Hoe het ooit begon

Tags

Auto, Boechout, Dagtrip, De Kring, Familie, Formerum, Harlingen, Hoorn, Huwelijkscadeau, Huwelijksreis, Jort van Gossen, Om Aest, Ouders, Tante Doortje, Terschelling, Vrienden

Vijfenzestig jaar geleden. Zomervakantie 1955. Mijn ouders zijn net getrouwd. Als huwelijkscadeau kregen ze een auto van mijn opa en oma. De ouders van mijn moeder. Ze kregen als extra opdracht om op huwelijksreis te gaan MET de auto. Naar Nederland en nergens anders heen. Want … mijn moeder had nauwelijks rijervaring. Mijn vader helemaal geen. En in Nederland waren geen bergen dus dat was het ideale land om te oefenen.

Het werd dus De Ronde van Nederland. Ik geloof dat ze ruim drie weken onderweg waren. Ik herinner me niet dat ze er veel over hebben verteld aan ons – hun kinderen. Behalve één onderdeel van hun eerste vakantie met z’n tweetjes. Ze waren in Harlingen beland en schreven zich in in een lokaal hotel. Ze zouden maar één nachtje blijven maar toen zagen ze onderstaand bericht (of folder). Althans iets soortgelijks …

Dagtocht naar Terschelling

De plannen werden aangepast en ze kochten twee dagtickets naar Terschelling. Ze boekten een extra nachtje in Harlingen. Het enige dat ik me herinner van hun verhaal is de belofte aan elkaar op het hoge duin in West (Terschelling). “Hier komen we terug als we kinderen hebben.” Een kleine twaalf jaar later kwamen ze hun belofte na. Paasvakantie 1967. Ik was tien en mijn broer acht. We gingen op zoek naar een geschikte camping voor de zomervakantie. We logeerden bij de familie (Jan) de Boer op Hoorn. Zij hadden het pension ‘Om Aest’ – een van de laatste huizen op Hoorn, richting Oosterend. Ik herinner me nu nog de woorden van mevrouw de Boer nadat we terug kwamen van het strand of de duinen: “Jullie het plezier, ik het zand.” 

Op loopafstand bevond zich ”Camping Tante Doortje’ – recht tegenover ‘Stilma’ – de kruidenier, later een Spar-winkel. Mijn ouders boekten een plaatsje op ‘het kleine veld – in de verste hoek van de camping’. We zouden twee maanden blijven maar die vakantie werd ruw onderbroken door het overlijden van mijn grootmoeder. We vertrokken met grote haast (6 augustus 1967) met de belofte volgend jaar terug te komen. En ook nu hebben mijn ouders woord gehouden. Opnieuw twee weken bij de familie de Boer in de paasvakantie en twee maanden in de zomer bij ‘Tante Doortje’. En dat heel veel jaren aan een stuk. Een familietraditie.

Later werd de bungalowtent een caravan – steeds op het kleine veldje en wij hadden onze eigen, kleine tentjes. Ik ging mee tot 1976 denk ik. Nooit twee maanden aan een stuk maar regelmatig onderbroken voor het kamp met de scouts (in België), de ziekenkas (OM) in Oostenrijk of Italië en later met De Kring ook op Terschelling.

We kregen vaak (Boechouts) bezoek. Familie en vrienden. Zo kwam ook Roger S. samen met T. – zijn toenmalige vrouw – op bezoek. Ik denk dat zij een weekje de caravan van mijn ouders huurden. Toen ontstond het plan om vakantiereizen te organiseren voor Boechoutse kinderen (het eerste jaar alleen jongens). Kring 12 werd Kring 13 enzovoort. De kampeerboerderij ‘Jort van Gossen’  op Formerum werd onze uitvalsbasis. Het begin van een veelvuldig bezoek van Boechoutenaren aan het mooiste van de vijf waddeneilanden.

Later kochten mijn ouders een huis (bungalow) op Formerum (Molkenbosweg) en wisselden ze de camping af met de bungalow. Het werd de ideale weekend- en vakantiebestemming toen wijzelf in Friesland woonden met onze kinderen – in de 80’er jaren. Ik heb ooit eens uitgerekend dat ik alles bijeen ruim drie jaar op Terschelling heb doorgebracht. Een persoonlijk hoogtepunt vind ik dat ik voor het werk – SKVF – consulent ‘Drama en Taaldrukken’ – wekelijks (betaald) naar Terschelling mocht / moest. Daar vertel ik een andere keer nog eens over.

Sweet memories.

Het is maar een datum

Tags

20 juli, Bruiloft, Columbia, Corona, Familie, Ine, Inflatie, Lief, Ouders, Ronde van Frankrijk, Sint-Amands, Terschelling, Wielrennen, Zimbabwe

20 juli – de 202de dag van dit schrikkeljaar. Nog 164 dagen tot het einde van het jaar.

Ik ben geen datum-fetisjist maar op de een of andere manier onthoud ik een aantal data vrij eenvoudig. 20 juli is zo’n dag. Wikipedia is natuurlijk een goede informatiebron om eens na te lezen wat er zoal op deze dag doorheen de geschiedenis is gebeurd. Veel namen en feiten zijn me totaal onbekend. Ik lees dat het vandaag de nationale feestdag van Colombia is. Gisteren las ik bij Sabine hoe streng de corona-maatregelen daar in Colombia zijn. Stel je voor dat die maatregelen (*) in België of Nederland zouden gelden … dan breekt er een volksopstand uit. Nu enkel een tweede coronagolf.

Het is wachten op echte wielerwedstrijden. Ik ben benieuwd of die er zullen komen. Het terugkijken naar oude beelden gaat al snel vervelen. De Ronde van Frankrijk eindigde verschillende keren op 20 juli. Eddie Merckx won in 1969. Luis Ocaña in 1973. Bernard Thevenet in 1975 (vóór Merckx) en Joop Zoetemelk in 1980 (na 5 tweede plaatsen). Allemaal op 20 juli.

Nog meer op 20 juli. Apollo 11 landt op de maan. 1969. Wij luisteren naar een transistorradiootje (op Camping Tante Doortje – Hoorn, Terschelling) naar deze historische gebeurtenis. In de Netflix-serie The Crown (seizoen 3) is er een mooie aflevering over deze maanlanding.

Op 20 juli 2011 sterft Lucian Freud – een schilder die ik erg bewonder. We zagen ooit een prachtige tentoonstelling van hem in Londen en een paar jaar later in Den Haag. Gelukkige verjaardag Peter A en Hanneke G. Ik zie op Facebook dat jullie jarig zijn. In Zimbabwe wordt op 20 juli (2008) het bankbiljet van 100 miljard (Zimbabwaanse) dollar ingevoerd. Ik heb dat jaar zo’n (waardeloos) briefje in mijn hand gehad. Officieel was de inflatie toen 2,2 miljoen procent.

