En zo begint de reis van Azina. Ze zal de Nijl (Goud, Blauw en Wit) bezoeken. Ook komt ze terecht bij de Congo, de Niger en uiteindelijk belandt ze op een indaba (geheime vergadering) van alle Afrikaanse rivieren en zal ze haar geliefde broer weer in de armen sluiten.
Bijzonder om te vertellen is dat zeker tien van de toen jonge artiesten (spelers, dansers, muzikanten) van toen (2009) vandaag zeer gewaardeerde professionals zijn. Bijvoorbeeld het meisje die de rol van Azina speelde, was toen 14 en vandaag kennen veel mensen haar als Emma Heesters, een populaire Nederlandse zangeres.
Het was fijn dat ik mijn toenmalige projecten (UBUNTU in Goes en UMOJA in Afrika) met elkaar kon verbinden. Drie zeer getalenteerde Zimbabwaanse danseressen (v) en een Mozambikaanse muzikant maakten deel uit van de cast. Op YouTube staan er heel wat filmpjes van die voorstelling. Mij was het gisteren en vandaag meer te doen om het stripverhaal.
Dit stukje gaat over voetbal. Een nieuwe ervaring. Jaren geleden had ik met Britto – een neef van Isabel – afgesproken dat ik graag een keertje met hem mee wilde gaan naar een interland wedstrijd van de Mamba’s, het Mozambikaanse nationale elftal. Britto overleed totaal onverwacht een jaar of vier geleden. Dus dat lijntje was verbroken.
Onze vriend-buurman Oswaldo is een actieve sporter. Hij voetbalt en is coach van een nationaal basketbal-jeugdteam. Tijdens het laatste WK in Qatar keken heel wat wedstrijden samen want ik had ons DSTV-abonnement weer voor een maand geactiveerd. Leve Supersport. Sindsdien hebben we het soms over voetbal. Ik in mijn belabberd Portugees want hij spreekt geen Engels. En zo kwamen we op de afspraak om samen eens naar een interland te gaan. Dat was vandaag. Moçambique – Benin in het Zimpeto-stadion in Maputo. In 2011 was ik al eens in dat sportstadion want we traden er op met Umoja tijdens de Afrikaanse Spelen.
Oswaldo zorgde voor de tickets. Ik voor het vervoer.
Een klein woordje uitleg. Twee details die ik wil uitleggen. De prijs is 200 meticais. Omgerekend net geen 3 euro. Ja, je leest het goed. Bovenaan de kaartjes lees je de woorden: ‘Bancada Central Sombra’. Dat zijn dus zitplaatsen aan de lange kant van het veld, in de schaduw. De tribune aan de overzijde kost 100 meticais (anderhalve euro) maar dan zit je onoverdekt in de volle zon. VIP-plaatsen kosten 30 euro. Wat een geweldig sympathieke prijzen. Je kunt dus echt wel zeggen: een volkssport.
De atmosfeer voor een match is in de hele wereld hetzelfde. Ik heb het al in veel landen meegemaakt. België, Nederland, Noord-Ierland, Frankrijk, Spanje, Italië, Roemenië, Turkije, Zuid-Afrika. (Nog nooit in Engeland, snik). Nu dus ook in Mozambique. Uitgelaten, opgewonden en iedereen is ervan overtuigd dat zijn/haar team gaat winnen. Mannen, vrouwen en best veel kinderen. Ook heel veel vlaggen, sjaals, toeters en vuvuzela’s. Een heel uitgelaten sfeer. Ik had me voor de gelegenheid in het rood gehuld, de kleuren van de Mamba’s. Toevallig ook de kleur van de Rode Duivels. Joepie. De Belgen speelden op hetzelfde moment een wedstrijd in Azerbeijan.
Ik vertelde nog niet dat dit een kwalificatie-wedstrijd is voor de Afrika Cup in januari 2024. De heenwedstrijd in Benin won Mozambique met 0 – 1. Ook Senegal en Rwanda komen uit in dezelfde groep. De twee eerste ploegen in de rangschikking gaan naar het toernooi in Ivoorkust.
