Een capulana-glijbaan

Tags

Cadeautjes, Capulana, Maputo, Sinterklaas, Traditie

En ook in Maputo komen de Sinterklaas-cadeautjes via het dak.

Cadeautjes van de Sint

Advertentie

1000 vragen aan mezelf (21)

Tags

1000 vragen, Avek, Isabel, Koen, Kuiten, Lente, Moedig, Schoenenschraper, Traditie, Wyns

De figuurlijke wekker loopt weer af … “Koen het is tijd om weer wat vraagjes te beantwoorden”. Ik geef er gehoor aan maar eerst nog even een figuurlijke pluim voor Marion L, MS en Vlinder1960. Ook Beer en Colette reageerden via FB. Zij hadden een juiste omschrijving bij de foto die ik op 30 oktober plaatste.

Wat is dit?

Het is inderdaad een schoenen- of laarzenschraper – ingebouwd in de voorgevel van een huis – dicht bij de voordeur. In dit specifieke geval in het huis van vriend Werner in Boechout. Is dit een Belgisch fenomeen? Ja, wie weet? In Nederland droegen mensen vaak klompen en die liet je buiten staan – met of zonder slijk. Maar minstens zoveel dank aan Daniela, AnneMarie, Géa, Bermalbooks, Trienette, Sandravda, Rietepietz, Suskeblogt en Regenboogvlinder want ook zij reageerden met inventieve antwoorden.

326. Welke vraag is je al te vaak gesteld?

Of het niet heel gevaarlijk is in Afrika. Zeker om er te wonen … en meestal beantwoord ik die vraag heel vriendelijk. Vaak met de opsomming wat er in Bergen op Zoom allemaal is gebeurd. Tweemaal onze auto gestolen voor de deur, inbraak in huis, verschillende inbraken in ons schuurtje, dochter die vlakbij huis ernstig is lastig gevallen door een creep … daarna hoef ik niet verder te antwoorden. En dan beëindig ik zo’n antwoord met de volgende dooddoener: “Niet alle slangen in onze tuin zijn giftig. Zeker de tuinslang niet.”

327. Is alles mogelijk?

Niet een erg boeiende vraag. Veel te ruim … is alles mogelijk? Waar gaat dit over? Ik pas wegens desinteresse.

328. Hoe traditioneel ben je?

Niet heel erg traditioneel. Ik heb veel zaken in mijn leven gedaan die niet meteen het etiket ‘traditioneel’ verdienen. Ik ben ook geen grote vernieuwer of super progressief. Ik ben ondernemend en niet bang voor verandering. Ik hou wel van tradities maar kan ze ook gemakkelijk negeren.

329. Kent iemand je diepste geheimen?

Nu moet ik heel hard gaan nadenken wat mijn diepste geheimen zijn. Deel ik die? Ja, meestal wel maar misschien zijn dat dan weer geen ‘diepste geheimen’. Een paar zaken houd ik voor mezelf en daar ga ik uiteraard hier niet over schrijven.

330. Hoe ziet je ideale partner eruit?

Ik heb mijn dag niet of de vragen bevallen me niet. Ik geef de voorkeur aan de laatste mogelijkheid. Goed, ik antwoord waarschijnlijk heel clichématig. Een ideale partner is iemand die je volledig vertrouwd, waarmee je kunt lachen en geinen. Iemand die tegen een stootje kan en niet bang is om mij van repliek te dienen. Of ging de vraag over het uiterlijk? Boeiend … euh … niet dus. Ik ben trouwens heel blij met met het visuele plaatje van mijn partner. Isabel dus. En dat ze ook nog ’s nachts naast me ligt, is mooi meegenomen. Dat laatste zinnetje is een letterlijke quote uit de musical Chicago.

331. Waar hunker je naar?

Alweer een vraag waarvan ik denk … laat maar. Ik krijg vandaag de kriebels van woorden als ideaal, partner, hunkeren. Waar verlang ik heel erg naar? Als ik antwoord: “Naar de volgende vakantiereis’ of ‘Een goedbetaalde opdracht” of ‘Een nieuwe auto’ … dan denk ik meteen dat dat geen hunkeren is maar dat zijn wensen. Hunkeren is meer iets van zuchten, begeren, ongeduldig verlangen, ziekelijk smachten, snakken … zoals in stripverhalen uitgedroogde woestijnbezoekers hunkeren naar een slok water. Ik hunker naar betere en interessantere vragen.

332. Ben je moedig?

‘Koen’ betekent ‘dapper / moedig’. En dat ben ik meestal wel. Niet roekeloos moedig, eerder voorzichtig – bedachtzaam moedig.

333. Is er voor alles een juiste plaats en tijd?

Vast wel maar ik ben niet zo van dat soort waarheden. Tegeltjeswijsheid. Af en toe leuk om tegen te komen op Twitter maar wat heb ik eraan? Wijlen Johan Cruijf had er vast een eigen draai aan kunnen geven.

