Zonnewende

Tags

Het Zunderts Toneel, John Simmons, Kreeftskeerkring, Langste dag, Midsumeer Night's Dream, Midzomernachtsdroom, New York, Theater, Toneel, William Shakespeare, Zon, Zonnewende, Zundert

De zon staat vandaag precies boven de kreeftskeerkring. In het noorden betekent dat dus de kortste nacht van het jaar. Ten zuiden van de evenaar is dat natuurlijk precies andersom. Dus straks wendt de zon haar figuurlijke steven en stiffelt ze weer ‘onze’ kant op.

Is dit een dag om naar uit te kijken? Niet heel veel anders dan gisteren of overmorgen, tenzij je gisteren of overmorgen jarig was / bent of je examenfeest hebt of … je kunt vast nog heel veel andere redenen bedenken om uit te kijken naar een specifieke dag.

In Scandinavië, Groot Brittanië en Ierland worden traditiegetrouw grote feesten georganiseerd om de zomerzon te verwelkomen. Het inspireerde William Shakespeare om lang geleden ‘Midsummer night’s dream’ te bedenken en te schrijven. Eén van zijn meest bekende toneelstukken. Deels een sprookje, deels een romantische komedie en zelfs een klucht. Misschien vertel ik dat verhaal binnenkort wel een keer zoals ik eerder deed met een paar mythologische verhalen.

In het Nederlands heet het toneelstuk Midzomernachtdroom. Ik heb dit stuk zelf een keer – met veel plezier – geregisseerd bij Het Zunderts Toneel (NL).

Ik speelde ook een keer mee in een verkorte versie in het Shakespearetheater in Diever. Regie: Aram Adriaanse en muzikaal leider: Antony Zielhorst. Ik speelde de rol van Lysander. Of was het toch Demetrius? Eén van de twee geliefden.

Naast deze twee versies zag ik heel wat andere uitvoeringen. De meest hilarische interpretatie zag ik ooit in New York – een gehele drag queen versie. Schitterend. Er bestaan ook heel wat muziekstukken (en balletten) die zijn geïnspireerd door de Engelse bard. En (teken)films natuurlijk.

In dit toneelstuk zit nog een klein toneelstukje verborgen. Zoals een Russische baboesjka. Een groepje handwerkslieden (zoals een wever en een timmerman) repeteert ergens op een open plek in het bos het zeer tragische verhaal van Pyramus en Thisbé. Ook dat verhaal leent zich tot een her-vertelling later op mijn blog. Deze scène wordt vaak als los toneelstukje (eenakter of straattheater) gespeeld. Pure kolder.

Laat ik eindigen met twee willekeurig gekozen schilderijen van John Simmons. De andere verhalen volgen later deze zomer.

• 

• 

John Simmons – scène uit Midsummer night’s dream en Hermia en Lysander

Ik wens jullie een fijne midzomer toe en mocht je aan de andere kant van de evenaar wonen – ten zuiden bedoel ik -vanaf nu worden de dagen weer langer. (Joepie)

Cultuurdingetje

Tags

Amateurtoneel, Blankenbergen, Boechout, Culturele verschillen, Cultuur, Eenakter, Evaluatie, Kritiek, Leeuwarden, Madammen, NCA, Theater, Toneel, Workshop

Een collega-blogger schreef deze week een stukje met de titel ‘Cultuurdingetje’. Iets Vlaams – Nederlands. Ik ben zo vrij om deze titel van haar over te nemen. Niet als reactie op haar logje maar omdat ze me deed herinneren aan een eigen cultuurdingetje. En niet helemaal toevallig ook iets Nederlands – Vlaams.

Ik ben na mijn lerarenopleiding (regentaat) verhuisd van Boechout (Vlaanderen) naar Leeuwarden (Nederland) en studeerde daar af als ‘docent drama’. Naast werk in het onderwijs had ik steeds meer opdrachten in het theater. Ik werd vaker regisseur dan docent. Alhoewel die twee zaken voor een groot deel samen kunnen gaan, maar dat terzijde. Ik ging dikwijls – in opdracht van BCA of NCA – amateur-theater-voorstellingen bekijken en schreef dan een rapport over die voorstelling. Enkele weken later ging ik dan mijn rapport – mijn bevindingen, mijn visie – toelichten bij dat gezelschap. Dat waren voor ons allemaal leerrijke bijeenkomsten, soms interessante discussies.

Het NCA (Nederlands Centrum Amateurtheater) zat in een (internationale) werkgroep – de Vlamingen gebruikten liever het woord comité – samen met hun Vlaamse partners. Ik ben de naam vergeten maar dat doet er ook niet toe. Deze werkgroep organiseerde elk jaar een eenakter-weekend. Drie Vlaamse groepen en drie Nederlandse groepen kwamen een lang weekend bij elkaar in Blankenbergen. Ik werd gevraagd als Nederlandse specialist en daar ontmoette ik Jef, de Vlaamse specialist. Het klikte vanaf het eerste moment heel goed tussen ons.

