De kunstkamer – MDLM (# 12)

Tags

Antwerpen, Beeldende kunst, Constcamer, Cornelis van der Geest, Kunstkamer, Kunstverzameling, MDLM, Museum, Oud en Nieuw, Peter Paul Rubens, Rubenshuis, Schilderijen, Willem van Haecht

De laatste dag van 2021. Kranten, televisieprogramma’s, bloggers … we kijken allemaal nog even terug naar het afgelopen jaar. Dat zou ik ook kunnen doen, wat gegevens verzamelen bij de statistieken die WordPress dagelijks – dus ook jaarlijks – bijhoudt. Omdat ik twee weken geleden begon met Mijn Digitaal Lockdown Museum bedacht ik een soort collage, fotomontage. Ik herhaal nog een keer alle schilderijen uit mijn museum in het klein en hang ze aan een denkbeeldige muur. Maar toen herinnerde ik me plots het meest idiote genre in de schilderkunst: De kunstkamer. Het Rubenshuis in Antwerpen heeft er een fantastisch voorbeeld van.

De schilderijengalerij van Cornelis van der Geest – 1628 – Willem van Haecht – Olieverf op houten paneel – 99 x 1.30 – Rubenshuis, Antwerpen

Een kunstkamer (constcamer) is een apart genre in de schilderkunst dat in Antwerpen ontstond aan het begin van de 17e eeuw. Zo’n schilderij stelt het interieur voor van een kunstverzamelaar. Voor het bovenstaande schilderij is dat Cornelis van der Geest, enthousiast collectioneur van kunstvoorwerpen en schilderijen. Vaak worden ook boeken, atlassen en bijzondere, wetenschappelijke instrumenten afgebeeld. En natuurlijk mogen de trotse verzamelaar en zijn vrienden niet ontbreken op het schilderij. Zo’n schilderij is niet de exacte weergave van de werkelijke kamer, eerder een soort van museumgids. Iets om mee te pronken. Om te laten zien wat de opdrachtgever allemaal in huis heeft, heeft bijeen gebracht.

De schilder van deze kunstkamer is Willem van Haecht (1593 – 1637), een leerling van Peter Paul Rubens. Hij was de beheerder van de uitgebreide kunstverzameling van koopman Cornelis van der Geest. Hij maakte dus een geschilderde catalogus van al dat moois.

De linkerzijde van dit schilderij toont een aantal belangrijke figuren uit die tijd zoals de infante Isabella en aartshertog Albrecht, Peter Paul Rubens en Prins Władysław van Polen (man met zwarte hoed die de galerij bezoekt) en ook de gastheer zelf die een schilderij aanwijst. We zien vooraanstaande figuren die een schilderij keuren of samen een wereldbol bestuderen. En natuurlijk kijken we naar al die verzamelde schilderijen aan de muren. De afgebeelde schilderijen zijn van onder anderen Jan van Eyck, Bruegel, Rubens, Rafaël, Quinten Massijs en Titiaan.

Detail uit De schilderijengalerij van Cornelis van der Geest – 1628 – Willem van Haecht

Mocht je nog meer details willen weten, klik dan HIER. Dan ontdek je (via je cursor) heel veel details van alle schilderijen en beelden die Willem van Haecht heeft weergegeven. Ik hoop binnenkort dit schilderij weer eens met eigen ogen te kunnen zien in het Rubenshuis in Antwerpen.

Dat was het voor dit jaar. Volgend jaar ga ik weer verder met mijn blog en Mijn Digitaal Lockdown Museum. Morgen dus, 1 januari 2022. Het is dan precies elf jaar geleden dat ik mijn eerste logje schreef en toevoegde aan het wereld wijde web. Wees voorzichtig, blijf gezond. Laten we hopen op zo min mogelijk vuurwerk. Wel zo fijn voor mens en dier. Próspero Ano Novo.

