Herfstvakantie

Tags

Allerheiligen, Capo Delgado, DCMA, Foto's, Herfst, Herfstvakantie, Isabel, Mozambique, Pemba, Reizen, School, Tanzania, Umoja, Vakantie, Zanzibar

Eigenlijk zou de titel ‘De herstvakantie is voorbij’ moeten zijn. En ook dat is niet helemaal juist want er is geen sprake van herfst in dit deel van de wereld. Geen ‘herfst’ maar wel een weekje vrij. Onze Nederlandse School in Maputo volgt dit schooljaar zoveel mogelijk het vakantierooster van de Franse School. Zij noemen dit weekje: ‘Vacances de la Toussaint’. Allerheiligen dus naar goed katholiek gebruik.

Isabel had nog zeven ongebruikte vakantiedagen. Daar heeft ze er nu vier van gebruikt voor onze korte vakantie naar (op) Zanzibar in Tanzania. Even d’r samen tussenuit. Zanzibar ligt bij wijze van spreken bij ons om het hoekje. Niet echt waar maar toch. Met het vliegtuig: Maputo – Pemba – Dar es Salaam – Zanzibar.

Zanzibar – Foto door Dmitry Limonov op Pexels.com

Vandaar dat het hier een weekje muisstil was, we zijn er even tussenuit geknepen. Ik was tussen 2007 en 2014 bijna jaarlijks een paar dagen op Zanzibar. Op werkbezoek bij de plaatselijke muziekacademie. DCMA – Dhow Countries Music Academy. Een partner in het Umoja-programma. Natuurlijk heb ik toen – in tussenuurtjes – ook enkele korte toeristische uitstapjes gemaakt op dit wereldberoemde eiland. Isabel was er nog nooit geweest, zelfs niet in Tanzania. Nochtans woonde ze vijf jaar in Pemba – hoofdstad van Capo Delgado, de meest noord-oostelijke provincie van Mozambique. Grenzend aan Tanzania.

Ik moet onze foto’s nog uitzoeken, downloaden en in het juiste mapje stoppen. Opnieuw heb ik het voornemen om er spoedig een fotoboek van te maken. En ik maak daarna nog een plogje over onze korte vakantie. Met andere woorden: wordt vervolgd.

Advertentie

Schreeuw om vrijheid – MDLM (#24)

Tags

Beeldende kunst, Begrafenis, Makonde, Malangatana Valente Ngwenya, Matalana, MDLM, MoMa, Mozambique, Nigeria, Portugal, Prince Twins Seven Seven, Schilderij, Tete, Umoja, Wiriyamu

Het heeft vierentwintig dagen geduurd voordat ik een Afrikaans schilderij toevoeg aan Mijn Digitaal Lockdown Museum. Vandaag maak ik dat goed. Ik heb een dik boek naast me liggen. Kunst nu (Toth). Meer dan 500 pagina’s, ruim 530 foto’s. Een van de laatste hoofdstukken heet: ‘Afrikaanse en Afro-Caribische kunst’. Een werk van Prince Twins Seven Seven spreekt me het meest aan. Waarschijnlijk omdat ik heel veel overeenkomsten zie met het werk van Malangatana. Kleurgebruik, onrust, Makonde invloeden, complexe patronen, het hele schilderij staat vol met figuren.

Het liefst zou ik nu uitgebreid vertellen dat ik Mestre Malangatana (1936 – 2011) goed heb gekend. De Afrikaanse Picasso was een van zijn koosnaampjes. Heel in het kort. Het UMOJA CFC-programma (2003 – 2014) waarvan ik twaalf jaar artistiek coördinator was, had in elk deelnemend land een goodwill ambassador. Een beschermheer of beschermvrouwe. Malangatana Valente Ngwenya was onze Mozambikaanse patrão. Hij gaf ons advies en opende deuren die anders voor ons gesloten bleven. Wij hielpen hem met verschillende bouwactiviteiten in Matalana, zijn geboortedorp. Ik was op zijn begrafenis in Matalana, precies elf jaar geleden. Een dag van nationale rouw. Twee jaar later bezocht ik nog een keer zijn graf. Klik HIER.

Schreeuw om vrijheid – Chorar por liberdade – 1973 – Malangatana Valente Ngwenya – Olieverf op hardboard – 122 x 305 cm – MoMa, New York

In het Engels heet dit schilderij ‘Cry for freedom’.

Dit schilderij was het antwoord van Malangatana op het bloedbad in Wiriyamu, een klein dorpje in de provincie Tete, in het noorden van Mozambique. 16 december 1972. Het koloniale Portugese leger doodde die dag honderden burgers, mannen, vrouwen en kinderen. Het land werd drie jaar later onafhankelijk van Portugal. Dit schilderij is een heel goed voorbeeld van de ‘all-over’-benadering van Malangatana. Elk onderdeel op het schilderij krijgt evenveel aandacht, dus ook betekenis. Hij geloofde dat horror en geweld de deur opent naar het fantastische, naar een grillige mythische wereld. Op dit schilderij zien we beide werelden. Koloniaal geweld, kettingen, dolken, reptielachtige wezens, soldaten, burgers, vogels, enge figuren met witte tanden. Een duistere vogel met een ketting om de nek maar ook een witte (vredes)duif op de voorgrond. Ik meen ook Malangatana zelf te herkennen aan de linkerzijde. Veel van zijn schilderijen, tekeningen en murals zijn vergelijkbaar van stijl.