Maar de belangrijkste 20 juli in mijn leven is natuurlijk de bruiloft van mijn ouders (zaliger) in 1955 in Sint-Amands aan de Schelde. Vandaag 65 jaar geleden. Eigenlijk is het niet juist wat ik schrijf. Er was natuurlijk nog geen sprake van de man die deze woorden typt. Hij – ik dus – zag pas het levenslicht in oktober een jaar later. Zij hadden die dag uitgekozen omdat mijn vader al vanzelfsprekend vakantie had (een leraar) en omdat alle bruiloftsgasten de volgende dag ook vrij waren: de Belgische nationale feestdag.

Wij gingen elk jaar op 20 juli uit eten met het gezin. Op restaurant. Dat was vaak op Terschelling waar we jaarlijks op vakantie waren. Toen ik zelf kinderen had en in Friesland woonde, was dat niet meer vanzelfsprekend. Dikwijls viel deze 20ste juli midden in onze zomervakantie en om dan even over te wippen vanuit Griekenland … dat was wat veel van het goede. Toch hielden we deze 20 juli traditie zolang en zo vaak mogelijk in ere.

Frans en Lutgart (20 juli 2003)

Ook hun gouden bruiloft (2005) herinner me nog goed want dat was nauwelijks drie weken na het afscheid van Ine. Het was fijn om toen weer veel familie te zien onder vrolijkere omstandigheden dan op een begrafenis.

En zou het toeval zijn dat ik vanochtend een lange Skype-babbel had met mijn zus in Spanje? Vast niet. We hadden dat niet bewust zo afgesproken. Wel fijn zo’n 20 juli moment. Ik drink vanavond een glaasje op hen beiden en op het leven. L’Chaim.

(*) Een paar bizarre corona-regels in Colombia: op weekenddagen mag je enkel buiten zijn afhankelijk van het laatste cijfer op je ID-kaart. Winkels moeten dat controleren. Idem voor de dag dat je boodschappen mag doen. Of auto mag rijden (altijd in je eentje). Mannen en vrouwen mogen niet op hetzelfde moment (dag) buiten sporten en dan nog maar gedurende enkele uren per dag. Fietsen mag enkel ’s ochtends. Wat zeuren wij dan over mondkapjes …

Duizenden scheermessen

Tags

Bergen op Zoom, Culinair, Ensis, Meeuwen, Natuur, Nederland, Noordzee, Nostalgie, Scheermessen, Strandlopers, Terschelling, Vakantie, VARA, Vroege vogels, Zandvoort

Op hetzelfde strand in Zandvoort – waar ik eergisteren over schreef – zag ik eerst de meeuwen …

Zandvoort (Zuid)

… en toen ik dichterbij kwam … de scheermessen.

Zandvoort (Zuid)

Vele duizenden scheermessen …

Heel veel scheermessen

Als kind bracht ik veel vakantietijd door op het Noordzeestrand. Eerst in Koksijde (BEL), later op Texel (NL) en tenslotte op Terschelling (NL).

En onze activiteiten waren een afwisseling van ravotten in de zee, over de golven springen en duiken. Met een schepnet garnalen vangen. Zandkastelen en forten bouwen bij opkomend tij. En langs de vloedlijn strandjutten en schelpen zoeken. We hadden een mooie verzameling. In een boek zochten we de namen op en in de winter thuis installeerden we op de zolder ons eigen schelpen-museum. We hadden een paar scheermessen. Dat was een geweldige vondst. Een uitzonderlijke vondst. Een mooie aanwinst voor ons museum. En op de badkamer zeepten we ons als 8 en 10-jarigen stiekem in met scheerzeep en ‘scheerden’ we ons als echte kerels.

De soort die je nu in Nederland veelvuldig aantreft heet de ‘Amerikaanse zwaardschede’ (Ensis). Een exoot, meegekomen met schepen uit (zuidelijk) Amerika. Normaal staan ze verticaal in het zand (slijk) en halen ze hun voedsel uit het water. Mini-organismen, plankton en zo. Eigenlijk horen ze thuis is veel warmer water dan de Noordzee. Als het te koud is of er is een heftige storm gaan ze dood en spoelen aan. Een feestmaal voor de vele meeuwen en strandlopers. De foto’s hierboven maakte ik eind januari. Een zonnige dag met temperaturen rond het vriespunt.

Op de website van het VARA/BNN-programma ‘Vroege Vogels‘ vind je meer informatie. Klik HIER.

In de binnenstad van Bergen op Zoom vind je een heel goede viswinkel. Ik was er vele jaren een trouwe klant. Af en toe kocht ik een bundeltje scheermessen … om op te eten wel te verstaan. Ik maakte ze klaar als mosselen. Kort koken in een beetje vocht (liefst bier), wat groenten in de pan. Een dipsausje d’r bij en smullen maar. Het was altijd een bijzonder voorafje want zoiets komt niet elke dag op je bord.

In de serie #01/40

Alweer iets over boeken

Tags

Boeken, Cafe Sol, Goes, Jeugdherberg, Lezen, Slot Oostende, Terschelling, Zwerfboek

In een logje van Tessa las ik het woord ‘zwerfboek’. Erg leuk. Ik had het woord wel eens eerder gehoord denk ik. Tessa is een grote lezer en reist voor haar werk geregeld per trein. Van Leeuwarden naar Amersfoort (en terug). Als zij haar boek heeft uitgelezen laat ze dat achter in de trein. Voor een volgende liefhebber. Een mooi initiatief.

Hoe kom ik aan mijn boeken?

Meestal koop ik ze online bij Bol punt com of bij Libris. Ik lees bijna alle fictie op mijn tablet of e-reader. Non fictie lees ik het liefst in een papieren versie. Af en toe krijg ik wel eens van vrienden of familie een boek in epub-formaat. Soms werkt het, soms niet. Laatst ontdekte ik een website waar ze gratis e-boeken aanbieden. Zo downloadde ik gratis ‘Nu en dan de weg kwijt‘. Erg fijn. Een reisverslag door zuidelijk en Oost Afrika waar ik heel veel in herkende.

Of ik neem tijdelijk een boek mee uit Café Sol in Maputo.

Boekenkast in Café Sol (Maputo)

Café Sol vind je in de duurdere Summershield-wijk. Een wijk in de buurt van ambassades en de vele internationale scholen. De boekenkast die je hierboven ziet, is afgeladen vol. Twee rijen dik vol engels-talige boeken. Maar ook Nederlands. Een beetje Duits, Frans en Italiaans. En het principe is eenvoudig. Je mag boeken gratis meenemen. Je hoeft dat ook niet te registreren. Breng ze terug als je ze uit hebt. Of doneer zelf ook een boek dat je hebt gelezen en niet wilt bewaren. Kortom … een kast vol zwerfboeken. Ik ben fan.

