Saturnein heeft haar 30 Weeks Photo Challenge uit de mottenballen – euh pardon, de vakantie-modus getrokken. Onderwerp 13 – Silhouet en onderwerp 14 – Licht. Natuurlijk is licht heel belangrijk op elke foto. Ik ben me er nauwelijks bewust van. Ja, één regel pas ik zoveel mogelijk toe. Ik – de fotograaf – ga zoveel mogelijk met mijn rug naar de zon staan zodat het onderwerp het (zon)licht vangt. Op onze veranda zal ik met mijn rug naar ‘buiten’ staan zodat wat er zich op de veranda bevindt zo goed mogelijk in beeld komt. Deze regel lijkt eenvoudig maar je wilt niet geloven hoe vaak hier tegen gezondigd wordt sinds iedereen over een fototoestel (telefoon) beschikt.
Toen ik de onderwerpen silhouet en licht deze week op mijn beeldscherm zag verschijnen was er niet een onmiddellijke klik of een herinnering die me aan een specifieke foto deed denken. Mijn drukke zaterdag is begonnen. Ik moet naar de stad om allerlei spullen te kopen voor de elektrische omheining die we dan toch maar gaan plaatsen. Zucht. Snik. Na die aankoop rij ik naar een garage in de buurt waar onze auto een kleine beurt krijgt. Meestal een klus van een half uurtje. Ik geef de sleutels af en zeg dat ik in het etablissement aan de overkant iets ga drinken. “Geef me een seintje als jullie klaar zijn of stuur me een appje.”
Ik bestel een verse jus. Appelsiensap. Sumo de laranja. En ik open mijn e-reader en lees verder waar ik was gebleven. ‘Wat wij zagen’ van Hanna Bervoets.
Het boekenweekgeschenk 2021. Een prima, beetje ‘zwarte’ novelle. Ik las eerder wel columns van Hanna Bervoets, nog nooit een roman. Of ik dat nu meteen wel ga doen? Nee, zeker niet onmiddellijk. En toen zag ik het plots … het licht. Op mijn e-reader, op het tafeltje, op de vloer …
Niet echt een heel bijzondere foto met als onderwerp licht maar ik kan er wel het wekelijks foto-logje mee vullen. Ja toch?!? Nu nog een silhouet-foto want dan sla ik twee vliegen in één klap.
Isabel heeft gisteren een paar tweedehandskleren gekocht en staat ze te showen passen. Uiteraard moet ik de aankopen bewonderen. Plots hoort ze iets in de tuin en loopt naar het raam. Ik check ondertussen iets op mijn foon en … ja, daar is mijn silhouet-moment.
Over onze getraliede ramen schreef ik vorig jaar al eens een stukje. Klik HIER. En terwijl ik bovenstaande foto bekijk op mijn mobieltje zie ik plots het binnenvallende licht op de muur rechts van me.
Of is dit geen foto over licht maar over schaduw? Ja, licht en schaduw is een Siamese tweeling. Over de litho – Ilha de Moçambique – van Rolf Weijburg die je ook op deze foto ziet, schreef ik ook al eerder. Klik HIER.
Zou het woord ‘fotoduinen’ bestaan? Dat is namelijk wat ik de laatste weken bijna dagelijks even doe. Ik open de gordijnen. Ik zet ramen en deuren open. Ik zet thee. Ik open de kleine poort. Ik geef de kippen water en voer. Als Sofrimento aan komt lopen geef ik hem ook wat. Melk, een restje van gisteravond of wat brokjes. Ik ga naar mijn werkkamer. Ik open de laptop. Ik scroll heel vluchtig door het nieuws (nos.nl of nu.nl). Ik open mijn e-mailprogramma en ik ga naar Facebook. Al meer dan een maand plaats ik elke ochtend rond 7u een foto – soms een paar foto’s – en stel de vraag: “Waar was ik?” Vandaag al dag 37.
