Lijstjes (2)

Tags

Bergen op Zoom, Brith, Dvd, Foto's, Isabel, Leeuwarden, Maputo, Mozambique, Opruimen, Per, Regieboeken, Shredder, Umoja, Verhuizen, VHS, Vrienden, Weblog, Weggooien

Overal verschijnen lijstjes. In tijdschriften. In kranten. De Top 2000 of de Top-weet-ik-hoeveel. Goede voornemens. Andere bloggers schrijven een ‘Ik zal nooit … lijstje’ en weer anderen noemen het ‘My don’t f*ck me list’. Ook ik ontsnap niet aan de neiging om lijstjes te maken en te publiceren. Dat bewijzen mijn stukjes van de laatste weken. Zo is natuurlijk ook mijn boekenpagina ‘Onlangs Gelezen’ een verzameling met lijstjes.

Natuurlijk moet ook dit stukje een titel hebben. Ik koos – hoe saai kan ik het verzinnen? – lijstjes als titel. Ik ging toch maar even checken of ik deze titel niet al eens eerder heb gebruikt. Ja dus. Op 3 november 2012. Bijna acht jaar geleden. Klik HIER als je dat wilt lezen. Ik was verbaasd om het terug te lezen. Er is heel wat veranderd – en toch ook weer niet – in die acht jaar. Ook toen werden we doodgegooid met lijstjes. En ook toen pakte ik mijn koffer om een tijdje in Mozambique de Nederlandse winter te ontlopen. Net zoals dit jaar. Een groot verschil met vandaag is natuurlijk dat toen het UMOJA CFC programma nog bestond. Ik werd dus betaald om regelmatig in Afrika te zijn. Ik was er aan het werk. In 2012 woonde Isabel in Fomento (Matola Noord) en was dat de plek waar ik logeerde. Dat was gemiddeld een dag of tien (zo’n twee of drie keer per jaar) (*) en dan vloog ik weer richting één van onze projecten. In Oeganda of Kenia. Ethiopië of Tanzania. Zimbabwe of Zuid Afrika. Of weer terug naar huis in Nederland.

Het was (januari 2012) nog voordat ik een e-reader had. Dus één koffer was gevuld met boeken. Een stuk of vijftien. Er gingen toen nog dvd’s in een koffer. Wanneer was de laatste keer dat ik zo’n schijfje in mijn handen heb gehad? Onze trouw-dvd? Alweer bijna zeven jaar geleden. Mijn Noorse collega Brith huurde in die tijd – voor haar fredkorpset-programma – een flatje in het centrum van Maputo. Ook daar logeerde ik met enige regelmaat. Ik zie Brith nog steeds als we toevallig op hetzelfde moment in Mozambique zijn. Ook Per – Zweedse vriend en collega – zie ik. Meestal voor een kop koffie of een biertje. Hij is – na vier diefstallen en een overval in zijn huis – terug naar Noorwegen. Of hij ooit terugkeert naar Mozambique is de grote vraag. Ik hoop dat hij daar een antwoord op vindt. Hij maakt vast ook denkbeeldige lijstjes om antwoord te vinden op die vraag.

Een lijstje maken op de laptop (Foto: Pixabay)

Ik ga de laatste dagen van het jaar nog even door met lijstjes. Mijn favoriete boeken. De beste series die we afgelopen jaar (tijd) hebben gezien. Wie weet volgt er een lijstje met (goede) voornemens. En ik overweeg een wekelijkse rubriek op dit weblog. Een wekelijks verhaaltje over een voorstelling die ik heb geregisseerd. Ik leg het uit. Mijn twee verhuizingen – in twee jaar tijd – zorgden voor een grote opruiming. Vooral letterlijk. Dat is fijn. Opgeruimd staat netjes. Maar wel met pijn in het hart. Er zijn een grote hoeveelheid kartonnen dozen – met papier – weggebracht naar twee verschillende containerparken. In Bergen op Zoom was er plaats zat. Boekenkasten vol met mappen. Gemiddeld twee of drie mappen per theater-project dat ik heb geregisseerd sinds begin jaren tachtig. Daarnaast nog mijn regieboeken van diezelfde voorstellingen. Bij het opruimen hanteerde ik het volgende criterium: “Stel dat ik vandaag dodelijk verongeluk en mijn kinderen moeten mijn boeltje opruimen. Wat bewaren ze? Wat gooien ze weg?” Ik heb mezelf dus verplaatst in hun keuzes. Dat werden heel wat ritjes naar papiercontainers. Foto’s heb ik bewaard. Van de flyers of affiches van voorstellingen heb ik een foto gemaakt of heb ik het programmaboekje gescand. Recensies, interviews, krantenartikelen, toi toi toi briefjes en frutseltjes … ze bestaan niet meer. Ook de tekstboekjes zijn waarschijnlijk al lang verwerkt in recyclage-materiaal. De VHS-banden, de DVD’s en de foto’s van voorstellingen staan tijdelijk opgeslagen in een paar kartonnen-dozen op de zolder bij mijn dochter. Waarschijnlijk zullen zij ook ooit de weg vinden naar een shredder. Voorlopig zijn ze nog gered. De vraag is natuurlijk: “Voor hoe lang?” Hoe Lang is een Chinees. 

Nu ga ik naar de keuken. Terug naar mijn denkbeeldig lijstje voor de kerstlunch. Het meeste heb ik gisteren al voorbereid. Nu rest enkel nog de afwerking. Prettig Kerstfeest. Feliz Natal.

(*) In 2012 kwam Isabel twee maanden naar Nederland. Met reisjes naar Frankrijk en Portugal. En in oktober – op mijn verjaardag – vroeg ik haar ten huwelijk.

Ntumbuluko (3)

Tags

CC UEM, Dans, Kostuums, Maputo, MoNo, Mozambique, Muziek, Ntumbuluko, Stewart Sukuma, Teatro Avenida, Theater, Timbila, Umoja

Zoals beloofd. Een kijkje achter de schermen en iets over de voorbereidingen. Ik vertel het graag met wat foto’s. Niet heel goed van kwaliteit want ik nam ze tussen de bedrijven door met mijn telefoon.

CC UEM Maputo

Als eerste een foto van het theater. Deze zaal wordt vooral gebruikt voor conferenties en diploma-uitreikingen van Universidade Eduardo Mondlane. En dat is jammer. Ik leg zo wel uit waarom ik dat jammer vind.