Een paar weken geleden had ik een werkafspraak in Slot Oostende in Goes. En wat zie ik? Onderstaande boekenkast …

Boekenkast in Slot Oostende (Goes)

Hetzelfde idee als in Maputo. Ook hier kun je de meeste boeken meenemen zonder registratie. Er zijn een paar uitzonderingen zoals fotoboeken en naslagwerken. En ingeleverde boeken worden nog even gecheckt voordat ze in de kast komen. En in Goes hangt er een informatiebord bij met de ‘spelregels’.

Dit zijn uiteraard geen nieuwe ideeën. Het vakantiehuis van mijn ouders op Terschelling had ook een boekenplank voor zwerfboeken. In de meeste jeugdherbergen vind je zo’n kast. Her en der – in verschillende landen, meestal op het platteland – staan of hangen kleine boekenkastjes met hetzelfde concept. Ik vind het allemaal heel sympathieke initiatieven.

Ik eindig met een boeken-grapje. Zie foto hieronder …

Ik kocht onlangs een boek bij Ikea, nu nog in elkaar zetten …

Nieuwe oogst (8)

Tags

Chagrijn, Isabel, Kerstmis, Kus, Nederlandse les, Plastic, Scheveningen, Terschelling, Vervuiling, Vis, Vluchtelingen

Ik moet een interne strijd leveren om niet te chagrijnig te worden / blijven. En dat al op de derde dag van het jaar. ’t Is natuurlijk ook maar een gewone donderdag. Isabel is aan het werk. Onze empregado zou vandaag weer aan het werk gaan. Je begrijpt het al. Ik gebruik de werkwoordsvorm ‘zou’. Het is bijna vier uur en hij is er nog steeds niet. Voor de tweede opeenvolgende dag is hij niet op komen dagen. Het moet wel een geweldige oud-en-nieuw-kater zijn die hij moet uitzieken. Sic. Is dat het begin van het einde voor Sr. Bennie?

En hij is niet de enige die niet komt opdagen. Ik geef twee leerlingen Nederlandse les. En je raadt het al. Eentje gaf vorige week al aan even een pauze te willen nemen. En de ander smste me vanochtend om 8 uur dat ze niet kan komen. Ik had alles al klaar gelegd. Extra oefeningen gemaakt. Een eenvoudige tekst geschreven … grrr. En ook de zwembad-schoonmaker is nog niet verschenen. Ik typ dus veel te vaak GRRR de laatste tijd. Daar moet verandering in komen.

Daarom maar een nieuwe aflevering van ‘Nieuwe oogst’. Plaatjes die ik van het internet heb geplukt. Soms van Twitter, Facebook of een nieuwssite. Gewoon kleine grapjes of nadenkertjes. Laat ik maar met iets vrolijks / moois beginnen.

Weg met het grijze chagrijn

De vrolijkste kerstboom die ik afgelopen periode ben tegengekomen is wel deze …

Mijn favoriete kerstboom

Ik lees nog steeds Vlaamse en Nederlandse kranten en tijdschriften. Weliswaar via internet. En naast de puinhoop in Scheveningen en de ontelbare leugens en verdraaide waarheden van The Donald lees ik ook over de containers die bij Borkum overboord zijn geslagen. Terschelling en andere waddeneilanden (kust) worden overspoeld met plastic en piepschuim. Drie containers met gevaarlijke stoffen zijn nog zoek.

Dier en mens

En ook onderstaande cartoon snijdt hetzelfde thema aan. Erg grappig (als het niet zo triest was).

Vertaling is vast niet nodig.

De actie “We gaan ze halen” mag dan wel mislukt zijn. Iets te naïeve voorbereiding. Maar dat er nog steeds zoveel mensen op de vlucht zijn of eindeloos wachten in erbarmelijke (Griekse en andere) kampen is beschamend als je bedenkt hoeveel miljoenen er weer in de lucht zijn geknald afgelopen maandag …

Dit behoeft geen onderschrift

Laat ik maar iets vrolijker eindigen. Dat was tenslotte de opzet van dit stukje.

Gewoon … een mooie gedachte

Niet helemaal waar natuurlijk. Maar wel een prikkelende zin.

Een dooddoener

… maar wel eentje die je zo vaak moet herhalen.

Zometeen spring ik nog even in de auto. Bij gebrek aan ‘trein’. Sorry. De eerste boodschappen van het jaar doen. Wat eten we vandaag?

Wat eet ik vandaag?

Na de kip, konijn en lam van de afgelopen dag kies ik vandaag opnieuw voor een vis-maaltijd. Ik woon tenslotte dichtbij zee. Dat vindt mijn meisje vanavond vast een prima keuze.

Dit plaatje bewaarde ik al lang op mijn bureaublad.

En na het eten beginnen we aan een nieuwe serie. Dat betekent wel … kiezen. En dat is niet altijd vanzelfsprekend … zeker niet gemakkelijk. Maar als we rond half tien – of ietsjes later – het licht uitknippen dan eindigen we onze dag met …

Welterusten

Het valt me nu pas op hoeveel ‘Engels’ ik gebruik – via de plaatjes – in dit logje. Tja … ’t Is mijn dagelijkse taal geworden. Daarom blijf ik bloggen … in het Nederlands. Met zo nu en dan een Vlaamse zinconstructie.

In de serie: NIEUWE OOGST

25 jaar

Tags

1958, 1993, Bart, België, Boechout, Familie, Jeugd, Klussen, Legerdienst, Overlijden, Poppenkast, Terschelling, Vissen, Vrienden, Wielrennen

9 oktober 1993. We slapen op een matras in mijn werkkamer. We hebben tijdelijk onze eigen slaapkamer ter beschikking gesteld aan een klasgenote van Catelijne. Zij heeft het even te moeilijk thuis. In samenspraak met Ome Leo – mentor en vertrouwenspersoon van het Gymnasium waar de dames naar school gaan – hebben we voor deze oplossing gekozen.

Waarom schrijf ik dit stukje hierboven? Omdat ik het me zo goed herinner want op diezelfde ochtend belt mijn vader. We zijn al wel wakker maar liggen nog in bed … matras dus. Het is nog vroeg en mijn vader is geen ‘beller’. Het trieste nieuws. Mijn broer is overleden. Niet helemaal onverwacht. 34 jaar is hij geworden. Hij was behoorlijk ziek. Kolere kl#te K. (Hotchkin of Non-Hotchkin) (*) En toch komt zo’n nieuws aan als een donderslag bij heldere hemel … nou ja … bewolkte hemel.  Zijn hart kon het niet meer bolwerken. Je zult begrijpen dat de dagen erna heel anders werden ingevuld dan we dachten. We helpen mijn schoonzusje zoveel we kunnen.

Ik schreef vorige week twee keer over vissen op Terschelling. En daar memoreerde ik al dat ik niet de visser van de familie was maar wel mijn broer. Ik was toen nog niet bezig dat het alweer vijfentwintig jaar geleden is dat hij is overleden. Misschien wel in het onderbewuste.