334. Waar voel jij je te goed voor?

Ik dacht eerst te antwoorden … voor niets. Maar natuurlijk word ik niet graag ongevraagd voor het karretje van een ander gespannen. Of word ik of mijn mening misbruikt om iets voor elkaar te krijgen. Daar pas ik voor.

335. Zou jij een jaar zonder mensen kunnen?

Een soort ‘Wat-Als vraag’. Politici beantwoorden die zelden. Ik ben geen politicus maar wat moet ik met deze vraag? Beantwoorden. Goed. Ik denk dat ik het zou kunnen … alhoewel … Waar haal ik alles wat ik nodig heb vandaan? Voedsel, huisvesting, water, energie …? Zijn daar dan wel of geen mensen voor? Een onbewoond eiland? En weet ik van tevoren dat het maar één jaar is? Dus het eerlijkste antwoord is gewoon … nee dat kan ik niet. Laat staan dat ik het zou willen.

336. Wanneer was je voor het laatst trots op jezelf?

Er lag een flinke kluslijst op me te wachten. In en rondom het huis. Geen hele grote zaken. Niets dat onmiddellijk actie vereist. Dus was er alweer sprake van uitstel-gedrag. Tot ik afgelopen vrijdag de geest kreeg. De lijst is gehalveerd. De voldoening is groot zeker als ik beloond word met complimenten en heel veel kussen van ‘de ideale partner’.

337. Ben je nog steeds dezelfde persoon als vroeger?

Nee. Gelukkig niet. En natuurlijk ook een beetje wel. Net als de meeste mensen ontwikkel ik me. En het fanatieke wat ik in me had is fel verminderd. Ik ben een veel mildere variant van mezelf dertig, veertig jaar geleden.

338. Waarom heb je gekozen voor het werk dat je nu doet?

Theatermaken. Regisseren. Schrijven.

Ze liggen in elkaars verlengde. Ik ben een verteller. Ik ben opgegroeid tussen boeken en verhalen. Wij gingen naar de film, naar het (jeugd)theater. Mijn ouders lazen ons voor of verzonnen verhalen. Ik heb dat altijd prachtig gevonden. Dat wilde ik ook. Mijn fantasie gebruiken en vorm geven. Toneel spelen. En dat delen met anderen. En zoals ik graag herhaal … “Ook ik heb van mijn hobby mijn beroep kunnen maken.”

339. Welke slechte gewoonte heb je?

Ik heb daar al vaak op geantwoord. Ik ben een uitsteller. Soms is dat geen enkel probleem – hooguit voor mezelf – maar soms wacht een ander op ‘iets’ van me en dan wordt mijn uitstellen irritant. Mea culpa.

340. Vaar jij je eigen koers?

Ja, dat denk ik wel. Ik zit aan het roer en navigeer. De bemanning van ons kleine bootje heeft wel degelijk invloed op die koers. Gelukkig maar want anders zou het een eenzame tocht worden. Nu ontdekken we samen onbekende kusten en mooie eilandjes.

341. Waar kun jij over doorzeuren?

Ik hoop dat anderen – die deze vraag over mij beantwoorden – geen lange lijstjes op kunnen dreunen. Ik denk dat het vaak herhalen van ‘prioriteiten stellen’ wel een dingetje is. Zeker voor Isabel. Haar wensen-lijstje is mooi maar vaak groter dan de portemonnee. En dan komt Koen weer aanzetten met … prioriteiten stellen querida. En plagend kom ik steeds terug op het verlies van de huwelijks-aanzoek-ring die ik Isabel gaf.

342. Is elke relatie te redden?

Nee, natuurlijk niet. Daar zijn ook in mijn omgeving voorbeelden van die ik hier niet zal toelichten.

343. Met welk lichaamsdeel ben je tevreden?

Mijn benen – meer specifiek mijn kuiten. Of ik dat ook echt vind? Eerlijk gezegd weet ik dat niet maar het is wel frappant hoe vaak Ine dat heeft gezegd. En ook Isabel spreekt heel regelmatig in bewonderende termen over mijn benen. Hahaha.

344. Hoe hou je het leven spannend?

Door een goede mix van vertrouwde zaken te herhalen en te koesteren en nieuwe dingen toe te voegen. Bijvoorbeeld onze vakantiebestemmingen. Veel variatie in activiteiten en bestemmingen. Vaak nieuwe restaurants uitproberen. En we zijn niet het hele jaar samen. Ik ben af en toe in mijn eentje in Nederland en dan weer elders in Afrika. Dat houdt het ook spannend. Even afstand nemen van dagelijkse patronen, verlangen naar elkaar en dan weer samen zijn. Een prima formule.

345. Kun je goed presteren onder druk?

Ja. Dat kan ik prima. Ik slaap dan wel minder maar daar heb ik overdag geen last van.