Overleg op het podium

Ondanks dat ik al 16 jaar – met enige regelmaat – rondloop in Maputo had ik dit theater nog nooit van binnen gezien. En op het podium kwam ik er ook achter waarom niet. Het lijkt een mooie zaal. Ja. Maar er is nauwelijks (theater)licht. Alle ‘trekken’ zijn gefixeerd. Er kan dus niets naar boven of naar beneden gehesen worden. Om iets op te hangen moeten er dus ladders of steigers gehuurd worden. De vloer is goed maar wij hebben een balletvloer nodig. Die wordt geleend van Teatro Avenida.

Repetitielokaal MoNo

Er moet natuurlijk gerepeteerd worden. Nog een paar ‘kiekjes’ van de repetities vanuit ‘mijn’ hoekje in het danslokaal.

Dansrepetitie

Door een eerdere samenwerking met Sarakasi uit Nairobi worden er acrobatische elementen toegevoegd aan de choreografieën.

Dansrepetitie

Tijdens de repetities wordt er gewerkt met ‘tape en cd’. Dat is natuurlijk een ouderwetse uitdrukking want alle muziek staat op mobiele telefoons en die worden aangesloten op de versterker van het lokaal.

Bataristas de MoNo

De dansgroep (en school) heeft ook muzikanten in dienst. Slagwerkers en een timbila-speler. Uiteraard zijn zij ook actief tijdens de repetities.

Posters, banners en flyers worden gedrukt en verspreid. De kaartverkoop gaat van start. Overleg met Stewart Sukuma over repertoire en repetities. Geen persconferentie dit keer maar wel interviews op radio en televisie.

Van links naar rechts: David (TVM), Zacharias en Lulu (Choreografen)

De heren zijn klaar voor een televisie-interview. David van TVM (de nationale televisie) zal ook de MC (de presentator) zijn tijdens de show.

Nog een interview

Ook bij het theater komen televisie-teams langs. Dit keer geen Koen, ik vind mijn Portugees niet goed genoeg en blijf liever ‘achter de schermen’. Vanmiddag worden de kostuums gepast en verdeeld.

Kostuums voor de Ntumbuluko-show

Nog wat kostuums die klaarliggen

Nee … het zijn geen zwarte pieten kostuums. Zwarte Piet draagt toch geen Adidas-gympjes … of wel …? Koen blijf bij je onderwerp.

Nog meer kostuums

De dansers (m/v) veranderen zo’n 7 of 8 keer van kostuum tijdens de show. Het werk in het theater gaat natuurlijk ook verder. Licht wordt aangevoerd en opgehangen.

Spots en aanverwante zaken

De muzikanten van Stewart bouwen ook hun deel op. Na de eerste doorloop verander ik deels de opstelling van het orkest.

Steigers (op z’n Mozambikaans)

Je zult begrijpen dat dit mijn favoriete foto is van dit plogje. Ja echt waar … zo doen ze dat. Een oogje dichtknijpen is een eigenschap die ik hier nodig heb. Naast geduld en flexibiliteit.

Rotsblokken

Er is nauwelijks budget en tijd om iets aan vormgeving te doen. Jammer. Er wordt een groot scherm opgehangen voor een introductie-video. En er worden rotsblokken gemaakt. Papier-maché. Zo is Zundert ook weer even heel dicht bij.

En dan is het tijd voor de show. De première van Ntumbuluko. En wat ik had gevreesd wordt bewaarheid. Veel te lange speeches. Er worden flink wat (politieke) hotemetoten uitgenodigd. Minister(s), burgemeester, ambassadeur en die willen allemaal iets zeggen. Op het podium.  Ik had bedongen dat het vooraf moest en niet tijdens of na de show. En elke spreker maximaal twee minuten. Sic. De burgemeester sprak 9 minuten, de minister van Cultuur en Toerisme bijna 6 minuten. De Noorse ambassadeur hield het bij de afgesproken twee minuten. De twee dames die het woord voerden deden er samen ook ruim 6 minuten over. Samenvatting … de show begint dus eigenlijk een half uur later. Wat dan weer goed uitkomt voor de vele laatkomers. Ook een Mozambikaanse gewoonte, onhebbelijkheid.

Ik eindig met nog enkele foto’s van de show.

Companhia de dança MoNo

Ntumbuluko show

Een paar namen van de (traditionele) dansen … Kokoktxo / Chioda / Tropa / Zorre / M’hambalo / Nhau / Xigubo / Mutxongoyo

Stewart Sukuma en MoNo dansgroep

Het (bijna) einde an de show

Nog een laatste opmerking. Ntumbuluko. Een woord in de lokale taal shangana. Het betekent zoiets als ‘ontkiemen’ en ‘groeien’. En dat is natuurlijk bewust gekozen omdat deze (professionele) dansgroep zich met deze voorstelling heeft voorgesteld aan een groot publiek. Vandaar ook de televisie, pers en vips.

Het was me een genoegen om mee te werken aan deze show. Ik hoop wel dat ik er een volgende keer wat eerder wordt bij betrokken. En natuurlijk mag het duidelijk zijn dat dit een geweldige spin-off is van het eerdere UMOJA CFC programma waar ik twaalf jaar artistiek coördinator van was. Ook met Noorse subsidie …

Internationale Vrouwendag (2019)

Tags

8 maart, Addis Abeba, Circus, Ethiopia, Ethiopian Airlines, Gendergelijkheid, Internationale Vrouwendag, Oslo, Umoja

Jaarlijks plaats ik op 8 maart een stukje over ‘Internationale Vrouwendag’. Vaak met foto’s van vrouwen die belangrijk zijn in mijn leven. Nieuwsgierig? Klik HIER.

Ik herhaal dit thema nog een keertje op 7 april. Dat is de Mozambikaanse Vrouwendag. Inclusief een vrije dag. Maar daarover volgende maand wat meer. Nu terug naar vandaag.

Op heel veel plaatsen op internet lees ik het volgende bericht:

“Ethiopian Airlines runs all-women operated flight on International Women’s Day.’

