Ja, je leest goed. De titel is juist. Er zijn ook in Mozambique vluchtelingen die asiel aanvragen. Ik was zelf ook verbaasd – zeker over de aantallen – toen ik afgelopen week kennis maakte met Hans Lanshof – een Nederlandse man (jurist) die werkt voor UNHCR in Mozambique. Natuurlijk vroeg ik hem wat UNHCR (de vluchtelingen organisatie van de Verenigde Naties) doet in dit stukje wereld in zuid-oost-Afrika.
Asielzoekers helpen, de regering aanspreken op internationale verdragen enzovoort. . “Hoeveel zijn dat er dan?” vroeg ik uiteraard en “Waar komen ze vandaan?” Het officieel aantal dat hij noemde is 26.000. Op internet lees ik dat het er ongeveer 40.000 zijn. En natuurlijk is er een verschil tussen een vluchteling die zich in een ander land bevindt of diegene die zich ook officieel heeft gemeld en asiel heeft aangevraagd. Deze laatste categorie bevat dus 26.000 mensen. Zij komen voornamelijk uit (Democratische Republiek) Congo, Burundi, Rwanda en Somalië.
Asielverzoeken in 2017 in Mozambique
Naast de verhalen die mijn gesprekspartner had, ben ik nog wat verder gaan lezen op internet.
Het aantal vluchtelingen en asielzoekers in Mozambique is gestegen van 26.000 in 2015 tot 40.300 eind mei 2018. Volgens Antono Inacio Junior, de directeur van het National Refugee Support Institute (INAR), zijn er slechts 26.228 geregistreerd in de INAR-database. Van deze hebben 4.732 erkende vluchtelingenstatus, terwijl 21.496 asielzoekers zijn. Volwassenen mogen werken.
Officieel zijn er 13.554 vluchtelingen en asielzoekers geregistreerd in het Maratane-centrum, in de noordelijke provincie Nampula, waarvan 9.711 ‘actief’ zijn – dat wil zeggen – er wordt bevestigd dat ze echt in Maratane wonen.
In Maratane
De kosten voor het onderhoud van de vluchtelingen varieert heel sterk. Volgens de staat zijn ze erg hoog omdat de meesten van hen afhankelijk zijn van hulp en geen vaardigheden hebben. De kosten worden gedragen door de staat en door internationale organisaties. Bijvoorbeeld door het VN Wereldvoedselprogramma (WFP) dat elke maand een voedselrantsoen uitdeelt aan de vluchtelingen in Maratane.
Het Maratane-centrum is een gebied van meer dan 2.000 hectare, waarvan een deel kan worden gebruikt voor landbouw. Vluchtelingen kunnen niet eeuwig afhankelijk zijn van anderen en moeten dus voor zichzelf zorgen. Belangrijk zijn dan mogelijkheden tot scholing. De UNHCR ondersteunt de regering bij het verstrekken van identiteitsbewijzen aan de vluchtelingen, wat vooral belangrijk is om vluchteling-kinderen de kans te geven om te studeren. Momenteel zijn 2.357 kinderen van asielzoekers bij Maratane ingeschreven op de basisschool en 397 in het voortgezet onderwijs.
Op zoek naar werk en onderdak
“En hoe werkt dan zo’n asielprocedure in Mozambique?” was uiteraard mijn volgende vraag. In principe niet zo heel veel anders dan in Nederland. Een vluchteling meldt zich en vraagt asiel aan. Hij komt daarmee in de ‘asielprocedure’ (inclusief interviews enzovoort) en wacht af wat de regering besluit. Als ik Hans goed begrijp, heeft de Mozambikaanse regering de laatste acht jaar geen enkel besluit genomen. De asielzoekers hebben een soort identiteitsbewijs waarmee ze overal in Mozambique kunnen verblijven in afwachting van een uitspraak. Het Maratane centrum – een groot dorp – is volledig open. Geen hekken. Mensen kunnen gaan en staan waar ze willen. Ze kunnen werken. Of werk zoeken. Een huis(je) bouwen. Enzovoort. Veel mensen daar zijn ontevreden met hun bestaan. Dat in (relatieve) tegenspraak met de ruim 15.000 asielzoekers die in groot Maputo en Matola wonen. Voor hen zijn er geen basisvoorzieningen. Zij trekken hun plan. Hun kinderen gaan naar school (of mogen naar school gaan). Ze zorgen zelf voor hun inkomsten en voor onderdak. Ze gaan op in de grote massa in de twee grote steden die samen meer dan twee miljoen mensen herbergen. Zij zijn min of meer tevreden en deels onzichtbaar. Een groot verschil met de mensen in Maratane.
Wachten in Maratane
Natuurlijk moet daar een kanttekening bij geplaatst worden. 80% van de Mozambikanen werkt in de on-officiële sector. ‘Zwart’ noemen wij dat. Dus ook de asielzoekers die tamelijk gemakkelijk integreren en opgaan in het grote geheel. Zij het dat ze geen ‘papieren’ hebben en dus ook niet naar het buitenland kunnen. Als kinderen 18 worden en hier al lang verblijven kunnen ze de Mozambikaanse nationaliteit aanvragen – als ik het juist heb begrepen.
Bron: AIM en Club of Mozambique
Ik luisterde met veel belangstelling naar deze informatie. Het herinnerde me aan de periode dat ik heel veel heb gewerkt voor het COA in Nederland. Tijdens de grote toestroom van Joegoslavische vluchtelingen en later in cursusverband. Trainingen voor COA-medewerkers over onder andere ‘Inburgering’ en ‘Terugkeer’.
ps. Uiteraard ben ik verantwoordelijk voor wat ik hier opschrijf. Ik hoop dat ik Hans L zo juist mogelijk heb geciteerd.