Een grote fototentoonstelling van André Joosse in Goes in de weilanden rondom de verlaten boerderij Klein Frankrijk. In de buurt van de televisietoren en de molen. Helemaal gratis. De opzet is eenvoudig. Je loopt door het weiland en je kijkt je ogen uit naar de foto’s van ‘Verlaten plekken in Europa’, geprint en gepresenteerd op groot zeil. De foto’s staan op gesteld in grote driehoeken.
Tekens twee foto’s, onder vermelding van het land en de plaats waar de fotograaf de foto maakte en een woordje uitleg. De foto’s (van de foto’s) hieronder maken het vast duidelijker.
Het zijn vaak scholen, kloosters, klinieken, industriële complexen, laboratoria, hotels, paleizen, kastelen, enzovoort. Dit genre in de fotografie trekt steeds meer liefhebbers. Zeker op YouTube. Er zijn zoveel details op de foto’s te zien. Achtergelaten speelgoed, beddengoed, instrumenten. Afbladderend gipswerk, fresco’s, graffiti, onbekende meetinstrumenten. Ik kan nog wel even doorgaan. André Joosse heeft ondertussen in achttien landen zulke plekken bezocht en heel veel gefotografeerd.
Op zijn website – klik HIER – staan nog veel meer foto’s van al dat indrukwekkend verval. Stuk voor stuk vreemde, verlaten plekken mét een verhaal. Ik loop weer terug naar de binnenstad. Een wandeling van nauwelijks vijf minuten.
Er zijn alweer vier weken ‘Werken in Goes’ voorbij gevlogen. De teller maakte flink wat overuren. Nou ja … ik dan toch. Correctie: ik en vele anderen. Tijd om het figuurlijke touwtje een beetje te laten vieren. Kortom: laat de vakantie maar komen! Vorige week was er een zeer smakelijk vierdaags Europa festival in de stad. Fiesta Europa op de Markt. Europees Bierfestival in en rondom de Singelstraat en Europese Kunst en Curiosa op de Kade – Stadshaven. Ik heb er in de tussendoor-uurtjes erg van genoten.
Ook openden twee exposities deze week de figuurlijke deuren. Maria Magdalena & het Europajaar – met een uitgebreid programma op diverse plaatsen in de stad. Ik zag al een paar hedendaagse werken in de Grote of Maria Magdalenakerk. Er zijn exposities, lezingen, films, een speurtocht en nog veel meer.
Reynier de Muynck 2. Wilbert Biemans 3. Ron Westerweel 4. Leon van den Akker
De persoon Maria Magdalena (zus van Lazarus in de Bijbel) spreekt al eeuwen tot de verbeelding. De een ziet haar als een overspelige vrouw en de ander als een heilige. Ze wordt (werd) dan ook heel verschillend afgebeeld en geschilderd. Dan weer met lang haar en dan weer ingetogen omkranst met een aureool. Of met symbolische voorwerpen als een rood ei, een kannetje olie, een kruis of een schedel. Goes heeft twee Maria Magdalenakerken. Recht tegenover elkaar. Goes koos haar al in 1150 als beschermvrouwe. Vandaag (22 juli) viert de Katholieke wereld haar naamdag.
Over de andere expositie vertel ik morgen. Verlaten plekken in Europa. Foto’s van Andre Joosse
Meer weten over het Europa-jaar in Goes? Klik HIER
Wonen in Leeuwarden en werken in Goes. Geen voor de hand liggende combinatie. Dus is het thuis-zijn tot begin september verplaatst naar Zeeland. En wat ik daar doe?
Ik ben artistiek coördinator (eindregisseur) van het nieuwe zomerspektakel – In het spoor van de stier – in het kader van een nieuw themajaar in Goes.
Ik vertel de komende dagen en weken wat meer over dit vijfde zomerspektakel. Ik plaats dan ook een link naar de website waar kaartjes voor de voorstelling kunnen gereserveerd worden.