De vlucht van Addis Abeba via Stockholm naar Oslo bestaat vandaag (aankomst op vrijdag) volledig en alleen uit vrouwen. De piloten, het cabine-personeel en het grondpersoneel. Ze vertellen er meer over op de sociale media, met een verwijzing naar het lied Lucy in the Sky with Diamonds van de Beatles: “De Lucys staan ​​op het punt van vertrek en vliegen op 8 maart naar Oslo.”

Vrouwelijke professionals (bege)leiden de vlucht zowel vanuit de lucht als op de grond. Dit betekent luchthavenoperaties, vluchtafhandeling, laadcontrole, opritwerkzaamheden, logistiek aan boord, veiligheid en beveiliging, catering en luchtverkeersleiding worden allemaal uitgevoerd door vrouwen.

De CEO vertelt dat dit initiatief – al voor het vijfde opeenvolgende jaar – vrouwen eert op een continent waar ‘genderongelijkheid‘ nog steeds bestaat. “We zijn enorm vereerd dat we in elk aspect van onze luchtvaartsector baanbrekers voor vrouwen hebben”, zei hij. “Vrouwen zijn vanaf het begin een integraal onderdeel van ons succesverhaal en met deze toegewijde vlucht eren en vieren we hun onmisbare bijdrage aan onze luchtvaartgroep en de bredere luchtvaartindustrie, ons land en het continent als geheel.” Klik HIER voor een artikel in het Engels – met foto’s en een YouTube-filmpje.

Foto via Pixabay

Of dit meisje droomt van een toekomst bij haar nationale luchtvaartmaatschap weet ik uiteraard niet. Dat zij mogelijk droomt van een mooie toekomst vol gelijke kansen, zou misschien wel kunnen. Ik ben veel in Ethiopië geweest en heb met veel jonge mensen gewerkt aan circusvoorstellingen. Mooie voorstellingen gemaakt, zowel in de hoofdstad als in veel verschillende regio’s. Ook op plattelands-scholen en universiteiten. Altijd met zeer bijzondere artiesten. Jongens en meisjes. Een mooi en fascinerend land om te werken maar achter de façade is er nog heel veel leed en ongelijkheid. Ik ga hier niet uitweiden over de immense, interne problemen – vaak langs etnische scheidslijnen. Mijn goede vriend JJ werkt al vele jaren in dit bijzondere Afrikaanse land. Zijn verhalen zijn niet altijd positief en hoopgevend. Deze vlucht van Ethiopian Airlines is een ‘mooi plaatje voor de buitenwereld’ (gallery playing). Maar laat ik niet te negatief doen … er is nog veel werk aan de winkel voor gendergelijkheid. En niet alleen in Afrika …

In de serie #03/40

1000 vragen aan mezelf (20)

Tags

1000 vragen, Duizend vragen aan mezelf, Familie, Geld, Gezondheid, Liefde, Mozambique, Racisme, Umoja

Vaste volgers weten dat ik zo nu en dan wat vragen beantwoord uit een (dames) tijdschrift. Vandaag editie nummer twintig … #20.

301. Waarin ben jij een natuurtalent?

Een leuke eerste vraag waar ik wel even over moet nadenken. Fysiek (sportief) ben ik geen natuurtalent. Eerder middelmaat of zelfs iets daaronder – bij gebrek aan fysiek doorzettingsvermogen. Iets dat ik goed kan … goed … met ‘niets’ toch een lekkere maaltijd op tafel zetten.

302. Wie in je omgeving is onlangs positief veranderd?

Het vriendje van mijn Mozambikaanse schoonzus. Nu moet ik waarschijnlijk ook uitleggen waarom. Ik ga d’r niet uitgebreid over schrijven. Eerst nog een beetje kijken of het waar is wat ik denk.

303. Heb je jezelf weleens betrapt op racisme?

Ik denk het niet maar dat is natuurlijk bekeken vanuit mijn eigen gezichtspunt. Mogelijk vinden anderen dat wel. Ik herinner me een voorval – vijftien jaar geleden tijdens mijn eerste bezoek aan Mozambique. Een werksituatie. Ik regisseerde de eerste eindshow van UMOJA CFC in het Frans Cultureel Centrum in Maputo.

UMOJA CFC (2003) Amajica (South Africa)

Ik had de hele show gedetailleerd uitgewerkt en beschreven in een Excel-document / draaiboek met titel – instrumenten – trefwoorden over dans – timing – etc. Op de generale repetitie hadden alle technici dit draaiboek. Ik leverde er zelfs stiften bij zodat ze details kunnen aanvullen op hun eigen blaadjes. Tijdens de première waren ze bijna altijd 5 tot 10 seconden TE LAAT met de juiste licht- en geluidsstanden. Ze reageerden op wat ze zagen op het toneel in plaats van vooruit te kijken (en te programmeren) volgens het aangeleverde draaiboek. Ik ergerde me kapot en gebruikte niet de meest vriendelijke woorden. Ik was pisnijdig. Later dat jaar – tijdens een evaluatie – kwam ik erop terug en noemden hen onbekwaam en de technici op het podium kippen zonder kop. Deze kritiek werd niet geaccepteerd (van deze WITTE regisseur). Ik moest mijn excuses aanbieden. Dat deed ik onmiddellijk voor mijn foute – beledigende woordkeuze – die niets met ras of kleur van doen hadden. Over de essentie van mijn kritiek hoefde ik geen excuses te maken, vond ik. Waarom kijken ze niet in het draaiboek en maken ze geen aantekeningen? Tijdens de koffie-pauze even later komt Rufus – onze Mozambikaanse organisator – naar me toe met de vertrouwelijke mededeling dat de meeste van die lokale technici NIET kunnen lezen maar dat nooit zullen toegeven bij een eerste samenwerking. Ik zonk het liefst een paar meter de grond in. Daar had ik nooit bij stilgestaan. Was dit racistisch? Waarschijnlijk in hun ogen wel. Ik zag het toen anders.

304. Voel je je fit?

Ik zeg ja maar ik weet dat dit geen eerlijk antwoord is. Ja, ik voel me fit maar ik weet dat het heel veel beter kan. Ik moet dringend serieus werk maken van mijn fysieke conditie. Eén keer per week wandelen – 10.000 stappen – is onvoldoende. Ik weet het, ik weet het.