Het is geen wedstrijd, geen quiz, gewoon een aardigheidje, vooral voor mezelf. Enkele vrienden plaatsten in februari tien dagen lang een foto van een vakantie of een reis. Zonder uitleg en ze nomineerden elke dag iemand anders. Bij één van mijn vrienden raadde ik elke dag waar de foto was genomen. Gewoon als een geintje. Ik denk dat ik er 6 of 7 juist had herkend.
In dezelfde periode ging ik wekelijks of zoek naar een foto voor de foto-challenge van Saturnein. Ik kreeg lol in dat scrollen en grasduinen door mijn foto’s. Ik verbaasde me hoeveel duizenden foto’s ik heb. Ik schreef het al eerder. Tiny blogde in dezelfde weken 40 dagen na elkaar. Dat deed ik een paar jaar geleden ook een keer. Dus waarom niet 40 dagen een ‘Waar-was-ik-foto’ plaatsen op Facebook? Excuses aan mijn volgers die niet faceboeken.
Ik heb een aantal trouwe reageerders. De een gokt soms juist, soms fout. Een ander determineert de foto’s tot in de kleinste details. Grapjassen schrijven elke dag hetzelfde. Soms raadden ze het land wel juist maar niet de stad. Een paar snoodaards gebruiken heel slim een Google-foto-herkenningsprogramma. Ik gebruik niet de meest herkenbare gebouwen. Geen Eiffeltoren, geen Colosseum of geen Manneke Pis.
Het is grappig dat Facebook automatisch de tekst vertaalt. Dat merk ik aan reacties van vrienden uit Noorwegen, Zimbabwe of Mozambique. Enkele oud reisgenoten herkennen natuurlijk af en toe locaties waar we samen stonden te fotograferen.
Natuurlijk is het moeilijk om deze kleine fotootjes te herkennen. Je zou bijvoorbeeld Aleppo (Syrië) kunnen herkennen of de brug in Fredrikstad (Noorwegen). Wat dacht je van Göteborg (Zweden) of Irkoetsk (Siberië Rusland)? Herken je de molen van Sint Anneke (Antwerpen, België), een zicht op Maassluis (Nederland) of het geboortehuis van William Shakespeare in Stratford upon Avon (Engeland)? Nog drie dagen en dan zit mijn Foto 40-daagse erop. Ik vond (vind) het leuk om te doen.
Enkele FB-vrienden verbaasden zich dat ik in deze corona-tijd zo veel op reis ben. Nee hoor. De vraag staat in de verleden tijd. ‘Waar was ik?’ Niet ‘Waar ben ik?’ In mijn fantasie ontstaat natuurlijk wel zoiets als ‘Waar zal ik zijn?’… in de toekomende tijd.
Het lijkt of mijn stukjes zich beperken tot de foto-ideeën van Saturnein. Dat is dicht bij de realiteit. Natuurlijk komt dat door mijn drukke werkdagen gedurende de week. Ik probeer mijn vrijdagen zoveel mogelijk in te vullen als vrije dagen. En dat is de dag dat we het nieuwe onderwerp ontdekken van deze ‘Dertig weken foto schrijven‘. Vandaag dus: brievenbus. Op haar site schrijft ze dat over brievenbus heel wat minder is te schrijven. Tiens, dat is buiten deze waard gerekend … Laat is maar wel beginnen met een brievenbus.
Brievenbus bij Museu – Maputo, Mozambique
Mooie foto, vind je niet? Dit is een (voormalige) brievenbus in de Mozambikaanse hoofdstad. Een fraai exemplaar. Ik maakte de foto in 2010. Her en der in Maputo vind je ook nu nog soortgelijke exemplaren. Allemaal staan ze open. De meeste zijn in gebruik als een soort open haard. Ik zag er ook eentje met binnenin een afbeelding van Samora Machel – de eerste president, de vader des vaderlands. Daar wordt uiteraard geen vuurtje in gestookt.
De posterijen – correios – bestaan nog wel in Mozambique maar volgens mij zitten bijna alle medewerkers met hun vingers te draaien. Het hele systeem van post bezorgen ligt al jaren op zijn gat. Het is iets uit het verleden. Een postzegel kopen en je brief in de brievenbus stoppen. Dat is binnenkort net zoiets als stoomtreinen en gaslampen. Moderne koeriersbedrijven hebben hun activiteiten overgenomen. DHL en Corre zijn waarschijnlijk de grootsten.