In de serie: BEELDENDE KUNST en MDLM

Bron: Wikipedia en Restauratie topstuk Willem van Haecht

Advertentie

Daedalus en Icarus (7)

Tags

Andrea Sacchi, Anthony van Dyck, Beeldende kunst, Bruegel, Charles Paul Landon, Daedalus, De val van Icarus, Frederic Leigthon, Griekenland, Hanneke Roelofsen, Icarus, Ikaria, Ikarische Zee, Knossos, Kreta, Lourenzo Tsenane, Mythe, Mythologie, Peter Paul Rubens, Vertellen, Vliegen

Het is vast wel duidelijk voor de lezer dat ik de draad weer heb opgepakt van mijn vertelling over de mythologische architect en zijn zoon. Wie was dat ook alweer? Wat gebeurde er ook alweer? Klik HIER als je dat nog (even) wilt nalezen. Kwestie van het geheugen op te frissen.

Daedalus and Icarus – Andrea Sacchi (1645) (Musei di Strada Nuova)

DE VAL VAN ICARUS

Daar zitten ze dan. Klaar voor vertrek. Daedalus beseft dat dit zijn laatste minuten zullen zijn op zijn geliefde Kreta. Daedalus is bang, want hij weet dat het heel gevaarlijk wordt. Mensen kunnen niet vliegen! Misschien storten ze wel te pletter! Maar ze moeten toch door met hun plan, want daar blijven, betekent ook gelijk sterven. Hij heeft nog een paar laatste instructies en wat goede raad voor Icarus.

Daedalus and Icarus – Anthony Van Dyck (1630) – (Art gallery of Ontario)

Zometeen zal hij zijn zoon een zetje geven. Onmiddellijk daarna begint ook hij aan zijn eigen reis door het Griekse luchtruim. Een enkeltje richting Sicilië, dat is althans het plan. Hij hoopt dat de winden hen allebei zullen helpen. Het woord thermiek kende hij waarschijnlijk nog niet maar het principe wel.

Icarus and Daedalus – Frederic Leigthon (1869)

“Jongen, nog één heel belangrijk punt. Luister. Blijf dicht bij mij. Doe geen zotte dingen en vlieg niet te laag want de waterspetters van de zee kunnen onze vleugels nat en zwaar maken. Maar vlieg ook niet te hoog. Onze vleugels hebben we gisteren eind van de middag getest, dat ging goed maar nu vertrekken we ’s morgens. De zon zal straks steeds meer aan kracht winnen. Dat is fijn want dan kunnen we alles goed zien. Maar het zal ook warmer worden en dat heeft zeker effect op de was waarmee ik de vleugels …” Er staat er eentje te trappelen van ongeduld. Je weet zelf vast ook nog wel hoe opwindend het was om voor het eerst te vliegen. Naar Londen, Parijs, Mallorca of de Canarische eilanden. Of Icarus de laatste woorden van zijn vader heeft gehoord valt te betwijfelen. Hij klimt op een muurtje en daar gaat hij.

Icarus and Daedalus – Charles Paul Landon (1799) (Musée des Beaux-Arts et de la Dentelle d’Alençon)

Ze stijgen op en ze … vliegen! “Icarus, houd altijd de juiste hoogte, het midden tussen de hemel en de zee. Doe mij precies na.” Maar daar gaat hij – onze roekeloze held. Op en neer en op en neer. Icarus is jammer genoeg veel minder geniaal dan zijn vader en … ja, je weet het natuurlijk al lang … hij luistert niet naar het advies. Hij vliegt hoger en hoger en komt steeds dichter bij de zon. De was begint te smelten en uiteindelijk kunnen de vleugels het gewicht van Icarus niet meer dragen.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Daedalus ziet voor zijn ogen zijn zoon in de golven verdwijnen. Icarus stort in zee en vindt daar zijn zeemansgraf. Een herder, een visser en een boer – die op afstand Daedalus en Icarus zien vliegen – zien hen aan voor goden, want alleen vogels en goden kunnen de hemel doorklieven. Ja toch?!?