Koen heeft een broertje (23-11-1958)

Onze eerste foto samen. Een maand eerder blies ik twee kaarsjes uit. In de tien dagen dat mijn moeder met onze Bart in ’t ‘moederhuis‘ lag, verhuisden wij van de Frans Segersstraat naar de Welvaartstraat. Daar staat het huis van onze jeugd. Huize Tijl. Ik ben – op een korte tussentijd na – daar blijven wonen tot de zomer van 1979.

Onze Bart. Twee jaar jonger. Dat is tijdens je kinderjaren heel veel. Nou ja … op school dan toch. Thuis is dat anders. Wij deden heel veel samen. Ik moet wel bekennen dat ik bijna altijd de ‘baas’ was. We speelden Batman. Ik uiteraard de held en Bart was Robin. We bouwden kampen (hutten). Ik was de projectleider, mijn broer de uitvoerder. We richtten geheime genootschappen op. BaLuDiKo. Ik was de president, mijn broer de secretaris. De buurjongens waren ‘leden’. Ik vond bij de verhuizing onlangs ons logboek. In het reglement stond onder andere … “Koen is de baas. Als hij er niet is, is Bart de baas.” En nog veel meer uiteraard. Het document is door ons vieren ondertekend met een duimafdruk van bloed. Ik herinner me de ceremonie met naald en kaarsen op onze zolder.

Uiteraard bleef de rolverdeling niet zo. Toch was er altijd een verschil. Ik was eerder wat serieuzer en onze Bart de (onbezonnen) doener. Als vijfjarige knipte hij zijn eigen haar … coupe: diepe happen in het acajou-kleurige haar. Hij was handiger. Tekende graag en goed. We hebben ontzettend veel toneelstukjes en poppenkast-verhalen verzonnen. We typten de scenario’s op de oude typemachine van mijn moeder. Mijn broer maakte de decors. We richtten onze kelder in als Poppentheater KOBA. We vroegen 1 frank entree. We zijn er nooit rijk van geworden maar hadden een onbezorgde jeugd. We speelden met de coureurekes, deden de wielrenners na in onze buurt. We bouwden berglandschappen en speelden uren op de zolder met onze Märklin-treinen. We verzonnen gezelschapspelletjes. Lange zomervakanties – kampeervakanties – eerst in Koksijde, een jaar in Spanje, twee jaar op Texel en vanaf 1967 op Terschelling.

Later gingen we studeren. Ik in Antwerpen en Bart in Hoboken. We deden allebei een lerarenopleiding. Ik Nederlands/Geschiedenis en Bart werd technisch leraar Elektriciteit. Hij besteedde uren aan lesvoorbereidingen met prachtige maquettes. Later stapte hij over naar het bedrijfsleven. In huis moest hij zaken herstellen. Een loshangend deurtje van een kast, een rolluik. Kapotte lampen. Ik deed alsof ik twee linkerhanden had. Ik ‘profiteerde’ van zijn vakmanschap.

We waren allebei zeer actief in ‘De Kring – jeugdvereniging in Boechout. Hij was de gangmaker van jeugdatelier ‘Kakeldoe’ in Vremde. Speelde ‘Koning Tituto’ en werd ‘gehypnotiseerd’  in een van de eerste shows in het chiromeisjes-lokaal. Hij speelde de man in de ‘Ghenouchelicke clute van nu noch’. Ik regisseerde met Suus – de moeder van Bart Peeters – als theatercoach.

Ik werd afgekeurd voor legerdienst – dat ik ondertussen in Friesland woonde heeft zeker meegeholpen. Mijn broer vervulde zijn diensttijd in Duitsland en werd daar de animator / gangmaker van zijn legereenheid. Ik bezocht hem daar één keer samen met zijn verloofde. Later zijn vrouw. Ik was onder de indruk van zijn organisatie-talent. Zijn kameraden droegen hem op handen. Jarenlang heeft hij zich ingespannen voor de plaatselijke volleybalvereniging. Het clubblad, wedstrijdformulieren … ik hoorde het af en toe want ik was ondertussen ‘ver van huis’. Ik woonde in Friesland en had mijn eigen leven en gezin. Hij kocht het huis van onze grootouders en begon aan een heel grote verbouwing.

Hij was – zeker als kind – meer bij de hand dan ik. Ik herinner me Sinterklaas. In Vlaanderen wordt Sinterklaas gevierd met cadeautjes zolang er nog een kind in huis is dat gelooft. Onze Oma verraadde mij dat de facteur Sinterklaas is. Ik was een goedgelovige en erg ontgoocheld. Zowat hetzelfde jaar vertrouwde onze Bart mij toe dat hij wist dat Sinterklaas niet echt was. Maar hij zei dat hij er nog twee jaar in zou blijven geloven anders waren er geen cadeautjes meer – zeker omdat hij eind november jarig was. En hij heeft dat volgehouden.

Nog zo’n voorbeeld. Hij zei altijd ‘kelat’ in plaats van ‘chocolat’. Mijn vader – leraar Nederlands – was dat zo beu dat hij boos werd en mijn broer dwong om ‘chocolat’ te zeggen. Waarop Bart (4 of 5 jaar oud) met zijn mond vol zei: “Ik weet dat ik chocolat moet zeggen maar ik zeg … kelat.” Einde discussie.

Dit stukje is een beetje van de hak op de tak. Herinneringen komen boven. De fotoboeken staan thuis in de kast in Nederland. Hier in Mozambique moet ik het doen met flarden jeugdherinneringen. Onze jongere zus heeft heel andere herinneringen aan onze Bart en dat komt natuurlijk door het grote verschil in leeftijd. Respectievelijk twaalf en veertien jaar.

‘Typisch  Bart’ herken ik vooral in mijn eigen zoon. Jules lijkt fysiek op hem en ook veel van zijn interesses zijn hetzelfde. En hun grenzeloze inzet voor iets waar ze zich toe engageren. Volleybal / Brandweer.

Wat had ik hem graag Mozambique laten zien. En ons huis en tuin. En … zo gaat het in het leven. Niet eerlijk maar Ine zou zeggen … ‘karma’ … en daar laat ik het maar bij. Karma.

(*) Ik heb best een goed geheugen maar de medische en ziekenhuis details van zowel Bart als van Ine heb ik min of meer uitgewist. Controle Alt Delete.

Vissen op Terschelling (2)

Tags

Aike van Piet, Boschplaat, Botje trappen, Cor Bruijn, De eerste slenk, Familie, Harders, Piet Hek, Sil de Strandjutter, Sportvissen, Terschelling, Vissen, Werphengel, Wierschuur

Ik kreeg best veel reacties op mijn eerste stukje over ‘Vissen op Terschelling (1)’. Dank daarvoor. Nogal wat van die reacties verschenen op de Facebook-pagina van Terschelling-fans. Zo schreef iemand dat zo’n lange lijn met haken een ‘botwant’ wordt genoemd. Ook wel ‘Hoekwant’. Ik was dat woord vergeten. En er waren al heel wat herinneringen van anderen over ‘botje trappen’. Ja, daar ga ik zo wat meer over vertellen.