305. Heb je financieel alles op orde?

Ook op deze vraag kan ik niet volmondig ja antwoorden. Ik maak me af en toe zorgen hoe ik (wij) het zal redden als ik terugval op de AOW. En wanneer dat zal zijn?

306. Welk boek heeft je teleurgesteld?

Ik herinner me verschillende boekenweek-geschenken die me teleurstelde. Als eerste denk ik dan aan ‘De Kraai’ van Kader Abdolah. En nummer één van grote teleurstelling is met grote stip … Paulo Coelho. Wat een onzin, wat een tijdverlies om zulke priet-praat-filosofie te lezen. Pulp.

307. Om welke reden vond je laatste verhuizing plaats?

Ik heb er eerder over geschreven. Wegens TE GROOT en TE DUUR. Het huurhuis waar we woonden (in Bergen op Zoom) met het hele gezin werd in mijn eentje te groot en te duur zeker als je weet dat ik er vele maanden per jaar geen gebruik van maakte.

308. Ben je een Zwart-Wit-denker?

Nee. Niet meer. Ik ben met de jaren veel milder geworden en zie veel meer nuances.

309. Wat voel je als je verliefd bent?

Van alles. ‘Prettige onrust’ is misschien wel de beste omschrijving.

310. Horen veel drinken en eten bij gezelligheid?

Nee en dat komt natuurlijk door het woordje ‘veel’. Eten en drinken, een goed gesprek, genoeg tijd, een spelletje, af en toe lachen … het zijn allemaal ingrediënten die horen bij ‘gezelligheid. TEVEEL hoort daar niet bij.

311. Welke dingen staan nog op je to do-list?

Zullen we daar maar eens een apart logje over schrijven?

312. Twijfel je vaak?

Soms net iets te vaak en dat komt deels door mijn vaak voorkomende uitstel-gedrag.

313. Waar ben je ontevreden over?

Wat zal ik eens kiezen? De bureaucratie en corruptie in Mozambique? Het onverantwoordelijke gedrag van iemand uit de directe familie-kring? De vele stroomonderbrekingen? De onduidelijkheid over betaald werk in de (nabije) toekomst? Mijn gebrek aan daadkracht als het gaat over ‘sporten en bewegen’?

314. Met welk gevoel stap je in een vliegtuig?

Dat hangt af van wat de eindbestemming is. Meestal is het gevoel tamelijk gelaten. Zitten en wachten, verder is er niet veel dat ik kan veranderen. Een soort gelaten rust en hopen dat mijn buurman/vrouw niet al te veel plaats inneemt. En hopen dat ik wat kan slapen …

315. Vind jij: voor wat, hoort wat?

Ach ja … nou nee. Dat hoeft niet altijd maar er zijn wel grenzen en als het evenwicht tussen geven en nemen is verbroken, haak ik na een tijdje ook af.

316. Ben je weleens gepest?

Nee. Niet dat ik me echt herinner. Hooguit word (werd) ik geplaagd en daar doe (deed) ik dan zelf graag aan mee.

317. Hoe spontaan ben je?

Op de schaal HEEL SPONTAAN / SPONTAAN / AF EN TOE SPONTAAN / NIET SPONTAAN ben ik af en toe spontaan.

318. Steun jij mensen onvoorwaardelijk?

Dat zou ik graag doen maar de dagelijkse realiteit – zeker in Mozambique – leert je om daar voorzichtig mee te zijn. Wel jammer trouwens dat wantrouwen zo vaak de basis is van een contact met anderen.

319. Waar voel je je schuldig over?

Ik ben niet erg van ‘schuldig voelen’. Als ik iets fout doe of zeg kan ik dat redelijk snel toegeven en me verontschuldigen. Daarmee is voor mij de kous af. Ik hoef me niet langer schuldig te voelen. Klaar is klaar.

320. Welke mensen van vroeger zitten nog steeds in je hart?

Zij weten dat. Sommigen lezen hier mee. Anderen niet. Ik ga hier geen namen noemen. Ik ben een loyaal mens dus best veel mensen van vroeger zitten nog steeds in mijn hart.

321. Wat geeft het leven zin?

De liefde. Is dat te algemeen? Nee want daarmee vertel ik dat het leven de moeite waard is in de nabijheid van al mijn geliefden. Groot en klein. Dichtbij en soms wat verder weg.

322. Wat had je graag eerder geweten?

Het beste – meest gunstige – moment om mijn euro’s te wisselen voor meticais. Hahaha. Meer geld in de Mozambikaanse portemonnee. Eind 2015 kreeg ik 92 meticais voor een euro. Vandaag nog maar 69 meticais voor dezelfde euro. En voor het volledige beeld moet ik zeggen dat ik in 2007 er maar 35 meticais voor kreeg. Wat had ik graag eerder geweten? Eerlijk gezegd weet ik niet zo gauw een antwoord.

323. Hoe oud voel je je?

Het liefst zou ik nu 28 antwoorden want dat vind ik een geweldige leeftijd. Voel ik me ook 28? Soms wel, meestal niet (meer). Voel ik me 60+? Nee, ook dat niet maar waarom wil ik weten hoe oud ik me voel? Het antwoord is wel dat ik me meestal jonger voel dan dat ik ben.

324. Wat zie je als je in de spiegel kijkt?

In de badkamer zie ik mijn gezicht. Ik moet me nodig scheren en d’r mag wel een stukje af van mijn haar. In de spiegel zie ik niet dat mijn bos haar veel grijzer is geworden. Dat zie ik wel als ik foto’s van een aantal jaren geleden zie. Ga ik voor het eerst naar een Mozambikaanse kapper of wacht ik nog even tot ik weer in NL/BEL ben? In de grote spiegel zie ik een te dikke buik en (meestal) een man in korte broek, blote voeten en hooguit een shirt of een hemd met korte mouwen.

325. Kun je goed luisteren?

Ja. Of ik er ook altijd naar handel, is heel iets anders … geef ik toe. Maar een luisterend oor voor anderen heb ik zeker.