(Landschap met) De val van Icarus – Pieter Bruegel de Oude (1555) (Museum van Schone Kunsten – Brussel)

Splash. Laat ik nog even inzoomen op het beroemde schilderij van Bruegel. Het moment dat Icarus in zee stort.

De val van Icarus – Lourenzo Tsenane & Hanneke Roelofsen (2018) – Mozaïek (gemengde techniek) – In onze tuin in Djonasse, Matola-Rio – Mozambique

Verdrietig wacht Daedalus op de nabijgelegen kust tot het lichaam van zijn zoon aan zou spoelen. Het rotsachtige eiland krijgt hierna de naam Ikaria en de zee waar Icarus de dood vond, wordt voortaan de Ikarische Zee genoemd. Diep bedroefd zoekt Daedalus vervolgens zijn toevlucht tot Sicilië waar hij eerder opdrachten had.

Volgende aflevering: DAEDALUS OP SICILIË

Bronvermelding Diashow: 1. De val van Icarus – Peter Paul Rubens 2. Fall of Icarus – Blondel (Louvre) 3. Ets 4. Ets – Antonio Tempesta (17e eeuw) 5. The Fall of Icarus – (1655) Michel de Marolles 6. Val van Icarus – Hans Bol (2de helft 16e eeuw)

In de serie: DAEDALUS en ICARUS en BEELDENDE KUNST

Amor en Psyche (4)

Tags

Amor, Amor en Psyche, Antonio Bellucci, Beeldende kunst, Dolk, Giulio Katari, Goden, Jacopo Zucchi, Jacques Louis David, Jaloezie, Louis Jean Francois Lagrenée, Mythe, Olielamp, Peter Paul Rubens, Psyche, Sprookje, Venus, Vertellen, William Adolphe Bouguereau

Waar zijn we gebleven? O ja … in het sprookjespaleis waar Psyche verblijft met haar onbekende lover. Nou ja … wij weten wie hij is, zij niet. Of moet ik zeggen: ‘Nog niet?’ Begrijp je niet wat je nu leest? Ga dan een paar dagen terug in mijn blog. Dit is een mythologisch, soapachtig vervolgverhaal uit de tweede eeuw van onze jaartelling. Dit is aflevering vier.

EEN OLIELAMPJE

De zussen van Psyche weten het nu zeker. Haar man is een monster en hoe kan zij dan accepteren dat hij een kind bij haar heeft verwekt. “Kijk dan tenminste, al is het maar heel eventjes. Je moet tenslotte later aan je kind kunnen vertellen met wie je het bed deelde.” En de andere zus vervolgt. “Zet overdag een olielampje onder je bed en bewaar een dolk onder je kussen. Als je man in slaap is gevallen – en wij vrouwen weten wanneer mannen in slaap vallen – steek je de lamp aan en kijkt. Als hij inderdaad zo gruwelijk wanstaltig is als wij denken dat hij is, dan plant je jouw dolk onverschrokken in zijn verraderlijke hart.”

Jacques Louis David – Psyche (1795)

Je zal het maar te horen krijgen van je oudere zussen. Psyche twijfelt. Ze wikt en weegt maar het gif van de dames vertroebelt haar heldere denken. Ze overpeinst haar situatie en het advies. Monsters azen op zwangere vrouwen – dat zeggen de meisjes. Ik ben zwanger en dat weet hij. Is het dan waar dat hij mij en mijn ongeboren kind binnenkort zal willen verslinden? Ik wil alleen maar heel graag weten hoe hij eruitziet. Ik kan hem niet doden – mijn lief – al is hij een wangedrocht.

Na een gruwelijke tweestrijd – volgt ze het bevel van haar liefhebbende man op of luistert ze naar het advies van haar familie? Ze kiest het laatste. De lamp en het mes. De nacht valt en Amor bezoekt als altijd de echtelijke sponde. Er volgt een teder liefdesspel maar ook goden vallen in slaap na de daad. Dat hadden haar zussen juist voorspeld. Bevend ontsteekt Psyche de olielamp. In het goudachtig schijnsel …

• 

• 

• 

• 

Bronvermelding van deze vier foto’s – onderaan dit logje

… ziet ze geen monster maar een adembenemende mooie god. Amor in hoogst eigen persoon. Hij? Onthutst kijkt ze naar de situatie. Paniek ligt op de loer. Haar hand trilt en de dolk mist haar eigen hart ternauwernood.