Eerst wil ik nog even zeggen dat niemand mij kent als visser. Nee, dat was ik niet. Dat was mijn jongere broer wel. Ik vond zo’n activiteit met fuik en botwant leuk voor een paar keer maar ik ben nooit een visser geworden. De drie vismethodes die ik vandaag beschrijf heb ik met plezier uitgeprobeerd en meegedaan.

Vissen vanop het strand Dit is de meest gangbare manier van vissen en waarschijnlijk de enige wijze waarop er nu mag gevist worden op Terschelling.

Vissen vanop het strand

En waarschijnlijk moet je dan ook nog een visvergunning hebben. Ik ga hier niet lang bij stilstaan want ik heb zelf nooit een werphengel gehad. Ik ging wel eens mee met mijn broer (onze Bart). Hij liet me dan wel eens ‘proberen’ om met zijn ‘lancee’ het lood zover mogelijk weg te gooien. Mijn woordenschat schiet gruwelijk te kort. Ik beheers het visserslatijn nauwelijks. Mijn onhandigheid was zeker geen vis-succes. Hij ging geregeld naar het strand en af en toe ging hij met vis-maten van de camping een dagje mee met een boot. Sportvissen is dan het woord dat ik dien te gebruiken. Sportvissen als zelfstandig naamwoord en als werkwoord.

Botje trappen Dat heb ik een paar keer gedaan. Maar één keer kan ik me heel goed herinneren en dat komt door een incident. Ik vertel. We gingen mee met de ‘Aike van Piet’. Een late namiddag. Ik denk tamelijk informeel en exclusief. We waren met een klein clubje. Ik denk met z’n vieren.

TS 8 Aike van Piet

Ik heb de bovenstaande foto op internet gevonden. Met deze boot – die in gebruik was als schip voor dagjes ‘sportvissen’ – was onze bestemming de zandbanken tussen Terschelling en tamelijk dicht bij Vlieland. Ik denk ‘De Richel’ maar daar ben ik niet helemaal zeker van. In de 70’er jaren lagen er niet altijd zeehonden op de Richel. Dat was maar heel af en toe. Goed, we voeren naar die zandbank en krijgen een les ‘Botje trappen’ van de schipper. De ‘Aike van Piet’ ging voor anker en wij gaan van boord – op blote voeten – met een leefnet. We lopen via een geul naar de zandbank met onze voeten in ’t water. Enkels in het water – zo’n 25 cm denk ik – en rustig stappen. Niet teveel zand omwoelen is het devies. Na een paar minuten heeft de schipper beet. Hij bleef even stilstaan, stak zijn hand in het water en haalde de eerste vis van onder zijn voet vandaan.

Bot in het wadden-zand

We begrepen het systeem. Even later stap ik ook op een platvis maar ik schrik heftig en in plaats van mijn voet stevig neer te zetten, trek ik mijn been op. Weg vis. Of ik vloekte herinner ik me niet. We liepen verder en verdomd het lukte me. Beet. Een kleintje maar. Ik moest hem bij de staart uit het water halen anders zou die uit mijn handen glibberen. Ook de anderen en de schipper hadden er lol in. We ‘trapten’ er al gauw een tiental bij elkaar. En langzaam kwam het tij op en met de vloed ook de vissen … hoopten we. We liepen gestaag door. De zandbank werd steeds kleiner en plots vloekt de schipper om iets heel anders. Zijn schip dobbert rond. Hij spurt als een gek naar zijn boot. Wij staan er een beetje beduusd naar te kijken maar begrijpen nog niet wat er aan de hand is. Dat we onmiddellijk aan boord moeten komen is duidelijk. Het laatste stukje moeten we zwemmen.

Wat is er gebeurd? De ankerketting stond niet op de ‘rem’ … dat is vast ook een foute term – en was – door de stroming – helemaal over boord gegleden. De Aike van Piet lag niet meer voor anker maar dobberde vrij rond bij opkomend tij. De schipper brieste en brulde – niet op ons maar op zichzelf. Hij is zijn anker kwijt. Een doodzonde in zijn wereld. Hij geneerde zich verschrikkelijk en vroeg onmiddellijk onze medewerking. Ten eerste om op de wal (en het eiland) hier niet over te praten en ten tweede om aan boord te blijven slapen en de volgende morgen – bij eb – hem te helpen zijn anker en ketting terug te vinden. Zo gezegd zo gedaan. Het was nauwelijks licht ’s morgens of we voeren weer vanuit West richting Vlieland. Het reserve-anker werd gebruikt en in plaats van botjes te trappen was het ‘ketting trappen’. Ik weet niet meer wie van ons als eerste de ketting voelde. Maar we hebben hem gevonden. Een half uur later waren we weer in de haven en kon de schipper aan een nieuwe dag beginnen, met nieuwe sportvissers. (1)

Harders in de Eerste Slenk

De eerste slenk  © Henk Postma – wad-mooi.nl (2)

Een heel bijzondere dag. Ik denk in 1973. Het kan ook een jaar eerder of later zijn geweest. Mijn vader was goed bevriend met Piet Hek. Hij woonde in die tijd op de laatste, meest oostelijke boerderij van het eiland. Nog voorbij de Wierschuur. Piet Hek had een huifkar-bedrijf. Een geweldige verteller en zijn tochten naar het Amerlandergat zijn legendarisch. En wat velen niet weten, hij was ook een enthousiast amateur-toneelspeler. Hij heeft jarenlang Sil de Strandjutter gespeeld in een toneeluitvoering van het beroemde boek van Cor Bruijn. Ik ben verschillende keren gaan kijken. Ik denk zowel in Hoorn als in Midsland. Maar dat terzijde. Piet Hek nodigde ons uit om een dag mee te helpen met een bijzondere visvangst. Harders vangen met een groot net in de Eerste Slenk. Wat ik me herinner? Jeeps langs beide kanten van de slenk. Veel mannen die een groot net spanden over de gehele breedte van de slenk. Bij opkomend water werd er vervolgens door velen van ons met takken op het water geklopt. Niet de diepte in maar op het wateroppervlak. De harders zwommen in het net. Het net werd gesloten en op het droge getrokken. Ik denk tussen de drie- en vierhonderd vissen.

Harders in de rookton (3)

Nee Kniertje … de vis werd die dag ‘niet duur betaald’. Alles werd verdeeld en meegenomen. Eilanders van om Aest en een paar badgasten. Op naar Tante Doortje (Hoorn) – naar de camping. Daar was alles al in gereedheid gebracht om de vis te roken.

Harders zijn stevige vissen. Best groot.

Grote (lege) olievaten – waar onderin een stuk was uitgefreesd – dienden als rookton. Houtschilfers en zaagsel lagen al te smeulen onderin de tonnen. De vissen werden aan grote pennen geregen en bovenin de ton gehangen. Af en toe een natte jutezak als deksel op de ton.

Er mocht geen open vuur ontstaan, enkel rook. Ik denk al bij een uur of drie. Misschien wel vier.