Foto: Pexels.com

Het programma zag er ongeveer zo uit: op vrijdagavond speelden twee groepen (één Vlaamse en één Nederlandse) hun voorstelling. Na afloop gaven Jef en ik onze reactie. Kritisch opbouwend. Alle deelnemers aan het weekend waren daarbij aanwezig. De volgende ochtend deelden we de totale groep op in twee gemengde deelgroepen en gaven Jef en ik – elk apart een workshop, deels gebaseerd op wat we de vorige avond hadden gezien. Op zaterdagmiddag en zaterdagavond presenteren de andere vier groepen hun eenakter en wij gaven weer ons (deskundig) commentaar. Op zondagochtend volgde een nieuwe workshop van Jef en Koen. Het weekend werd afgesloten met een uitstekende lunch.

Bij alle andere maaltijden schoof ik aan bij een andere tafel (groep) maar voor de afscheidslunch werd ik zeer nadrukkelijk verzocht om aan te schuiven bij het organiserende ‘comité. Comiteit zou mijn grootvader zaliger zeggen. Van Nederlandse kant herinner ik me één dame (Joke), zij werkte op het hoofdkantoor van het NCA in Utrecht. Van Vlaamse kant zetelden drie wat oudere heren. De voorzitters van de liberale toneelkring, van de socialisten en de katholieken. (*) Zij waren het hele weekend aanwezig met hun madammen, maar dat terzijde. Ik kreeg complimenten voor mijn werk en ze vonden het tof dat een Vlaming de Nederlandse specialist is. Hahaha.

Nu kom ik op het persoonlijke cultuurdingetje. Jef en ik hadden ons al het hele weekend afgevraagd – deels geërgerd – waarom het theater-technisch niet wat beter was georganiseerd. Licht, geluid … van dat soort zaken. Dus tijdens deze eindlunch – met alle comité-leden aan de tafel – bracht ik dit en enkele andere zaken die beter zouden kunnen in de toekomst ter sprake. Op z’n Koens dus tamelijk geaccentueerd met voorbeelden en recht voor z’n raap zonder iemand specifiek te noemen maar de boodschap was duidelijk. Het kan veel beter! Omdat de Vlamingen de locatie en het theater (in een congrescentrum in Blankenbergen) hadden geregeld was dat ook hún verantwoordelijkheid. Vond ik. Er werd vriendelijk geknikt en er werd toegezegd dat dit zou besproken worden in de volgende vergadering.

Na het eten neemt iedereen afscheid van iedereen. Het was een heel leuk en leerzaam weekend geweest. Jef vraagt of ik nog een laatste pintje pak. Ja, graag. We zitten aan de bar of aan een tafeltje en Jef zegt me “Koen, ge zijt een Hollander geworden.” Ik kon die opmerking niet onmiddellijk plaatsen dus ik vroeg verder. Het kwam hier op neer. Mijn directe kritiek tijdens de lunch was echt iets ‘Hollands’, veel te direct. Dat is moeilijk te verkroppen voor de drie Vlaamse toneelvoorzitters. “Ja maar …” probeerde ik, “dat vond jij toch ook.” Ja, dat vond hij ook, voor 200% zelfs maar … “Koen, je moet zoiets veel meer inkleden. Je had de tijdelijke voorzitter van het comité (een Vlaming) even terzijde moeten nemen – zeker niet tijdens de lunch – en zeker niet en plain public en hem dan precies hetzelfde vertellen. Dan zou hij later op hun evaluatie-vergadering onze kritiek en suggesties – als ZIJN inbreng kunnen presenteren aan zijn collega’s. Dán zouden ze dat zeer au sérieux nemen.”

Nawoordje: misschien had ik op lange tenen gestaan maar een jaar later werd ik toch weer gevraagd. Ook Jef was weer van de partij. Zes andere groepen maar wel dezelfde comité-heren met hun madammen. Opnieuw in Blankenbergen en de techniek was … even ‘prut’ dan een jaar eerder. Hahaha. Het eten lekker, het weekend fijn en leerzaam. Een cultuurdingetje, ja toch?!?

(*) Misschien waren dat niet precies de toneelverbonden – misschien was er ook wel een ‘onafhankelijke’ bond bij. Verzuiling op z’n Vlaams.

Repertwaar (7)

Tags

De Piek, Het Hondje van de Ruyter, Jeugdtheater, Lex Maes, Middelburg, Othilia Verdurmen, Première, Repertoire, Repertwaar, Roosendaal, Schrijven, Spiegeltheater, Toneel, Verkadehuis, Vlissingen

Zoals ik gisteren al aankondigde, publiceer ik vandaag een stukje over mijn eerste productie in Zeeland. Bij ‘Het Hondje van de Ruyter’. Na een sollicitatiegesprek en een bezoek aan een schoolvoorstelling die de drie acteurs (Lex, Elize en Josien) van de groep speelden, maakten we plannen voor een volgende voorstelling. Josien – die zwanger was – zou zich toeleggen op de productie en een jaartje niet meespelen. De nieuwe voorstelling had als doelgroep 4 tot 8 jarigen.

DASSEBURCHT  (Tekst en regie: Koen Schyvens)

Het Hondje van de Ruyter (1991) (Jeugdtheater 4+)

Première in Het Vestzaktheater / De Piek in Vlissingen

Dasseburcht (Tekening: Lex Maes)

Het verhaal in het kort.