Tot zover. Ik kan nog heel veel meer over Mestre Malangatana vertellen maar dat doe ik niet in dit stukje. Verder is hij bijzonder in Mijn Digitaal Lockdown Museum omdat hij de enige schilder is waarvan ik zelf unieke werken bezit. Omwille van veiligheid laat ik ze hier niet zien en laat ik in het midden waar ik ze bewaar. In 2007 ontving hij op het bordes van het stadhuis van Maputo de UMOJA-CFC-Award.

Burgemeester Eneas Comiche en Malangatana Valente Ngwenya – UMOJA CFC Award – december 2007 (eigen foto)

In de serie: BEELDENDE KUNST en MDLM

Bron: Wikipedia, Kunst Nu (Toth), Malangatana (engelse versie) – Júlio Navarro, Museum of Modern Art, New York

Meer werk zien van Malangatana. Klik HIER of HIER of twee filmpjes op YouTube. Klik HIER en HIER.

Meisje uit buitenwijk – MDLM (#6)

Tags

Architect, Beeldende kunst, Capulana, Citaat, Ecoloog, Hoogbouw, Hundertwasser, MDLM, Oostenrijk, Schilderijen, Umoja

Meisje voor hoge huizen met zon – meisje uit buitenwijk – Hundertwasser – 1950 St. Mandé/Seine – Aquarelverf en houtskool op gekreukeld pakpapier, 79 x 54 cm

Bouwen was de grote droom van Friedrich Hundertwasser. Deze droom was bijna even oud als zijn droom om schilder te worden. Zijn ideale huis heeft duizend ramen. Hij ziet ramen als ogen. Als het huis onderweg is, verandert het huis in een schip en veranderen de ramen automatisch in patrijspoorten.

Ken je Hundertwasser? Friedrich Stowasser (1928 – 2000). Oostenrijks kunstenaar, vooral bekend als architect en ecoloog. Hij zocht zijn leven lang naar de samenhang tussen natuur, de leefomgeving en de leefgemeenschap. Even kort door de bocht gezegd: als je een stuk gras verwoest om daar een huis op te bouwen dan moet je dat stuk gras weer op het dak van het huis laten groeien. Zo hebben jij en het huis nog steeds een stukje natuur. Iedereen blij. Zijn ecologisch denken leverde hem unieke creaties op. Gebouwen, schilderijen, litho’s en zeefdrukken.

De aquarel hierboven is een vroeg werk dat bewaard is gebleven. Een vroege droom van Hundertwasser. Mens en gebouw vormen een organisch geheel. Deze vrouw staat voor een hoog gebouw in haar stad. Zij bevindt zich niet ín het gebouw maar ook niet echt buiten het hoge huis. Zij kijkt niet echt door de ramen en toch ook een beetje wel. Zij is transparant en valt dus samen met het gebouw. Haar kleding bestaat uit een fantasievol architectuur-weefsel. Het doet me zelfs een beetje denken aan een Mozambikaanse capulana (wikkelrok). Geen opvallende kleuren in tegenstelling met veel van zijn andere schilderijen. Veel eerder samenvallend met de kleuren voor de huizen. Een vroeg voorbeeld van organische architectuur wat later hét handelsmerk wordt van deze Oostenrijkse kunstenaar. Later zou hij rechte lijnen in de ban doen.

In de reacties de afgelopen dagen las ik vaak: ‘Dit schilderij wil ik wel of niet aan mijn muur hangen.’ Ik ben deze serie niet begonnen met dat idee, met die vraag. Maar het is natuurlijk wel een grappige gedachte. Bij dit werk kan ik me deze vraag ook wel voorstellen. Natuurlijk hangt dat vooral af van persoonlijke smaak en nog meer van hoe je interieur is ingericht. Laat ik dus vandaag die vraag wel beantwoorden. Deze aquarel komt in aanmerking om een plekje te krijgen op mijn werkkamer.

De man die ik nog steeds ‘patrão’ noem – Wilhelm D – de Noorse programmadirecteur van Cirque Nouveau en Umoja CFC – hield af en toe een pep-talk vlak voor een voorstelling. Zijn meest gebruikte citaat was: “If one person dreams alone … it is only a dream. When many people dream together … it is the beginning of a new reality.” Ik vond het een mooie gedachte. Pas onlangs ontdekte ik dat hij Hundertwasser citeerde.

Meer zien: Hundertwasser, the painter op YouTube.

Bron: Hundertwasser – Naar een natuur- en mensvriendelijke manier van bouwen (Taschen)

In de serie: BEELDENDE KUNST en MDLM

Kader in kader

Tags

Beeldende kunst, Djonasse, Foto, Foto challenge, Kader, Lijst, Lourenzo Tsenane, Malangatana, Mozambique, Mural, Umoja, Veranda

Week 2 van Satur9’s foto challenge – Kader in kader

Ik loop een week achter met de foto’s (opdrachten – ideeën wat mij betreft) maar wat geeft het. ‘Kader in kader’. Ik wist meteen welk verhaal ik wil vertellen. Het verhaal van een kunstwerk geïnspireerd op het werk van Malangatana Valente Ngwenia. Mogelijk zegt de naam van deze Mozambikaanse kunstenaar (1936 – 2011) je niet veel. Ik heb al eerder over hem verteld en dat ga ik binnenkort nog wat uitgebreider doen. Even in ’t kort over hoe ik hem ken. Meester Malangatana was onze Mozambikaanse patroon (goodwill ambassador) van het UMOJA CFC-programma. Ik was twaalf jaar artistiek coördinator van dit talenten-programma. Ik heb Malangatana goed gekend van 2003 tot zijn overlijden in 2011. Ik ben blij dat ik verschillende van zijn werken heb. Het kunstwerk waar ik vandaag over schrijf is een ode aan de meester. Bij de verbouwing van ons huis (begin 2016) hebben we vooral de veranda flink uitgebreid. Ik benaderde Lourenzo Tsenane, een vriend én leerling van Malangatana. Ik vroeg Lourenzo om twee grote murals te maken in (op) onze tuinmuur. Ik schreef er eerder over. De geboorte van een mural. Klik HIER. Opdracht 1: ‘Mijn werk in Mozambique’. Opdracht 2: ‘Een ode aan Malangatana’ (in zijn stijl.) Over dit tweede kunstwerk schrijf ik vandaag. Ik kom terzake … terug naar ‘kader in kader’.