Een kleine tien jaar geleden probeerde mijn buurvrouw uit Bergen op Zoom het postsysteem uit. We hadden toen een officieel adres – inclusief een straatnaam en een nummer. Zij verstuurde op dezelfde dag een ansichtkaart, een brief en een klein pakketje. Alleen de brief is bezorgd na een week of drie. Navraag op het nabijgelegen postkantoor leverde niets op. Het was voor mij het bewijs dat het niet verstandig is om iets te laten versturen van Nederland (of België) naar Mozambique.
Ik ben lid van de WhatsApp-groep ‘Nederlanders in Moz’. Voor corona was de meest gebruikte tekst: “Wie gaat binnenkort naar Nederland en kan een brief meenemen?”of“Wie komt binnenkort naar Maputo en kan een brief of klein pakje meebrengen?” Ik heb beide zaken verschillende keren gedaan met / voor anderen. Nu er veel minder wordt gereisd is deze optie wat aan het verwateren.
Mocht ik al iets willen laten bezorgen bij ons thuis, dan is dat problematisch. Waarom? Wij hebben geen brievenbus. We hebben zelfs geen officieel adres. Wel een nummer van het kadaster. Als we uitleggen waar we wonen moeten we dat omschrijven als volgt: “Ken je dat grote witte gebouw dat vaak wordt gebruikt voor bruiloften in M? Wij zijn de achterburen van dat centrum, volg een zandpad naast de grote muur en bel ons dan …” Een postbode zal je nooit bellen. Iemand die iets aan je kan verdienen meestal wel. Leve WhatsApp. Dat is gratis. De maandelijkse rekening van het waterleidingbedrijf wordt tussen de poort en de muur gepropt. Natuurlijk is een ‘pin’ plaatsen op Google-Maps een moderne manier om uit te leggen waar je woont. Ik gebruik het af-en-toe.
Volgens mij is de brievenbussen-cultuur in Vlaanderen heel wat interessanter (kitch en huisvlijt) dan in Nederland. Neem nu mijn brievenbus in Leeuwarden …
Een klepje in de voordeur, uiteraard met een NEE – NEE sticker
… saai? Ach ja. De post valt gewoon op de vloer achter de deur. Hooguit onhandig als je lang weg bent geweest.
Week 11 – brievenbus
Op haar website verzamelt Saturnein wekelijks alle deelnemende foto’s. Als er veel Vlamingen meedoen dan kan dat – denk ik – een mooie verzameling worden. Volgende week: BOKEH. Geen flauw idee wat dat betekent want het heeft niets met bokes van doen … Antwerps-Vlaams voor boterhammen.
Het is alweer de negende keer dat ik een foto (een paar foto’s) plaats in het kader van Satur9’s 30 Weeks Photo Challenge. Thema: WATER. “Water in al z’n variaties. De zee. Een rivier. Een kreek. Een plas water. Een glas water. Een bad vol water. Een fles water. Water uit de kraan. Een waterval. Ik zou zeggen: laat de creativiteit los in jezelf en maak er iets leuks van.”
Een tekening of een flyer stonden niet in het bijgevoegde overzicht. Toch begin ik er dit stukje mee. ‘WATER‘. Een jeugdtheatervoorstelling van het Zeeuwse gezelschap ‘Het Hondje van de Ruyter’. Ik begon twee jaar geleden hier op mijn weblog aan een serie die ik ‘repertwaar’ noemde. Een overzicht van alle voorstellingen die ik regisseerde. Ik ben blijven steken bij nummer 8. Misschien moet ik dit logdraadje weer een keertje oppakken. De voorstelling ‘WATER‘ is in de chronische volgorde nummer tien of nummer elf. Ik schreef en regisseerde ‘WATER’ ter gelegenheid (herdenking) van 40 jaar na de watersnoodramp (1953). We gingen in première op 31 januari 1993 op Neeltje Jans.