In de serie: 1000 VRAGEN AAN MEZELF

Steak tartaar

Tags

Afrika, Biefstuk, Culinair, Koken, Meikles Hotel, Rauw vlees, Steak Tartaar, Umoja, Zimbabwe

Collega blogger Sandra – Genieten in Stijl – schrijft heel regelmatig over haar restaurant-bezoekjes. Korte (smakelijke) recensies. Vandaag schrijft ze over haar bezoek aan Chez Fred in Antwerpen. Ze bestelde steak tartaar en dat bracht mij terug bij heel wat aangename, culinaire momenten. Smakelijke herinneringen. Ik hou erg van steak tartaar. Je vindt het jammer genoeg zelden op een menukaart. Zeker niet in Afrika. Maar er was een tijd … ik vertel.

Gedurende twaalf jaar (2003 – 2014) bezocht ik voor mijn werk Zimbabwe. Twee, drie keer per jaar streek ik een paar dagen (soms weken) neer in Harare, de hoofdstad. Ook tijdens de grote crisisjaren. Ik bezocht en organiseerde met onze plaatselijke partners audities, concerten, festivals. We werkten mee aan televisieprogramma’s, we maakten shows en af en toe draafden we op bij een congres of een lezing. Het werd al gauw een traditie dat we met ons Zimbabwaanse team één keer per bezoek lekker uit eten gingen in het Meikles Hotel. Een luxe hotel met een lang (koloniaal) verleden. Vergane glorie maar het bestaat nog steeds. Versleten pluche. Veel rode lopers. Goud ornamenten. Op elke hoek een piccolo (m/v). Een restaurant met een pianist. En obers met witte handschoenen. En in het restaurant een uitgebreide kaart. In de ergste crisisjaren kreeg je vaak het vriendelijke antwoord dat iets net was uitverkocht. Maar nu komt het … er stond ook altijd ‘Steak Tartare‘ op de kaart.

Steak Tartaar

Dat bestelde ik bijna altijd. De eerste jaren leverde dat heel veel vragen op en nog meer gegruwel van Afrikaanse collega’s. Wat is dat? Eet jij rauw vlees? Grrr, griezel … en soortgelijke – vaak onderdrukte – reacties. Ik liet het allemaal van me afglijden want ik kreeg persoonlijk een chef aan de tafel. Hij komt aanrijden met een trolley met daarop – onder een cloche – mijn gehakte biefstuk met 12 kleine schaaltjes. Fijngehakte peterselie, fijngehakte uitjes, fijngehakte cornichons, fijngehakte sjalotjes,  fijngehakt bieslook, kappertjes, mosterd, worcester-saus, ketchup, tabasco, olijfolie, een eigeel, zout en de pepermolen. De ober mixt aan de tafel alle ingrediënten met het gemalen vlees. Ik krijg er frietjes en twee kleine broodjes bij geserveerd. Wat een verrukking. Heerlijk. Mmm.

Enfin, dit tafereel en deze poppenkast herhaalde zich twee, drie keer per jaar. Hahaha. Het werd mijn / onze Zimbabwaanse Grounddog Day. Koen bestelt – als een soort kannibaal – zijn steak tartaar in Meikles Hotel. En eerlijk gezegd at ik hooguit nog één of twee keer per jaar ergens anders dit gerecht. Meestal thuis. Of een keer op het vliegveld in Zaventem. Je moet ook niet overdrijven met iets dat je lekker vind.

Maar nu komt het. Ik denk dat het in 2011 was. Opnieuw met de collega’s in Harare uit eten. En wat zie ik? Of beter gezegd wat zie ik NIET? Steak Tartare staat niet meer op de kaart. Ik roep een ober en hij haalt er de Chef d’Hotel (of zoiets) bij. Hij herkent ons van onze regelmatige bezoeken en van ons televisieprogramma op de Zimbabwaanse televisie. Ik vraag naar de Steak Tartare. Die hebben ze van de kaart gehaald. Bij een jaarlijkse herziening van de gerechten ontdekten ze dat Steak Tartare gemiddeld (maar) zeven keer per jaar werd besteld. Daar nam ik er twee of drie van voor mijn rekening. De ober lacht wat nerveus maar bevestigt bij zijn baas dat ik zo’n rauw-vlees-etende klant bent. Er volgen excuses en ik krijg gratis de lekkerste biefstuk van het huis. Uiteraard gebakken – iets tussen blue en saignant in.

Tijdens onze vakantie onlangs in Thailand zijn we één keer in een Franse bistro gaan eten. En je raadt het al … ik bestelde Steak Tartaar. Als rechtvaardig jurylid moet  ik deze niet bestaande wedstrijd beslissen: 1 – 0 voor Zimbabwe. In Bangkok was mijn gerecht al in de keuken gemixt. Jammer. Leve de vergane glorie van Meikles.

Expat

Tags

Bergen op Zoom, Expat, Goes, Immigrant, Krabbendijke, Maputo, Mozambique, Ossendrecht, Rob van Doeselaar, Schilderij, Sinterklaas, Umoja

Een vernissage in Maputo van een Nederlandse kunstenaar. Geen alledaagse gebeurtenis. Via de Nederlandse ‘Whatsapp-groep in Mozambique’ kreeg ik een uitnodiging voor de tentoonstelling van Rob van Doeselaar.

Ik kende de galerie Fundação Fernando Leite Couto niet en dat wekte verbazing bij enkele Nederlanders die ik sprak. De meeste van hen werken op de ambassade en wonen in de omgeving van zowel de ambassade als dit cultureel centrum. Wij wonen ruim vijfentwintig kilometer verderop. Vandaar …

Rob van Doeselaar (en de Nederlandse ambassadeur op de voorgrond)

En tijdens de korte speeches betrap ik me op de vraag: “Ben ik een expat?” Deze term gebruikte ik namelijk verschillende keren in mijn korte gesprekjes met anderen.

Ook de dag daarvoor had ik een prettige ontmoeting met een Nederlandse man. Hij had me via google gevonden en we hebben gezellig zitten kletsen over van alles en nog wat. We ontdekten een aantal overeenkomsten zoals onze voornaam en dat we in Nederland bij elkaar in de buurt wonen. Krabbendijke en Ossendrecht. En ook hij heeft een Mozambikaanse vriendin.

En afgelopen vrijdag zat ik te lunchen met twee Noorse vrienden en ik trek het meest op met een Zweedse man. Ik vergeet nu voor het gemak mijn Mozambikaanse schoonfamilie en mijn Mozambikaanse vrienden – oud collega’s.

Wat is eigenlijk een expat? Ben ik dat of ben ik een immigrant? Of een lang verblijvende toerist? Of een bijna-pensionado die een soort sabbatical heeft? Ik zoek het op.