Laat ik beginnen met de eerste foto.

Hoeveel kader had je willen zien? Deze foto heb ik gemaakt van buiten de veranda. Ja, je zou het ook een overdekt terras kunnen noemen. 11,5 x 8 meter. Oorspronkelijk hadden we de bedoeling om hier glazen schuifdeuren en -ramen in te zetten. Maar dan zouden we door de hoge temperaturen enkel een oven creëren waarbij dag en nacht alles open moet staan om het dragelijk te maken. Conclusie: geen ramen en deuren. Lekker laten doorwaaien. Terug naar het kunstwerk. Uiteraard zie je dat in het midden van deze foto. Ik zoom in.

• 

En zoals je kunt zien was de opzet om het (open) raam (visueel) te laten fungeren als lijst, als kader van het kunstwerk.

Zo dus, de wit-grijze rand is de muur van de veranda en is dus de lijst (het kader) van het kunstwerk daarachter.

Ode aan Malangatana – Lourenzo Tsenane (Detail mural – Cement in tuinmuur Djonasse, Mozambique) (2016)

Om het nog wat duidelijker te maken, voeg ik een foto toe die ‘Het geheim van de smit’ onthult. Nou ja, bij wijze van spreken.

In de serie: DERTIG DAGEN FOTO SCHRIJVEN en BEELDENDE KUNST

Adieu 2020

Tags

Afrika, Cirque Nouveau, Corona, Dood, Friesland, Groningen, Jean Jacques, Oudjaar, Overlijden, Rob, Umoja, Verdriet, Vrienden

Natuurlijk bedoel ik: “ROT OP 2020”. De laatste dag van de maand kijk ik meestal nog even achterom en maak ik er een logje van. Op de laatste dag van het jaar ligt dat nog veel meer voor de hand. Mijn verdriet is te groot om vandaag de juiste woorden te vinden. Een half jaar geleden schreef ik over de pandemie en de invloed op mijn persoonlijk leven. Ik schreef toen ergens in een tussenzinnetje dat ik me zorgen maakte over de gezondheid van twee goede vrienden. Die zorgen waren terecht. Op dertig september overleed mijn vriend Rob. Eergisteren overleed mijn vriend – die ik ook op z’n Afrikaans ‘my brother’ noem – Jean Jacques. Ik kende ze allebei bijna veertig jaar. Het blijft schokkend en surreëel. Nooit meer samen een voorstelling maken. Nooit meer plannen maken voor een nieuw project. Nooit meer samen op reis.

Ik zal over ze blijven vertellen maar voor nu laat ik het even hierbij. De jaarwisseling van Rita en Hanneke zal zometeen zo anders zijn dan ze zich hadden voorgesteld in het begin van dit jaar. Lieverds, ik hoop jullie gauw te zien en te omhelzen – zonder hinder van bubbels of sociale afstand. Maar voor nu … blijf gezond, we hebben elkaar nodig in ons verdriet, onze grapjes, liedjes en verhalen, onze gezamenlijke geschiedenis en in onze toekomst.

Wat waren we jong. Jean Jacques en Koen. Samen aan het werk, samen op reis. 2007 – ik denk op het vliegveld van Dar es Salaam of Zanzibar (Tanzania).

ps. Je begrijpt vast waarom het vervolgverhaal Daedalus en Icarus nog even op zich laat wachten. Ook het maand- en jaaroverzicht publiceer ik nog wel een keertje. Blijf gezond. Op naar een vreugdevoller 2021.

Vluchtelingen

Tags

Beira, Corona-virus, Cycloon, Ethiopia, Familiedag, Griekenland, IDAI, Jesus, Kamp Moria, Kenneth, Kerstmis, Klimaat, Lockdown, Maputo, Mekelle, Mozambique, Palestijnen, Regen, Soedan, Umoja, Vluchtelingen

Staat de kerstboom? Met een kerststalletje? Laat ik zelf JA antwoorden op deze vraag. Jozef, Maria en het kindeke Jesus – ja aanwezig. Os en Ezel – ja – aanwezig. De herders en schapen – ja – aanwezig. De drie koningen – Gaspar, Melchior en Balthasar – ja – aanwezig (in gezelschap van een kameel). Een engel die denkbeeldig “Gloria in excelsis Deo’‘ zingt – ja aanwezig.

Nog even en Jozef, Maria en het pasgeboren hummeltje (Palestijnen neem ik aan) moeten op de vlucht want borelingen van het mannelijk geslacht worden als gevaar gezien door koning Herodes. De biezen worden gepakt, de Tom Tom ingesteld, eindbestemming Egypte. Vluchtelingen dus. Ontheemden. We hebben ze in miljoenen versies nagemaakt voor onze huiskamers in december.

Natuurlijk steek ik hierboven de draak met dit bijbelse verhaal. Maar hoeveel mensen hebben deze dagen een soortgelijk stalletje gezet en tegelijkertijd schreeuwen ze digitaal op sociale media dat de grenzen dicht moeten voor vreemdelingen?