Natuurlijk gaat deze photo challenge niet over tekeningen. Ik heb honderden – misschien wel duizenden – foto’s waar water op staat. Niet altijd als belangrijkste onderwerp maar als ‘decor’. Strandfoto’s. Foto’s bij een meertje of een plas. Ik publiceer twee – bijna willekeurige foto’s.
Room with a view (Stone Town, Zanzibar)
De Indische Oceaan. De zee die ik de laatste twintig jaar het vaakst heb gezien. Zoals op de foto hierboven. Tientallen verhalen schieten door mijn hoofd. Maar daar heb ik vandaag geen tijd voor. Het is een foto-dagje. Ik had deze foto ook eerder kunnen gebruiken (kader of streepjes of regel van derden). Vandaag dus WATER. Na de zee het andere uiterste van water dan …
… met andere woorden: het gebrek aan water. Thuis in Nederland denk ik zelden na over water. Ik draai de kraan open en daar stroomt het water in mijn glas, pan of emmer. We zijn ons ietsjes meer bewust dat water niet vanzelfsprekend is als er een lange periode van droogte is. Je mag dan niet sproeien of je auto wassen. Je hoort of leest dan dat het grondwaterpeil te laag staat.
In Afrika (en andere delen van de wereld) is (drink) water geen vanzelfsprekendheid. In Mozambique hebben we een watertank van 2000 liter. De tank is verbonden met de plaatselijke waterleiding. Een paar uur per dag is er water beschikbaar. Af en toe zijn er dagen dat er geen druppel uit de hoofdkraan komt. Daarom dus hebben de meeste mensen een eigen tank. Woon je te klein en heb je geen geld voor een tank dan is de gang naar een lokale kraan (of riviertje) een deel van je dagelijkse bezigheid.
Ik ga nauwelijks woorden spenderen aan de 8ste week van Satur9’s 30 Weeks Photo Challenge. Thema van deze week: LIEFDE. De foto spreekt (eenmalig) voor zich.
Het is een uitermate flauwe titel. Ik beken. Waarschijnlijk zie je hier en daar vandaag (en de volgende dagen) logjes verschijnen met de titel ‘Regel van derden’. De titel van dit stukje is precies hetzelfde maar dan in het Ests. Dank U, Google Translate. Ik leg het uit.
Satur9 is alweer toe aan haar zevende opdracht: ‘Regel van derden’. Toen ik dat zag staan, ging er ergens in de verte een belletje rinkelen. Ik ken die uitspraak wel maar wat is het ook alweer? Als je hebt doorklikt naar het blog van Satur9 dan heb je gelezen dat het een (denkbeeldige) onderverdeling is op een foto. Ik wist vorige week al welke foto ik wilde publiceren. Namelijk deze:
Saaremaa (Estland) zomer 2006
Ik was benieuwd of deze foto uit 2006 zou voldoen aan die regels. Niet dus of toch niet helemaal. Ik ga er een klein beetje aan sleutelen (knippen) met mijn gratis foto-programma.
Dezelfde foto maar dan net een beetje bijgesneden. Saareemaa (Estland) zomer 2006
Is dat beter? Veel verschil in beoordeling heb ik niet maar als ik moet kiezen … dan weet ik het nog niet. Want: op foto 1 is de weerspiegeling van de onzichtbare zon bijna magisch … plaatselijk rondom de boot. Op foto 2 mag de horizon dan wel op één derde liggen maar plots is de waterschittering overal. Welke foto vinden jullie mooier?
Omdat ik wat rondkeek in het foto-mapje van die vakantie zag ik ook de foto die ik nét voor deze foto had gemaakt.
De vuurtoren van Sörve (Saaremaa – Estland)
Deze foto beantwoordt (bijna) aan die regel. Zowel horizontaal als verticaal. Is dit toeval? Dat weet ik niet meer. Ik weet niet of ik daar toen heb opgelet. Misschien wel want de regel is me bekend en paste ik soms bewust toe. Ik gebruikte hem veel vaker toen ik nog met een ‘gewone’ camera fotografeerde. Nu ik ook – mea culpa – vaak kies voor het gemak, zijn de foto’s van de laatste jaren voor 90% gemaakt met mijn mobieltje (gsm). Raar maar waar … dan denk ik nooit aan die regel. En maak ik vooral rechtopstaande foto’s.