346. Welke levensfase heb je als prettig ervaren?

Moeilijk kiezen. Ik heb het altijd wel naar mijn zin gehad. Onze jaren in Wyns (Friesland) waren erg prettig. Een grote boerderij gekocht en deels opgeknapt en verbouwd. Prettig, creatief werk. Samenwonen met twee gezinnen. Veel samen delen. De kinderen op de (basis)school doen het goed. Ik ben actief in het dorp. Ik sport. Een prima tijd. Maar ik had net zo goed een andere periode kunnen beschrijven.

347. Vind je andere mensen net zo veel waard als jezelf?

Ken je de term ‘evenwaardigheid’? Dat was een zeer belangrijk uitgangspunt van de Avek. De opleiding tot docent drama (*) in Leeuwarden die ik heb gedaan. Ik heb me daar altijd voor de volle 100 procent in kunnen vinden.

348. Heb je altijd een keuze?

Ja, hoezo? Beste vragensteller … wanneer is er een situatie waarin je geen keuze hebt?

349. Wat is je favoriete seizoen?

De lente.

Foto: Pixabay

De dagen worden langer, alles staat in bloei. Veel groen, veel kleuren, bloemen in bermen. Rokjesdag is in aantocht. Het is nog niet te heet. En de zomervakantie komt eraan … Eerlijk gezegd ben ik tamelijk seizoen-ongevoelig. Een mooie herfst met schitterende rood-bruine tinten – niks mis mee. Koude, zonnige winterdagen waarop er geschaatst kan worden. Helemaal top. Zwoele zomeravonden rondom een vuurtje en pas gaan slapen als het weer licht wordt. Natuurlijk hou ik daarvan.

350. Hoe had je willen heten als je zelf je naam had mogen uitzoeken?

Ik ben heel tevreden met mijn naam. Ik weet niet beter … hahaha. Op mijn paspoort staat weliswaar KOENRAAD – dat moest destijds van de burgerlijke stand. Ik ben altijd KOEN genoemd en ik kan niet zo snel een alternatief bedenken.

In de serie: 1000 VRAGEN AAN MEZELF

(*) Officieel ben ik afgestuurd als ‘Docent expressie door Woord en Gebaar’. Op de AVEK gebruikten we de term ‘Docent Ekspressie en Kommunikatie’ (70’er jaren spelling). Het diploma is ‘Docent drama’.

Feliz dia da Mulher Moçambicana

Tags

7 april, Capital Bank, Familie, Isabel, Mozambikaanse vrouwendag, Mozambique, Traditie, Vrouwen

Ik had het al eerder aangekondigd op internationale vrouwendag. Op 7 april viert Mozambique zijn / haar eigen vrouwendag. Het is een officiële vrije dag. Jammer voor Isabel dat deze dag op zaterdag valt. Dus geen extra vrij. Dat gebeurde ook al op de dag van de helden – 3 februari.

Al weken wordt er uitgekeken naar deze feestdag. En dit feest wordt altijd in groepsverband gevierd. Vrouwen onder mekaar. Dit jaar viert Isabel 7 april met haar vrouwelijke collega’s. Vier weken geleden werd de ‘juiste’ capulana – Mozambikaanse stof – gekozen en iedereen gaat dan aan de slag met een eigen ontwerp. En dan is het tijd om de outfits te dragen. En natuurlijk is dat ook een soort competitie – zegt deze man – maar dat zullen de dames niet bevestigen.

Onderschriften lijken mij totaal overbodig. Het verhaal kun je d’r vast zelf bij bedenken.

Het feest wordt ook bescheidener gevierd. Met familieleden. Met vriendinnen. Met buren. Meestal wel met een Mozambikaans tintje. Laat ik dit stukje eindigen met nog een paar foto’s van Mozambikaanse dames die belangrijk voor me zijn.

Dona Isabel – minha sogra / mijn schoonmoeder

Aldovanda – mijn schoonzusje

En net voor middernacht draagt ook mijn schoonvader – via de familie-whatsapp – bij aan het feest. Met bijgevoegde foto …

Tijd om te gaan slapen, lijkt me.

Alweer maandagochtend

Tags

Begrafenis, Familie, Lobolo, Mozambique, Traditie, Tuin, Water

Eigenlijk bedacht ik gisteren de titel ‘Alweer een begrafenis’. Want dat was de realiteit vorige week. Zondag was de begrafenis van Tia Helena waarover ik al eerder schreef. Zwager Nando stapte dinsdagavond weer op de bus terug naar huis in Johannesburg. Hij kon onmiddellijk rechtsomkeer maken. Isabel was nauwelijks naar haar werk vertrokken op woensdagochtend of ze belde me. Neef Brito is overleden. Ik kon het nauwelijks geloven. Nog geen veertig. We maakten twee weken geleden plannen om binnenkort samen naar een voetbalwedstrijd te gaan. Een lokale selectie uit Maputo tegen de Old Stars van Barcelona in het Nationale Zimpeto Stadium.