Een expat is iemand die tijdelijk in een land werkt met een andere cultuur dan waar hij of zij in is opgegroeid. Onder expats verstaan we meestal hoogopgeleide mensen. Het verblijf in het buitenland kan permanent zijn, maar is over het algemeen tijdelijk.

Expats worden vaak door hun werk naar het buitenland gezonden. Een expat is dan ook wat anders dan een immigrant, hoewel het verschil erg klein is. Immigranten verhuizen vrijwillig naar het buitenland om daar een nieuw bestaan op te bouwen. Expats doen vaak weinig moeite om zich aan te passen aan de nieuwe cultuur, omdat zij binnen een paar jaar weer terugkeren naar hun vaderland. Velen proberen zich dan ook niet de nieuwe taal meester te maken en vaak zoeken de expats elkaar op. Of iemand een expat genoemd kan worden, is afhankelijk van het land van verblijf. Een Nederlander die naar Luxemburg of Frankrijk verhuist, wordt geen expat genoemd omdat de cultuur niet anders is dan in Nederland. Bron: Ensie.nl

Ik voldoe maar gedeeltelijk aan die definitie. Ik ben nooit echt uitgezonden naar Mozambique. Nee, ik werkte voor een internationaal programma en bezocht in die tijd (2003 – 2014) al onze partner-organisaties (in zeven Afrikaanse landen) verschillende keren per jaar. En om kosten en tijd te besparen gingen we steeds meer zaken regelen vanuit Maputo en niet meer vanuit Noorwegen. En dan komt er op persoonlijk vlak mijn ontmoeting met Isabel bij. Eind dit jaar alweer tien jaar geleden.

Ik draai weinig mee in het kringetje van Nederlandse en Belgische expats. Ik krijg wel uitnodigingen voor de maandelijkse borrel-avondjes. Of om samen voetbal te kijken tijdens een WK. Het meest actief ben ik in de periode dat de goed-heilig-man tijdelijk Spanje voor Nederland inruilt. En je raadt het al … hij bezoekt ook de Nederlandse en Vlaamse kinderen in Maputo. En dan is Koen …

Ik vind het erg prettig om met regelmaat even bij te praten met andere Nederlanders. Gewoon gezellig. Gewoon wat wetenswaardigheden uitwisselen. En of ik wel of niet een expat ben, doet er niet toe.

Nog even terug naar de tentoonstelling. Rob heeft ook een blog. Kijk daar maar rond dan lees en zie je het uit eerste hand. Klik HIER.

A sombra sobre uma superfície roxa (*) – Rob van Doeselaar

(*) De schaduw op een paars oppervlak – olieverf op canvas, 90 x 120

In de serie: BEELDENDE KUNST

Travel Tag: ABC’tje (5)

Tags

Afrika, Denver, Reizen, Umoja, Usa, Vakantie, Vic Falls, Windhoek, Zanzibar, Zimbabwe

Dit keer geen vijf verhaaltjes maar zes. En daarmee heb ik het hele alfabet afgewerkt. Reis je mee?

Upgrade – Ik vlieg bijna altijd economy class. Vroeger koos ik bijna altijd een stoel bij het raampje. Tegenwoordig kies ik vaker voor een stoel aan het gangpad. Dat heeft twee redenen. Ten eerste heb je aan één zijde een beetje bewegingsvrijheid met een arm of een been. En ten tweede kun je onmiddellijk na (of voor) vertrek gemakkelijk een betere stoel uitkiezen. Een paar keer kreeg ik een upgrade naar business class. Dat zijn cadeautjes. De eerste keer overkwam me dat in 2003. We zijn op weg van Amsterdam naar Denver (Usa). Ik strand al op Schiphol. Mijn handgeschreven Belgisch paspoort werd geweigerd door Delta Airlines. Ik mocht niet mee. Twee dagen later zit ik met een nieuw paspoort bij de gate. Ik hoor mijn naam omroepen. Bij de balie geven ze me een upgrade – een goed-makertje. Erg prettig.

Vic Falls – Officieel heet deze stad bij de watervallen natuurlijk Victoria Falls. Zimbabwe.

Bij Vic Falls (April 2006)

Ik bezocht de watervallen in de periode van extreme devaluatie van de Zimbabwaanse Dollar. In Harare had ik een mannetje dat mijn US Dollars gunstig wisselde. Ik had een tas vol Zim Dollars bij me. Als ‘slimme jongen’ was ik goed voorbereid. Ik kende de plaatselijke handigheden. Niet dus. Als vreemdeling, als toerist, was je verplicht om in Vic Falls alles in US Dollars te betalen. Zucht. Vijf dagen later waren mijn Zim Dollars nog geen kwart waard dan eerder die week. O ja, de watervallen zijn prachtig en zeer indrukwekkend.

Windhoek – Dikwijls krijg ik de vraag of ik niet vaak gevaar loop tijdens al mijn reizen. Mijn standaard antwoord is: “In Bergen op Zoom hebben ze tweemaal ingebroken en werd tweemaal onze auto gestolen.” Zoiets is me in Afrika of op mijn andere reizen niet overkomen. Enkel een paar kleine incidenten. Eén daarvan gebeurde in Windhoek, de hoofdstad van Namibië. We schreven ons in bij de balie van een backpackers-hotel. We vroegen waar we het busje met aanhanger konden parkeren. We konden via een zijstraat de auto op hun binnenplaats zetten. Bij het hek stond een jongen met blauw uniform. Hij hielp ons naar binnen manoeuvreren. Graham reed de bus en ik stond uitvoerig aanwijzingen te geven. Hij keek door zijn spiegels naar achteren. Die jongen liep rondom de auto en graaide plots mijn rugzakje mee en zette het op een lopen. Graham – een Zuid Afrikaan – begon te schelden, te rennen en stenen te gooien naar de dief die dus geen hulp bleek te zijn. Hij schrok waarschijnlijk zo erg van zijn achtervolger dat hij mijn tas in de berm gooide. ‘Dankie Graham’. Mijn paspoort, vliegticket en een beetje geld waren terug. Dat bespaarde me heel veel gedoe.