“Twee boeven – Das en Mol – hebben hun kamp opgeslagen onder de grond. Ze maken plannen om in een mooier huis te gaan wonen. Of om hun gezamenlijk hol – een dassenburcht – beter in te richten. Daar is geld voor nodig maar ze hebben geen werk. Misschien is mooie dingen stelen bij mensen-kinderen wel een goed idee. Mol stelt voor dat Das de dief is en dat zij ondertussen op hun burcht past. Das heeft precies het tegenovergestelde idee. Hij blijft en Mol gaat uit stelen. Wat blijkt? De dieven zijn heel erg bang om dief te zijn en hun veilig holletje te verlaten. In bed delen ze hun geheimen en angsten met elkaar en met hun knuffels ‘Piraat’ en ‘Zilver’.”

Ik heb de tekst van ‘Dasseburcht’ geschreven en tijdens de repetities verschillende keren herschreven en aangepast. In voorbereiding van dit stukje ging ik op zoek naar deze tekst. Nergens meer te vinden. Heel lang bewaarde ik alle tekst- en regieboeken in een grote kast in Bergen op Zoom. Na mijn twee verhuizingen naar respectievelijk Ossendrecht en Leeuwarden zijn ze (bewust) in de papiercontainer terecht gekomen. Ik weet dat ik de tekst van Dasseburcht (en ook van Water) ooit op een ‘floppy’ heb bewaard. Maar wie kan zo’n ding nog lezen?

Elize woonde in Amsterdam, Lex in Vlissingen en ik in Bergen op Zoom. Elize zag steeds meer op tegen de lange treinreis van Amsterdam naar Middelburg waar de groep repeteerde. Ik stelde voor om in Roosendaal te repeteren. Dat was een mooi reis-compromis. We repeteerden in ‘Het Verkadehuis’ en daar vond ook de Brabantse première plaats. We kregen een mooie recensie in ‘Het Brabants Nieuwsblad’.

‘Dasseburcht’ herinner ik me als een lieve voorstelling met acteurs en poppen. Zeer toegankelijk voor jonge kinderen onder begeleiding van juf of meester. Er was een lesbrief ter beschikking voor onderwijzend personeel met als belangrijk thema: ‘Bang zijn’.

Het decor – een dassenburcht -, de kostuums en de poppen zijn ontworpen en gemaakt door een voormalige, zeer getalenteerde studiegenoot in Leeuwarden. Othlia Verdurmen. Delen van het decor (uitgevoerd door Jeroen ?) zag ik jaren later – in voorstellingen in ‘Het Spiegeltheater’ (Middelburg) – opnieuw in gebruik. ‘Zilver’ – de pop van Boef Das – heb ik na afloop gekregen en ligt op mijn werkkamer als blijvend souvenir. Ik gebruik Zilver met enige regelmaat in mijn lessen Nederlands met jonge kinderen.

Nog twee bijzondere herinneringen aan de dubbele première van ‘Dasseburcht’ in Vlissingen. Het is gebruikelijk om een jeugdtheatervoorstelling (voor jonge kinderen) tweemaal te spelen op de premièredag. Een keertje in de namiddag met veel jong publiek en ’s avonds nog een keer voor volwassenen en eventuele uitkopers en programmeurs. De premières stonden gepland in Het Vestzaktheater in Vlissingen. Een klein intiem theatertje dat nu niet meer bestaat. Tijdens de opbouw bleek dat het decor net niet in de ruimte past. Alle alarmbellen gingen rinkelen. Gelukkig konden we terecht in het nabij gelegen popcentrum ‘De Piek’. Het publiek kwam bij elkaar in ‘Het Vestzaktheater’ en met een geïmproviseerd praatje werden de bezoekers naar een dassenburcht onder de grond (in De Piek) geleid. De nazit met hapjes en drankjes was dan opnieuw in ‘Het Vestzaktheater’.

Na de eerste voorstelling werden er dankwoorden gesproken door het bestuur van ‘Het Hondje van Ruyter’. Bestuurslid Frans D. deelde bloemen uit aan alle medewerkers … waarvoor hartelijk dank. Iedereen liep de coulissen in. Frans – die vergat dat zijn microfoon nog openstond – verordoneerde met duidelijke stem: “Zet alle bloemen terug in de emmers want die krijgen jullie vanavond pas officieel na de tweede premièrevoostelling.” Hahaha. Ik hoorde gelach van bekenden vanuit de leeglopende zaal …

Na deze productie heb ik niet meer samengewerkt met Elize en Lex. Ze gingen beiden hun eigen weg. Elize in de Randstad en Lex als begenadigd straatartiest. Ik bleef tot zijn overlijden bevriend met deze bijzondere man. Met het gezelschap ‘Het Hondje van de Ruyter’ maakte ik nog wel een nieuwe productie: ‘Water’. Daarover een andere keer.

In de zaterdag-serie: REPERTWAAR

ps. Een paar jaar na ‘Dasseburcht’ veranderde de officiële spelling van dit woord in: ‘Dassenburcht’.