‘De Dood’ waart hier in Afrika rond als een sluipmoordenaar. En opnieuw zijn onze dagen gevuld met rouw-rituelen. De familie bezoeken op het erf in Mafalala waar wij enkele jaren geleden onze lobolo-bruiloft vierden. Bijdrage geven aan het familiefonds. Een praatje maken met ooms en mij volstrekt onbekende neven. De volgende ochtend naar het kerkhof. Opnieuw veel volk op de been en opnieuw ben ik de enige blanke. Later sluit ik me weer aan bij de familie en koop frisdrank en twee bakken bier. Ook dat hoort erbij.

Onze zaterdag staat voornamelijk in het teken van de ceremoniën voor de overleden familieleden. Op zondagochtend na de begrafenis komen de families bijeen bij het graf.  In ons geval moet ik de meervoudsvorm gebruiken: graven. Gelukkig is dat op hetzelfde kerkhof. Volgende halte is op het erf van Tia Helena. De zussen en broer gaan overleggen wat er met haar weinige bezittingen en kleren zal gebeuren. Ik schuif korte tijd aan maar maak liever een wandeling in de buurt en strijk neer bij een stalletje, samen met een neef. Drie 2M’tjes later gaan we weer terug voor een typisch Mozambikaanse lunch met chima en matapa. Isabel vertrekt nu naar de andere familie voor soortgelijke activiteiten. Ook daar gaat het over de financiële zorgen van de weduwe. De bijdrages in het familiefonds zijn verre van toereikend voor de gemaakte kosten. Ik hoop dat onze gift de directe nood een beetje helpt verlichten.

En dan is het maandag. Ik kan terugvallen op een soort therapeutisch ritme. De wekker loopt af om 5u. Ik ga plassen en zet een pot thee. Vervolgens kook ik het lunch-potje voor Isabel. Spaghetti met verse bolognaisesaus. Een een bakje fruitsalade als toetje. Om tien voor zes geven we elkaar een zoen en zij vertrekt. Ik zit op de veranda in de ochtendzon. Een tweede kop thee en het wielerblad Bahamontes op schoot. Ik lees tot half zeven en check of er al water geleverd wordt. Ja, dat is zo. (*) Ik begin aan een uurtje planten water geven. Ik smeer een boterham, spoel het zand van mijn voeten en neem een duik in het zwembad. Tien minuten later komt onze huishoudelijke hulp en begin ik aan een volgend klusje. Alle houten zaken – beelden, stoelen, trommels en een tafel – op onze twee veranda’s snakken naar ‘voedsel’. Vernis, beits, terpentine en wat poetsdoeken. Ik vervolg mijn therapeutische bezigheden.

Noodzakelijk onderhoud

Er is nog een waslijst met andere klusjes. Voorlopig focus ik me op het onderhoud en herstel van een aantal beelden. Prettige werkweek … ook voor jullie.

(*) Water wordt hier in het buitengebied gemiddeld twee à drie uur per dag geleverd en meestal maar vijf keer per week. En dat op onregelmatige momenten. Wel vaak ’s morgens rond 6u. Daarom hebben de meeste huishoudens een (grote) watertank op het erf, daarmee hebben wij wel 24u per dag water want een tank van 2500 liter is een aardige voorraad.

Tia Helena

Tags

Begrafenis, Familie, Isabel, Maputo, Mozambique, Traditie

En opnieuw komt Isabel thuis met verdrietig nieuws. Tia Helena is overleden. Een zus van Isabels moeder. Ze woont bij ons in de buurt, heel af en toe zag ik haar en dan was ze altijd heel vriendelijk, een beetje verlegen. Twee of drie keer reed ze met ons mee … naar begrafenissen van familie-leden. Ze was al een tijdje ziek, ze werd bijna zeventig. Morgen is de begrafenis. Dat kan hier in Mozambique op zondag.

Het kerkhof bij ons in de buurt

Ze woonde in een klein huisje, samen met een dochter en een kleinzoon waar ze voor zorgde als de moeder naar haar werk ging. Hier zijn mensen niet verzekerd voor begrafenis-dingen. Daarvoor is een familiaal netwerk in gebruik. Een oom – broer van de tante – en een dochter regelen dit soort zaken. Ze overleggen over de verwachte kosten en dan wordt er een inschatting gemaakt hoeveel iedereen bijdraagt. Dit keer vraagt ‘het familie-fonds’ tweeduizend meticais. Ongeveer dertig euro per koppel. Vervoer van het lichaam regelen ze zelf en er wordt geen kapel gehuurd. Het afscheid is op het kerkhof – deels onder een geïmproviseerde tent. De traditionele bijeenkomst op het erf van de overledene zal zeer bescheiden van opzet zijn.

Het is wel een moment waarop de (grote) familie elkaar treft. Dat is niet veel anders dan in Nederland of België. Eerst wordt er samen afscheid genomen, gerouwd en later is het een samenzijn en worden er wetenswaardigheden uitgewisseld. En volgend jaar is er opnieuw een bijeenkomst, dat is wel anders. Dan komt er (meestal) meer volk opdagen want iedereen weet het nu – een jaar op voorhand. Dan komt bijvoorbeeld één van de dochters wel, nu blijft ze thuis in Nampula – ruim 1500 km ten noorden van Maputo. Isabels broer is wel overgekomen uit Zuid Afrika.