Foto door Ahmed Akacha op Pexels.com

Vluchtelingen. Een triest fenomeen van alle tijden. In Nederland is er al het hele jaar een oproep op sociale media (en in het parlement) om 500 minderjarigen op te halen uit de kampen op Lesbos (Griekenland). Uiteindelijk zwichtte Rutte III. Honderd en niet meer. De teller staat half december al op zestien daadwerkelijk gearriveerde ‘schrijnende’ gevallen. Google even het woord ‘Kamp Moria’ maar doe dat niet vlak voor je aan het kerstmaal begint.

Vluchtelingen. Heel af en toe haalt Ethiopië het nieuws. Een regionaal conflict. Een strijd om meer zelfbestuur in de noordelijke regio Tigray. De landelijke overheid staat dit niet toe. Ik ben er heel vaak geweest. Onze laatste UMOJA-voorstelling (september 2014) was in de hoofdstad Mekele voor vele duizenden bezoekers). Een groot succes in het plaatselijk congrescentrum. Ik heb er veel goede vrienden wonen. Ik kan ze al maanden niet bereiken. Tigrani zijn op de vlucht voor oorlogsgeweld. Vluchtelingen dus. Zij zijn met vele duizenden de grens overgestoken naar buurland Soedan.

Foto: Pixabay

Vluchtelingen. In diezelfde regio zijn grote vluchtelingenkampen voor ooit gevluchte Eritreeërs. Deze mensen zijn nu door Tigrani uit die kampen verdreven want zij vinden dat zij daar nu meer recht op hebben. Tienduizenden extra ontheemden op de dool. Een reportage van VRT-Nieuws. Klik HIER. Ik zal later nog wat uitgebreider schrijven over dit conflict (oorlog) en mijn bezoeken aan deze regio.

Vluchtelingen in Mozambique. Ik begin eerst met een link. Klik HIER. Heb je doorgeklikt? Waarschijnlijk nog niet. Ik citeer wel even de kop van dit artikel op nu.nl: ‘Zeker 400.000 mensen sinds 2017 gevlucht uit noorden van Mozambique’. Je leest het goed … vierhonderdduizend. Ik schreef al eerder over het Islamitische geweld in de provincie Cap Delgado. Het is ook de provincie waar cycloon Kenneth huis hield. Iets zuidelijker trok cycloon Idai een verwoestend spoor. Mogelijk herinner je dat nog. In de internationale pers werden ze de eerste klimaat-vluchtelingen genoemd. En weet je wat al dagen nieuws is in de lokale Mozambikaanse pers? Er komt een nieuwe cycloon aan. Cycloon Chalane.

Facebook

Waarschijnlijk in dezelfde regio als eerder, aankomst op 30 december. Maputo en Matola maken zich vanmiddag (woensdag) op voor heel veel regen. Dan lopen niet enkel de straten onder water maar gegarandeerd ook duizenden hutten en krotwoningen in de hoofdstad. Je begrijpt dat ik dan smalend glimlach als ik lees dat het Verenigd Koninkrijk mogelijk voedseltekorten krijgt tussen Kerst en oud-en-nieuw.

Veel plezier met de voorbereidingen van Kerst 2020 die anders zijn (zullen zijn) dan veel voorgaande vieringen. O ja, in Mozambique is 25 december ook een vrije dag. Het heet niet: ‘Kerstmis, Christmass of Natal’ … officieel heet het ‘familiedag’. Want religie is geen reden voor een vrije dag in dit van oorsprong marxistisch socialistisch land. Ik ben fan van dit idee. Boas festas.

Lijstjes (2)

Tags

Bergen op Zoom, Brith, Dvd, Foto's, Isabel, Leeuwarden, Maputo, Mozambique, Opruimen, Per, Regieboeken, Shredder, Umoja, Verhuizen, VHS, Vrienden, Weblog, Weggooien

Overal verschijnen lijstjes. In tijdschriften. In kranten. De Top 2000 of de Top-weet-ik-hoeveel. Goede voornemens. Andere bloggers schrijven een ‘Ik zal nooit … lijstje’ en weer anderen noemen het ‘My don’t f*ck me list’. Ook ik ontsnap niet aan de neiging om lijstjes te maken en te publiceren. Dat bewijzen mijn stukjes van de laatste weken. Zo is natuurlijk ook mijn boekenpagina ‘Onlangs Gelezen’ een verzameling met lijstjes.

Natuurlijk moet ook dit stukje een titel hebben. Ik koos – hoe saai kan ik het verzinnen? – lijstjes als titel. Ik ging toch maar even checken of ik deze titel niet al eens eerder heb gebruikt. Ja dus. Op 3 november 2012. Bijna acht jaar geleden. Klik HIER als je dat wilt lezen. Ik was verbaasd om het terug te lezen. Er is heel wat veranderd – en toch ook weer niet – in die acht jaar. Ook toen werden we doodgegooid met lijstjes. En ook toen pakte ik mijn koffer om een tijdje in Mozambique de Nederlandse winter te ontlopen. Net zoals dit jaar. Een groot verschil met vandaag is natuurlijk dat toen het UMOJA CFC programma nog bestond. Ik werd dus betaald om regelmatig in Afrika te zijn. Ik was er aan het werk. In 2012 woonde Isabel in Fomento (Matola Noord) en was dat de plek waar ik logeerde. Dat was gemiddeld een dag of tien (zo’n twee of drie keer per jaar) (*) en dan vloog ik weer richting één van onze projecten. In Oeganda of Kenia. Ethiopië of Tanzania. Zimbabwe of Zuid Afrika. Of weer terug naar huis in Nederland.