Een paar foto’s voor aanvang van de wedstrijd. Het zijn vrije zitplaatsen. Zoals je mogelijk ziet, zitten we aan de zij- en achterzijde van het veld. Volgende keer gaan een uur eerder van huis, dan zitten we mogelijk wat centraler. Maar voor nu vind ik het allang goed. Het Zimpeto-stadion is gebouwd voor de Afrikaanse Spelen. Opening, slotceremonie, alle atletiekwedstrijden, enzovoort. Dus niet enkel voor voetbal. Supporters zitten dus relatief ‘ver weg’. Niet getreurd. Op de foto’s zijn de tribunes aan de overzijde nog niet helemaal gevuld. Bij het begin van de match zat alles stampvol. Ze deden zelfs de twee betonnen gallerijen achter de doelen open. Ik schat zo’n 50.000 supporters. En ergens ook een klein plukje met ‘gele supporters’. Uit Benin, dat zal wel duidelijk zijn, denk ik.
We zijn weer thuis. We duiken onmiddellijk voor de televisie (TVM) want dan kunnen we de hoogtepunten en de doelpunten nog een keertje in herhaling zien. Ik vertel morgen verder.
De laatste dag van het jaar. Niet een blogjaar om lang bij stil te staan. Ik begon het jaar nog enthousiast met mijn MDLM maar daarna kwam de klad er wat in. Onregelmatig schreef en publiceerde ik een stukje. Ik kijk nu uit het raam en zie een grijze lucht. Het regent (miezert) in Leeuwarden. Het wordt een rustige jaarwisseling. Ik hoop op weinig knallen van rotjes. Een beetje siervuurwerk is prima. Alhoewel ik dat laatste bijna elke week in Mozambique kan zien want we zijn de achterburen van een populair trouwcentrum. PANG KNAL PANG … OOOO
In Nederland zijn betekent ook wat vaker naar een museum gaan. In het Teylers in Haarlem was het echt druk. David Hockney’s Eye’s.
David Hockney
Ik was er op bezoek met dochter en kleindochters (10 en 13 jaar). Leuk om samen te doen. Omdat mijn aandacht niet volledig op de begeleidende informatie gericht was, miste ik ook het een en ander. Denk ik. Deze tentoonstelling vertelt over de zoektocht van de Britse kunstenaar naar het perspectief en hoe kunstenaars doorheen de eeuwen hulpmiddelen hebben gebruikt om het ‘juiste’ perpectief te schilderen (of tekenen).
Natuurlijk herinner ik me mijn middelbare school (teken)lessen over het verdwijnpunt. Ik vond het toen een openbaring. Hockney doet het anders.
Het langst keek ik – met verwondering en verbazing – naar onderstaand werk.
Een dag later kon ik onverwacht toch nog – dankzij corona van vrienden – naar ‘Golden boy Gustav Klimt’ in het Van Goghmuseum in Amsterdam. Bewapend met de audio-tour liep ik in anderhalf uur door de tentoonstelling.
Het was druk maar het Van Gogh weet de bezoekersaantallen goed in te schatten. Je bent nooit alleen maar iedereen heeft de kans om de werken goed te bekijken en eventueel de teksten te lezen.
Ik heb ervan genoten met één opmerking: ‘Is dit alles?’ Ik had onbewust op meer gerekend (en gehoopt). Het is nu twee dagen later en ik ben nog steeds veel bezig met deze tentoonstelling. Natuurlijk moet ik de ondertitel vermelden: ‘Inspired by Van Gogh, Rodin, Matisse …’. Op de plaats van de puntjes mogen zeker Monet en Jan Toorop worden ingevuld.
Mijn vrienden – die geveld door corona niet konden gaan – vroegen me of het de moeite waard is om in Wenen naar deze zelfde tentoonstelling te gaan in 2023. Ik heb daar geen goed antwoord op. Alleen voor deze tentoonstelling? Nee, maar natuurlijk moet je wel gaan want in Wenen is zoveel meer te zien. Zeker ook meer Gustav Klimt. En vergeet dan ook Hundertwasser niet!