Xai-Xai – De hoofdstad van de provincie Gaza in Mozambique, zo’n 250 kilometer van Maputo. Deze X spreek je uit als een SJ. Een levendige stad vooral populair bij toeristen omdat er mooie stranden te vinden zijn. Snorkelen kan als je het (koraal)rif dat paralel aan het strand loopt, bent overgestoken. Verder kun je overal verse cashewnoten kopen.

Yahtzee – Een bekertje, een puntenboekje en een set dobbelstenen gingen altijd mee op vakantie. We hebben heel wat uurtjes spelletjes gespeeld op onze kampeervakanties. Scopa, slangen en ladders, mens erger je niet, diverse kaartspelletjes, scrabble, mahjong en yahtzee. We hebben heel wat score-boekjes vol gedobbeld. Een ideaal vakantie-spel. Iedereen kan het. Het gaat volgende week ook weer mee op vakantie.

Zanzibar – Ik heb het al vaker gezegd. Ik heb (had) een geweldige job.

Koen en Rufus op Zanzibar (2009)

Ik werd betaald om jaarlijks naar Zanzibar te gaan. Echt waar. Voor velen een exotische topbestemming. Natuurlijk is het werk. Maar je hoort me niet klagen. Tijdens een grote vergadering met ruim twintig collega’s maakten we een toeristische ‘spice tour‘. De meeste van ons begonnen er wat lacherig aan. Maar het was geweldig. Een aanrader mocht je ooit dit eiland voor de kust van Tanzania bezoeken.

Het ligt op de loer

Tags

Dip, Maputo, Umoja, Wandelen

Een dipje. Ja, er ligt een dipje op de loer. Er komt weinig uit mijn vingers. Ik ben bijna twee weken terug op het Mozambikaanse nest. Het weer is haast perfect – zonnig en niet super heet. Alleen jammer dat het om half zes al donker is. Nauwelijks regen. Isabel is mooi en lief. We hebben veel plezier samen en kijken bijna elke avond een film of een aflevering van Marco Polo. Vanavond gaan we naar een theatervoorstelling. Ze gaat elke dag naar haar werk en dan ‘heb ik de tijd aan m’n eigen’ tot zes uur ‘s middags. Ik heb geregeld een (koffie)afspraak met iemand van de familie of met oud collega’s. Ik lees veel. Ik had een leuke klus als ‘Vasco da Gama‘. Ik kook elke dag uitgebreid. Het eten is lekker. Kortom – ik heb veel vrije tijd. En misschien schuilt in dat laatste wel een deel van mijn gemoedstoestand.

Die pijl moet weer omhoog

Het is een vaag gevoel van ongenoegen. Ik ben gelukkig in het moment maar pieker te vaak over een wat verdere toekomst. En de vraag dringt zich met regelmaat op: ‘Wanneer gaat die pijl weer omhoog?’. Ik heb de laatste jaren heel vaak van het ene hoogtepunt naar het volgende hoogtepunt geleefd. Een fantastische baan waarin ik reizen en theater (muziek, dans en circus) kon combineren. Een nieuwe relatie, een nieuwe cultuur. Een aaneenschakeling van ‘kicks’ – om het iets of wat overdreven te stellen. Maar door het einde van het Umoja-programma zijn deze kicks niet meer zo vanzelfsprekend. En het waardeloze, trage internet hier in huis is iets waar ik erg van baal, het helpt me absoluut niet. Maar dat terzijde.

Natuurlijk ken ik een paar eenvoudige zaken die kunnen helpen. Wie in een dipje zit moet sporten. Niet alleen omdat de wetenschappers dat zeggen, maar ook omdat het lekker en bevredigend is. Zodra ik een uurtje heb gewandeld (gesport) voel ik me beter en ontspannen tegelijk. En dat ik er ook nog een beetje van afval, is mooi meegenomen. Het enige probleem is dat ik mezelf echt moet pushen om in beweging te komen. Ik heb altijd een smoes waarom het vandaag niet goed uitkomt. Ik bedenk dan steeds: ‘vanaf aanstaande maandag’ of ‘vanaf de eerste van de maand’ … Het lijkt behoorlijk stom als ik het zo opschrijf. Maar toch is het zo.

Medicatie of meditatie zijn niet mijn middelen om hier iets aan te verbeteren. Er hier over schrijven is mogelijk een klein stapje in de goede richting. En mezelf kleine doelen stellen en die dan ook daadwerkelijk uitvoeren. Iemand nog een tip? Ik hou me aanbevolen …

Een dagje thuis in Boz

Tags

Bergen op Zoom, Fabiola, Familie, Isabel, Maputo, Rozen, Umoja

Voor het eerst sinds ik weer even in Nederland ben, blijf ik een hele dag thuis. Nou ja, even naar de buren voor een bakje koffie en een sapje. Ik heb een aantal cadeautjes besteld en die worden vandaag thuis bezorgd. Ik installeer me aan de grote tafel. De computer voor het grijpen, de radio op Classic FM, de administratie ligt uitgespreid rondom de kerstroos. Geen kerstboom dit jaar. Ik moet nog een aantal bonnetjes verwerken. Brieven beantwoorden en aan een paar instanties doorgeven dat ik mijn Yahoo-adres niet meer gebruik. Zoals ik al eerder vertelde loopt het Umoja-programma ten einde. Daarom is het des te opmerkelijker dat ik vanochtend vijf werk-emails krijg. Leuk en ook een beetje vreemd. Ik beantwoord ze allemaal.

Op de radio hoor ik dat de uitvaart van koningin Fabiola is begonnen. Ik zet de radio uit en zet de televisie aan. Ik blijf verder werken maar kijk met één oog naar NPO 1. Ik word tot tweemaal toe gebeld – door dezelfde jongen – foutief verbonden. Ik lees een paar dagelijkse blogs en deel op Facebook een foto waarop een door de regen ondergelopen Avenida Samora Machel te zien is. Op de achtergrond staat het stadhuis van Maputo. Ook Isabel stuurt een whatsapp-bericht over de hevige regenval. Ook in Bergen op Zoom regent het en waait het hard. Op de televisie zie en hoor ik de jonge kroonprinses Elisabeth in mooi Nederlands en Frans iets zeggen over tante Fabiola. Een ander mooi moment is het optreden van een Spaans koor uit Vilvoorde, inclusief handgeklap en castagnetten. Een glimlach verschijnt op vele gezichten.