Het was (januari 2012) nog voordat ik een e-reader had. Dus één koffer was gevuld met boeken. Een stuk of vijftien. Er gingen toen nog dvd’s in een koffer. Wanneer was de laatste keer dat ik zo’n schijfje in mijn handen heb gehad? Onze trouw-dvd? Alweer bijna zeven jaar geleden. Mijn Noorse collega Brith huurde in die tijd – voor haar fredkorpset-programma – een flatje in het centrum van Maputo. Ook daar logeerde ik met enige regelmaat. Ik zie Brith nog steeds als we toevallig op hetzelfde moment in Mozambique zijn. Ook Per – Zweedse vriend en collega – zie ik. Meestal voor een kop koffie of een biertje. Hij is – na vier diefstallen en een overval in zijn huis – terug naar Noorwegen. Of hij ooit terugkeert naar Mozambique is de grote vraag. Ik hoop dat hij daar een antwoord op vindt. Hij maakt vast ook denkbeeldige lijstjes om antwoord te vinden op die vraag.

Een lijstje maken op de laptop (Foto: Pixabay)

Ik ga de laatste dagen van het jaar nog even door met lijstjes. Mijn favoriete boeken. De beste series die we afgelopen jaar (tijd) hebben gezien. Wie weet volgt er een lijstje met (goede) voornemens. En ik overweeg een wekelijkse rubriek op dit weblog. Een wekelijks verhaaltje over een voorstelling die ik heb geregisseerd. Ik leg het uit. Mijn twee verhuizingen – in twee jaar tijd – zorgden voor een grote opruiming. Vooral letterlijk. Dat is fijn. Opgeruimd staat netjes. Maar wel met pijn in het hart. Er zijn een grote hoeveelheid kartonnen dozen – met papier – weggebracht naar twee verschillende containerparken. In Bergen op Zoom was er plaats zat. Boekenkasten vol met mappen. Gemiddeld twee of drie mappen per theater-project dat ik heb geregisseerd sinds begin jaren tachtig. Daarnaast nog mijn regieboeken van diezelfde voorstellingen. Bij het opruimen hanteerde ik het volgende criterium: “Stel dat ik vandaag dodelijk verongeluk en mijn kinderen moeten mijn boeltje opruimen. Wat bewaren ze? Wat gooien ze weg?” Ik heb mezelf dus verplaatst in hun keuzes. Dat werden heel wat ritjes naar papiercontainers. Foto’s heb ik bewaard. Van de flyers of affiches van voorstellingen heb ik een foto gemaakt of heb ik het programmaboekje gescand. Recensies, interviews, krantenartikelen, toi toi toi briefjes en frutseltjes … ze bestaan niet meer. Ook de tekstboekjes zijn waarschijnlijk al lang verwerkt in recyclage-materiaal. De VHS-banden, de DVD’s en de foto’s van voorstellingen staan tijdelijk opgeslagen in een paar kartonnen-dozen op de zolder bij mijn dochter. Waarschijnlijk zullen zij ook ooit de weg vinden naar een shredder. Voorlopig zijn ze nog gered. De vraag is natuurlijk: “Voor hoe lang?” Hoe Lang is een Chinees. 

Nu ga ik naar de keuken. Terug naar mijn denkbeeldig lijstje voor de kerstlunch. Het meeste heb ik gisteren al voorbereid. Nu rest enkel nog de afwerking. Prettig Kerstfeest. Feliz Natal.

(*) In 2012 kwam Isabel twee maanden naar Nederland. Met reisjes naar Frankrijk en Portugal. En in oktober – op mijn verjaardag – vroeg ik haar ten huwelijk.

Ntumbuluko (3)

Tags

CC UEM, Dans, Kostuums, Maputo, MoNo, Mozambique, Muziek, Ntumbuluko, Stewart Sukuma, Teatro Avenida, Theater, Timbila, Umoja

Zoals beloofd. Een kijkje achter de schermen en iets over de voorbereidingen. Ik vertel het graag met wat foto’s. Niet heel goed van kwaliteit want ik nam ze tussen de bedrijven door met mijn telefoon.

CC UEM Maputo

Als eerste een foto van het theater. Deze zaal wordt vooral gebruikt voor conferenties en diploma-uitreikingen van Universidade Eduardo Mondlane. En dat is jammer. Ik leg zo wel uit waarom ik dat jammer vind.

Overleg op het podium

Ondanks dat ik al 16 jaar – met enige regelmaat – rondloop in Maputo had ik dit theater nog nooit van binnen gezien. En op het podium kwam ik er ook achter waarom niet. Het lijkt een mooie zaal. Ja. Maar er is nauwelijks (theater)licht. Alle ‘trekken’ zijn gefixeerd. Er kan dus niets naar boven of naar beneden gehesen worden. Om iets op te hangen moeten er dus ladders of steigers gehuurd worden. De vloer is goed maar wij hebben een balletvloer nodig. Die wordt geleend van Teatro Avenida.

Repetitielokaal MoNo

Er moet natuurlijk gerepeteerd worden. Nog een paar ‘kiekjes’ van de repetities vanuit ‘mijn’ hoekje in het danslokaal.

Dansrepetitie

Door een eerdere samenwerking met Sarakasi uit Nairobi worden er acrobatische elementen toegevoegd aan de choreografieën.

Dansrepetitie

Tijdens de repetities wordt er gewerkt met ‘tape en cd’. Dat is natuurlijk een ouderwetse uitdrukking want alle muziek staat op mobiele telefoons en die worden aangesloten op de versterker van het lokaal.

Bataristas de MoNo

De dansgroep (en school) heeft ook muzikanten in dienst. Slagwerkers en een timbila-speler. Uiteraard zijn zij ook actief tijdens de repetities.