2006 was de eerste volle zomer in mijn eentje – zonder Ine en zonder de kinderen. Ik wilde kamperen zoals ik dat al mijn hele leven deed. Ik bedacht dat ik in vier weken een rondje wilde rijden. Grofweg: Bergen op Zoom – Duitsland (Berlijn) – Polen – Litouwen (Vilnius) – Letland (Riga) – Estland (Narva en Talin) en dan oversteken naar Finland (Helsinki) – Zweden (Stockholm – Malmö) – Denemarken (Kopenhagen) – Duitsland (Kiel) – Nederland. Tot Talin heb ik me grotendeels aan dat plan gehouden. Toen realiseerde ik me hoe geweldig ik de de Baltische staten vond. Rustig, vriendelijk, relatief goedkoop. Ik besloot niet over te steken naar Helsinki (want vanaf Stockholm tot thuis kende ik de weg en de steden al). Het ‘rondje’ werd een ‘achtje’. Dus na het oosten van Estland was het westen aan de beurt. Ik ontdekte op de kaart een eiland. Saaremaa. Ik had er nog nooit van gehoord. Ik vond het een ontdekking. Als liefhebber van eilanden was ik blij met deze kennismaking. De vuurtoren die je op de foto hierboven ziet heb ik gemaakt op het zuidelijkste puntje van het eiland. Ik citeer wikipedia: “De Vuurtoren van Sõrve is een vuurtoren in de gemeente Saaremaa in de provincie Saaremaa in het westen van Estland. De vuurtoren staat op het zuidelijke uiteinde van het eiland Saaremaa en het schiereiland Sõrve bij het dorp Sääre, met in het oosten de Golf van Riga en in het westen de Oostzee.” Dankzij deze informatie weet ik dus dat het bootje van de eerste foto (deze foto was jarenlang mijn desktop-foto) in de Golf van Riga dobbert.
Volgende week: ‘liefde’. Ik heb een week de tijd … om te kiezen.
Moet ik dit uitleggen? Misschien wel een klein beetje maar heel veel woorden ga ik niet gebruiken. Ik doe mee met een wekelijkse photo challenge (om het op zijn slecht Vlaams te zeggen). Een idee van Satur9’s. Afgelopen week: ‘wolkenlucht’.
Ik wist meteen welke foto ik wilde publiceren. Er was echter nog één probleempje. De foto moest nog gemaakt worden. En je gelooft het niet … een hele week regen, regen en nog eens regen. En wind … je wordt er gek van. Wolken? Ja, maar donker en donker grijs met alleen maar regen, regen en nog eens regen. Dus weer om een foto te maken … vergeet het maar. Maar zoals dat gaat: na regen komt zonneschijn.
Trapje naar buiten. Isabel uitleggen wat ik graag wilde. Ik ging zelf op het trapje staan. Twintig foto’s later was ik nog niet tevreden met het resultaat. Deels omdat ik als model niet geschikt ben, anderzijds omdat de fotograaf van dienst niet de juiste positie koos. Dus … we draaien de rollen om. Ik maak de foto en mijn lief meet de wolken … De vrouw die de wolken meet.
En kunstliefhebbers hebben natuurlijk al lang het citaat ontdekt … Jan Fabre. Zegt je dat niets … klik HIER.
Laat ik niet teveel achterstand oplopen. Dus vandaag maar meteen het derde thema ‘vullen’. Jezelf. Mezelf dus. Ik heb mezelf nooit verborgen achter een pseudoniem en publiceerde verschillende keren foto’s van mezelf en van Isabel. Publiceren van foto’s van (met) anderen … daar ben ik veel terughoudender in geworden. Ik heb fantastische foto’s van mijn kleinkinderen maar dit stukje www is daar niet voor bedoeld.