Er zijn al voortdurend terugkijk-momenten naar 2014 op de televisie en op de radio. Ook op internet verschijnen de eerste overzichten. Wat deed ik zelf ook alweer in januari 2014? Autokeuring, een weekendje Nelsspruit, veel famille-bijeenkomsten en een onzeker begin van Umoja 2014.

1 januari 2014 Aldovanda en Isabel

We vierden de jaarwisseling bij Carla en Sergio Andrade in Liberdade (Matola, Mozambique). De foto hierboven – met mijn lief en haar jongere zus – is mijn eerste foto van 2014. Kort na middernacht. Aftellen, vuurwerk afsteken, elkaar feliciteren en omhelzen en een glaasje champagne drinken. Nauwelijks verschil met een jaarwisseling op de Holleweg. Met één belangrijk verschil … de temperatuur. Ook de jaarwisseling naar 2015 vier ik met mijn Mozambikaanse familie.

Het is stil vandaag. Niemand om tegenaan te praten. Geen Todinho die komt afwassen of mijn bed opdekt. Geen Isabel die vraagt of we vanavond in bed een nieuwe aflevering van Breaking Bad kijken. Bewust een dagje rustig aan doen, terugkijken en een beetje mijmeren over de toekomst. Een vaas met witte avalanches bij de foto van Ine. Ik ben benieuwd wat ik volgend jaar schrijf over 2015. Hoe gaat het met Catelijne en Jules in 2015? Hoe gaat het met Olivia, Carmen, Ender en Icarus? Waar wonen wij en heb ik (voldoende) werkzaamheden? Veel vragen zonder een antwoord op dit moment. Wel het volle vertrouwen dat er voor ons allemaal weer mooie zaken zullen gebeuren. Onverwachte dingen, nieuwe gezichtspunten, fijne ontmoetingen. Over drie weken is het zover … 2015. Eerst nog een weekendje ‘verjaardag-sinter-kersten’. Morgen nog even naar de stad om de laatste cadeautjes te kopen. Volgende week gaan lunchen met mijn moeder en later terug naar mijn andere huis en naar Isabel. Joepie. Met bijna onmiddellijk veel bezoek uit Vlaanderen en Nederland. Kerstavond bij de familie Sampaio. Op safari naar Swaziland. Een boottochtje naar Xefina. En voor we het weten kijken we naar het vuurwerk en maak ik mijn eerste foto van 2015. Wedden dat daar mijn mooie Afrikaanse liefde op zal staan? Ik voel me – ondanks veel weemoed in Bergen op Zoom – een gelukkig mens.

Afgelast

Tags

Cultuur, Festival, Maputo, Noorwegen, Subsidie, Toekomst, Umoja, Werk

Tot mijn grote verdriet gaat ons jaarlijkse festival – Festival Umoja – dit jaar niet door.

Afgelast – Canceled – Het gaat niet door

Het is een raar jaar. Wij krijgen voor ons Umoja Cultural Flying Carpet programma subsidie vanuit Noorwegen. Onze derde termijn loopt van 2011 tot 2014. Dit is dus het laatste jaar. Ook de vorige ‘laatste jaren’ in 2006 en 2010 waren wat onzekerder. We moeten tenslotte op het eind van zo’n periode financieel op ‘nul’ staan. Kwestie van fatsoenlijk gebruik maken van belastingsgelden – in dit geval van Noorse centjes. En een betrouwbaar project dat zijn doelen realiseert, maakt meer kans op een verlenging.

Wilhelm, mijn Noorse baas is verantwoordelijk voor het geld en de rapportage naar het ministerie van buitenlandse zaken. Nou ja … niet meer helemaal. Hij was namelijk vroeger de algemeen directeur van zijn organisatie – Norsk Kulturskoleråd – maar door zijn veelvuldig verblijf in Afrika werd hij projectleider van Umoja en kwam er een nieuwe manager. En ze hebben daar blijkbaar geen gelukkige keuzes gemaakt want ze zijn al toe aan manager nummer vier. En deze nieuwe man weet nauwelijks iets over onze / zijn Afrikaanse activiteiten en omdat de subsidie-periode afloopt is hij ook niet geïnteresseerd om daar nog veel energie in te steken. Komt nog bij dat Wilhelm bijna op pensioen kan en een succesvol bedrijfje heeft opgezet in Maputo … dus je begrijpt het al … weinig actie op het lobby-front in Oslo. Of moet ik het des-interesse of wanbeleid noemen? Dat heeft tot gevolg dat het laatste deel van onze toegezegde subsidie wordt ‘vast gehouden’ tot na de eindafrekening. En daar wringt het schoentje. Wij kunnen geen grote uitgaven doen zonder cash money. De Noorse organisatie kan (of wilt) het niet voorschieten. Kortom een patstelling. Catch 22. Wilhelm besloot daarop om alle voorbereidingen stop te zetten en geen festival te organiseren. Punt. Einde verhaal.

En daar zit ik dan. Een leeg gevoel. En met mij zijn er veel jonge artiesten – die waren uitgenodigd voor een super-week in Maputo – heftig teleurgesteld. Geen grote finale. Geen festival, geen groot televisie-programma dit jaar. Mijn foto van een tijdje geleden (klik HIER) heeft alles te maken met een onzekere toekomst. En jammer genoeg niet met ‘op wolken lopen’ zoals Hilde dacht. Wat brengt de toekomst? Grote vraagtekens. Ik had twee weken nodig om dit op papier te kunnen zetten. Ik heb nu de knop min of meer kunnen omzetten. Van frustratie naar ontspanning. Vandaar dat ik zoveel tijd heb om boeken te lezen en uitgebreid te koken. Zoals bijvoorbeeld ‘Cobra’ van Deon Meyer. Een **** 4 sterren boek op mijn persoonlijke ranking.

Hoe nu verder? Ik weet het niet. Hopelijk komt het geld toch nog los en kunnen we later alsnog een mooi einde breien aan twaalf jaar Umoja. Het ligt nu in handen van Wilhelm en zijn organisatie, een paar ambtenaren in Oslo en bij de Noorse ambassade in Maputo. Ik ga de tijd nemen om nieuwe plannen te maken. Om te beginnen voor vandaag .. een zonnige zondag in Mozambique.