De titel verklaart waarschijnlijk al veel. Mensen die hier al langer meelezen weten dat ik met enige regelmaat actief ben in Goes (provincie Zeeland). Met ‘actief’ bedoel ik: aan het werk als (theater) regisseur. Met ‘enige regelmaat’ bedoel ik: elke 4 jaar. Dat laatste moet ik nu bijstellen tot 5 jaar.
Sinds 2005 organiseert de gemeente Goes elke vier jaar een themajaar. In 2005 was dat ‘600 jaar stadsrechten in Goes’. Vier jaar later gevolgd door ‘Goes Afrika’ (2009). In 2013 werd het ‘Goes Latijns-Amerika’. Ook Azië kwam aan bod in 2017 met ‘Goes Azië’. Het college van burgemeester en wethouders besloot enkele jaren geleden dat 2021 het thema ‘Goes Europa’ zou krijgen. De pandemie veroorzaakte een uitstel van een jaar. Maar nu is het nieuwe themajaar (2022) al even aan de gang.
Opnieuw ben ik betrokken bij een van de hoogtepunten van zo’n themajaar: het zomerspektakel. En dat vind ik heel fijn. Omdat ik niet meer in Bergen op Zoom woon, moest er een oplossing gevonden worden voor een logeeradres in Goes. En dat is helemaal goed gekomen. Met grote dank aan mijn gastvrouw. Ik voel me al helemaal thuis. Ik kom al sinds 1999 heel vaak in Goes maar ik had er nog nooit overnacht. Dat was uiteraard nooit nodig want Bergen op Zoom ligt om het hoekje (bij wijze van spreken).
Sinds mijn werkverblijf-met-overnachting kijk ik ook anders naar de stad. En heb ik andere vragen. ‘Waar kan ik gratis parkeren?’ ‘Hoe loop ik het best van A naar B?’ ‘Waar is de dichtstbijzijnde bakker?’ ‘Is er een wereldwinkel in Goes?’ ‘Bestaat de muziekschool nog?’ Enzovoort.
Ik loop dus ook door andere, voor mij nieuwere straatjes. Ik ontdek andere doorkijkjes van een stad die ik toch tamelijk goed ken. Ik zie nieuwbouw en bij een braakliggend terrein vraag ik me af: ‘Wat stond hier vroeger?’ Kortom: ik ga de komende tijd regelmatig iets vertellen over Goes en over het zomerspektakel 2022.
Goes. De Grote Markt, het stadhuis en een doorkijkje naar de Grote of Maria Magdalenakerk.
Meer informatie over het themajaar: Goes Europajaar 2022en via Facebook – klik HIER. En je begrijpt het al: wordt vervolgd.
Vandaag twintig jaar geleden werd Pim Fortuyn vermoord in het Mediapark in Hilversum. Er zijn zo van die dagen in de geschiedenis die veel indruk achterlaten. De vraag wordt dan gesteld: “Weet je nog waar je was toen …?” Ik zie die vraag ook vandaag voorbij komen. Op de plaats van de puntjes staat dan zoiets als “toen je hoorde dat Pim Fortuyn is doodgeschoten?” Soortgelijke vragen over: de aanslagen op 11 september 2001 of de moord op JF Kennedy of Martin Luther King.
20 jaar geleden zat ik in de auto en luisterde naar de autoradio. Zoals gebruikelijk luisterde ik naar Radio 1 – ook toen al de nieuws- en actualiteitenzender. Ik was op weg naar Groningen naar een try out van een jeugdtheatervoorstelling die ik regisseerde. Daarover zo nog wat meer. Ik reed ergens tussen Utrecht en Almere. De radio was er meteen bij … dodelijke aanslag op Fortuyn. Eerst was er nog veel onduidelijk. Ik moest nog bijna twee uur rijden. Van die rit zelf herinner ik me niets. Gedurende die twee uur werd het duidelijk dat de politicus de aanslag niet had overleefd. Een gedenkwaardige rit. Ik parkeerde de auto buiten bij het repetitielokaal van Kolder & Ko in Groningen en liep naar binnen. Rob, Marieke en Jothea hadden het decor al opgesteld, alle spullen lagen klaar. Ik merkte dat zij nog niets hadden gehoord over Fortuyn. Een half uurtje later zouden een aantal uitgenodigde mensen naar een eerste try out van Familie Familie komen kijken. Wat moest ik doen? Het vertellen of mijn mond houden? Uiteraard zou dat nieuws hun (onze) voorbereiding flink in de war schoppen. Maar natuurlijk zou het publiek dat wel weten. Ik vertelde het. Eerst ongeloof en dan verbijstering. Geen van ons allen was een Fortuyn-aanhanger. In tegendeel zelfs. Maar een moord? In Nederland? Niet te geloven, niet te bevatten.