Gerookte harder. Mmm. Een beetje te vergelijken met gerookte makreel maar veel steviger vlees. En je kunt de vis op deze manier best lang bewaren. De hele camping at mee. Op internet lees ik dat er nu veel minder harders rondzwemmen in de Waddenzee dan vroeger. En ook deze methode is vast al lang verboden. Zeker voor toeristen / badgasten. Wat eilanders doen is mogelijk een heel ander verhaal.

Ik vond het avontuurlijk. Niet dat ik daadwerkelijk veel heb uitgevoerd die dag. Met een stok op het water staan kloppen, mee aan het net zeulen en later de rooktonnen in de gaten houden. Dat was het wel zo’n beetje. Maar wel een mooi verhaal uit mijn jongensboek. Ik moet tussen de duizenden dia’s van mijn ouders vast beeldmateriaal kunnen vinden van die dag. Help … waar begin ik aan?

---

Verantwoording en nawoord

(1) Ik heb dit verhaal heel zelden verteld – zoals de schipper ons had gevraagd. Mijn broer (zaliger) is via hem en/of via Gossen of via Jort (van Gossen) een week meegeweest als visser (knecht/matroos) met de beroepsvaart. Ik denk een Urker-visser. Een hele zware week weet ik uit zijn verhalen. Ergens eind jaren 70 of vroeg jaren 80. Dag- en nachtdiensten – altijd op volle zee. Een heel zwaar beroep. Voor hem … een mooie week maar wel maar voor één keer. Niet iets om vaker te doen.

(2) Ik heb deze foto van internet geplukt en Henk Postma een bericht gestuurd waarin ik toestemming vraag om deze foto te mogen gebruiken. Ik heb nog geen antwoord gekregen. Mocht hij dat toch niet toestaan, zal ik deze foto onmiddellijk verwijderen. Kijk eens op zijn site … mooie foto’s. Dank voor het gebruik.

(3) Amerlander Harmen Wijnberg – Wijnberg Wadexcursies – deelt veel informatie over zijn activiteiten. Best de moeite waard om eens te bekijken. Van hem is de foto van de harders in een rookton. Dank.

Vissen op Terschelling (1)

Tags

Bot, De Groene Weide, Familie, Hoorn, Lijnvissen, Nostalgie, Schar, Schol, Skylge, Takkenfuik, Terschelling, Vakantie, Vissen, Waddenzee, Zeepier, Zeewier

Drie jaar van mijn leven heb ik op Terschelling doorgebracht. Daarvoor heb ik wel alle dagen / nachten bij elkaar moeten optellen. Ik heb er veel vaker over geschreven. Klik HIER. Terschelling is een deel van mijn jeugd en van de tien jaar dat we in Friesland woonden.

In de zomer kampeerden we jaarlijks twee maanden op Skylge, bij Tante Doortje op Hoorn. Later kochten mijn ouders een huisje op Formerum. Onze eerste vakantie en mijn kennismaking met Terschelling was in de paasvakantie van 1967.

Waddenzee – Foto Pixabay

Onze vakantieactiviteiten in de 60 en 70’er jaren waren uiteraard zonder televisie, zonder laptops, computerspelletjes, zonder internet. Laat staan mobiele telefoons, Facebook en WhatsApp. Wij verzonnen spelletjes, organiseerden fietstochten, liepen door het bos naar het strand. Speurtochten in de duinen, hutten bouwen, vliegeren, met de huifkar naar het Amelandergat, veel fietsen, wandeltochten van 10 of 20 kilometer. Op dinsdagavond naar de volksdansavond (achter De Groene Weide). En heel vaak naar de Waddenzee. Om te vissen, kokkels op te graven, mossels plukken, pieren steken en heel af en toe – bij vloed – gingen we in Lies zwemmen.

In dit stukje wil ik over vissen schrijven. Ik herinner me een vijftal manieren om vis op ons bordje te krijgen. Een wekelijkse activiteit. Soms zelfs een paar keer per week. Ik ben geen visser in de gewone zin van het woord. Op Terschelling waren we in die jaren eerder ‘stropers’. Ik denk dat veel van onze methodes uit de jaren 70 vandaag niet meer mogen.

Een takkenfuik. Een effectieve methode om een maaltje bij elkaar te vissen / krijgen.

Takkenfuik

We gebruikten een fuik van de vader (of de oom) van Hessel. Ja, de zingende barman van cafe De Groene Weide. Wij zijn leeftijdgenoten. We raadpleegden een lokaal krantje om de juiste eb- en vloedtijden te kennen. Dat was belangrijk want we moesten tweemaal – bij laag water – naar de fuik. Ik geef een voorbeeld. Het is vloed om 12u dan weet je dat het ’s morgens om 6 uur laag water is en ’s middags om 18u. Goed. In de vroege ochtend fietsten we – met de schoongemaakte fuik achter op de bagagedrager – naar de waddendijk. We ploften onze fietsen ergens neer. We staken de dijk over en we begonnen aan onze wandeling richting takkenbossen zoals op de foto hierboven. Een tiental minuten uit de kust. In het uiteinde van de V bevestigden we de fuik. Het was vooral veel knoopwerk aan de verschillende paaltjes / takken.

Takkenfuik op het wad

Als er veel zeewier tussen de takken zat, probeerden we dat zoveel mogelijk te verwijderen. We veronderstelden dat de vissen bij hoog water donkere plekken probeerden te mijden.  Ze zwommen wel in de V – de fuik in. What’s in a name? Als de fuik stond en vastgeknoopt was, liepen we terug naar onze fietsen. Twaalf uur later gingen we terug. Benieuwd naar de vangst – catch of the day. Meestal was de vangst iets tussen tien en twintig platvissen. Bot, schar, schol. Dit ritueel herhaalden we twee of drie getijden na elkaar. Dan was er genoeg gevangen. En waren de tijden van eb en vloed ongunstiger.

Vaak gebruikten we een tweede methode die we combineerden met de fuik.

Een lange lijn met zestig haken. Nergens op internet vind ik iets over deze methode. Was onze methode uniek? Ik denk het niet. Waarschijnlijk is het vandaag de dag strikt illegaal om op deze manier te vissen. Daarom noemde ik  mezelf hierboven ook een ‘stroper’. Geen haan die ernaar kraaide in de 70’er jaren. Ik probeer het uit te leggen hoe dat in z’n werk gaat (ging).

Lijnvissen op het wad

De foto hierboven heb ik deels ingetekend. Bij eb zet je deze lange lijn uit. Een vijftiental paaltjes of stevige takken. Tussen alle paaltjes spanden we nylon visdraad. Alles bij elkaar zo’n honderd meter vistouw. Tussen twee paaltjes bevestigden we aan het hoofdtouw een stuk of vijf zijdraadjes – 15 cm – met een vishaakje aan het eind. Aan elke haak staken we een zeepier. Dat was dus ook zeepieren steken. Gewapend met een riek liepen we het wad op. En spitten maar. Een werkje van twintig à dertig minuten en dan was het blikje weer vol. Zestig zeepieren.

