Onschuldige bekentenis

Tags

Bijen, De Walvishaai, Kleuter, Knutselen, Maputo, Meester Koen, Nederlands, Nederlandse les, Pulhof, RITCS, Schilderen, School, Sinterklaas, Tips

Laat ik beginnen met iedereen te bedanken die met me meeleefde en me adviezen gaf na de bijenaanval van vorige week. Het gaat goed met me. Ik heb met interesse jullie tips gelezen en er uiteindelijk niets meegedaan. Sorry, typisch Koen, dat geef ik toe. Een beetje afwachten, een beetje uitstellen. Ik blijf wel alert maar de bultjes zijn geslonken. Er rest enkel nog een ‘korstje’ dat niet meer jeukt. Ik hou het nog wel in de gaten maar (voorlopig) ga ik geen medische post opzoeken.

De titel van dit stukje verklaar ik zometeen. Op zondag en zeker op maandagochtend verandert mijn werkkamer in een soort kleuteratelier. Ik vertelde al vaker dat ik weer lesgeef. Het begon enkele jaren geleden met een Mozambikaanse neurologe die een jaar in Leuven ging werken. Ik hielp haar met een stoomcursus Nederlands. Algauw kwamen er andere volwassen studenten bij. Twee van hen hebben ondertussen het basisexamen Nederlands gehaald.

Begin 2020 werd ik gevraagd als invalleerkracht Nederlands op de Nederlandse school in Maputo. Zeven middelbare scholieren (Havo 1, 2 en 3) en enkele leerlingen van groep 7 (vijfde leerjaar). Het zijn (waren) Vlaamse en Nederlandse kinderen die in Maputo naar verschillende dagscholen gaan. Eenmaal per week schuiven ze aan bij meneer/ meester Koen op De Walvishaai. Een Nederlandse Taal- en Cultuurschool. Maar gezinnen vertrekken weer naar elders en er komen weer nieuwe families bij. De schoolpopulatie verandert dus ook. In september 2021 begon ik (niet ‘ik’ maar de school natuurlijk) met een kleuterklasje. Vier- en vijfjarigen. Dit groepje zie ik elke maandagnamiddag.

Foto door Yan Krukov op Pexels.com

Alle kinderen hebben (minstens) één Nederlandssprekende ouder. Dat is een voorwaarde. Nu kom ik terug op het woord ‘kleuteratelier’. We spelen samen (woordenschat)spelletjes, ik lees voor en ik speel poppenkast, we kijken samen naar een filmpje. We zingen een liedje. We maken puzzels en we knutselen. De kinderen krijgen ook heus huiswerk – meestal iets als voorbereidend schrijven.

Vanmiddag gaan we pepernoten bakken in de keuken van mama Sarah. Verder ben ik vandaag omringd door verfdozen, crêpe-papier, wc-rolletjes, lijm, plakband enzovoort. Je zult vast begrijpen dat ‘Sinterklaas’ het thema is van vorige, deze en volgende week. De kinderen – ook die van groep 3, 4, 5 en 6 – werken met veel plezier aan dit thema. Tussendoor moet ik ook allerlei toetsen organiseren. Dat is een subsidie-voorwaarde want de school is officieel erkend door de Nederlandse onderwijsinspectie.

En dan nu de bekentenis. Toen ik een jaar of 16, 17 was ging (moest) ik natuurlijk ook nadenken over een vervolgopleiding. Wat na de middelbare school? Ik was al actief als begeleider van het jeugdatelier van De Kring in Boechout. Daar moet ik later nog maar een keer wat uitgebreider over schrijven. Mijn zusje is veertien jaar jonger dan ik. Dus thuis liep er een kleuter rond. Kleuterleider … dat leek me wel wat. Zou dat iets voor mij zijn? Ik sprak er over met iemand van het PMS. Er werd niet NEE gezegd, waarschijnlijk wel gedacht. Er was op dat moment geen opleiding tot kleuterleider waar jongens welkom waren. Ik moest maar eens gaan praten op het Pulhof. Een meisjesschool in Berchem met een opleiding tot kleuterleidster. Die stap heb ik nooit gezet. Iets met toneel trok toch veel harder aan me. Het werd dus … het RITCS in Brussel. Maar ook dat is een ander verhaal.

En zie me hier nu zitten … toch nog kleuterleider ‘Meester Koen’ geworden. 🙂 🙂 🙂

ps. Omwille van privacy kan ik hier geen foto’s van mijn klasje(s) plaatsen.