Posters, banners en flyers worden gedrukt en verspreid. De kaartverkoop gaat van start. Overleg met Stewart Sukuma over repertoire en repetities. Geen persconferentie dit keer maar wel interviews op radio en televisie.

Van links naar rechts: David (TVM), Zacharias en Lulu (Choreografen)

De heren zijn klaar voor een televisie-interview. David van TVM (de nationale televisie) zal ook de MC (de presentator) zijn tijdens de show.

Nog een interview

Ook bij het theater komen televisie-teams langs. Dit keer geen Koen, ik vind mijn Portugees niet goed genoeg en blijf liever ‘achter de schermen’. Vanmiddag worden de kostuums gepast en verdeeld.

Kostuums voor de Ntumbuluko-show

Nog wat kostuums die klaarliggen

Nee … het zijn geen zwarte pieten kostuums. Zwarte Piet draagt toch geen Adidas-gympjes … of wel …? Koen blijf bij je onderwerp.

Nog meer kostuums

De dansers (m/v) veranderen zo’n 7 of 8 keer van kostuum tijdens de show. Het werk in het theater gaat natuurlijk ook verder. Licht wordt aangevoerd en opgehangen.

Spots en aanverwante zaken

De muzikanten van Stewart bouwen ook hun deel op. Na de eerste doorloop verander ik deels de opstelling van het orkest.

Steigers (op z’n Mozambikaans)

Je zult begrijpen dat dit mijn favoriete foto is van dit plogje. Ja echt waar … zo doen ze dat. Een oogje dichtknijpen is een eigenschap die ik hier nodig heb. Naast geduld en flexibiliteit.

Rotsblokken

Er is nauwelijks budget en tijd om iets aan vormgeving te doen. Jammer. Er wordt een groot scherm opgehangen voor een introductie-video. En er worden rotsblokken gemaakt. Papier-maché. Zo is Zundert ook weer even heel dicht bij.

En dan is het tijd voor de show. De première van Ntumbuluko. En wat ik had gevreesd wordt bewaarheid. Veel te lange speeches. Er worden flink wat (politieke) hotemetoten uitgenodigd. Minister(s), burgemeester, ambassadeur en die willen allemaal iets zeggen. Op het podium.  Ik had bedongen dat het vooraf moest en niet tijdens of na de show. En elke spreker maximaal twee minuten. Sic. De burgemeester sprak 9 minuten, de minister van Cultuur en Toerisme bijna 6 minuten. De Noorse ambassadeur hield het bij de afgesproken twee minuten. De twee dames die het woord voerden deden er samen ook ruim 6 minuten over. Samenvatting … de show begint dus eigenlijk een half uur later. Wat dan weer goed uitkomt voor de vele laatkomers. Ook een Mozambikaanse gewoonte, onhebbelijkheid.

Ik eindig met nog enkele foto’s van de show.

Companhia de dança MoNo

Ntumbuluko show

Een paar namen van de (traditionele) dansen … Kokoktxo / Chioda / Tropa / Zorre / M’hambalo / Nhau / Xigubo / Mutxongoyo

Stewart Sukuma en MoNo dansgroep

Het (bijna) einde an de show

Nog een laatste opmerking. Ntumbuluko. Een woord in de lokale taal shangana. Het betekent zoiets als ‘ontkiemen’ en ‘groeien’. En dat is natuurlijk bewust gekozen omdat deze (professionele) dansgroep zich met deze voorstelling heeft voorgesteld aan een groot publiek. Vandaar ook de televisie, pers en vips.

Het was me een genoegen om mee te werken aan deze show. Ik hoop wel dat ik er een volgende keer wat eerder wordt bij betrokken. En natuurlijk mag het duidelijk zijn dat dit een geweldige spin-off is van het eerdere UMOJA CFC programma waar ik twaalf jaar artistiek coördinator van was. Ook met Noorse subsidie …

Internationale Vrouwendag (2019)

Tags

8 maart, Addis Abeba, Circus, Ethiopia, Ethiopian Airlines, Gendergelijkheid, Internationale Vrouwendag, Oslo, Umoja

Jaarlijks plaats ik op 8 maart een stukje over ‘Internationale Vrouwendag’. Vaak met foto’s van vrouwen die belangrijk zijn in mijn leven. Nieuwsgierig? Klik HIER.

Ik herhaal dit thema nog een keertje op 7 april. Dat is de Mozambikaanse Vrouwendag. Inclusief een vrije dag. Maar daarover volgende maand wat meer. Nu terug naar vandaag.

Op heel veel plaatsen op internet lees ik het volgende bericht:

“Ethiopian Airlines runs all-women operated flight on International Women’s Day.’

De vlucht van Addis Abeba via Stockholm naar Oslo bestaat vandaag (aankomst op vrijdag) volledig en alleen uit vrouwen. De piloten, het cabine-personeel en het grondpersoneel. Ze vertellen er meer over op de sociale media, met een verwijzing naar het lied Lucy in the Sky with Diamonds van de Beatles: “De Lucys staan ​​op het punt van vertrek en vliegen op 8 maart naar Oslo.”

Vrouwelijke professionals (bege)leiden de vlucht zowel vanuit de lucht als op de grond. Dit betekent luchthavenoperaties, vluchtafhandeling, laadcontrole, opritwerkzaamheden, logistiek aan boord, veiligheid en beveiliging, catering en luchtverkeersleiding worden allemaal uitgevoerd door vrouwen.