Zeepieren steken

De pier rijg je een paar centimeter achter de kop aan de haak. Ik was er gauw erg handig in.

Zeepier

Het laatste klusje was alle pieren ‘begraven’ onder een hoopje wadden-slijk. Waarom vraag je je waarschijnlijk af – als je nog niet bent afgehaakt want vijfenveertig jaar later is dit waarschijnlijk dierenleed. Omdat bij opkomend water eerst de krabben de lijn passeren. Als de wormen dan te zichtbaar zijn, is de helft al opgevreten voor er vissen langskomen.

Goed … begrijp je het systeem? De vloed komt, vissen zwemmen langs en … hap. Beet. Ik denk dat we gemiddeld tien vissen scoorden op zestig haken. Het grootste werk was achteraf het verwijderen van het zeewier dat vast bleef hangen aan de lange lijn.

Twee effectieve methodes die ik (wij) heel wat zomers na elkaar heb gebruikt. Ik denk dat we dat drie of viermaal per vakantie ondernamen. Telkens twee of drie dagen na elkaar. Ook tijdens de eerste vakantiekampen met De Kring – uit Boechout – hebben we deze methode uitgeprobeerd. Met succes.

Morgen vertel ik over andere vis-herinneringen op Terschelling.

Mijn eerste keer #

Tags

Ardennen, België, Boudewijn de Groot, Culturele Hoofdstad, Familie, Friesland, Helikopter, Ine, Koksijde, Leeuwarden, Maboge, Marokko, Meli, Mijn eerste keer #, Muziek, Nismes, Port, Sobelair, Terschelling

Bijna zes weken geleden lanceerde ik een #tag. Een reeks vragen over de ‘eerste keer’. En meer dan tien bloggers hebben de handschoen opgepakt en geschreven over hun eerste keren. Dank dank. Ik had zo’n bijval niet verwacht. Nogmaals dank. En deels tot mijn eigen verbazing heb ik daar zelf nog niet op geantwoord. Ik maak het vandaag goed. Op de valreep, deze laatste dag van januari.

1. Wanneer heb je voor het eerst gevlogen?

Ik heb daar ooit al eens over geschreven. Klik HIER. Ik won een ballonwedstrijd toen ik negen of tien was. Een helikoptervlucht van een half uur. Dat was mijn luchtdoop. En vele jaren later – ik was al twintig – vloog ik voor het eerst met vriend W van Brussel naar Athene. Met Sobelair – een toenmalige dochter van Sabena zaliger.

Van Zaventem naar Athene (en weer terug)

2. Waar ging je voor het eerst naar school?

De papschool. De kleuterschool van Boechout bij de nonnen. Ik was nog net geen drie begin september 1959. Juffrouw Boogaert. En daarna bij juffrouw Mina en tenslotte bij een non wiens naam ik me niet herinner. Zijn er dorps- en leeftijdgenoten die dat nog weten? Kan het zijn … zuster Adolphina … of zoiets? Ik herinner dat er een grote kachel in het lokaal stond – waar nu de parkeerplaatsen van Delhaize zijn.

3. Waar (en wanneer) ging je voor het eerst zonder ouders op vakantie?

Ik was als kind bij de Scouts. Ik herinner me een kamp in Maboge aan de Ourthe. Belgische Ardennen. Ik ging in mijn eentje van Terschelling met de trein naar Boechout. Sliep daar bij mijn grootvader. Toen een dag of tien op kamp en dan weer terug met de rein naar Harlingen Haven en vervolgens naar Terschelling. Ik denk in de zomer 1968. Of zou het zomerkamp met de CM (Christelijke Mutualiteit) naar Middelkerke een zomer eerder geweest zijn? Ik was dus een jaar of tien of elf. Ik reken de logeerpartijen bij mijn Oma en Nonkel Gustaaf in Menen niet mee als ‘vakantie’.

4. Wat weet je nog van de allereerste keer dat je alcohol dronk / proefde?

Waarschijnlijk was dat ook toen ik een jaar of elf, twaalf was. Een glas port. Een ‘portooke’ zoals mij Oma het noemde. Zij had de gewoonte om op zondag na de mis te aperitieven. Cinzano (een soort Martini) en Porto. En bij het eten tafelbier. In beugelflessen. Vergelijkbaar met Piedboeuf maar de juiste merknaam herinner ik me niet.

5. Wat is de eerste single / lp / cassettebandje / cd die je zelf kocht (of kreeg)?

‘Nacht en Ontij’ van Boudewijn de Groot. Een lp die afweek van zijn normale repertoire. Mijn vader kocht platen van James Last en aanverwanten. En kleinkunst-artiesten. Liesbeth List, Boudewijn de Groot, Miel Cools, Miek en Roel, Willem Vermandere en zo kan ik nog even doorgaan. En twee cabaretiers – Toon Hermans (zijn nummer 1) en Wim Sonneveld. ‘Nacht en Ontij’ vond hij maar raar. Daarom kocht ik die zelf. Mijn eerste, eigen elpee.

6. Wie was de eerste dode mens die je zag?

De bomma. De moeder van mijn vader. Ik was tien en was zeer onder de indruk van de kamer in mijn grootouders huis. Ik kende die kamer goed maar nu was die leeg en helemaal zwart gemaakt met grote zwarte gordijnen aan alle muren. En een bed met mijn overleden grootmoeder. Een paar kaarsen rond het bed. Maar het meest rare vond ik een doosje lucifers (een dozeke met stekskes) dat tussen haar kin en nek te zien was. Later vertelde mijn grootvader dat dat wordt gedaan omdat anders de mond van de gestorvene openvalt. Ik zag dat fenomeen later bij mijn andere grootmoeder opnieuw maar dan met een opgerold washandje tussen kin en nek.

7. Weet je nog iets van de eerste keer dat je de zee zag?

Nee maar dat was vast in Koksijde want daar gingen we op zomervakantie. Ik herinner me wel van alles van die vakanties. Veel met trapkarrekes / go-karrekes / skelters op de zeedijk. Naar de Meli in Adinkerke. En papieren bloemen verkopen in ruil voor schelpen. En het meeste indruk maakte een vissersboot die vanuit de zee zomaar het strand op kwam rijden. Een boot met wielen. Ik ben er dagen over blijven praten.

Met de tram naar de Meli

8. Waar stond het bed waarin je voor het eerst sliep nadat je je ouderlijk huis hebt verlaten?

Ik reken een paar onduidelijke weken ‘op kot’ in Brussel niet mee. Toen ik echt het ouderlijk huis verliet, sliep ik eerst een paar weken bij vrienden van mijn ouders op ‘De Hooidollen’ in Leeuwarden. Nu de Culturele Hoofdstad van Europa. Toen een paar dagen bij Eric in een van de Rembrandtdwarsstraten. Ook in Leeuwarden en algauw daarna  op de Brandewyk in Boelenslaan. Ook in Friesland. Met en bij Ine. En bij Sjaan en Rene.