Advertentie

Sint Juttemis

Tags

Abe de verteller, Avek, Fanfare, Het Bedrijf v/h, Leeuwarden, Legende, Lezen, Onmogelijk, Pausin Johanna, Rob Maaskant, Sint Jut, Sint Juttemis, Vrienden

Vandaag is het vrijdag de dertiende (september). Sinds mijn studie (eind jaren 70, begin jaren 80) op de ‘Akademie voor Ekspessie en Kommunikatie’ (AVEK) zijn de termen ‘Sint Juttemis’ en ‘Vrijdag de Dertiende’ onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het lesrooster ging totaal overboord. De hele school vierde het feest van Sint Jut – de dag dat het onmogelijke mogelijk bleek te zijn. Elk Sint Jut-feest had een ander thema maar steevast werd er een vuur gemaakt en werd de legende van Sint Juttemis verteld of voorgelezen.

Afbeelding uit het AVEK-archief

In het jaarverslag (ik denk 1981) werd deze legende ook gedrukt. Gestencild is een juistere omschrijving. Ik publiceer het hele verhaal binnenkort op dit weblog. Voor de geïnteresseerden HIER alvast een link en het begin van de legende.

Een traditie die in ons geheugen (en hart) is gegrift. Elke vrijdag de dertiende heb ik wel contact met enkele voormalige studie-genoten. Het is vandaag niet anders. Dankzij een ‘WhatsApp-groepje’ vliegen de beste wensen op en neer. Van Kreta via Breda naar Harlingen. Van Frankrijk via Groningen naar Amersfoort en Hilversum. Van Bosnië naar Mozambique en weer terug naar Leeuwarden waar het allemaal begon.

Omdat ik toch online ben, check ik even meer ‘weetjes’ over Sint Juttemis. Uiteraard is het een item op Wikipedia. Een mooi verhaal vind ik bij Abe de Verteller. Klik HIER. Hij verwijst naar Pausin Johanna. Ik heb het boek met dezelfde titel langgeleden – met heel veel plezier – gelezen. Auteur: Donna Woolfork Cross.

Sint Juttemis of ‘De dag dat de kalveren op het ijs dansen’. Met andere woorden … een dag die niet bestaat. Het is onmogelijk. Ook in vergelijkbare uitdrukkingen zoals de Vlaamse variant: ‘Als de kiekens tanden krijgen’. Of ‘Als de katten ganzen-eiren leggen’ Of ‘Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen’. En de laatste variant zegt dat Sint Juttemis een verbastering is van ‘Jodenmis’. Ook dat is onmogelijk – het Joodse geloof kent geen mis, zoals de katholieken.

Nog een laatste opmerking. Eind 1989 verhuisden we naar Bergen op Zoom. Enkele jaren later maakte ik kennis met Rob Maaskant. Beeldend kunstenaar, performer en muzikant. We werkten vaak samen aan grote theatrale producties in Brabant en Zeeland. Rob was jarenlang muzikant bij de Zeeuwse fanfare … je raadt het al … Sint-Juttemis.

Ondertussen zijn er meer dan vijftig ‘Appjes’ verstuurd in de ‘Oud-Avek-groep’ en wordt er flink gewerkt aan een drijvend Sint Juttemis feest. Als het zover is zal ik er vast over schrijven. Eén ding is zeker … het is op een vrijdag de dertiende …

Dertig dagen in de gevangenis

Tags

Acteur, Gevangenis, Het Klokhuis, Isabel, Leeuwarden, Rollenspel, Vrienden

Ik weet niet precies waarom ik gisteren aan Isabel begon te vertellen over mijn dagen in de gevangenis. Lang geleden, ik denk in 1987 of 1988. Volgens mij hadden we het over eten brengen aan familie in het ziekenhuis of de gevangenis. Nou ja, dat doet er niet toe. Ze keek me aan alsof ik van een andere planeet kwam. Haar man heeft een gevangenis-verleden. Ja, dat heb ik. Ik was dertig dagen ‘a prisoner‘. En ik werd er ook nog voor betaald …

Hahaha. Ik speelde ‘gevangene’ gedurende de ‘warming up’ van de Marwei, de nieuwe gevangenis in Leeuwarden. Ik werd – samen met oa Rob, Eric, Jack, John –  als rollenspelacteur ingehuurd voor diverse trainingen. Met dank aan Trienette overigens. (Zo, ben je alweer genoemd mevrouw Struik.) Ik besef dat dit een vreselijk blog moet zijn voor mijn geliefde collega blogger Zuster Klivia. Zij heeft niet alleen een bloedhekel aan stalkende ex’en maar minstens zo hard gruwelt ze van rollenspelen met acteurs. Grrr … bedrijfstrainingen met acteurs. Hahaha.