Oud & Nieuw buiten de deur

Tags

Avek, Blankenbergen, Familie, Ine, Isabel, Lazarote, Limburg, Maputo, Oud & Nieuw, Rome, Texel, Torquay, Traditie, Vrienden, Wit

We hadden lang de bedoeling om Oud & Nieuw dit jaar heel rustig, in zeer klein gezelschap thuis te vieren. Dat gaat ‘m niet worden. Jammer genoeg. We kregen uiteindelijk tickets voor een feestje buiten de deur. In het Radisson Blue Hotel van Maputo. Het voelt een beetje als verplicht wachten tot we kunnen zoenen en omhelzen. En ‘Ooo’ en ‘Aaa’ zeggen als we al het vuurwerk rondom ons zien. Het uitzicht zal vast mooi zijn want dat feest vindt plaats op de hoogste verdieping (12e etage) van het genoemde hotel. Met uitzicht op de baai van Maputo en de Indische Oceaan.

Ik heb zo’n jaarovergang al zestig keer meegemaakt. Van de eerste vijftien kan ik me nauwelijks iets herinneren. Ik denk dat ik meestal in mijn eigen bed(je) lag te slapen. Nieuwjaarsdag kan ik me veel beter herinneren. Dat was ontbijten, nieuwjaars-brieven voorlezen, naar het nieuwjaarsconcert in Wenen kijken en luisteren. Dan kijken naar het schansspringen vanuit Garmisch Partenkirchen. Daarna naar Nonkel Gust en Tante Maria voor het jaarlijkse Nieuwjaars-feest van de familie Schyvens. Opnieuw nieuwjaarsbrieven voorlezen. Het jaarlijkse dagboek-cadeau aan den Bompa geven. En daarna een familie-kwis of een spel met z’n allen.

Goed, ik zou het over Oud & Nieuw buiten de deur hebben. Morgen voor de vierde keer in Maputo. Voor de vierde keer op een andere plaats. Daarvoor een paar jaar in mijn eentje thuis in Bergen op Zoom. Dat was  mijn eigen keuze. Ik kreeg genoeg lieve uitnodigingen. Meestal keek ik naar de oudejaarsconference. Onmiddellijk na middernacht sloot ik me met veel plezier aan bij de andere buren. Vuurwerk kijken en nog wat napraten.

Vuurwerk is nooit mijn ding geweest. Die traditie – zelf vuurwerk kopen en afsteken – bestaat (bestond) niet in België. Ik kan me nog heel goed de godsgruwelijke harde karbiet-knallen herinneren in Wyns.

Nadat we eind 1989 uit Friesland zijn verhuisd naar Brabant organiseerden we Oud & Nieuw bijeenkomsten met een vaste groep Avek-vrienden. Op Texel, in Blankenberge, in Harlingen, in Limburg en een heel bijzondere op ‘De Zwarte Haan’ in de haven van Terschelling. 1999/2000 vierden we met Rob en Rita op Lazarote. Voor het eerst Oud & Nieuw in korte broek. De overgang 2001 / 2002 was hilarisch in een ‘Fawlty Towers’ hotel in Torquay. Iedereen gaat daar op z’n carnavals-verkleed de straat op. Ine en ik waren met z’n tweeën een paar dagen in zuid Engeland. We hadden afschuwelijk slecht gegeten in een waardeloos restaurant. We lagen al om tien uur in bed en we ‘speelden’ net daarvoor alsof het al middernacht was. Een paar uur later belden onze kinderen ons wakker vanuit Bergen op Zoom en Amsterdam. Mijn laatste Oud & Nieuw met Ine was in de Ardennen. Met Eric en Wendy. De overgang 2004 / 2005. Die nacht realiseerden we ons dat het misschien niet helemaal in orde was met haar. Zucht. Snik.

We hebben nooit de massa opgezocht. Niet naar Londen of naar Times Square in New York. Niet het massale aftellen met z’n allen op een kluitje. Eén keer hadden we dat wel in gedachte maar het pakte anders uit. De jaarwisseling 1980 / 1981. In Rome.

Rome (foto heb ik van internet geplukt)

We waren met z’n vieren. Salvatore, Rene, Ine en ik. Met de auto in tien dagen op en neer naar Rome. Mijn eerste kennismaking met de hoofdstad van Italië. Een mooie tijd. We besloten om het vuurwerk om middernacht vanaf hoogte te bekijken. Een van de vele heuvels waarop Rome is gebouwd. We vertrokken al ruim op tijd en wandelden naar een van de hoogste uitkijkpunten. In een park. Er was veel minder volk dan we hadden verwacht. En toen werd het twaalf uur. Hier en daar een verdwaalde vuurpijl. Niets meer. We wachtten nog een kwartiertje en liepen daarna terug naar beneden, de stad in. Enigszins teleurgesteld. Maar daar wachtte ons een grote verrassing. We liepen door een volksbuurt. De straten lagen bezaaid met glas. Duizenden scherven. Kapotte flessen. Toen herinnerde Salvatore zich een oude traditie. Italianen verzamelen flessen en gooien die om middernacht aan stukken. Liefst vanaf hoge balkons of ramen. Om het geluk af te dwingen. Heel bijzonder en gelukkig liepen we daar niet een uur eerder.