Familie Familie – Theater Rob Heiligers
Wat nu? We zaten in de kleine kantine wat te filosoferen, beetje wezenloos te kletsen toen de eerste gasten (collega’s en vrienden) binnendruppelden. Natuurlijk was er maar één gespreksonderwerp: Pim Fortuyn. Na ruim een half uur peilde Rob de stemming. Wat doen we: de try out door laten gaan of verder blijven praten zoals we al deden? We kozen (zonder te stemmen hoor) voor dat laatste. Er komen later nog wat try out momenten. We waren niet gehaast. Nú spelen zou geen juiste feed back opleveren.
Weet jij nog waar je was toen je dit hoorde?
Ps. Via NPO-start kijk ik nu naar de dramaserie: ‘Het jaar van Fortuyn’ (Avro/Tros) Ik lees negatieve recensies met kwalificaties als: ‘slecht amateurtoneel’. Daar ben ik het niet mee eens. Het is geen topserie maar ik amuseer me goed.
Termen zoals ‘Bucket list’ of ‘To do list’ probeer ik zoveel mogelijk te vermijden op mijn Nederlandstalig weblog. Soms overkomt het me dat ik te veel Engels gebruik. Ook in de dagelijks conversatie. Ik heb zo’n lijstje af en toe op een papiertje of ergens in een schriftje. Meestal heb ik plannetjes in mijn hoofd. Een van die zaken is ‘museumbezoek’. Dat is typisch een activiteit in Nederland. In Mozambique bezoek ik zelden een museum. Natuurlijk heeft corona daar ook aan bijgedragen.
Nu ik weer aan het werk ben in Nederland wordt mijn museumkaart weer veelvuldig bovengehaald. Ik geef een overzicht, mét de tentoonstellingen die ik de laatste tijd heb bezocht. Later doe ik misschien nog wel eens uitgebreider verslag van wat ik zag. En hoe ik daarop reageerde.
Ik bezocht de grote Paula Rego tentoonstelling. Overweldigend. Het was nostalgisch dwalen langs het werk van Alphonse Mucha. Boris Lurie vond ik een interessante ontdekking. Ik liep na jaren ook nog even langs de vaste collectie.
Natuurlijk moest ik weer even ‘Het meisje’ (Vermeer) gaan begroeten. Ik liep tamelijk snel door de zalen die ik best goed ken. Ik bleef ietsjes langer stilstaan bij al het werk van Rembrandt. In de vleugel met wisseltentoonstellingen vergaapte ik me aan ‘In volle bloei‘. Mooi … maar niet echt mijn genre.
Nauwelijks vijf minuten lopen bij me vandaan. Ik loop er dus heel vaak langs. Ik ga het gebouw geregeld binnen want ook het filmhuis (Slieker) huist onder hetzelfde dak. Het was alweer drie jaar geleden dat ik het museum van binnen had gezien. À la campagne – van Maris tot Monet. Heel veel bruikleen van Boymans van Beuningen. Impressionistische landschappen. Groot en klein. Ik kijk er met plezier naar maar het raakt me niet. De vleugel ‘Friezen’ vind ik boeiender. Ook de schilderijen ‘Jentjes lãnskip’ vind ik interessanter.