Ik kan gaan grasduinen en kiezen tussen veel foto’s van mezelf. Meestal door Isabel gemaakt. Af en toe een selfie. Ik dacht bijvoorbeeld aan de foto waarin ik mezelf in de spiegel zie nadat ik me (eenmalig) had laten blonderen. Of foto’s voor bekende gebouwen of bij standbeelden. Dat soort foto’s kun je via ‘zoeken’ hier vast terugvinden. Dus maak ik een nieuwe, actuele foto. Met de ingebouwde ‘schermafbeelding maken’ op mijn MacBook Pro. Shift – CMD – 3. Klik en daar verschijnt de foto op mijn bureaublad.
Meester Koen aan het werk.
Niet flatteus. Zo zien dus mijn leerlingen en NT2-studenten hun leraar. Slik. Ik ben blij dat ze me beoordelen op mijn werkzaamheden en niet hoe ik er (nu) uitzie. Corona-haar. Dikkere wallen onder mijn ogen dan dat ik gewoonlijk in de spiegel zie als ik me scheer. Toch voel ik me uitgeslapen en niet bijzonder moe. Integendeel. ’t Zal de leeftijd wel zijn, ik weet het. Door de hoge temperaturen bind ik mijn haar meestal in een staartje.
Wat zie ik nog meer? Mijn kettinkje (typisch een dicteewoord voor groep 6) zit raar. Alle bedeltjes hangen aan de achterzijde. Wat je niet ziet op de foto? Ik draag een korte broek en ben blootsvoets, zoals altijd als ik thuis ben. Veel boeken en schriftjes op twee stoelen naast me en deels op de grond. Een te dikke buik. Iets meer muggenbeten dan gewoonlijk. Een deels geschaafde knie. Slecht opgelet bij het eieren rapen in het kippenhok.
Nou … zo is het wel weer genoeg vind ik. Volgende week: ‘Wolkenlucht’. Dat is een stuk neutraler. En het doet me herinneren dat Daedalus – in zijn ‘wolkenlucht’ – nog steeds treurt om de roekeloze Icarus. Hij is bijna op weg naar Sicilië. Kom dat zien! Kom dat zien! Nee … kom dat … lezen!
Ik loop een week achter met de foto’s (opdrachten – ideeën wat mij betreft) maar wat geeft het. ‘Kader in kader’. Ik wist meteen welk verhaal ik wil vertellen. Het verhaal van een kunstwerk geïnspireerd op het werk van Malangatana Valente Ngwenia. Mogelijk zegt de naam van deze Mozambikaanse kunstenaar (1936 – 2011) je niet veel. Ik heb al eerder over hem verteld en dat ga ik binnenkort nog wat uitgebreider doen. Even in ’t kort over hoe ik hem ken. Meester Malangatana was onze Mozambikaanse patroon (goodwill ambassador) van het UMOJA CFC-programma. Ik was twaalf jaar artistiek coördinator van dit talenten-programma. Ik heb Malangatana goed gekend van 2003 tot zijn overlijden in 2011. Ik ben blij dat ik verschillende van zijn werken heb. Het kunstwerk waar ik vandaag over schrijf is een ode aan de meester. Bij de verbouwing van ons huis (begin 2016) hebben we vooral de veranda flink uitgebreid. Ik benaderde Lourenzo Tsenane, een vriend én leerling van Malangatana. Ik vroeg Lourenzo om twee grote murals te maken in (op) onze tuinmuur. Ik schreef er eerder over. De geboorte van een mural. Klik HIER. Opdracht 1: ‘Mijn werk in Mozambique’. Opdracht 2: ‘Een ode aan Malangatana’ (in zijn stijl.) Over dit tweede kunstwerk schrijf ik vandaag. Ik kom terzake … terug naar ‘kader in kader’.
Laat ik beginnen met de eerste foto.
Hoeveel kader had je willen zien? Deze foto heb ik gemaakt van buiten de veranda. Ja, je zou het ook een overdekt terras kunnen noemen. 11,5 x 8 meter. Oorspronkelijk hadden we de bedoeling om hier glazen schuifdeuren en -ramen in te zetten. Maar dan zouden we door de hoge temperaturen enkel een oven creëren waarbij dag en nacht alles open moet staan om het dragelijk te maken. Conclusie: geen ramen en deuren. Lekker laten doorwaaien. Terug naar het kunstwerk. Uiteraard zie je dat in het midden van deze foto. Ik zoom in.
