Ik ben zaterdag niet in Nederland. Jammer anders was ik meer dan waarschijnlijk de straat op gegaan. Ouderwets demonstreren onder het motto UNMUTE US. Jammer dat het een Engelstalige kreet is maar verder ben ik 100 % solidair.
Ik citeer:
“We moeten opkomen voor de Nederlandse evenementenbranche die al ruim anderhalf jaar stil ligt. Voor alle 101.000 mensen die hierin werkzaam zijn én haar vele bezoekers. We moeten strijden voor alle jongvolwassenen die momenteel psychische problemen ervaren. Voor onze bezoekers die ons nodig hebben om te ontladen van de dagelijkse structuur, om zichzelf te kunnen zijn binnen de veilige omgeving die wij samen creëren, om de zorgen even te kunnen vergeten. We willen elkaar weer kunnen ontmoeten, weer kunnen lachen en dansen. Bovenal willen we weer vooruit kunnen kijken. Want perspectief hebben we nog steeds niet.
Vanaf het begin van de coronacrisis heeft de evenementenbranche geluisterd. We hebben aangehoord en ingestemd. Niet alleen jongeren maar iedereen. Met veel geduld hebben we gewacht, en gewacht en gewacht. Maar het kabinet hield ons op mute. Daarom zijn we op 21 augustus de straat op gegaan tegen het willekeurige beleid en om te vechten voor heropening van de evenementensector op volledige capaciteit. Ondanks het gigantische succes met ruim 70.000 demonstranten bleef het oorverdovend stil in Den Haag.
Daarom organiseren we op zaterdag 11 september een nieuwe protestmars in 11 steden: Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Enschede, Groningen, Leiden, Maastricht, Nijmegen, Rotterdam, Tilburg en Utrecht.
We stoppen niet voordat we gehoord worden. De boodschap: Stop de willekeur en laat ons open gaan!”
Er wordt al vele duizenden keren boos en verongelijkt gekeken (vergeleken) naar flink gevulde voetbalstadions en vorige week naar de formule 1-race in Zandvoort. Tenenkrommend ergerlijk. Ook in Mozambique is het al sinds april 2020 oorverdovend stil. Geen theater, nauwelijks concerten – af en toe iets illegaals, geen festivals, geen bioscopen, geen clubs. Hier is er 0% compensatie van de overheid. Artiesten, muzikanten, dansers (m/v) … ze zoeken – soms tevergeefs – andere jobs want er moet toch brood op de plank komen.
Vanochtend zag ik een heel ander – maar symbolisch vergelijkbaar – bericht.
The #Taliban have destroyed instruments of the National Music Institute — where the country’s first all-female orchestra ‘Zohra’ (named after the music goddess in Persian writings), once practiced. Can you imagine a society without music? A home without #MUSIC is a house without windows!! #Afghanistan please donate to save Afghan Music! www.dniusa.org
“Koen, waarom schrijf je zo weinig te laatste tijd?” Een vraag die ik mezelf stel. Het antwoord volgt wat moeizamer. “Euh … omdat ik met iets anders bezig ben of zoiets. Of is dat wat al te gemakkelijk?”
Als ik een tijdje geleden meldde dat ik mijn eerste rondje Nederland er had opzitten dan kan ik dat nu aanvullen met … ik ben al aan mijn derde rondje bezig. De bestemmingen blijven hetzelfde. Vanuit Leeuwarden naar Heemstede, Bergen op Zoom, Ossendrecht, Drachten en Goes. Tussendoor ook nog naar Tilburg, Oude Bildtzijl en Haarlem. Rotterdam, Harlingen en Utrecht zitten nog in de planning. En wie weet ga ik nog even de landsgrenzen over.
Ik kan ook lijstjes maken van boeken, concerten, musea en films die ik bezocht of heb gelezen. Laat ik er twee even uitlichten. Boek: Koorts (van Deon Meyer) en film: The Painter and the Thief (Noorse film). En ik ben naar de kapper geweest maar dat is van een heel andere orde.