Vlissingen

Tags

Bram Kwekkeboom, Dodd, Het Hondje van de Ruyter, Isabel, Korps Mariniers, Michiel de Ruyter, Muziektheater Zeeland, Theater, Toneel, Vlissingen, Zeeland

Je kunt vandaag geen (internet) krant openen of het woord ‘Vlissingen’ staat in grote letters op de voorpagina. Het (Nederlandse) kabinet heeft vandaag bekend gemaakt dat de mariniers toch niet verhuizen naar Vlissingen. Deze mededeling zat er al een tijdje aan te komen tot grote ontsteltenis (en woede) van menige Zeeuw. Onbehoorlijk bestuur en compensatie (en soortgelijke termen) vliegen in het rond. Ik heb een groot hart voor Zeeland dat is algemeen bekend bij mensen die me kennen. Ik heb niet echt een mening wat de beste plaats is voor het Korps Mariniers. Ik vind wel dat iedereen zich aan afspraken moet houden. Dat geldt ook voor mezelf, voor mijn familie, mijn buren, mijn vrienden en dus ook voor de politiek.

Isabel in Vlissingen (2017)

Ik was helemaal niet van plan om vandaag een stukje over Vlissingen te schrijven. Wel over het hondje van de Ruyter. ‘Welk hondje?’ hoor ik jullie vragen. Ik leg het uit. Ken je Vlissingen? Dan herken je de plek waar Isabel vriendelijk lacht naar de fotograaf (de schrijver van dit stukje). “Happy Valentine, my love”. In Vlissingen bij het Keizersbolwerk – boven de kazematten. Als ze niet naar mij zou kijken zou ze het standbeeld van Admiraal Michiel Adriaanszoon de Ruyter zien.

Michiel de Ruyter (Vlissingen)

“Het standbeeld van Michiel de Ruyter staat tegenwoordig op Boulevard de Ruyter in zijn geboorteplaats Vlissingen. Het gietijzeren standbeeld uit 1841 is van de hand van de Vlaamse beeldhouwer Louis Royer. Op het beeld is De Ruyter te zien, staande op een scheepsdek met de rug naar het stuurwiel, met een kijker in de hand en de andere hand in de zij. Onder zijn linker arm lijkt een hondje te zien te zijn. Niemand weet waarom dat daar zit.” (Bron: Stichting de Ruyter)

Over dat hondje wil ik iets zeggen. Maar eerst nog even iets toevoegen: “Het ‘hondje’ is goed verborgen onder de linkerhand van Michiel. Het is echter geen hondje en evenmin een lammetje (een verwijzing naar Michiels eerste werkgevers, de familie Lampsins), maar een leeuwenkop. Een sjerp omgordt het middel van Admiraal de Ruyter – een sierlijk gewerkte draagband – waarin een kort zwaard hangt – deels over zijn schouder. In zijn linkerhand – rustend op de sjerp – houdt hij een uitgetrokken handschoen vast. Het ‘hondje’ onder de mantel is de gevestknop van zijn sierdegen, dat een leeuwenkop voorstelt.” (Bron: het gedenkschrift ter gelegenheid van de oprichting in 1841 van dit standbeeld van de Mechelse beeldhouwer Louis Royer)

En nu ga ik uitleggen waarom ik over dit niet bestaande hondje schrijf. Begin 1990 zie ik een advertentie – ik denk in De Volkskrant. Het Zeeuwse jeugdtheatergezelschap ‘Het Hondje van de Ruyter’ is op zoek naar een regisseur of artistiek leider. Ik solliciteer en wordt aangenomen. Ik zal twee teksten en producties bij deze groep respectievelijk schrijven en regisseren. ‘Dasseburcht’ en ‘Water’. Meer daarover morgen in mijn wekelijks ‘Repertwaar’-stukje. Dit gezelschap gebruikte eerder de naam THEATER DODD – Deurtje open, Deurtje dicht – met oa Bram Kwekkeboom als initiatiefnemer en bezielende acteur.

Ps. Nog een laatste toevoeging. Het Zeeuwse gezelschap Muziektheater Zeeland uit Goes (waarvoor ik in 2000 en 2001 tweemaal een musical regisseerde) speelt binnenkort: Michiel de Ruyter – de Musical. Er zijn nog kaartjes heb ik begrepen.

Repertwaar (1)

Tags

Affiches, Blauwe Stoep, De Broertjes, Flyers, Hessel van der Wal, Leeuwarden, Maatwerk, Riens Gratema, Theater, Toneel, Vrienden

Natuurlijk weet ik dat de juiste spelling ‘repertoire’ is. Ik ga de komende tijd stukjes schrijven over (theater) voorstellingen die ik de afgelopen 35 jaar heb geregisseerd. Met nu en dan een uitstapje naar nog langer geleden. Bijna alles moet ik baseren op mijn herinneringen (lees: geheugen). Ik vertelde een paar dagen geleden al dat ik bij twee opeenvolgende verhuizingen heel veel heb weggegooid. Kleiner gaan wonen heeft duidelijke consequenties (gehad). Laat ik er positief naar kijken. Ik kan me nu niet verliezen in een enorme berg mappen vol knipsels, regie-boeken en notities.

Posters en Flyers

Misschien ga ik links of rechts nog eens informeren naar een jaartal of een naam die me niet te binnen wil schieten. Het wordt geen encyclopedisch naslagwerk. Als ik me de naam van de auteur herinner, zal ik dat vermelden. Natuurlijk ook de namen van dirigenten, decor- en kostuumontwerpers en choreografen. Als ik een link vind naar bijvoorbeeld een theatergroep of een componist dan zal ik die link toevoegen. Want laat ik heel duidelijk zijn: een voorstelling maak je samen. Nooit alleen. De regisseur is de kapitein op het schip. Zonder stuurman, matrozen en mensen in de machinekamer vaart het schip niet van Rotterdam naar Kaapstad. Ik gebruik zelf graag de volgende uitspraak: “Jullie (de acteurs m/v) leveren me de bloemen. Ik zet ze in de vaas of maak er een boeket van.”