En zoals je kunt zien was de opzet om het (open) raam (visueel) te laten fungeren als lijst, als kader van het kunstwerk.
Zo dus, de wit-grijze rand is de muur van de veranda en is dus de lijst (het kader) van het kunstwerk daarachter.
Ode aan Malangatana – Lourenzo Tsenane (Detail mural – Cement in tuinmuur Djonasse, Mozambique) (2016)
Om het nog wat duidelijker te maken, voeg ik een foto toe die ‘Het geheim van de smit’ onthult. Nou ja, bij wijze van spreken.
In de serie: DERTIG DAGEN FOTO SCHRIJVEN en BEELDENDE KUNST
Vorige week lanceerde blogcollega Satur9s World een idee. Een challenge … ik heb een hekel aan dat woord. Ik zie haar idee meer als een uitnodiging om je eigen gang te gaan.
Het eerste thema: koffie of thee. Een foto of een paar foto’s en een stukje over datzelfde thema. Een onderschrift, een herinnering, een gedicht of zomaar een fantasieverhaaltje. Deze omschrijving heb ik zelf toegevoegd aan mijn ‘Dertig-dagen-foto-schrijven’.
De titel laat al vermoeden dat ik geen voorkeur heb. Wil ik thee of wil ik koffie? Ik drink het allebei. Als kwantiteit een criterium is dan wint thee. Ik drink veel meer thee dan koffie. En geen voorkeur gaat nog verder. Welke thee? Geen voorkeur. Ik drink earl grey, thee met fruitsmaakjes, citroenthee, gember-rooibos, ceylon tea, kamillethee. Isabel maakt vaak zelf thee met bladeren van bomen uit de tuin. Ik drink het allemaal. Geen voorkeur. Meestal zonder suiker, af en toe met honing al dan niet met citroen. Ik zet ’s morgens vaak een grote pot thee, drink dan één grote kop warme thee. De rest schenk ik over in een kan en die kan gaat in de ijskast. Gedurende de dag drink ik dan ijsthee.
Bij ons thuis (in mijn jeugd) dronk mijn moeder meestal thee en mijn vader Moccona uit zo’n glazen pot of Nescafé. Oploskoffie. Op feestdagen of als er bezoek was dan werd er een ‘filterke’ aangeboden. Mijn ouders hadden daar aparte ijzeren opzetstukjes voor met een soort plat koffiezakje. Later kon je plastic koffiebakjes kopen. Ze stonden altijd ergens in de kast te verpieteren. Ik herinner me niet wanneer ik zelf voor het eerst koffie dronk. Ik denk bij mijn grootouders. Koffie met veel melk.
Koffie leuten is geen Vlaamse activiteit. Ik maakte kennis met het traditionele koffiedrinken rond een uur of 10 toen we jaarlijks op zomervakantie gingen naar Terschelling. Alle Nederlandse buren deden eraan mee. Elke ochtend voor een andere tent, tussen de windschermen. Bij tante Trijn en ome Eppo, bij Roodermond, bij Elzer, bij tante Janny en Ome Willy, bij Nauta, bij Postmus. Mijn ouders kenden deze gewoonte niet. En zoals je weet trok deze jongen eind jaren 70 naar het hoge noorden. Studeren op de AVEK. Daar stonden twee grote koffiezetapparaten in de keuken. Je kon koffie tappen zoveel je wou. Thuis in Boelenslaan en later in Wyns stond er altijd een koffiezetapparaat in de keuken. Het werd verschillende keren per dag gebruikt. Er was altijd een onverlaat in huis die vergat het warmhoudplaatje uit te schakelen. Niks zo goor dan de geur van uitgekookte restjes koffie onder in de glazen pot.