Gisteren naar Circus Salto geweest. Met veel plezier. Oud Umoja CFC deelnemer Jasmijn even ontmoet en gesproken. Wat een kanjer in de piste van dit familiecircus.
Tobit en Jasmijn – Foto: Kerstcircus Sander & Friends
Ze spelen nog een hele week in Sneek. Leuk om met (jonge) kinderen en kleinkinderen te bezoeken.
Prettige jaarwisseling.
Collega-blogger Toos schreef – met kennersblik – uitgebreid over de Hockney- en Klimt-tentoonstellingen. Klik HIER en HIER. Een aanrader voor de liefhebbers.
Eigenlijk zou de titel ‘De herstvakantie is voorbij’ moeten zijn. En ook dat is niet helemaal juist want er is geen sprake van herfst in dit deel van de wereld. Geen ‘herfst’ maar wel een weekje vrij. Onze Nederlandse School in Maputo volgt dit schooljaar zoveel mogelijk het vakantierooster van de Franse School. Zij noemen dit weekje: ‘Vacances de la Toussaint’. Allerheiligen dus naar goed katholiek gebruik.
Isabel had nog zeven ongebruikte vakantiedagen. Daar heeft ze er nu vier van gebruikt voor onze korte vakantie naar (op) Zanzibar in Tanzania. Even d’r samen tussenuit. Zanzibar ligt bij wijze van spreken bij ons om het hoekje. Niet echt waar maar toch.Met het vliegtuig: Maputo – Pemba – Dar es Salaam – Zanzibar.
Vandaar dat het hier een weekje muisstil was, we zijn er even tussenuit geknepen. Ik was tussen 2007 en 2014 bijna jaarlijks een paar dagen op Zanzibar. Op werkbezoek bij de plaatselijke muziekacademie. DCMA – Dhow Countries Music Academy. Een partner in het Umoja-programma. Natuurlijk heb ik toen – in tussenuurtjes – ook enkele korte toeristische uitstapjes gemaakt op dit wereldberoemde eiland. Isabel was er nog nooit geweest, zelfs niet in Tanzania. Nochtans woonde ze vijf jaar in Pemba – hoofdstad van Capo Delgado, de meest noord-oostelijke provincie van Mozambique. Grenzend aan Tanzania.
Ik moet onze foto’s nog uitzoeken, downloaden en in het juiste mapje stoppen. Opnieuw heb ik het voornemen om er spoedig een fotoboek van te maken. En ik maak daarna nog een plogje over onze korte vakantie. Met andere woorden: wordt vervolgd.
Het heeft vierentwintig dagen geduurd voordat ik een Afrikaans schilderij toevoeg aan Mijn Digitaal Lockdown Museum. Vandaag maak ik dat goed. Ik heb een dik boek naast me liggen. Kunst nu (Toth). Meer dan 500 pagina’s, ruim 530 foto’s. Een van de laatste hoofdstukken heet: ‘Afrikaanse en Afro-Caribische kunst’. Een werk van Prince Twins Seven Seven spreekt me het meest aan. Waarschijnlijk omdat ik heel veel overeenkomsten zie met het werk van Malangatana. Kleurgebruik, onrust, Makonde invloeden, complexe patronen, het hele schilderij staat vol met figuren.
Het liefst zou ik nu uitgebreid vertellen dat ik Mestre Malangatana (1936 – 2011) goed heb gekend. De Afrikaanse Picasso was een van zijn koosnaampjes. Heel in het kort. Het UMOJA CFC-programma (2003 – 2014) waarvan ik twaalf jaar artistiek coördinator was, had in elk deelnemend land een goodwill ambassador. Een beschermheer of beschermvrouwe. Malangatana Valente Ngwenya was onze Mozambikaanse patrão. Hij gaf ons advies en opende deuren die anders voor ons gesloten bleven. Wij hielpen hem met verschillende bouwactiviteiten in Matalana, zijn geboortedorp. Ik was op zijn begrafenis in Matalana, precies elf jaar geleden. Een dag van nationale rouw. Twee jaar later bezocht ik nog een keer zijn graf. Klik HIER.