Ik word zelf (nostalgisch) blij van de foto hierboven. Een aantal affiches en posters van voorstellingen die ik heb geregisseerd. Er zijn er nog veel meer. Als ik elke week een stukje toevoeg aan deze ‘Repertwaar’-serie dan is het voor ik er erg in heb – Oud en Nieuw 2021.

Als ik de volgorde aanhoud die ik op de foto hierboven zie dan begint mijn regisseurs-schap met de voorstelling ‘Door ’t dak’ (1989) van ‘De Broertjes’. Dat is maar heel ten delen waar. Als theaterdocent op het Kreativiteitscentrum (later: De Blauwe Stoep) in Leeuwarden regisseerde ik elk half jaar leerlingen-producties. Een theatercursus werd meestal afgerond met een presentatie. Ik was de initiatief-nemer om die presentaties te organiseren in De Harmonie – Theater aan het Water in Leeuwarden. Mijn directe collega’s van dans (Martine vd Dool) en cabaret (Hessel van der Wal en Riens Gratema) volgden met veel plezier. Ik ga er later nog een keer over schrijven.

In dezelfde periode regisseerde ik driemaal Friestalige voorstellingen rondom het Friese kinderboeken-week-geschenk. Met Akky, Baukje en Jaap. Ook daar zal ik op terugkomen.

Kort samengevat: ik ga stukjes schrijven – zoveel mogelijk in chronologische volgorde maar ik weet nu al zeker dat ik fouten ga maken. Dat geeft niets. Ik weet dat een aantal bekenden – die me al jaren in het echt kennen – meelezen. Wijs me gerust op fouten of onvolkomenheden. Of reageer met een eigen herinnering aan de voorstelling die ik op dat moment beschrijf.

Nog een laatste opmerking. De meer dan honderd (of zouden het er honderdvijftig zijn?) voorstellingen die we met ‘Maatwerk, theater op maat’ maakten, laat ik hier onvermeld. Dat waren collectieve producten. Met goede herinneringen aan Jacques, Ine, Beer, Rick, Maria, Karin en John. Af en toe ook met gast-spelers.

In de serie: REPERTWAAR

Blackface

Tags

Balthasar, België, Blackface, Canada, Driekoningen, Goes Afrika, Racisme, Schandpaal, Schminken, Toneel, Trudeau, Ubuntu, Verkleden, Zwarte Piet

Jongens, jongens, jongens … wat een gedoe. Er gaat bijna geen dag voorbij of er wordt wel iemand beticht van racisme. Let op … ik veroordeel racisme. Geen twijfel over mogelijk. Maar waarom iemand vandaag beoordelen over een verkleedpartij twintig jaar geleden? Kom op zeg. De eerste minister van Canada ligt zwaar onder vuur omdat hij als leraar zich verkleedde als Aladdin – inclusief zwart gezicht en tulband. Het was een schoolfeest met als thema: Arabian Nights. Hij heeft zich ondertussen verontschuldigd. Was hij een racist toen hij daar verscheen? Met de normen van vandaag wel maar toen? Nee of toch nauwelijks. Ook zijn imitaties van Harry Belafonte zijn van eenzelfde onschuldige naïviteit. Dezelfde Trudeau werd een paar jaar geleden wereldwijd bejubeld omdat hij de meest diverse ministersploeg ooit had samengesteld.

En laat ik het maar wat persoonlijker maken. Ik heb me als kind en jong-volwassene ook geblackfaced. Ik kom uit een gezin van amteurtoneelspelers. Verkleden was dus een heel gewone zaak – althans in het kader van een voorstelling. En met Driekoningen op 6 januari. Elk jaar verkleedden we ons in de drie wijzen uit het oosten. Ik was steevast Balthasar. De zwarte koning. Met trots en plezier. Mijn (natuurlijke) krullenkop was de belangrijkste reden waarom ik die rol kreeg. Volgens de overlevering (legende) kwam hij uit Ethiopië en bracht hij wierook mee. Wij gingen de deuren langs, zingend met een (houten) ster die rond kon dragen. En natuurlijk hopend op een paar centjes of snoep. Ik verkleedde me trouwens ook geregeld in een meisje want op een school met enkel jongens speelden enkelen van ons de vrouwelijke personages. Not any problem.

Tweede leerjaar – 1963 – Herken je me?

Moet ik me nu verontschuldigen bij vrouwen? Seksistisch? En mijn indianen-outfits? Ik speelde een bisschop en de Russische tsaar Iwan de Verschrikkelijke. Vast allemaal karikaturen.

En ja … ik was ook heel veel jaren Zwarte Piet. Zonder pruik want mijn eigen haar – Angela Davis stijl – was daarvoor zeer geschikt. Heb ik toen zwarte mensen beledigd? Ik kan het me niet voorstellen. Let op … ik zeg … toen. Vandaag zal ik dat niet meer doen. We zijn er anders over gaan denken. Veel verandert. Ik ging bijvoorbeeld samenwonen zonder te trouwen. Dat kon vroeger natuurlijk niet. Ik liep weleens (vaak) bloot op naaktcampings en -stranden. Zedenschennis. Zaken veranderen … gelukkig maar.