Ik ga zo mijn witte kleren uit de kast halen. En passen. Dat is hier een traditie. Mooi en sfeervol. Iedereen gaat in het wit gekleed tijdens Oud & Nieuw. En je mag pas naar huis als het licht wordt. Dat is gelukkig al rond kwart over vier.

Vorig jaar – Oud & Nieuw 2015 / 2016 met Hawa – Maya – Isabel – Rosie en Techa

Sint in Maputo (Plog)

Tags

Ambassade, Kinderen, Maputo, Mozambique, Regenboog-Pieten, Sinterklaas, Traditie, Walvishaai

Vorige week kregen we allemaal een uitnodiging van de Nederlandse Ambassade en de Nederlandse School ‘De Walvishaai’ in Maputo. De Sint komt naar Maputo. En een paar dagen later krijgen we via de Nederlandse WhatsApp-groep een voicemail-bericht van Sinterklaas. Hij komt met een heteluchtballon of een helikopter naar Mozambique. De Helikopter-Piet is nog in opleiding maar dit wordt een mooie trainings-vlucht. De Sint hoopt iedereen te begroeten en hij hoopt dat er geen lege pakjes meekomen.

En dan is het zover. We horen de helikopter maar dan landt de Helikopter-Piet op een verkeerde plek. We zijn verbaasd en en paar tellen later regent het pepernoten. En wie zien we op het dak?

De Sint en de Regenboog-Pieten op het dak van de Nederlandse Ambassade (Maputo)

Even later verwelkomt Ambassadeur Grotenhuis de Sint en zijn Regenboog-Pieten. De kinderen helpen om al het gras en takjes uit de baard en het haar van de goedheilig man te plukken. De Helikopter-Piet krijgt een standje. En dan is het tijd voor een persoonlijk gesprekje met de Sint. De kleinsten krijgen alvast een cadeautje.

De Helikopter-Piet, de Sint en Ambassadeur Pascalle Grotenhuis en de Nederlandse en Vlaamse kinderen van De Walvishaai.

Ook Juf Emilie van De Walvishaai verwelkomt de Sint

Een aandachtig publiek – jong en oud – tijdens het jaarlijkse kinderfeest.

De Regenboog-Pieten op het dak en uit hun dak.

Nog een praatje met de oudere kinderen. Hoe bestuur je een luchtballon? En dan is het bijna tijd om afscheid te nemen.

Piet in overleg met Sander en Olivier

Een mooie ochtend met veel blije gezichten. De Sint probeert zes punten te scoren met een pepernoot bij de sjoelbak. Er wordt getekend, geknutseld en gekleurd. De pakjes komen naar beneden via een grote capulana-glijbaan. De Sint heeft nog een druk weekend voor de boeg. “Até a próxima vez Sinterklaas. Muito obrigado.” Er wordt gezongen en gezwaaid. De Sint en Helikopter-Piet vertrekken naar het vliegveld.

En waarom ik verslag doe van deze jaarlijkse gebeurtenis … tja … laat maar. Er mag altijd iets te raden blijven, ook voor grote mensen.

Foto’s: Helene Gugten

Met de fiets water halen

Tags

Fietsen, Manica, Mavissanga, Traditie, Water

Ik mag dan een paar weken geleden hebben geklaagd over het gebrek aan water. Het is alweer een hele tijd in orde. Er komt water uit de kraan. Dat is natuurlijk ook te danken aan het leven in de hoofdstad. Er wordt gewerkt aan de voorzieningen. Er woont een hoge partij-chef een straat verderop. Sic. Reparaties die niet altijd op een verstandige manier worden uitgevoerd, maar toch. Op het platteland van Mozambique is het een heel ander verhaal.

Mavissanga

Het hoort tot de traditionele taken van een vrouw om voor water te zorgen. In de buurt van Mavissanga – centraal Mozambique, provincie Manica – moeten vrouwen met grote regelmaat zeventig kilometer fietsen om schoon drinkwater te hebben. Het water in beken en poelen in de buurt dient enkel om te wassen. Schoon drinkwater halen op de fiets. Een klus die ruim negen uur duurt. Deels door de slechte wegen, deels omdat ze moeten lopen met hun fiets vol jerrycans. Gemiddeld vijftig tot zestig liter water per persoon.

Vrouwen fietsen in groepen, enerzijds omdat het hen veiligheid biedt voor overvallen, anderzijds om hun mannen te bewijzen dat ze niet vreemd gaan terwijl ze van huis zijn. Laten we maar niet fantaseren wat hun mannen doen wanneer de dames op pad zijn. Hmmm. Zeker jonge meisjes en pasgehuwde dames fietsen altijd in gezelschap van een oudere chaperonne.