Schreeuw om vrijheid – Chorar por liberdade – 1973 – Malangatana Valente Ngwenya – Olieverf op hardboard – 122 x 305 cm – MoMa, New York
In het Engels heet dit schilderij ‘Cry for freedom’.
Dit schilderij was het antwoord van Malangatana op het bloedbad in Wiriyamu, een klein dorpje in de provincie Tete, in het noorden van Mozambique. 16 december 1972. Het koloniale Portugese leger doodde die dag honderden burgers, mannen, vrouwen en kinderen. Het land werd drie jaar later onafhankelijk van Portugal. Dit schilderij is een heel goed voorbeeld van de ‘all-over’-benadering van Malangatana. Elk onderdeel op het schilderij krijgt evenveel aandacht, dus ook betekenis. Hij geloofde dat horror en geweld de deur opent naar het fantastische, naar een grillige mythische wereld. Op dit schilderij zien we beide werelden. Koloniaal geweld, kettingen, dolken, reptielachtige wezens, soldaten, burgers, vogels, enge figuren met witte tanden. Een duistere vogel met een ketting om de nek maar ook een witte (vredes)duif op de voorgrond. Ik meen ook Malangatana zelf te herkennen aan de linkerzijde. Veel van zijn schilderijen, tekeningen en murals zijn vergelijkbaar van stijl.
Tot zover. Ik kan nog heel veel meer over Mestre Malangatana vertellen maar dat doe ik niet in dit stukje. Verder is hij bijzonder in Mijn Digitaal Lockdown Museum omdat hij de enige schilder is waarvan ik zelf unieke werken bezit. Omwille van veiligheid laat ik ze hier niet zien en laat ik in het midden waar ik ze bewaar. In 2007 ontving hij op het bordes van het stadhuis van Maputo de UMOJA-CFC-Award.
Burgemeester Eneas Comiche en Malangatana Valente Ngwenya – UMOJA CFC Award – december 2007(eigen foto)
Meisje voor hoge huizen met zon – meisje uit buitenwijk – Hundertwasser – 1950 St. Mandé/Seine – Aquarelverf en houtskool op gekreukeld pakpapier, 79 x 54 cm
Bouwen was de grote droom van Friedrich Hundertwasser. Deze droom was bijna even oud als zijn droom om schilder te worden. Zijn ideale huis heeft duizend ramen. Hij ziet ramen als ogen. Als het huis onderweg is, verandert het huis in een schip en veranderen de ramen automatisch in patrijspoorten.
Ken je Hundertwasser? Friedrich Stowasser (1928 – 2000). Oostenrijks kunstenaar, vooral bekend als architect en ecoloog. Hij zocht zijn leven lang naar de samenhang tussen natuur, de leefomgeving en de leefgemeenschap. Even kort door de bocht gezegd: als je een stuk gras verwoest om daar een huis op te bouwen dan moet je dat stuk gras weer op het dak van het huis laten groeien. Zo hebben jij en het huis nog steeds een stukje natuur. Iedereen blij. Zijn ecologisch denken leverde hem unieke creaties op. Gebouwen, schilderijen, litho’s en zeefdrukken.
De aquarel hierboven is een vroeg werk dat bewaard is gebleven. Een vroege droom van Hundertwasser. Mens en gebouw vormen een organisch geheel. Deze vrouw staat voor een hoog gebouw in haar stad. Zij bevindt zich niet ín het gebouw maar ook niet echt buiten het hoge huis. Zij kijkt niet echt door de ramen en toch ook een beetje wel. Zij is transparant en valt dus samen met het gebouw. Haar kleding bestaat uit een fantasievol architectuur-weefsel. Het doet me zelfs een beetje denken aan een Mozambikaanse capulana (wikkelrok). Geen opvallende kleuren in tegenstelling met veel van zijn andere schilderijen. Veel eerder samenvallend met de kleuren voor de huizen. Een vroeg voorbeeld van organische architectuur wat later hét handelsmerk wordt van deze Oostenrijkse kunstenaar. Later zou hij rechte lijnen in de ban doen.