(Geïnspireerd op) Antonio Bellucci – Amor and Psyche

Ze gelooft haar eigen ogen niet. Zo mooi, zo puur. Zij buigt zich stilletjes voorover en verwondt zich zachtjes aan één van de pijlpunten van Amor. Als door een bliksemflits getroffen wordt ze hoteldebotel smoorverliefd tot achter haar oren. Ze bedekt de liefdesgod met begerige en onstuimige kussen, haastig, omdat zij bang is dat hij wakker zal worden. Overrompeld door de schoonheid van zijn gezicht en zijn lijf … verliefder dan verliefd op een manier die ze nooit had kunnen bedenken. Een onblusbaar verlangen om hem te behagen, om één met hem te zijn. Maar je voelt het al aankomen … het is te vroeg voor een happy end … als dat er al überhaupt in zit?

In al haar opwinding over zoveel moois, bij alle verwarring in haar onstuimig hart en het vurige verlangen om zijn lichaam nogmaals aan te raken en te kussen – valt een gloeiend hete druppel uit de olielamp op de rechterschouder van haar slapende god. “Oo, roekeloze lamp, verachtelijke onbetrouwbare lamp, waarom doe je mij dit aan?” sist het onthutste meisje tegen de olielamp. Uiteraard zegt de lamp niets terug – dat gebeurt pas vele eeuwen later in Bagdad – vraag maar aan Aladin. “Jij bezorgt mijn geliefde zomaar een brandwond! Hoe kun je?”

De snerpende pijn van de hete olie doet de jongeling opveren. Hij schudt zijn pluimen en kijkt naar Psyche. Geschokt dat zijn vertrouwen is geschonden. Hoe vaak had hij haar niet gewaarschuwd, gesmeekt, bevolen om niet … en dan doet ze het toch. Hij rukt zich los uit haar liefdevolle omhelzingen. Op het moment dat hij oprijst om weg te vliegen, klampt Psyche zich onmiddellijk met beide armen vast aan zijn gewonde schouder.

William Adolphe Bouguereau – Amor and Psyche

Als beklagenswaardig aanhangsel op Amors vlucht omhoog bungelt Psyche half in de lucht tussen de wolken en half aan haar minaar. Hij vertelt haar hoe hij de opdracht kreeg van Venus – zijn moeder – om haar te koppelen aan de meest weerzinwekkende man op aarde. Amor biecht op dat hij dat niet kon toen hij haar schoonheid ontdekte. Bovendien verwondde hij zichzelf aan een pijlpunt uit zijn eigen koker. Maar nu … na zoveel heerlijke liefdesnachten heeft ze hem verraden. “Ach, naïeve Psyche. Ik negeerde de opdracht van mijn moeder, ik heb jou tot mijn vrouw gemaakt. Ik heb je steeds weer met de beste bedoelingen gewaarschuwd maar nu verlaat ik en straf ik je met mijn vertrek.“

Psyche glipt uit zijn armen en valt op de grond. Amor laat haar achter en vliegt naar de godenhemel om te herstellen van zijn brandwonde. Voor Psyche begint nu een moeilijke tijd …

Wordt (gauw) vervolgd

In de serie: BEELDENDE KUNST en AMOR en PSYCHE

Bronvermelding vier foto’s met Psyche, Amor en de olielamp

1. Peter Paul Rubens – Psyché et l’Amour endormi

2. Giulio Katari (?) – Amor and Psyche (beeldenpark in Sint-Petersburg)

3. Louis Jean Francois Lagrenée – Psyche Surprises the sleeping Cupid (1769)

4. Jacopo Zucchi – Psiche scopre Amore