Als theaterregisseur ben ik me bewust van dit gegeven. Tot tweemaal toe heb ik – respectievelijk in Middelburg en in Vlissingen – het Shakespeare-stuk ‘Othello’ willen regisseren. Er waren geen kandidaat-spelers met een donkere huidkleur. Erg jammer vond ik dat. Ik wilde geen ‘zwart geschminkte blanke man’ die de rol van de Moor speelde. Ik koos voor een acteur die bij het begin van het stuk twee, zwarte (oorlog)strepen zou trekken onder zijn ogen. Een beetje zoals je ziet bij rugby-spelers. Het is nooit zover gekomen want beide keren is de productie niet van de grond gekomen. Ook bij Ubuntu – het Afrikaanse zomerspektakel in Goes (2009) werd er niemand ‘zwart’ geschminkt.

Nog een laatste alinea. Ik ben actief betrokken bij de sinterklaasviering in Maputo. Ik vertolk al jaren de rol van de goed heilig man en ‘onze’ pieten zijn allemaal regenboogpieten – ook de pieten met een donkere huidskleur. En het zou wel van de zotte zijn om hier in Afrika blanke mensen zwart te schilderen. Voor de rest zal ik weer zwijgen – niet mee discussiëren – als het over Zwarte Piet gaat. Het volstaat om te concluderen dat tijden veranderen en dat is niet meer dan logisch.

Mijn jeugd ABC Tag (2)

Tags

Ardennen, Boechout, Eksel, Forel, Liefdesverdriet, Limburg, Musschennest, Speurtocht, Toneel, Verliefd, Vissen, Zolder

De volgende drie herinneringen. De D, de E en de F.

D. DE D***Y

Verliefd tot over mijn oren. Of zeg je: ‘tot achter mijn oren’? Ja, dat was ik. En deze verliefdheid was voor het eerst verbonden met !!#*#!! . Piep. Censuur. Laat ik het maar houden op … al het fraais wat de D***Y te bieden had. Mee-lezers die me al kennen uit mijn jeugd zullen ofwel gniffelen ofwel de wenkbrauwen fronsen want zij kennen ook de dame in kwestie. En ‘de Koen’ natuurlijk … Ja, ik weet dat D***Y ook een jongens-naam is maar ik weet zeker dat ik verliefd was op een zeer aantrekkelijk, blond meisje. Eèn van de eerste meisjes van onze jeugdvereniging. Het sprookje – in mijn ogen dan toch – duurde ruim acht maanden. In die tijd haalde ik – kort na mijn achttiende verjaardag – mijn rijbewijs en kocht een geit. Ik heb het dus over een lelijke eend of in ’t Frans een deux cheveaux. Die auto was een belangrijk onderdeel van onze prille relatie. De actieradius van onze gezamenlijke activiteiten werd plots veel groter. Een etentje in een Italiaans restaurant in Antwerpen. Voor het eerst in mijn leven met mijn geliefde naar een restaurant. Stel je voor … Gaan zwemmen bij een zandafgraving in de buurt van Mechelen. En ze speelde mee in een theaterproductie van het plaatselijke toneelgezelschap. In mijn herinnering waren we toneel-broer en zus. Zij – een verwend kreng dat meer bezig was met nageltjes vijlen en lakken dan helpen in het huishouden en ik – de lollig-doende-halve-hippie die zijn toneel-vader voor de gek hield. Die toneel-vader was in het echt ook mijn vader – en regisseur van die voorstelling – maar dat terzijde. Ik haalde haar op voor elke repetitie en ik bracht haar weer thuis, dat had ik beloofd aan haar ouders. Wij zagen elkaar ook bij veel activiteiten van onze jeugdvereniging. Ik kreeg een zelf-geschilderde Hollie Hobit-poster van haar. De schat. Ik denk voor mijn verjaardag. Ik ging zo vaak mogelijk kijken naar de volleybal-wedstrijden die ze speelde. Ze was best goed maar dat is (was) natuurlijk geen objectief oordeel. We deden best veel samen in die maanden. En toen maakte ze het af (uit). Heel plots, onverwacht en heel definitief. ‘Een donderslag bij heldere hemel’ noemen ze dat maar ik vond het eerder een alles verwoestende tsunami bij een idyllisch, tropisch strand. Ik was kapot. Vijf dagen gejankt en me opgesloten op mijn jongenskamer. Nauwelijks gegeten en vijf kilo afgevallen. Het is bijna vijfenveertig jaar geleden maar ik kan dat gevoel van ondraaglijk verlies nog steeds oproepen.

Oude vlam

Als ik jaren later iets over haar vertelde aan Ine was haar ontnuchterende reactie: “Oude vlammen zijn afgebrande lucifers lieve schat”. Tja. En mocht ‘de D***Y’ dit stukje lezen – dat zou zomaar kunnen – dan doe ik haar bij deze de hartelijke groeten vanuit zonnig Mozambique. Ik hoop dat alles goed met haar gaat en haar geliefden.