De CEO vertelt dat dit initiatief – al voor het vijfde opeenvolgende jaar – vrouwen eert op een continent waar ‘genderongelijkheid‘ nog steeds bestaat. “We zijn enorm vereerd dat we in elk aspect van onze luchtvaartsector baanbrekers voor vrouwen hebben”, zei hij. “Vrouwen zijn vanaf het begin een integraal onderdeel van ons succesverhaal en met deze toegewijde vlucht eren en vieren we hun onmisbare bijdrage aan onze luchtvaartgroep en de bredere luchtvaartindustrie, ons land en het continent als geheel.” Klik HIER voor een artikel in het Engels – met foto’s en een YouTube-filmpje.

Foto via Pixabay

Of dit meisje droomt van een toekomst bij haar nationale luchtvaartmaatschap weet ik uiteraard niet. Dat zij mogelijk droomt van een mooie toekomst vol gelijke kansen, zou misschien wel kunnen. Ik ben veel in Ethiopië geweest en heb met veel jonge mensen gewerkt aan circusvoorstellingen. Mooie voorstellingen gemaakt, zowel in de hoofdstad als in veel verschillende regio’s. Ook op plattelands-scholen en universiteiten. Altijd met zeer bijzondere artiesten. Jongens en meisjes. Een mooi en fascinerend land om te werken maar achter de façade is er nog heel veel leed en ongelijkheid. Ik ga hier niet uitweiden over de immense, interne problemen – vaak langs etnische scheidslijnen. Mijn goede vriend JJ werkt al vele jaren in dit bijzondere Afrikaanse land. Zijn verhalen zijn niet altijd positief en hoopgevend. Deze vlucht van Ethiopian Airlines is een ‘mooi plaatje voor de buitenwereld’ (gallery playing). Maar laat ik niet te negatief doen … er is nog veel werk aan de winkel voor gendergelijkheid. En niet alleen in Afrika …

In de serie #03/40

1000 vragen aan mezelf (20)

Tags

1000 vragen, Duizend vragen aan mezelf, Familie, Geld, Gezondheid, Liefde, Mozambique, Racisme, Umoja

Vaste volgers weten dat ik zo nu en dan wat vragen beantwoord uit een (dames) tijdschrift. Vandaag editie nummer twintig … #20.

301. Waarin ben jij een natuurtalent?

Een leuke eerste vraag waar ik wel even over moet nadenken. Fysiek (sportief) ben ik geen natuurtalent. Eerder middelmaat of zelfs iets daaronder – bij gebrek aan fysiek doorzettingsvermogen. Iets dat ik goed kan … goed … met ‘niets’ toch een lekkere maaltijd op tafel zetten.

302. Wie in je omgeving is onlangs positief veranderd?

Het vriendje van mijn Mozambikaanse schoonzus. Nu moet ik waarschijnlijk ook uitleggen waarom. Ik ga d’r niet uitgebreid over schrijven. Eerst nog een beetje kijken of het waar is wat ik denk.

303. Heb je jezelf weleens betrapt op racisme?

Ik denk het niet maar dat is natuurlijk bekeken vanuit mijn eigen gezichtspunt. Mogelijk vinden anderen dat wel. Ik herinner me een voorval – vijftien jaar geleden tijdens mijn eerste bezoek aan Mozambique. Een werksituatie. Ik regisseerde de eerste eindshow van UMOJA CFC in het Frans Cultureel Centrum in Maputo.

UMOJA CFC (2003) Amajica (South Africa)

Ik had de hele show gedetailleerd uitgewerkt en beschreven in een Excel-document / draaiboek met titel – instrumenten – trefwoorden over dans – timing – etc. Op de generale repetitie hadden alle technici dit draaiboek. Ik leverde er zelfs stiften bij zodat ze details kunnen aanvullen op hun eigen blaadjes. Tijdens de première waren ze bijna altijd 5 tot 10 seconden TE LAAT met de juiste licht- en geluidsstanden. Ze reageerden op wat ze zagen op het toneel in plaats van vooruit te kijken (en te programmeren) volgens het aangeleverde draaiboek. Ik ergerde me kapot en gebruikte niet de meest vriendelijke woorden. Ik was pisnijdig. Later dat jaar – tijdens een evaluatie – kwam ik erop terug en noemden hen onbekwaam en de technici op het podium kippen zonder kop. Deze kritiek werd niet geaccepteerd (van deze WITTE regisseur). Ik moest mijn excuses aanbieden. Dat deed ik onmiddellijk voor mijn foute – beledigende woordkeuze – die niets met ras of kleur van doen hadden. Over de essentie van mijn kritiek hoefde ik geen excuses te maken, vond ik. Waarom kijken ze niet in het draaiboek en maken ze geen aantekeningen? Tijdens de koffie-pauze even later komt Rufus – onze Mozambikaanse organisator – naar me toe met de vertrouwelijke mededeling dat de meeste van die lokale technici NIET kunnen lezen maar dat nooit zullen toegeven bij een eerste samenwerking. Ik zonk het liefst een paar meter de grond in. Daar had ik nooit bij stilgestaan. Was dit racistisch? Waarschijnlijk in hun ogen wel. Ik zag het toen anders.

304. Voel je je fit?

Ik zeg ja maar ik weet dat dit geen eerlijk antwoord is. Ja, ik voel me fit maar ik weet dat het heel veel beter kan. Ik moet dringend serieus werk maken van mijn fysieke conditie. Eén keer per week wandelen – 10.000 stappen – is onvoldoende. Ik weet het, ik weet het.

305. Heb je financieel alles op orde?

Ook op deze vraag kan ik niet volmondig ja antwoorden. Ik maak me af en toe zorgen hoe ik (wij) het zal redden als ik terugval op de AOW. En wanneer dat zal zijn?