In de reacties de afgelopen dagen las ik vaak: ‘Dit schilderij wil ik wel of niet aan mijn muur hangen.’ Ik ben deze serie niet begonnen met dat idee, met die vraag. Maar het is natuurlijk wel een grappige gedachte. Bij dit werk kan ik me deze vraag ook wel voorstellen. Natuurlijk hangt dat vooral af van persoonlijke smaak en nog meer van hoe je interieur is ingericht. Laat ik dus vandaag die vraag wel beantwoorden. Deze aquarel komt in aanmerking om een plekje te krijgen op mijn werkkamer.
De man die ik nog steeds ‘patrão’ noem – Wilhelm D – de Noorse programmadirecteur van Cirque Nouveau en Umoja CFC – hield af en toe een pep-talk vlak voor een voorstelling. Zijn meest gebruikte citaat was: “If one person dreams alone … it is only a dream. When many people dream together … it is the beginning of a new reality.” Ik vond het een mooie gedachte. Pas onlangs ontdekte ik dat hij Hundertwasser citeerde.
Ik loop een week achter met de foto’s (opdrachten – ideeën wat mij betreft) maar wat geeft het. ‘Kader in kader’. Ik wist meteen welk verhaal ik wil vertellen. Het verhaal van een kunstwerk geïnspireerd op het werk van Malangatana Valente Ngwenia. Mogelijk zegt de naam van deze Mozambikaanse kunstenaar (1936 – 2011) je niet veel. Ik heb al eerder over hem verteld en dat ga ik binnenkort nog wat uitgebreider doen. Even in ’t kort over hoe ik hem ken. Meester Malangatana was onze Mozambikaanse patroon (goodwill ambassador) van het UMOJA CFC-programma. Ik was twaalf jaar artistiek coördinator van dit talenten-programma. Ik heb Malangatana goed gekend van 2003 tot zijn overlijden in 2011. Ik ben blij dat ik verschillende van zijn werken heb. Het kunstwerk waar ik vandaag over schrijf is een ode aan de meester. Bij de verbouwing van ons huis (begin 2016) hebben we vooral de veranda flink uitgebreid. Ik benaderde Lourenzo Tsenane, een vriend én leerling van Malangatana. Ik vroeg Lourenzo om twee grote murals te maken in (op) onze tuinmuur. Ik schreef er eerder over. De geboorte van een mural. Klik HIER. Opdracht 1: ‘Mijn werk in Mozambique’. Opdracht 2: ‘Een ode aan Malangatana’ (in zijn stijl.) Over dit tweede kunstwerk schrijf ik vandaag. Ik kom terzake … terug naar ‘kader in kader’.
Laat ik beginnen met de eerste foto.
Hoeveel kader had je willen zien? Deze foto heb ik gemaakt van buiten de veranda. Ja, je zou het ook een overdekt terras kunnen noemen. 11,5 x 8 meter. Oorspronkelijk hadden we de bedoeling om hier glazen schuifdeuren en -ramen in te zetten. Maar dan zouden we door de hoge temperaturen enkel een oven creëren waarbij dag en nacht alles open moet staan om het dragelijk te maken. Conclusie: geen ramen en deuren. Lekker laten doorwaaien. Terug naar het kunstwerk. Uiteraard zie je dat in het midden van deze foto. Ik zoom in.
En zoals je kunt zien was de opzet om het (open) raam (visueel) te laten fungeren als lijst, als kader van het kunstwerk.
Zo dus, de wit-grijze rand is de muur van de veranda en is dus de lijst (het kader) van het kunstwerk daarachter.
Ode aan Malangatana – Lourenzo Tsenane (Detail mural – Cement in tuinmuur Djonasse, Mozambique) (2016)
Om het nog wat duidelijker te maken, voeg ik een foto toe die ‘Het geheim van de smit’ onthult. Nou ja, bij wijze van spreken.