E. EKSEL

Eksel is een dorp in de (Vlaams) Limburgse deelgemeente Hechtel-Eksel. Mijn ouders erfden eind jaren zestig onverwacht wat geld van een kinderloze tante. Mijn vader kocht daarmee een houten chalet in een gloednieuw vakantiepark. ‘Het Musschennest’ (*) in Eksel. En daarmee werd onze bijna wekelijkse weekendbestemming … Eksel. Dit houten huisje had twee kleine slaapkamertjes met stapelbedden. In de woonkamer – een beetje een te groot woord – stond een eettafel en een slaapbank. En een gaskachel. ’s Avonds nadat de bank een bed was geworden deden mijn ouders een gordijn dicht om wat privacy te hebben. Een mini-keuken op caravan-formaat en een wc met een mini-lavabo. Douchen deden we bij een gezamenlijk toiletgebouw. Mijn vader was algauw bestuurslid van de vereniging van eigenaren en samen met mijn moeder vormde hij de redactie van het verenigingsblad ‘Ons Nestje’. Hij organiseerde kwissen, speurtochten, fietstochten, toneel- en kleinkunstavonden. Andere bestuursleden focusten zich meer op sportieve activiteiten. Wij bouwden eindeloos veel hutten / kampen in de bossen in de onmiddellijke omgeving. Af en toe ging mijn broer vissen bij een plaatselijke visvijver. We maakten uitstappen naar de Achelse Kluis, naar de carnavalsoptochten in de buurt of in Valkenswaard. Naar Kleine Brogel of naar het Evoluon in Eindhoven. Mijn vader vertelde dikwijls over zijn legerdienst in Leopoldsburg (in de buurt van Eksel). Vanuit Eksel fietsten mijn broer en ik soms terug naar huis (in Boechout) of omgekeerd en naar de formule 1 races in Zolder. Op een vroege lente-zondag in 1970 werden onze Bart en ik aangemaand om een lange speurtocht uit te zetten in de buurt. Zo gezegd – zo gedaan. Wij kwamen terug bij het chalet en zagen tot onze verbazing dat alle gordijnen dicht waren en de ramen flink aangedampt. Wij begrepen niet wat er gebeurde. Op ons lawaai kwam mijn vader met rode konen naar buiten. Verder werd er geen uitleg verschaft. Negen maanden later werd mijn zusje geboren. “Made in Eksel” zullen we maar zeggen … tenminste dat zeggen de familie-kronieken. In de grote (zomer) vakantie werd onze chalet verhuurd want wij gingen dan acht weken naar Terschelling.

F. FOREL

Ik had de F ook kunnen gebruiken om over mijn vader – Frans – te schrijven maar hij komt voortdurend voor in deze jeugdherinneringen. Dus geen aparte vermelding onder de F. Wel de F van Forel. Ik heb het dus over een vissoort maar in mijn jeugdherinneringen koppel ik forel altijd aan de Ardennen. Ik denk dat wij elk jaar een lang weekend of een korte vakantie naar de Ardennen of naar Luxemburg trokken.  De activiteiten bestonden dan voornamelijk uit grote wandelingen maken. Veel lezen. Kaarten en spelletjes spelen. Voor het eerst in een echt hotel slapen. Soms een (streek)museum of een kasteel bezoeken en altijd ergens gaan eten. En je kunt het al raden … 9 van de 10 keer koos ik (en ik niet alleen) voor ‘truite’ oftewel ‘forel’. Liefst in boter gebakken en dat werd dan meestal met wat amandelschaafsel en peterselie geserveerd. Na het proeven was de standaardvraag: “En, smaakt het goed of toch een beetje naar grond?” De traditie van jaarlijks naar de Ardennen te gaan, kopieerde ik graag met mijn eigen gezin en ook dan moest er forel gegeten worden. Ik maakte het vaak zelf klaar in de gehuurde huizen. Houffalize, Bomal, Virton, Bastenaken, Sankt Vith, Larochette, Achouffe, Frahan, Dinant en nog meer plaatsen in het zuiden van België en Luxemburg.

(*) Op internet lees ik dat Roompot Recreatie een nieuw vakantiepark plant op de plaats waar vroeger “Het Musschennest” stond. Mooi rond ‘cirkeltje’ want het hoofdkantoor van Roompot is in Goes gevestigd en Goes is me dierbaar zoals ik al vaker heb geschreven.

In de serie: MIJN JEUGD ABC #TAG

Herlezen

Tags

Boeken, De Kathedraal, Herlezen, Ken Follett, Lezen, Praag, Regie, Theater, Toneel

Doen jullie dat wel eens? Een boek herlezen. Ik doe dat zelden, bijna nooit. Ik denk altijd dat een nieuw boek me meer zal bevallen. Boeken die ik wel heb herlezen zijn op één hand te tellen. Dan reken ik boeken zoals ‘Dagboek van Anne Frank’, ‘Meisje met de parel’, ‘Kroniek van een aangekondigde dood’, ‘Keefman’ niet mee. Deze boeken heb ik als toneelstuk geregisseerd en dan is herlezen een deel van het werk.

Ik herinner me dat ik ‘Siddhartha’ van Hermann Hesse wilde herlezen. Ik vond als tiener al zijn boeken geweldig. Puur jeugd-sentiment. Help!!! Wat een ontgoocheling. Ik heb het boek gauw weer weggelegd. “Niet doen Koen, koester de herinnering. Dat is genoeg.”