306. Welk boek heeft je teleurgesteld?

Ik herinner me verschillende boekenweek-geschenken die me teleurstelde. Als eerste denk ik dan aan ‘De Kraai’ van Kader Abdolah. En nummer één van grote teleurstelling is met grote stip … Paulo Coelho. Wat een onzin, wat een tijdverlies om zulke priet-praat-filosofie te lezen. Pulp.

307. Om welke reden vond je laatste verhuizing plaats?

Ik heb er eerder over geschreven. Wegens TE GROOT en TE DUUR. Het huurhuis waar we woonden (in Bergen op Zoom) met het hele gezin werd in mijn eentje te groot en te duur zeker als je weet dat ik er vele maanden per jaar geen gebruik van maakte.

308. Ben je een Zwart-Wit-denker?

Nee. Niet meer. Ik ben met de jaren veel milder geworden en zie veel meer nuances.

309. Wat voel je als je verliefd bent?

Van alles. ‘Prettige onrust’ is misschien wel de beste omschrijving.

310. Horen veel drinken en eten bij gezelligheid?

Nee en dat komt natuurlijk door het woordje ‘veel’. Eten en drinken, een goed gesprek, genoeg tijd, een spelletje, af en toe lachen … het zijn allemaal ingrediënten die horen bij ‘gezelligheid. TEVEEL hoort daar niet bij.

311. Welke dingen staan nog op je to do-list?

Zullen we daar maar eens een apart logje over schrijven?

312. Twijfel je vaak?

Soms net iets te vaak en dat komt deels door mijn vaak voorkomende uitstel-gedrag.

313. Waar ben je ontevreden over?

Wat zal ik eens kiezen? De bureaucratie en corruptie in Mozambique? Het onverantwoordelijke gedrag van iemand uit de directe familie-kring? De vele stroomonderbrekingen? De onduidelijkheid over betaald werk in de (nabije) toekomst? Mijn gebrek aan daadkracht als het gaat over ‘sporten en bewegen’?

314. Met welk gevoel stap je in een vliegtuig?

Dat hangt af van wat de eindbestemming is. Meestal is het gevoel tamelijk gelaten. Zitten en wachten, verder is er niet veel dat ik kan veranderen. Een soort gelaten rust en hopen dat mijn buurman/vrouw niet al te veel plaats inneemt. En hopen dat ik wat kan slapen …

315. Vind jij: voor wat, hoort wat?

Ach ja … nou nee. Dat hoeft niet altijd maar er zijn wel grenzen en als het evenwicht tussen geven en nemen is verbroken, haak ik na een tijdje ook af.

316. Ben je weleens gepest?

Nee. Niet dat ik me echt herinner. Hooguit word (werd) ik geplaagd en daar doe (deed) ik dan zelf graag aan mee.

317. Hoe spontaan ben je?

Op de schaal HEEL SPONTAAN / SPONTAAN / AF EN TOE SPONTAAN / NIET SPONTAAN ben ik af en toe spontaan.

318. Steun jij mensen onvoorwaardelijk?

Dat zou ik graag doen maar de dagelijkse realiteit – zeker in Mozambique – leert je om daar voorzichtig mee te zijn. Wel jammer trouwens dat wantrouwen zo vaak de basis is van een contact met anderen.

319. Waar voel je je schuldig over?

Ik ben niet erg van ‘schuldig voelen’. Als ik iets fout doe of zeg kan ik dat redelijk snel toegeven en me verontschuldigen. Daarmee is voor mij de kous af. Ik hoef me niet langer schuldig te voelen. Klaar is klaar.

320. Welke mensen van vroeger zitten nog steeds in je hart?

Zij weten dat. Sommigen lezen hier mee. Anderen niet. Ik ga hier geen namen noemen. Ik ben een loyaal mens dus best veel mensen van vroeger zitten nog steeds in mijn hart.

321. Wat geeft het leven zin?

De liefde. Is dat te algemeen? Nee want daarmee vertel ik dat het leven de moeite waard is in de nabijheid van al mijn geliefden. Groot en klein. Dichtbij en soms wat verder weg.

322. Wat had je graag eerder geweten?

Het beste – meest gunstige – moment om mijn euro’s te wisselen voor meticais. Hahaha. Meer geld in de Mozambikaanse portemonnee. Eind 2015 kreeg ik 92 meticais voor een euro. Vandaag nog maar 69 meticais voor dezelfde euro. En voor het volledige beeld moet ik zeggen dat ik in 2007 er maar 35 meticais voor kreeg. Wat had ik graag eerder geweten? Eerlijk gezegd weet ik niet zo gauw een antwoord.

323. Hoe oud voel je je?

Het liefst zou ik nu 28 antwoorden want dat vind ik een geweldige leeftijd. Voel ik me ook 28? Soms wel, meestal niet (meer). Voel ik me 60+? Nee, ook dat niet maar waarom wil ik weten hoe oud ik me voel? Het antwoord is wel dat ik me meestal jonger voel dan dat ik ben.

324. Wat zie je als je in de spiegel kijkt?

In de badkamer zie ik mijn gezicht. Ik moet me nodig scheren en d’r mag wel een stukje af van mijn haar. In de spiegel zie ik niet dat mijn bos haar veel grijzer is geworden. Dat zie ik wel als ik foto’s van een aantal jaren geleden zie. Ga ik voor het eerst naar een Mozambikaanse kapper of wacht ik nog even tot ik weer in NL/BEL ben? In de grote spiegel zie ik een te dikke buik en (meestal) een man in korte broek, blote voeten en hooguit een shirt of een hemd met korte mouwen.

325. Kun je goed luisteren?

Ja. Of ik er ook altijd naar handel, is heel iets anders … geef ik toe. Maar een luisterend oor voor anderen heb ik zeker.

In de serie: 1000 VRAGEN AAN MEZELF