Artemisia. Vrouw & Macht. Dit bezoek had ik vorig jaar al in mijn agenda aangekruist. Januari 2022. Door de lock down (alweer Engels) bleef ik wat langer dan gepland in Mozambique. Gelukkig werd deze bijzondere tentoonstelling verlengd tot 27 maart. Joepie. Voor het eerst zag ik werk van Artemisia Gentileschi met eigen ogen. Denk ik. Mogelijk liep ik er wel eens langs in de National Gallery (Londen) zonder veel aandacht. Dat was nu wel anders. Een heel mooie tentoonstelling. Ook de rest van het museum vond ik een ontdekking. Een aanrader.
Ik kwam vroeger veel in Zwolle maar toen bestond dit museum nog niet. Het heeft dus tot 2022 geduurd voordat ik er naar binnenstapte. Rob Scholte – reproductie verplicht en Joyce Overheul – Let’s get political zijn twee van de tijdelijke tentoonstellingen. Ik was Rob Scholte een beetje uit het oog verloren. Wat maakt die man veel verschillende zaken. Grote werken met verschillende technieken. Collages. Uitvergrote details uit bekende schilderijen. Eigenwijze kopieën van oude werken. Verknipte logo’s. Knip- en plakwerk. Heel bijzonder. Soms chaotisch, soms provocerend. Ik dwaalde graag anderhalf uur rond op deze grote overzichtstentoonstelling en ik begrijp de titel volkomen: ‘Reproductie Verplicht’.
Af en toe gebruik ik de titel ‘Ondertussen in …’. Ik heb twee varianten: Nederland en Mozambique. Op de een of andere manier schrijf ik weinig over mijn activiteiten in Nederland. En dat is ook nu weer het geval. Ik ben alweer achttien dagen in West-Europa. Meer nauwkeurig moet ik dan zeggen: meestal in Nederland, heel af en toe in Vlaanderen en ook een paar dagen in Beieren (Duitsland).
Je zou dan kunnen denken dat ik heel veel stof heb om over te schrijven. Dat is zo. Stof genoeg maar weinig animo om dat via mijn vingertoppen en het toetsenbord te vertellen, hier op mijn blog. Het zijn bijzonder drukke weken met veel werkafspraken (in Zeeland) die ik ook wil combineren met familie- en vriendenbezoek. Tel daarbij op dat ik ook gewoon blijf lesgeven aan mijn leerlingen in Mozambique – ja, online natuurlijk – dan verlang ik ’s avonds naar mijn bedje en heb ik geen puf meer om nog langer naar een beeldscherm te staren.
Gisteren (zondag) had ik aangekruist als een dagje voor mezelf. En waar was ik dan?
Zo moeilijk is het niet. In Den Haag. Belangrijkste bestemming: Het Kunstmuseum, vroeger Het Gemeentemuseum. De grote overzichtstentoonstelling van de Portugees-Britse kunstenaar Paula Rego. In Mijn Digitaal Lockdown Museum heb ik al over haar verteld. Klik HIER. Ik was maar net op tijd want volgende zondag eindigt deze expositie. Het was lekker druk in Den Haag, niet alleen in het museum maar ook op de terrassen. Mooi weer – weet u wel. Ik vind het nog steeds koud, zegt deze import Afrikaan. Ik loop ook wat te kuchen, te snotteren en te proesten dus ik weet ondertussen hoe een corona-zelftest werkt. Er verscheen gelukkig nog niet één keer een tweede streepje.
Dit is uiteraard geen samenvatting van twee-en-een-halve week Nederland. Niet eens van een paar uurtjes in de residentie. Ik kom er nog op terug neem ik me nu voor. Vanavond weer alle repetitie-zeilen bijzetten in Goes. Morgenochtend naar huis (in Leeuwarden). Twee dagen online lesgeven en woensdag gaan stemmen. Daarna naar het Fries Museum, de bioscoop en het theater. Niet allemaal op dezelfde dag hoor. Treinen, musea, repetities, theater, bioscoop … wat dat betreft zijn mijn Mozambikaanse en Nederlandse leven moeilijk met elkaar te vergelijken. Gelukkig bestaat er zoiets als WhatsApp-video want Isabel is in haar eentje in warm Djonasse.
