple. Voor ons allebei de eerste keer in de Verenigde Staten. Er zouden later nog twee mooie vakantiereizen naar de USA volgen. Ook van deze voorstelling kan ik me geen namen herinneren van de hoofdrolspelers. Onder de indruk van het (dramatische) verhaal – een bewerking van Madame Butterfly (een opera van Puccini) en natuurlijk van de effecten zoals een landende en opstijgende helikopter.

We zagen Miss Saigon nog een tweede keer samen. In 1996. Nu in het Circustheater in Scheveningen (Den Haag) met de originele Nederlandse cast. Wiilem Nijholt (De Regelaar), Linda Wagenmakers (Kim) en Tony Neef (Chris). Een getrouwe kopie van de Broadway productie maar uiteraard in het Nederlands. Ik heb de film die gemaakt is naar aanleiding van 25 jaar Miss Saigon maar ik heb hem nog niet gezien. Misschien een idee voor de komende kerstperiode. Wie weet …

Wordt vervolgd

In de serie: ONZINNIG LIJSTJE en MUSICAL

1000 vragen aan mezelf (26)

Tags

1000 vragen, Avek, Bruiloft, Chic, Decadent, Familie, Fotoboek, Mozambique, New York, Parachute, Steden, Twin Towers, WTC, Zwembad

Daar gaan we weer. Vijfentwintig vragen. De antwoorden ga ik er nu aan toevoegen.

451. Wanneer heb je voor het laatst foto’s ingeplakt?

Auw. Meteen een pijnlijke vraag. Veel te lang geleden is het eerlijke antwoord. Ik heb heel wat jaren trouw fotoalbums gemaakt. Meestal liep ik een jaar – soms iets meer – achter de feiten aan. Ik denk dat het laatste album gedateerd moet worden ergens halverwege de jaren negentig. Op zolder staan kartonnen dozen met lege fotoboeken en dozen met keurig gerangschikte fotomapjes. Vaak met knipsels of foldertjes van bezochte musea of kastelen. Ook kaartjes van theatervoorstellingen zitten opgeslagen in de eerder genoemde kartonnen dozen. Stilaan vrees ik dat uitstel dit keer afstel wordt. Heb ik dan na – pak ‘m beet – 1996 niets meer ingeplakt? Nee, maar ik ben wel trouw digitale albums beginnen maken vanaf 2002. Daar is sinds twee jaar ook de klad ingekomen. Goed … het lijstje met to do zaken is weer wat langer geworden.

452. Waarover ben je onlangs van mening veranderd?

Over een uitgewerkt onderdeel van de bruiloft van mijn schoonzusje. Maar de vader van de bruid wilde er niets van weten en dreigde zelfs … censuur … dus ben ik bijgedraaid en veranderde van mening.

453. Wanneer had je het liefst een dag in bed willen blijven liggen?

Afgelopen zondag. Dan had ik de tweede dag van het huwelijk van Aldovanda en Andrew kunnen overslaan. Teveel van hetzelfde … overdaad schaadt.

454. Geloof je in een open relatie?

Ja … is mijn eerste (naïeve) antwoord maar ik weet ook dat dat in de realiteit niet werkt.

455. Welke wet zou je invoeren als je minister-president zou zijn?

Zo eenvoudig kan een minister-president geen wetten invoeren. Daar komt heel wat meer bij kijken. Maar mocht het kunnen dan zou ik vast iets willen veranderen aan de grote ‘inkomens-ongelijkheid’ en zou ik veel grotere budgetten beschikbaar stellen voor ontwikkelings-SAMENwerking, kunst en cultuur en het daarbijhorende onderwijs.

456. Wat zou je doen met een miljoen?

Allereerst heel blij zijn en vervolgens er een nachtje of wat over nadenken. Er volgt vast ook een serieuze babbel met de kinderen. De belastingen snoepen dan waarschijnlijk de helft op. Blijft er vijf ton over. Dan ga ik vast wat rondkijken om mogelijk iets van ‘vastgoed’ te kopen – misschien wel aan zee … En toen liep de wekker weer af en bleek dat miljoen een droom te zijn.

457. Hoe heette je favoriete knuffel?

Ik weet het niet. Ik herinner me een teddybeer en die noemden we ‘Fortje’. Het was een cadeautje bij Fort-koffie – waarschijnlijk gespaard met punten.

Koen – net 2 jaar geworden – gaat naar bed.

Op foto’s zie ik mezelf wel met een beer maar herinneringen heb ik er niet bij.

458. Wat was je verste reis?

Dat is een beetje lastig om op te antwoorden want daarvoor heb je een vast vertrekpunt nodig. Neem ik daarvoor Boechout – waar ik ben geboren? Of Friesland waar ik 10 jaar heb gewoond of Bergen op Zoom of Mozambique? Verre reizen zijn Beijing (China), Lombok (Indonesië) of Inguazu (het drielandenpunt Brazilië / Argentinië / Paraguay). En wat te denken van San Francisco (USA)?

459. In welke houding slaap je het lekkerst?

Op mijn rechterzij. Mijn rechterbeen bijna helemaal gestrekt en mijn linkerbeen een beetje geplooid en over het andere been gedrapeerd. Daarbij lig ik uiteraard ook deels op de rechterkant van mijn buik.

460. Naar wie ga je toe met je problemen?

Mijn meest directe kringetje. Namen hoef ik hier niet te noemen.