De (lokale) overheden proberen wel meer waterputten te slaan, dichter bij deze afgelegen dorpen. Nu heeft maar 35% van de plaatselijke bevolking dagelijks toegang tot drinkwater. Er gaat veel tijd zitten in aanschuiven bij de schaarse handpompen. Het streven is: water op maximaal dertig kilometer uit-en-thuis voor iedereen. Stel je dat eens voor in Nederland. Je woont in Bergen op Zoom en je moet je water in Tholen of in Roosendaal halen. Amsterdammers zijn aangewezen op Haarlem … Het doel is om vijfentachtig, kleine nieuwe putten aan te boren in deze regio. En natuurlijk zijn het Chinezen die deze opdracht gaan uitvoeren.

En als de vrouwen in Mavissanga thuiskomen na een dagje ‘fietsen’ wachten hun alle andere taken. Koken, wassen, de tuin onderhouden, mannen gezelschap houden, kinderen verzorgen enzovoort.

Alweer een ceremonie

Tags

Ceremonie, Grond, Isabel, Moamba, Mozambique, Traditie

Ik dacht dat ik de meeste ceremonies in Mozambique al wel een keertje had meegemaakt. Nee dus. Vandaag een nieuwe ceremonie kunnen toevoegen aan mijn lijst.

Het verhaal begint al in januari 2013. Bijna twee-en-een-half jaar geleden. Isabel ziet in de kleine advertenties in de krant dat er drie hectare grond te koop is in Moamba. Moamba ligt halverwege Maputo en de grens met Zuid Afrika. Ze belt Hawa, haar vriendin. Ze bellen met één of andere tussenpersoon. Ze maken een afspraak en de dames gaan een week later op zoek naar zowel deze man als naar de grond. Ik mag niet mee. Daar zijn ze heel uitgesproken in. Als bekend wordt dat een Mulungo (witte man) betrokken is dan wordt de prijs minstens verdrievoudigd.

Over Belgen wordt wel gezegd dat ze met een baksteen in hun maag worden geboren. Mozambikanen met grond. Isabels moeder is een ervaren koper en onderhandelaar. Met veel lappen grond, her en der verspreid over Mozambique. Zij wordt dus ook ingeschakeld. Zij is enthousiast en adviseert de dames om een bod te doen. Ik ben minder zeker want wat moet je met een lap grond in de middle of nowhere. Ik heb hier geen ervaring mee en ook weinig interesse. Ik zeg dat ik wil bijdragen met 40.000 metacais maar dat het hun project is. Niet het mijne.

De eigenaar – denk ik toch – aanvaardt hun bod van 60.000 metacais. De dames gaan akkoord, twee hectare voor Isabel en één hectare voor Hawa. De moeder van Isabel is getuige van hun overeenkomst. Dat is heel belangrijk. Zij zal de druk op de ketel houden want nu moeten de officiële papieren in orde gebracht worden. In oktober 2013 ga ik een keer met de dames op zoek naar het stuk grond. We vinden het – min of meer. Er staan geen herkenbare grenspaaltjes. Wel een paar bomen en grote struiken. En heel hoog dor gras. Het dichtstbijzijnde huis is minstens een kilometer ver weg. Hier en daar een hut. Geen water. Geen elektriciteit in de buurt. De snelweg op ruim drie kilometer. Een verharde weg op 200 meter. We schatten wat drie hectaren zijn. Dat is een flinke lap. Ik blijf beleefd maar weet niet wat ik er echt van moet vinden.

Er volgt een discussie. De grond schoonmaken of wachten tot alle papieren getekend zijn? Er wordt voor het laatste gekozen. Ik vind het al lang goed. Het is tenslotte Isabels project. Niet het mijne. Maar we zijn ondertussen wel getrouwd. Dat betekent dat ik door ons huwelijkscontract gedeeld eigenaar ben of wordt van deze grond. Ik vind het best.

En dan is het heel lang stil. Ik weet van een paar telefoontjes maar het schiet niet op. Het is maart 2015. Isabels moeder voert de druk op en regelt een afspraak op een administratieve post. Ik denk dat je dat kunt vergelijken met het kadaster. Er moet betaald worden voor de officiële opmeting met coördinaten. Dat wordt tweemaal uitgesteld maar uiteindelijk is dat gebeurd. Nu kunnen er afspraken gemaakt worden voor de wettelijke en de traditionele overdracht. Inclusief ceremonie.

Cerimônia de terra

De nodige documenten zijn aangeleverd en we ontvangen een lijst. Het lijkt wel een herhaling van onze lobolo. Ik som een aantal zaken op. Twee bakken bier, twee kratten frisdrank, een vijf-liter fles rode wijn, vier kippen, vier pakken xima (maïs-meel), 600 metacais cash, twee levende kippen, 24 flessen water, drie rieten matten. Waarschijnlijk vergeet ik nog wat. In totaal voor 10.000 metacais.