Deze film. Ik ga er voorlopig niets over vertellen. Bang dat ik iets verraad. Iets met spoilers … Ik vind het een aanrader maar dat is heel persoonlijk en uitermate subjectief. En mocht je naar ‘The Green Knight’ willen gaan kijken … doe het niet. Een afrader. Ik liep na goed een half uur de bioscoop uit. Ik kan me niet herinneren wanneer ik dat voor het laatst heb gedaan.
En wat is Leeuwarden toch een fijne stad om te wonen, om te zijn. Catelijne zei me onlangs – toen we samen door Ljouwert kuierden – dat haar vriendinnen Leeuwarden ‘Klein Amsterdam’ noemen. Tja, het zal vast een compliment zijn. Wat vooral opvalt zijn de (overvolle) terrassen en heel veel (binnenlandse) toeristen. Het succes van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2019 houdt nog steeds aan. Heel begrijpelijk en ook terecht.
Nog even iets anders. Wat keek ik uit naar het moment dat ik over dat boek (Koorts) zou kunnen vertellen aan mijn vriend Per in Mozambique. Jammer genoeg staat de vorige zin in de verleden tijd. Ik keek en niet ik kijk … Mijn maatje, mijn luisterend oor, mijn Noors-Zweedse (oud) collega, mijn Mozambikaanse buurman … hij is niet meer. Hij overleed zondagochtend. Totaal onverwacht. Ik staar wat wezenloos naar mijn beeldscherm. De juiste woorden zitten nog verstopt achter het ongeloof.
Zaterdagmiddag ging ik in Leeuwarden naar een orgelconcert van Bach. Ik had als enige uitzicht op de stadsorganist.
Heel bijzonder. Ik dacht de hele tijd: hierover ga ik wat vragen en vertellen aan Per, zelf een begaafd pianist. Als de dood nabij is zijn er veel vragen en weinig antwoorden. Rust zacht mijn vriend.
De zon staat vandaag precies boven de kreeftskeerkring. In het noorden betekent dat dus de kortste nacht van het jaar. Ten zuiden van de evenaar is dat natuurlijk precies andersom. Dus straks wendt de zon haar figuurlijke steven en stiffelt ze weer ‘onze’ kant op.
Is dit een dag om naar uit te kijken? Niet heel veel anders dan gisteren of overmorgen, tenzij je gisteren of overmorgen jarig was / bent of je examenfeest hebt of … je kunt vast nog heel veel andere redenen bedenken om uit te kijken naar een specifieke dag.
In Scandinavië, Groot Brittanië en Ierland worden traditiegetrouw grote feesten georganiseerd om de zomerzon te verwelkomen. Het inspireerde William Shakespeare om lang geleden ‘Midsummer night’s dream’ te bedenken en te schrijven. Eén van zijn meest bekende toneelstukken. Deels een sprookje, deels een romantische komedie en zelfs een klucht. Misschien vertel ik dat verhaal binnenkort wel een keer zoals ik eerder deed met een paar mythologische verhalen.
In het Nederlands heet het toneelstuk Midzomernachtdroom. Ik heb dit stuk zelf een keer – met veel plezier – geregisseerd bij Het Zunderts Toneel (NL).
Ik speelde ook een keer mee in een verkorte versie in het Shakespearetheater in Diever. Regie: Aram Adriaanse en muzikaal leider: Antony Zielhorst. Ik speelde de rol van Lysander. Of was het toch Demetrius? Eén van de twee geliefden.
Naast deze twee versies zag ik heel wat andere uitvoeringen. De meest hilarische interpretatie zag ik ooit in New York – een gehele drag queen versie. Schitterend. Er bestaan ook heel wat muziekstukken (en balletten) die zijn geïnspireerd door de Engelse bard. En (teken)films natuurlijk.
In dit toneelstuk zit nog een klein toneelstukje verborgen. Zoals een Russische baboesjka. Een groepje handwerkslieden (zoals een wever en een timmerman) repeteert ergens op een open plek in het bos het zeer tragische verhaal van Pyramus en Thisbé. Ook dat verhaal leent zich tot een her-vertelling later op mijn blog. Deze scène wordt vaak als los toneelstukje (eenakter of straattheater) gespeeld. Pure kolder.
Laat ik eindigen met twee willekeurig gekozen schilderijen van John Simmons. De andere verhalen volgen later deze zomer.