De Marwei (bron: ANP)

Ik vind het nog steeds één van de meest bijzondere weken uit mijn carrière. En ik denk nog steeds dat het heel zinnige trainingen waren. De Marwei was de eerste ‘nieuwe’ gevangenis die werd gebouwd in de tachtiger jaren. Het personeel was al twee maanden in dienst voordat de eerste (echte) gevangene zou worden geïnterneerd. In deze periode moest er heel veel geoefend worden. Veel van de oefeningen waren gericht op ‘techniek‘. Doen de bewakingscamera’s het? Hoe gaat het openen en sluiten van deuren en sluizen in het complex, etc …? En deze technische oefeningen moesten ook uitgeprobeerd worden met mensen. Soms met collega’s maar meestal werden wij daarvoor ingehuurd.

Dat ging ongeveer als volgt: wij kenden de doelstellingen van een oefening en handelden (acteren) zodanig dat de medewerkers konden oefenen / werken aan die doelstellingen. Elke oefening werd voorbereid en doorgesproken met de trainers en de acteurs. Het personeel wist enkel dat ze ons (acteurs) moesten behandelen als gedetineerden. Totdat de trainer duidelijk aangaf dat de oefening ten einde was. Daarna volgde een intensief nagesprek – steeds gericht op de doelstellingen van zo’n oefening. En de lessen die daaruit konden getrokken worden. Punten van verbetering, aanpassing of verandering.

Zo’n oefening kon een kwartier duren of een hele middag of nacht. Wij wisten het, de medewerkers (Penitentiair Inrichting Werkers) niet. Ik herinner me niet meer alles maar een paar hoogtepunten vertel ik graag. Een middag met vrouwelijk bezoek – ook actrices; het proberen binnen smokkelen van cocaïne – via een tongzoen, het laten fouilleren inclusief volledige visitatie (*) en dan achteraf toch het kokertje met (nep)poeder tevoorschijn halen uit mijn weelderige krullen. Of de ontsnapping met een helikopter vanaf de binnenplaats tijdens de recreatie. Dat is trouwens een paar jaren later écht gebeurd in de Marwei. Andere oefeningen die ik me herinner zijn een brand op de afdeling; een strafoverplaatsing met veel agressie; een tolkentelefoon; een gijzeling en ontsnapping met een afvalcontainer nadat ook de ME ingeschakeld was. En natuurlijk minder spectaculaire zaken zoals gesprekken met maatschappelijk werk; het vragen om overplaatsing naar een andere vleugel; uithuilen bij de nacht PIW’er; zeuren over een extra telefoon-moment, ruzie maken met een andere gedetineerde, een ongeluk met een zaagmachine in de werkplaats … enzovoort.

Deze training kreeg nog een mooi staartje. Voor mij althans. Het televisieprogramma ‘Het Klokhuis’ heeft een paar jaren later een aflevering gemaakt over ‘de testacteur’. Ik werd daarbij gevolgd en geïnterviewd tijdens een soortgelijke training in de gevangenis van Lelystad.

En vanochtend kreeg ik een (aangedikte) Portugese vertaling te horen van mijn gevangenis-avonturen toen Isabel mijn ‘verleden als prisoner‘ in geuren en kleuren vertelde aan haar collega die vaak met ons meerijdt naar de stad.

(*) In gevangenissen wordt onder visitatie verstaan dat gedetineerden fysiek volledig onderzocht worden op het bezit van contrabande (verboden zaken, zoals drugs, wapens, etc.). Doorgaans dient de gedetineerde zich volledig te ontkleden, hij zal zijn voetzolen moeten laten zien (of daar niets onder geplakt is), hij zal zijn mond moeten laten inspecteren en hij/zij zal een aantal kniebuigingen moeten doen (om verstopte waar tussen billen en in de vagina te ontdekken). Eventueel is het mogelijk met een speciale maatregel (art. 31 lid 1 Penitentiaire beginselenwet) om onderzoek te doen in lichaamsholtes, zoals (kunst) vagina en anus. Dit onderzoek vindt te allen tijde plaats door een arts (van de inrichting). Uit: Wikipedia

Klaar met de middelbare school

Tags

Dans, Familie, Mangaze, Maputo, Onderwijs

En alweer ben ik een ervaring rijker. Het bijwonen van een debutantenbal. Misschien gebruik ik het woord debutantenbal verkeerd. Want meestal wordt daarmee bedoeld: “Feestjes die worden gehouden om jonge vrouwen, meestal van de hogere stand, in het volwassen sociale leven van hun stand te introduceren.”