In de serie: DERTIG DAGEN FOTO SCHRIJVEN en BEELDENDE KUNST
Natuurlijk bedoel ik: “ROT OP 2020”. De laatste dag van de maand kijk ik meestal nog even achterom en maak ik er een logje van. Op de laatste dag van het jaar ligt dat nog veel meer voor de hand. Mijn verdriet is te groot om vandaag de juiste woorden te vinden. Een half jaar geleden schreef ik over de pandemie en de invloed op mijn persoonlijk leven. Ik schreef toen ergens in een tussenzinnetje dat ik me zorgen maakte over de gezondheid van twee goede vrienden. Die zorgen waren terecht. Op dertig september overleed mijn vriend Rob. Eergisteren overleed mijn vriend – die ik ook op z’n Afrikaans ‘my brother’ noem – Jean Jacques. Ik kende ze allebei bijna veertig jaar. Het blijft schokkend en surreëel. Nooit meer samen een voorstelling maken. Nooit meer plannen maken voor een nieuw project. Nooit meer samen op reis.
Ik zal over ze blijven vertellen maar voor nu laat ik het even hierbij. De jaarwisseling van Rita en Hanneke zal zometeen zo anders zijn dan ze zich hadden voorgesteld in het begin van dit jaar. Lieverds, ik hoop jullie gauw te zien en te omhelzen – zonder hinder van bubbels of sociale afstand. Maar voor nu … blijf gezond, we hebben elkaar nodig in ons verdriet, onze grapjes, liedjes en verhalen, onze gezamenlijke geschiedenis en in onze toekomst.
Wat waren we jong. Jean Jacques en Koen. Samen aan het werk, samen op reis. 2007 – ik denk op het vliegveld van Dar es Salaam of Zanzibar (Tanzania).
ps. Je begrijpt vast waarom het vervolgverhaal Daedalus en Icarus nog even op zich laat wachten. Ook het maand- en jaaroverzicht publiceer ik nog wel een keertje. Blijf gezond. Op naar een vreugdevoller 2021.
Staat de kerstboom? Met een kerststalletje? Laat ik zelf JA antwoorden op deze vraag. Jozef, Maria en het kindeke Jesus – ja aanwezig. Os en Ezel – ja – aanwezig. De herders en schapen – ja – aanwezig. De drie koningen – Gaspar, Melchior en Balthasar – ja – aanwezig (in gezelschap van een kameel). Een engel die denkbeeldig “Gloria in excelsis Deo’‘ zingt – ja aanwezig.
Nog even en Jozef, Maria en het pasgeboren hummeltje (Palestijnen neem ik aan) moeten op de vlucht want borelingen van het mannelijk geslacht worden als gevaar gezien door koning Herodes. De biezen worden gepakt, de Tom Tom ingesteld, eindbestemming Egypte. Vluchtelingen dus. Ontheemden. We hebben ze in miljoenen versies nagemaakt voor onze huiskamers in december.
Natuurlijk steek ik hierboven de draak met dit bijbelse verhaal. Maar hoeveel mensen hebben deze dagen een soortgelijk stalletje gezet en tegelijkertijd schreeuwen ze digitaal op sociale media dat de grenzen dicht moeten voor vreemdelingen?
Vluchtelingen. Een triest fenomeen van alle tijden. In Nederland is er al het hele jaar een oproep op sociale media (en in het parlement) om 500 minderjarigen op te halen uit de kampen op Lesbos (Griekenland). Uiteindelijk zwichtte Rutte III. Honderd en niet meer. De teller staat half december al op zestien daadwerkelijk gearriveerde ‘schrijnende’ gevallen. Google even het woord ‘Kamp Moria’ maar doe dat niet vlak voor je aan het kerstmaal begint.