9. Wie was de eerste niet-Nederlander / niet-Vlaming – iemand met een andere culturele achtergrond – waar je mee hebt gepraat?

Ik reken de vele Nederlandse vrienden niet mee. We gingen namelijk elk jaar naar Nederland op vakantie. Eerst Texel en daarna naar Terschelling. Ik vertelde er al veel vaker over. En ik was te jong om me ‘mensen’ te herinneren tijdens onze grote reis naar zuid Spanje in de zomer 1964. Ik werd naar goed ‘Belgisch’ (of Vlaams) gebruik naar de Ardennen gestuurd om mijn Frans bij te schaven. Veertien dagen bij een Waalse familie. Bij Jeanne – een nicht van mijn vader en haar man. De houtvester van Nismes (provincie Namen) in de Ardennen. Een geweldige vakantie. Ik heb veel opgetrokken met een neef van hen. Mijn best gedaan om zo goed mogelijk Frans te praten. Mee de bossen in. Naar de markt – ergens in noord Frankrijk. Kamperen in een blokhut – ver weg van de bewoonde wereld. Op patrijzen-jacht. Mee de oude pastorie van Nismes helpen verbouwen. Een bijzondere paasvakantie.

10. Wat was de eerste plek die je bezocht buiten Europa?

Marokko. Afrika dus. Bijna vier weken met een vw-busje rondgetoerd. Voorjaar 1981. Vanuit Friesland via Ceuta – Fez – helemaal naar de Sahara – naar Marrakech – El Jadida – Casablanca – Rabat en via Melilla weer terug naar Spanje en weer terug naar Leeuwarden.

Vraag 11 beantwoord ik nog wel een andere keer. Beloofd.

Boodschappen doen in het buitenland

Tags

Frankrijk, Hoorn, Mammouth, Maputo, Mozambique, Spanje, Spar, Terschelling, Winkelen

Iedereen kent waarschijnlijk het lichte gevoel van opwinding (of onzekerheid) dat winkelen in het buitenland anders is (voelt) dan thuis. En dan heb ik het niet over ‘shoppen’ maar over de dagelijkse boodschappen. Thuis weet je de meeste zaken onmiddellijk te vinden in de plaatselijk AH, Jumbo of buurtsuper. Je vult je mandje of karretje, loopt naar de kassa en dan gauw weer naar huis. Tijdens een vakantie moet er ook gegeten worden. En of je nu in een huisje, een appartement of een tent logeert … je moet op zoek naar een winkel. De gemiddelde tijd dat je de eerste keer door een ‘vreemde’ supermarkt dwaalt is waarschijnlijk meer dan het dubbele dan gebruikelijk. Ook omdat het vakantie is natuurlijk en er meestal geen sprake is van haast. Lekker rondstruinen en kijken wat ze ‘hier’ allemaal hebben en verkopen …

Een paar dagen later is zo’n winkel al een beetje bekend en gaat alles veel efficiënter. Tijdens onze talloze kampeer-vakanties in Frankrijk wilden we minstens één keer per seizoen bij een Mammouth Hypermarché naar binnen.

Een Mammouth Hypermarché in Frankrijk

Deze supermarkt-keten bestaat al lang niet meer maar het blijft vakantie-nostalgie. We keken onze ogen uit en realiseerden ons dat de winkels in Nederland een veel soberder assortiment aanboden. Ik herinner me vooral de geweldige vis-afdelingen met heel veel verse vis – geëtaleerd op ijs. Mmm. Steevast kochten we een aantal (streek)producten en namen die mee naar huis. Om zo het vakantie-gevoel nog even langer vast te houden.

In 1964 reisden we met de auto vanuit Vlaanderen – via Frankrijk – naar Torrox aan de Costa del Sol. Een hele onderneming in die tijd. En wat schetste onze verbazing? Ook in Spanje waren er SPAR-winkels. Met het bekende gestileerde boompje in het logo. Ik dacht – als naïef kind – dat alles dat wij in België kochten ook Belgisch was. Spar, Cote d’Or,  La vache qui rit, Nestlé enzovoort.  Ik heb tijdens deze reis (als bijna achtjarige) heel veel bijgeleerd. En later volgden de jarenlange vakanties op Terschelling. Op ‘Camping Tante Doortje’ (Hoorn) om precies te zijn. En in Hoorn waren toen drie kleine supermarkjes. Teitsma. Mier. En een Spar. We waren bij alle drie klant.

En nu woon ik al jaren voor een deel van het jaar in Maputo en Matola. En ook hier zijn er verschillende SPAR-winkels. Niet allemaal van even goede kwaliteit. De grootste winkel van Maputo is ongetwijfeld PREMIER SUPER SPAR. Vroeger heette deze winkel MIKA, het woord dat nog heel veel Maputenzers (*) gebruiken.

Premier Super Spar

Volgende maand gaat er een nieuw winkelcentrum bij ons in de buurt open met als belangrijkste winkel: een gloednieuwe Premier Super Spar.

Ik ben benieuwd of zij dezelfde uitgangspunten zullen hanteren als de bestaande grote winkel waarover ik hierboven schreef. Bijna alles is er te koop. Van wasmachines, fornuizen, alles voor de tuin, aggregaten, fitnesstoestellen, speelgoed, verf, frisdrank, koffers, badkamers, sanitair, lampen, verlichting, handdoeken, potten en pannen, schoonmaakspul, kantoorbenodigdheden tot een zeer grote food-afdeling. Je kunt bijna niets bedenken dat ze niet hebben. Op enkele zaken na. Geen alcohol en enkel halal goedgekeurd vlees. Ik vind het bijzonder dat de leiding (eigenaar of gerant) zich strikt houdt aan zijn religieuze overtuiging. Geen bier, geen wijn of sterke drank. Geen varkensvlees (producten) – ook niet in blik.

Ik maakte vanochtend een praatje met een ‘chef’ van deze Spar. Ik complimenteerde hem over de goede service – zeker bij de kassa’s. Nooit meer dan één andere klant bij de kassa. Er zijn soms vijftig kassa’s in gebruik en ze hebben allemaal iemand die je boodschappen inpakt. Dat doe je niet zelf. En overal in de winkel zie je personeel. Vakkenvullers maar ook afdelingshoofden die het personeel aansturen en klanten helpen. Ik gokte dat er minstens driehonderd mensen werken. Nee dus. Ruim achthonderd. Ik stond met mijn oren te flapperen. Natuurlijk moet ik dat een beetje nuanceren want waarschijnlijk werkt 80% voor een minimum-salaris. Zo’n 100 euro per maand – mogelijk zelfs iets te hoog ingeschat.

Hebben jullie winkel-rituelen in het buitenland?

(*) Ik denk dat een inwoner van Maputo een Maputenzer heet maar ik ben niet zeker. Ik hoor het graag als iemand het weet.