Omdat ik mede-eigenaar word, moet ik bij deze ceremonie aanwezig zijn. De buren en de lokale gemeenschap moeten mij (en Isabel en Hawa) leren kennen en moeten in het openbaar zeggen dat zij weten dat wij nu de nieuwe grondbezitters zijn en dat ze dat zullen respecteren. Deze ceremonie zou vorige week vrijdag plaats vinden. Op donderdag wordt alles geannuleerd omdat de ambtenaar diaree heeft. We verdelen de kip want die kun je niet een week bewaren. We wachten op een nieuw moment.

Woensdag wordt Hawa gebeld. Overmorgen, vrijdag om 10u. Ik heb een werk-afspraak. De dames moeten werken en kunnen op zo’n korte termijn geen vrij vragen. Dus wat moeten ze doen? Verzinnen dat ze ziek zijn. De boel belazeren want uitstellen zou zomaar een half jaar kunnen zijn.

Ik ga naar mijn afspraak en haast me daarna naar Moamba. De dames moeten aan de eigenaar tonen dat ze alles van de lijst bij zich hebben. Hij neemt alvast een kwart in beslag. Voor zichzelf. En de ceremonie is niet op de (onze) grond maar bij de lokale Chef de Terra. Zo’n acht kilometer verderop. De ambtenaar is er nog steeds niet. Ik ben er om elf uur. Elk half uur belt Hawa hem. Hij is bijna onderweg. Wij rijden naar de afgesproken plaats. Er zitten zestien mannen en twaalf vrouwen op ons te wachten. Handen geven. Ik zie de verbazing op veel gezichten dat er een blanke bij is. Ik ben zelf ook verbaasd over het grote aantal mensen. Ik stel ze op hun gemak en toon interesse in mijn koeterwaals Portugees. Ze vinden het geweldig. De sfeer is ontspannen. De dames zijn bezig met koken.

Het is bijna half twee. De ambtenaar is er eindelijk. Hij excuseert zich. Daarna volgen begroetingen in het Sjangana. Iedereen zegt wat, mompelt wat. Daarna worden onze namen opgeschreven op documenten. ‘Tinga’, dat is niet moeilijk. Ook ‘Manhiça’ is eenvoudig. ‘Schyvens’ is heel moeilijk. Ongemakkelijk gelach. “Alemão?” (Duitser?). “Noa, sou Belga.” Daarna volgen elf van de zestien mannennamen en vier of vijf vrouwennamen. De ambtenaar gaat rond met de papieren. Ze moeten tekenen en een vingerafdruk achterlaten. Er zijn veertig minuten voorbij. De frisdrank wordt rondgedeeld. De ambtenaar krijgt een fles bier. En dan lijkt het of alles voorbij is. De rest van het bier wordt rondgedeeld. De fles wijn gaat open. De 600 metacais gaat van Hawa naar de ambtenaar naar de Chef de Terra naar de Chef van de plaats waar we bijeen zijn. Het is geld voor de gemeenschap. Niet voor de oude eigenaar. Ondertussen worden borden xima, een klein beetje kip en saus uitgedeeld.

De metacais worden gauw omgezet in nog meer alcohol. Om half vier vraagt de ambtenaar een lift naar zijn kantoor. Ik breng de goede man weg. 18 kilometer verderop. Hij is aan zijn vierde halve liter bier  Hij neemt de documenten weer mee want er is nog werk te doen. Stempels, denk ik. Wij moeten later de documenten en gelegaliseerde kopieën komen ophalen. Want nu is het vrijdagmiddag. Weekend. Wanneer? Geen duidelijk antwoord. Waarschijnlijk in september of zo.

Ik haal de dames op. Er staat een cd-speler aan. Harde muziek. Wij nemen afscheid. Handen schudden. Lachen. Hugs. Een paar foto’s maken. Isabel zegt dat ze nog uren zullen doorgaan. Dansen, praten en drinken. Ik ben weer een ceremonie rijker …

Een zaterdagnamiddag mini plog

Tags

Ceremonie, Familie, Maputo, Mozambique, Ploggen, Traditie, Zone Verde

Vijf jaar geleden overleed de man van Tia Catharina. Daar werd dit weekend – naar traditioneel gebruik – uitvoerig bij stil gestaan. Vergelijkbaar met de dagen in Moatize in februari. Het begon gisteren met een herdenkingsmis. Vanochtend een korte ceremonie op het kerkhof. En vanmiddag een grote familie-bijeenkomst op het erf in Zona Verde. Ik volsta met een paar foto’s. Een mini plog.

Een deel van de familie op het erf van Tia Catharina

Een samenzijn voor jong en oud

Dans, zang en het overhandigen van een aantal capulana’s en geld

Als enige witte man op het erf krijg ik meer aandacht dan vele anderen, zeker als een nicht van Tia Catharina hoort dat ik iets in de muziek-wereld doe. Ik krijg behalve twee dikke kussen ook haar nieuwste cd. Obrigado Rosária