Ik was vrijdag aanwezig op het afstudeerfeest van Mangaze – de jongste broer van Isabel. Hij beëindigt binnenkort ‘graad 12’. Dat staat in dit deel van Afrika gelijk met het einde van de middelbare school.  Samen met ruim honderd medescholieren van ‘Escola Secundária das Acácias’ vieren zij hun afscheid in het ‘Pavilhão da Universidade Politécnica’. Een chique bedoening. Iedereen op zijn paasbest. Voorgedrukte uitnodigingen. De grote sporthal is omgetoverd tot een balzaal. Alle directe familieleden zitten aan grote ronde tafels. Wijn zoveel je wilde, een zeer goed verzorgd buffet. De nodige toespraken van de rector (v), docenten, vertegenwoordiger van de ouders en twee leerlingen. Een toast met champagne op de afstudeer-kandidaten. En daarna begon het spektakel. Een lange optocht van alle kandidaten – zij noemen ze hier ‘Finalistas’ – gehuld in witte en zwarte pijen, elk met twee brandende kaarsen in hun hand. Een soort new age muziek vult de grote ruimte. Uiteindelijk verschijnt een meisje – als enige in een rode jurk – met het embleem van de school. Een schild met een acacia.

Baile dos Finalistas

De processie verlaat de zaal en even later klinken onvervalste Weense walsen uit de speakers. De entree van vijftig jonge mannen – allemaal in zwart pak – met stropdas of strik – en aan hun arm een jaargenote in galajurk. Een oogverblindende binnenkomst. Op de kleur van de jurken na leken het vijftig jonge bruiden.

Ze stellen zich op in twee rijen in het midden van de zaal. En wat volgt was voor mij totaal onverwacht. Een schitterde choreografie voor vijftig dansparen. Ruim twaalf minuten betoveren ze het aanwezig publiek. Een mix van hoofdzakelijk ballroom dansen. Van wals tot rumba. Het plezier van de jongeren is aan hun gezichten af te lezen. Ik heb al veel gezien maar dit is iets wat ik niet kende. Zoveel inzet, elegance, passie en durf van zo’n grote groep zestien – zeventien jarigen. Petje af en een diepe buiging. Ik weet dat Mangaze de laatste drie maanden bijna elke zaterdag naar een repetitie op school moest voor zijn ‘Baile dos Finalistas’. Nu begrijp ik pas waarom en waarom zo vaak.

Baile dos Finalistas

Na de gezamenlijke dans is het tijd voor omhelzingen en foto’s met de familieleden. En dan begint deel drie van het feest. De kandidaten dansen in verschillende disciplines. Marabenta (traditioneel Mozambikaans), Michael Jacksons imitaties, street dance, drie koppels dansen een tango (Roxanne uit Moulin Rouge) en tot slot de competitie ‘Weense wals’. Negentien koppels hebben zich daar voor ingeschreven. Zij werden allemaal begeleid door een medeleerling die de choreografie moest bedenken. Mangaze debuteerde als choreograaf voor deze 1.20 minuut dance challenge. Een jury van vijf personen kijkt toe van op een balkon. Ik ben onder de indruk van het niveau en de vindingrijkheid. Ik plaats het koppel van mijn jonge zwager op een tweede plaats – misschien een beetje voor-ingenomen. Maar nee – zijn danspaar wordt uitgeroepen tot danspaar van de avond. Rei e Rainha do baile. Parabens Mangaze.

En natuurlijk laat ik dit stukje eindigen met een foto van Mangaze en zijn danspartner cq klasgenote.

Mangaze Sampaio

Na de kerstvakantie begint hij aan een studie economie aan de ‘Universidade Politécnica’.

Mijn geheugen

Tags

E-boek, Geheugen, Ine, Portugees, Vrienden

‘Mijn geheugen’ … hoe werkt dat eigenlijk? Of beter gezegd: waarom werkt het niet beter? Het is niet een acuut probleem maar ik word wel veel vaker geconfronteerd met mijn minder goed werkend geheugen. Er hoeven geen hulptroepen uit Europa naar Afrika gestuurd te worden om mij te redden van mogelijke ongelukken of ondoordachte daden. Nou ja, dat laatste misschien wel maar ik neem nog steeds alle beslissingen met mijn volle verstand. Nee, het gaat hier over mijn vergeetachtigheid – over het niet kunnen reproduceren van wat ik net heb geleerd. Ik heb het natuurlijk over mijn lessen Portugees. Hoe werkt dat eigelijk daarboven in die grijze massa?