Natuurlijk moet Edward Hopper een plekje krijgen aan de wanden van Mijn Digitaal Lockdown Museum. Dat wist ik al lang. Vraag bleef nog even met welk schilderij. Toen las ik gisteren dat de musea, de theaters en de bioscopen waarschijnlijk nog niet mogen opengaan. Zucht. Voor hen een verlengde lock down. Dus ik wilde een Hopper-schilderij met een man of een vrouw die wezenloos naar buiten staart. Naar het niets of hooguit naar het dorre landschap of een verlaten straat in een lege stad. Dus thematisch aansluiten bij de actualiteit.
Hopper heeft ook veel theater-schilderijen gemaakt. Het eerste in die reeks is ‘Two on the Aisle’ …
Parket, tweede rij rechts – Two on the Aisle – Edward Hopper – 1927 – Olieverf op linnen – 102 x 123 cm – The Toledo Museum of Art, New York
Ook dit schilderij kun je gemakkelijk uitleggen als iets ‘actueels’. Een lege theaterzaal. De orkestbak blijft leeg. Het doek blijft gesloten. De toeschouwers die kaartjes hadden voor de tweede rij rechts staan wat misnoegd op. Mevrouw trekt zometeen haar jas aan en zal waarschijnlijk tegen haar man mekkeren. ‘Ik zei het je toch dat het dom was om theaterkaartjes te kopen voor een voorstelling op 15 januari.” Hij laat het stoïcijns over zich heen komen. De vrouw in een roze jurk op het tweede zijbalkon leest nog een paar gedichten. Het maakt haar niets uit of ze nu hier zit of straks thuis, eenzaam op haar eenpersoonsbed en apathisch naar buiten staart. Haar verloofde is er toch niet. Alweer naar een spoedoverleg met andere virologen.
Ik hou van Edward Hopper, dat heb ik hier al vaker verteld. Er is heel veel te vinden op internet over deze Amerikaanse schilder. Dat ga hier niet allemaal kopiëren of vermelden. Dat vinden de geïnteresseerden zelf wel.
Wij gaan straks lekker uit eten. Een beetje van op afstand vieren dat Duin, mijn jongste kleindochter, vandaag drie jaar wordt. Ja, in Mozambique is alles gewoon open. Er zijn wel wat kleine restricties die vooral theaters en concerten hinderen om vol uit te pakken. De restaurants en kroegen zijn heel wat drukker bevolkt dan op de schilderijen van Hopper. De scholen starten aanstaande maandag weer na de traditionele lange kerstvakantie.
Naast me ligt een geprint theaterkaartje. “De vader. Het Middelburgs Theater – Minitheater, Middelburg. 15 januari 2022 – 20u”. Nee, dat gaat ‘em niet worden. Zucht, snik. Voor de tweede keer heeft deze theatergroep deze voorstelling moeten annuleren wegens sluiting van de theaters. De eerste keer in maart 2020, onlangs december 2021 voor de tweede keer. “Vrienden, hou de moed erin. Ik hoop jullie dit voorjaar weer eens te zien.”
Toen ik wat informatie opzocht over bovenstaand schilderij ontdekte ik een opera die helemaal op YouTube staat – met Engelse ondertiteling. ‘Later the Same evening’. Muziek van John Musto, libretto van Mark Campbell. Een muziektheatervoorstelling geïnspireerd door vijf schilderijen van Edward Hopper. Dit schilderij is één van de vijf. Ik ga vanavond of morgen kijken en luisteren. Dus toch nog een beetje theater.
P.s. Dit is voorlopig het einde van mijn dagelijkse stukjes over BEELDENDE KUNST. Natuurlijk zal ik er over blijven schrijven. Dan zal ik dat ook toevoegen aan Mijn Digitaal (lock down) Museum. Maar vanaf morgen ook weer aandacht voor andere zaken. Prettig weekend. Wees voorzichtig. Blijf gezond.
Koen Schyvens 