Vluchtelingen. Heel af en toe haalt Ethiopië het nieuws. Een regionaal conflict. Een strijd om meer zelfbestuur in de noordelijke regio Tigray. De landelijke overheid staat dit niet toe. Ik ben er heel vaak geweest. Onze laatste UMOJA-voorstelling (september 2014) was in de hoofdstad Mekele voor vele duizenden bezoekers). Een groot succes in het plaatselijk congrescentrum. Ik heb er veel goede vrienden wonen. Ik kan ze al maanden niet bereiken. Tigrani zijn op de vlucht voor oorlogsgeweld. Vluchtelingen dus. Zij zijn met vele duizenden de grens overgestoken naar buurland Soedan.
Foto: Pixabay
Vluchtelingen. In diezelfde regio zijn grote vluchtelingenkampen voor ooit gevluchte Eritreeërs. Deze mensen zijn nu door Tigrani uit die kampen verdreven want zij vinden dat zij daar nu meer recht op hebben. Tienduizenden extra ontheemden op de dool. Een reportage van VRT-Nieuws. Klik HIER. Ik zal later nog wat uitgebreider schrijven over dit conflict (oorlog) en mijn bezoeken aan deze regio.
Vluchtelingen in Mozambique. Ik begin eerst met een link. Klik HIER. Heb je doorgeklikt? Waarschijnlijk nog niet. Ik citeer wel even de kop van dit artikel op nu.nl: ‘Zeker 400.000 mensen sinds 2017 gevlucht uit noorden van Mozambique’. Je leest het goed … vierhonderdduizend. Ik schreef al eerder over het Islamitische geweld in de provincie Cap Delgado. Het is ook de provincie waar cycloon Kenneth huis hield. Iets zuidelijker trok cycloon Idai een verwoestend spoor. Mogelijk herinner je dat nog. In de internationale pers werden ze de eerste klimaat-vluchtelingen genoemd. En weet je wat al dagen nieuws is in de lokale Mozambikaanse pers? Er komt een nieuwe cycloon aan. Cycloon Chalane.
Facebook
Waarschijnlijk in dezelfde regio als eerder, aankomst op 30 december. Maputo en Matola maken zich vanmiddag (woensdag) op voor heel veel regen. Dan lopen niet enkel de straten onder water maar gegarandeerd ook duizenden hutten en krotwoningen in de hoofdstad. Je begrijpt dat ik dan smalend glimlach als ik lees dat het Verenigd Koninkrijk mogelijk voedseltekorten krijgt tussen Kerst en oud-en-nieuw.
Veel plezier met de voorbereidingen van Kerst 2020 die anders zijn (zullen zijn) dan veel voorgaande vieringen. O ja, in Mozambique is 25 december ook een vrije dag. Het heet niet: ‘Kerstmis, Christmass of Natal’ … officieel heet het ‘familiedag’. Want religie is geen reden voor een vrije dag in dit van oorsprong marxistisch socialistisch land. Ik ben fan van dit idee. Boas festas.
Overal verschijnen lijstjes. In tijdschriften. In kranten. De Top 2000 of de Top-weet-ik-hoeveel. Goede voornemens. Andere bloggers schrijven een ‘Ik zal nooit … lijstje’ en weer anderen noemen het ‘My don’t f*ck me list’. Ook ik ontsnap niet aan de neiging om lijstjes te maken en te publiceren. Dat bewijzen mijn stukjes van de laatste weken. Zo is natuurlijk ook mijn boekenpagina ‘Onlangs Gelezen’ een verzameling met lijstjes.
Natuurlijk moet ook dit stukje een titel hebben. Ik koos – hoe saai kan ik het verzinnen? – lijstjes als titel. Ik ging toch maar even checken of ik deze titel niet al eens eerder heb gebruikt. Ja dus. Op 3 november 2012. Bijna acht jaar geleden. Klik HIER als je dat wilt lezen. Ik was verbaasd om het terug te lezen. Er is heel wat veranderd – en toch ook weer niet – in die acht jaar. Ook toen werden we doodgegooid met lijstjes. En ook toen pakte ik mijn koffer om een tijdje in Mozambique de Nederlandse winter te ontlopen. Net zoals dit jaar. Een groot verschil met vandaag is natuurlijk dat toen het UMOJA CFC programma nog bestond. Ik werd dus betaald om regelmatig in Afrika te zijn. Ik was er aan het werk. In 2012 woonde Isabel in Fomento (Matola Noord) en was dat de plek waar ik logeerde. Dat was gemiddeld een dag of tien (zo’n twee of drie keer per jaar) (*) en dan vloog ik weer richting één van onze projecten. In Oeganda of Kenia. Ethiopië of Tanzania. Zimbabwe of Zuid Afrika. Of weer terug naar huis in Nederland.