Krakende geheugen-tandwieltjes

Mensen die me wat beter kennen, kunnen bevestigen dat ik een goed geheugen heb. Ja, dat is zo. Ik presteer boven-gemiddeld als het gaat om algemene feiten-kennis. Ik heb geen moeite om feiten – die me interesseren – te herinneren. Ik ben goed in het onthouden van namen. Ik herinner me vaak namen van hoofdpersonages uit boeken. En ik weet nog precies waar ik een (bijzonder goed) boek heb gelezen. Dat deel van mijn geheugen werkt nog altijd goed.

Ine kende de teksten van wel duizend liedjes uit haar hoofd. Dat was een geweldige gave die ze gebruikte bij feesten en partijen – zeker rondom een kampvuurtje, al dan niet met een glas wijn of een borrel. Ik daarentegen ken nauwelijks liedjesteksten uit mijn hoofd. Een beetje meezingen gaat wel – soms ken ik de tekst van het refrein en van de eerste strofe. Niet meer. Maar de winnaars van wielerwedstrijden kan ik zo oplepelen. Ik herken renners vaak eerder dan de televisie-commentatoren.

Nog een voorbeeld. Ik herinner me (hahaha) dat Rob H voetballers herkent enkel aan hun manier van bewegen. Dat is voor mij abracadabra – pure magie. Ik herken ze aan hun positie op het veld of aan hun huidskleur of (afwijkende) haardracht. Hoe werkt ons geheugen? Ik heb het boek ‘Wij zijn ons brein’ van Dick Swaab op mijn e-reader maar heb het nog niet gelezen. Ik ga daar toch eens aan beginnen.

En dan kom ik terug op het begin. Waarom gaat het zo traag met mijn ‘Portugees’? Ik begrijp alles wat Cossa me uitlegt maar ik kan het (nog) niet toepassen. Eenvoudige woordjes (meestal werkwoorden) die ik de vorige weken heb geleerd, kan ik vandaag niet onmiddellijk oproepen – laat staan gebruiken. Raar maar waar. Enfin, ik ga mijn huiswerk maken want ik moet morgen een verhaaltje vertellen in de verleden tijd (PPS) over ‘kamperen’. Até amanhã.

Mannelijk of vrouwelijk

Tags

Isabel, Maputo

Ik ga weer naar school. Dat verklaart een beetje waarom er hier niet dagelijks een nieuw stukje verschijnt. Ik ben – na ruim elf jaar – eindelijk begonnen met een talencursus Portugees. Ik koos voor de intensieve cursus van 40 lesuren in vier weken tijd. Dat is elke weekdag twee uur individuele les. Ik heb de eerste tien lesuren vandaag vol gemaakt.

‘Nova escola de línguas’ em Maputo

Natuurlijk kon ik in oktober 2003 – bij mijn eerste bezoek aan Mozambique – niet bedenken dat ik 11 jaar later grotendeels in Maputo woon, laat staan dat ik getrouwd ben met een Portugees sprekende vrouw. O ja, met Isabel spreek ik vanaf dat ik haar leerde kennen Engels. In 2003 sprak ik een klein mondje Spaans en dat was voor dat ‘eenmalige’ bezoek een hulp-middel. Mettertijd pikte ik wat woorden op en met enige flair – die mij niet vreemd is – brabbel ik al die jaren wat woordjes en zinnetjes Portugees. Tot tweemaal toe kocht ik ‘taal-methodes’ – Portugees voor beginners – maar veel verder dan de eerste twee lessen kwam ik nooit. Niet genoeg zelf-discipline, ik geef het ruiterlijk toe.

Afgelopen maanden werden we vaak uitgenodigd op allerlei feesten. Familie, vrienden of collega’s van Isabel. Ik ben daar vaak de enige blanke en niet-Portugees-talige. Ik geniet van de atmosfeer maar een echt gesprek kan ik niet voeren. En dat moet maar eens veranderen. En om even actueel te worden … de verwerpelijke slogan van de Rotterdamse  VVD: “In Rotterdam spreekt men Nederlands” heeft natuurlijk wel een kern van waarheid. Ik vertaal dat naar mezelf: “Em Maputo falamos Português.” Dat betekent wel dat ik wat gedisciplineerder moet worden. Een dagelijkse afspraak helpt daarbij. Een school en een leraar zijn de spreekwoordelijke ‘vreemde ogen dwingen’. En daarom zit ik nu elke dag in een leslokaal en worstel met de basis-dingen in het Portugees. Is een woordje: mannelijk, vrouwelijk, enkelvoud, meervoud … enzovoort? Dit is van groot belang want veel andere woorden zijn daardoor beïnvloed. Bijvoegelijke naamwoorden – om maar één voorbeeld te noemen. Naast de dagelijkse lessen heb ik ook nog gemiddeld één uur TPC per dag. Enig idee wat dat betekent?