461. Voor wie ben je een inspiratiebron?

Dat vind ik een groot woord. Uiteraard hoop ik dat ik mijn leerlingen (en /of acteurs (m/v) etc) inspireer en als mijn kleinkinderen dat later ook doen ben ik nog trotser dan dat ik dat nu al ben.

462. Wanneer heb je voor het laatst een zonsopgang gezien?

Vandaag en bijna dagelijks. Laat ik zeggen zes dagen per week. Ik drop Isabel vijf dagen per week bij het station van Beluluane. Daarna rij ik de zon tegemoet – het is dan 06.25 / 06.35u. In deze periode van het jaar komt dan de zon tevoorschijn. Ik ben  op weg naar mijn eerste uurtjes lesgeven van 7u tot 9.15u

463. Hoe hoog was het hoogste gebouw dat je hebt bezocht?

In 1995 – het World Trade Centre in New York. 417 meter. Dat is dus één van de ingestorte torens. Heel wat jaren voor de aanslag.

464. Kunnen mensen op je bouwen?

Figuurlijk wel, hoop ik. Ja dus, dat weet ik eigenlijk wel. Ik ben betrouwbaar en loyaal.

465. Wat is het wildste dat je ooit hebt gedaan?

Een parachutesprong in Namibië. Maar om dat nu ‘wild’ te noemen is overdreven, want alles is uiteraard perfect uitgelegd en begeleid. Ik herinner me een nachtelijk avontuur met twee andere mannen en drie of vier vrouwen. Medestudenten. Een nachtelijke (AVEK) sessie in het kader van ‘Project Decadent’. Nep-champagne, een tiental slagroom- en fruittaarten, pakken vla, glaasjes advocaat, fruit en bussen slagroom. In het ‘Fries’ op het Schavernek. Eerst heel bescheiden een glaasje. Hier en daar een likje slagroom op een neus. Een druif of een stukje mandarijn verplaatst zich van mijn lippen naar een andere, vragende mond. Langzaamaan ging er een blouse uit en een spijkerbroek … Lingerie wordt zichtbaar. Een eerste toefje slagroom in een langslopende decolleté. Dat moest dan vervolgens worden … euh … de rest fantaseer je d’r zelf maar lekker bij.

466. Koop je vaak nieuwe kleren?

Nee. Een langer antwoord is overbodig.

467. Zou je een deel van je intelligentie willen inleveren voor een oogverblindend uiterlijk?

Laten we hopen dat de domste vraag van dit stukje bij deze is gesteld.

468. Heb je ooit een stille aanbidder gehad?

Ja, het werd wat gênant toen het bijvoeglijk naamwoord ‘stille’ niet meer van toepassing was.

469. Wat is je favoriete stad?

Te moeilijke vraag. Nee, een gemakkelijke vraag maar uitermate moeilijk om te beantwoorden. Barcelona. Rome. Antwerpen. New York. Ik beperk me tot deze vier steden maar Krakau, Parijs, Brugge, Firenze kloppen op de figuurlijke deur. Ook niks mis met Gent, Amsterdam, Stockholm, Riga, Sevilla, Marseille, Goes, Leeuwarden, Porto, Rio de Janeiro, Fredrikstad. Ik ben nog nooit in Sint Petersburg en Boedapest geweest maar ik kan me voorstellen dat zij onmiddellijk in mijn top 5 kunnen verschijnen.

470. Wat zou je je toekomstige zelf willen vragen?

Iets serieuzer studeren dan de huidige versie van mezelf heeft gedaan. Goed muziekonderwijs volgen en dat niet te snel opgeven.

471. Zou je ook bij je partner blijven als je omgeving hem afkeurde?

In mijn geval is de ‘hem’ een ‘haar’. Ik denk het wel maar dat is me gelukkig niet overkomen. De omgeving keurt trouwens vooral het effect dat de partner heeft op mij. Veel minder de partner zelf.

472. Wanneer heb je voor het laatst iets gebakken?

Telt een ei en een tosti ook mee? Dan moet ik antwoorden: vanochtend. Mijn laatste taart kwam vorige week uit de oven.

473. Voor welke gelegenheid was je voor het laatst chic gekleed?

Dat mag duidelijk zijn. Afgelopen weekend tijdens de tweedaagse bruiloft van mijn schoonzusje en haar kersverse echtgenoot.

474. Wat is je favoriete uitdrukking?

Heb ik die? Ik weet het niet. Ik antwoord gemakkelijk: “Ja, dat is waar” maar dat is geen uitdrukking. Ik blijf voorlopig het antwoord schuldig. In hele kleine familiekring is dat:“Thank yourself” – ik hoor nu mijn kinderen op afstand gniffelen.

475. Wat staat er op de laatste foto die je hebt gemaakt?

Voetjes in het water

De foto is uiteraard het antwoord op de vraag. Afgelopen maandag-namiddag na de bruiloft. Eerst werd er nog gezamenlijk geluncht bij mijn schoonouders. Daarna trok het ‘jonge grut’ naar onze tuin met zwembad. Op de foto van links naar rechts. Ana, Mangaze, Mathew, Aldovanda (de bruid), James en Andrew (de bruidegom). Ik was de enige die wel in het zwembad dobberde, de rest vond het te koud. De watjes.

In de serie: 1000 VRAGEN AAN MEZELF