Het was (januari 2012) nog voordat ik een e-reader had. Dus één koffer was gevuld met boeken. Een stuk of vijftien. Er gingen toen nog dvd’s in een koffer. Wanneer was de laatste keer dat ik zo’n schijfje in mijn handen heb gehad? Onze trouw-dvd? Alweer bijna zeven jaar geleden. Mijn Noorse collega Brith huurde in die tijd – voor haar fredkorpset-programma – een flatje in het centrum van Maputo. Ook daar logeerde ik met enige regelmaat. Ik zie Brith nog steeds als we toevallig op hetzelfde moment in Mozambique zijn. Ook Per – Zweedse vriend en collega – zie ik. Meestal voor een kop koffie of een biertje. Hij is – na vier diefstallen en een overval in zijn huis – terug naar Noorwegen. Of hij ooit terugkeert naar Mozambique is de grote vraag. Ik hoop dat hij daar een antwoord op vindt. Hij maakt vast ook denkbeeldige lijstjes om antwoord te vinden op die vraag.
Een lijstje maken op de laptop (Foto: Pixabay)
Ik ga de laatste dagen van het jaar nog even door met lijstjes. Mijn favoriete boeken. De beste series die we afgelopen jaar (tijd) hebben gezien. Wie weet volgt er een lijstje met (goede) voornemens. En ik overweeg een wekelijkse rubriek op dit weblog. Een wekelijks verhaaltje over een voorstelling die ik heb geregisseerd. Ik leg het uit. Mijn twee verhuizingen – in twee jaar tijd – zorgden voor een grote opruiming. Vooral letterlijk. Dat is fijn. Opgeruimd staat netjes. Maar wel met pijn in het hart. Er zijn een grote hoeveelheid kartonnen dozen – met papier – weggebracht naar twee verschillende containerparken. In Bergen op Zoom was er plaats zat. Boekenkasten vol met mappen. Gemiddeld twee of drie mappen per theater-project dat ik heb geregisseerd sinds begin jaren tachtig. Daarnaast nog mijn regieboeken van diezelfde voorstellingen. Bij het opruimen hanteerde ik het volgende criterium: “Stel dat ik vandaag dodelijk verongeluk en mijn kinderen moeten mijn boeltje opruimen. Wat bewaren ze? Wat gooien ze weg?” Ik heb mezelf dus verplaatst in hun keuzes. Dat werden heel wat ritjes naar papiercontainers. Foto’s heb ik bewaard. Van de flyers of affiches van voorstellingen heb ik een foto gemaakt of heb ik het programmaboekje gescand. Recensies, interviews, krantenartikelen, toi toi toi briefjes en frutseltjes … ze bestaan niet meer. Ook de tekstboekjes zijn waarschijnlijk al lang verwerkt in recyclage-materiaal. De VHS-banden, de DVD’s en de foto’s van voorstellingen staan tijdelijk opgeslagen in een paar kartonnen-dozen op de zolder bij mijn dochter. Waarschijnlijk zullen zij ook ooit de weg vinden naar een shredder. Voorlopig zijn ze nog gered. De vraag is natuurlijk: “Voor hoe lang?” Hoe Lang is een Chinees.
Nu ga ik naar de keuken. Terug naar mijn denkbeeldig lijstje voor de kerstlunch. Het meeste heb ik gisteren al voorbereid. Nu rest enkel nog de afwerking. Prettig Kerstfeest. Feliz Natal.
(*) In 2012 kwam Isabel twee maanden naar Nederland. Met reisjes naar Frankrijk en Portugal. En in oktober – op mijn verjaardag – vroeg ik haar ten huwelijk.