Elk Nederlands huishouden heeft (had) een vergelijkbaar ding in huis. Vaste prik in het keukenkastje: een pak filterkoffie (soms een tweede pak met cafeïnevrije koffie. Een doos met de papieren filters. Melitta. Ik kocht vaak het verkeerde formaat filters. Te klein of te groot. Koffie kreeg nooit heel veel aandacht van me. Ik dronk koffie maar ik kon het ook zomaar een paar dagen vergeten en dat is trouwens nog altijd zo. Na een lekker etentje vind ik koffie wel lekker – niet thuis maar in een restaurant. Liefst met een cognacje en een stukje chocola.
We hebben altijd gekampeerd dus ook daar moest iets – zonder elektriciteit – op gevonden worden. Ik herinner me drie variaties. Ik toon ze in historische volgorde.
Die laatste variant – percolator – gebruik ik nog af en toe in Mozambique. Een cadeautje van Jean Jacques (snik) en Co. Maar eerst nog even terug naar Bergen op Zoom.
Ik kocht een chique espresso-apparaat voor Ine’s vijftigste verjaardag. Een Bosch. Op dat moment de Rolls Royce onder de thuis-espresso-apparaten. Bovenin doe je de bonen. Je stelt de maling in en de hoeveel water. Je drukt op een knopje. Je hoort dat de koffie wordt gemalen en even later druppelt de koffie in je kop of tas. En mocht je melk willen schuimen, dan kan dat ook met hetzelfde apparaat.
Na een paar jaar ging er iets mis. Gelukkig heeft Yvonnes vader er een nieuwe rubberen ring in gemonteerd. Ik kon weer jaren vooruit. Zeker op maandagochtenden als ik mijn traditionele sms ‘koffie klaar, de deur is los’ naar buurvrouw Luus stuurde. Het apparaat heeft de verhuizing uit Bergen op Zoom niet gehaald. In Mozambique gebruiken we een Delta-apparaat.
Als ik ‘we’ gebruik in de vorige zin bedoel ik meer Isabel dan mezelf. In dit apparaat doe je een capsule, sluit je het apparaat en druk je op een knop. Je hebt drie keuzes: weinig water, ietsjes meer water of een volle kop water. Koffie uiteraard. Het is een vreselijk duur systeem. Het apparaat kost weinig, de capsules kosten bijna 60 eurocent per stuk. Vergelijk het maar met een printer (relatief goedkoop) en de cartridges (erg duur).
Heb ik nog andere koffieverhalen? Ja natuurlijk wel. Ethiopië. Ik ben er gedurende acht jaar heel veel geweest. Ethiopië is één van de bakermatten van de koffie. Koffie, het ‘zwarte goud’ van Ethiopië. Bereket nam ons mee naar de plaats waar ooit de koffieplant (boon) werd ontdekt door een herder. Hij constateerde dat zijn geiten – die van die onbekende plant aten – veel actiever waren dan de geiten van zijn buurman lager in het dal. Vlakbij dronk ik een kopje koffie. Zoals er nog veel zouden volgen – al dan niet met een traditionele koffieceremonie.
Koffie in Jimma, Ethiopië
Koffie in Mekele (Ethiopië)
Rahel in Addis Ababa
Laat ik afronden. In de titel schrijf ik ‘Zonder voorkeur’. Hoe drink ik mijn koffie het liefst? Het maakt me niet uit. Echt niet. Zwart. Zwart met suiker (als de koffie heel sterk is, maar het hoeft niet). Met melk. Koffie verkeerd. Met geschuimde melk. Latte macchiato. Galão (al dan niet oscuro). Cappuccino. Het is me allemaal om het even. Echt waar. Ook ijskoffie vind ik lekker. Met koffiemelk of gecondenseerde melk … nee, laat maar. En als ik een week geen koffie drink … ik zal het nauwelijks hebben gemerkt. Of ik ’s avonds koffie vermijd omdat ik dan niet kan slapen? Ik heb nog nooit geconstateerd dat het zo is. En jullie?
Volgend thema: ‘Kader in Kader’.
ps. Misschien moet ik ooit een ode schrijven aan de wondermooie theevelden die ik in Oeganda en Kenya zag. Zo mooi. Beeldschoon.