En opnieuw durf ik het aan om een boek te herlezen. ‘De Kathedraal’, nu onder de titel ‘Pilaren van de aarde’ van Ken Follett. Ik zag namelijk dat er een derde deel is verschenen. En ook het tweede deel heb ik nog niet gelezen. Dus ik dacht … herlezen. Ik las het boek ruim vijfentwintig jaar geleden. Ik vond het mooi, dat weet ik nog. Ik herinner me dat ik kort daarna veel langer dan gebruikelijk bleef zitten in de kathedraal van Praag omdat ik zoveel herkende uit dat boek. Ik kon er niet over zwijgen.

Pilaren van de aarde (De kathedraal)

“In het Engeland van de twaalfde eeuw trekt meesterbouwer Tom Builder met zijn gezin van stad naar stad op zoek naar werk. Ten einde raad vraagt hij onderdak in de priorij van Kingsbridge. Overste Philip ziet een hemels teken in zijn komst: Tom zou wel eens de man kunnen zijn die de magistrale kathedraal kan bouwen waar Philip altijd van heeft gedroomd. Maar zijn ambities zijn groot, en lang niet iedereen steunt zijn plannen…”

Meer dan 800 pagina’s. Ik kom er al gauw achter dat de euforie van lang geleden er niet meer is. Ja, ik hou van historische romans maar dit boek is toch oppervlakkiger en voorspelbaarder dan ik me herinner. Het is een beetje dik uitgevallen jeugdboek. Best wel spannend. Ik heb het ook deze keer uitgelezen in een paar dagen tijd. Me even onderdompelen in een boek (en een andere tijd dan Johannes Vermeer). Maar of ik dit boek (na herlezing) aanraad? Nou nee, niet echt.

Het vervolg ‘Brug naar de hemel’ heb ik nog nooit gelezen. Het staat wel klaar. Maar eerst toch nog een paar andere boeken lezen. Zal ik het aandurven om ‘Duin’ (Frank Herbert), ‘Liefde in tijden van cholera’, ‘100 jaar eenzaamheid’ (Gabriel Garcia Márquez), ‘Mijn naam is Asjer Lev’ (Chaim Potok) en ‘Enders game’ (Orson Scott Card) te herlezen? ’t Is zomaar een lijstje van boeken die ik destijds meer dan goed vond.

En jullie? Herlezen jullie wel eens een boek na 25 jaar?

Op weg naar een nieuwe première

Tags

Het Middelburgs Theater, Johannes Vermeer, Meisje met de parel, Middelburg, Regie, Theater, Toneel

September wordt een beetje een maand van aftellen. Een belangrijk aftel-moment eindigt op zaterdag 23 september. De première van ‘Meisje met de parel’ in het Minitheater in Middelburg. Nog vijftien dagen. Afgelopen dinsdag organiseerde de jubilerende toneelvereniging – Het Middelburgs Theater – een heuse persconferentie. Een soort mini-voor-première want we speelden een tiental minuten uit de voorstelling. Best spannend voor alle betrokkenen.

Maria Thins en Griet

Beetje bij beetje laten we wat foto’s zien van de productie. Als teaser, als lokkertje. Natuurlijk willen we het publiek verrassen maar we moeten ook aandacht vragen voor deze jubileum-productie. Het publiek komt niet vanzelf. Vandaar dus een persconferentie en een gedegen publiciteitsplan.

Griet en Johannes Vermeer (en cameraman van Omroep Zeeland)

Het is fijn dat de regionale pers – televisie, radio en geschreven pers – aanwezig was. Ik vertel honderduit over ‘ons meisje’ en ik wek de suggestie dat ik een Johannes Vermeer kenner ben. Dat is natuurlijk maar ten dele waar. Ja, ik heb me flink ingelezen maar een kenner ben ik natuurlijk niet. Ik blijf een verhalenverteller en toevallig heb ik nu flink wat kennis paraat over de Sfinks van Delft.

Een kleine toelichting over ‘Allegorie van de Schilderkunst’ in het decor van ‘Meisje met de Parel’ in Middelburg

Een voorstelling die het leven van de beroemde Hollandse meester Johannes Vermeer schildert. Over hoe hij toverde met licht, waardoor hij later wereldfaam kreeg. In de voorstelling komen zijn schilderijen tot leven en dan mag het ‘Meisje met de parel’ daarin niet ontbreken. Het verhaal begint in … Middelburg.

Klik HIER voor online theatertickets.

Eindelijk mogen we de foto delen

Tags

Het Middelburgs Theater, Johannes Vermeer, Meisje met de parel, Middelburg, Theater, Toneel

Enkele maanden geleden waren wij te gast bij Marja van Noort. Fotografe in Vlissingen. Zij maakte foto’s van Larissa. De actrice die de titel-rol gaat spelen in de productie ‘Meisje met de Parel’.

Ik ga vaker over deze productie schrijven. We spraken af dat we tot 15 mei zouden wachten met foto’s publiceren. Nu mag het. Nu kan het. De eerste foto’s zijn gemaakt. Een affiche en flyer zijn in de maak.

Twee meisjes – Twee pareltjes

Wil je nu al meer weten … kijk dan verder. Klik HIER of HIER.

 

Of kijk ‘The Making of”

Wordt gauw vervolgd …