John Simmons – scène uit Midsummer night’s dream en Hermia en Lysander
Ik wens jullie een fijne midzomer toe en mocht je aan de andere kant van de evenaar wonen – ten zuiden bedoel ik -vanaf nu worden de dagen weer langer. (Joepie)
Een collega-blogger schreef deze week een stukje met de titel ‘Cultuurdingetje’. Iets Vlaams – Nederlands. Ik ben zo vrij om deze titel van haar over te nemen. Niet als reactie op haar logje maar omdat ze me deed herinneren aan een eigen cultuurdingetje. En niet helemaal toevallig ook iets Nederlands – Vlaams.
Ik ben na mijn lerarenopleiding (regentaat) verhuisd van Boechout (Vlaanderen) naar Leeuwarden (Nederland) en studeerde daar af als ‘docent drama’. Naast werk in het onderwijs had ik steeds meer opdrachten in het theater. Ik werd vaker regisseur dan docent. Alhoewel die twee zaken voor een groot deel samen kunnen gaan, maar dat terzijde. Ik ging dikwijls – in opdracht van BCA of NCA – amateur-theater-voorstellingen bekijken en schreef dan een rapport over die voorstelling. Enkele weken later ging ik dan mijn rapport – mijn bevindingen, mijn visie – toelichten bij dat gezelschap. Dat waren voor ons allemaal leerrijke bijeenkomsten, soms interessante discussies.
Het NCA (Nederlands Centrum Amateurtheater) zat in een (internationale) werkgroep – de Vlamingen gebruikten liever het woord comité – samen met hun Vlaamse partners. Ik ben de naam vergeten maar dat doet er ook niet toe. Deze werkgroep organiseerde elk jaar een eenakter-weekend. Drie Vlaamse groepen en drie Nederlandse groepen kwamen een lang weekend bij elkaar in Blankenbergen. Ik werd gevraagd als Nederlandse specialist en daar ontmoette ik Jef, de Vlaamse specialist. Het klikte vanaf het eerste moment heel goed tussen ons.
Foto: Pexels.com
Het programma zag er ongeveer zo uit: op vrijdagavond speelden twee groepen (één Vlaamse en één Nederlandse) hun voorstelling. Na afloop gaven Jef en ik onze reactie. Kritisch opbouwend. Alle deelnemers aan het weekend waren daarbij aanwezig. De volgende ochtend deelden we de totale groep op in twee gemengde deelgroepen en gaven Jef en ik – elk apart een workshop, deels gebaseerd op wat we de vorige avond hadden gezien. Op zaterdagmiddag en zaterdagavond presenteren de andere vier groepen hun eenakter en wij gaven weer ons (deskundig) commentaar. Op zondagochtend volgde een nieuwe workshop van Jef en Koen. Het weekend werd afgesloten met een uitstekende lunch.
Bij alle andere maaltijden schoof ik aan bij een andere tafel (groep) maar voor de afscheidslunch werd ik zeer nadrukkelijk verzocht om aan te schuiven bij het organiserende ‘comité. Comiteit zou mijn grootvader zaliger zeggen. Van Nederlandse kant herinner ik me één dame (Joke), zij werkte op het hoofdkantoor van het NCA in Utrecht. Van Vlaamse kant zetelden drie wat oudere heren. De voorzitters van de liberale toneelkring, van de socialisten en de katholieken. (*) Zij waren het hele weekend aanwezig met hun madammen, maar dat terzijde. Ik kreeg complimenten voor mijn werk en ze vonden het tof dat een Vlaming de Nederlandse specialist is. Hahaha.
Nu kom ik op het persoonlijke cultuurdingetje. Jef en ik hadden ons al het hele weekend afgevraagd – deels geërgerd – waarom het theater-technisch niet wat beter was georganiseerd. Licht, geluid … van dat soort zaken. Dus tijdens deze eindlunch – met alle comité-leden aan de tafel – bracht ik dit en enkele andere zaken die beter zouden kunnen in de toekomst ter sprake. Op z’n Koens dus tamelijk geaccentueerd met voorbeelden en recht voor z’n raap zonder iemand specifiek te noemen maar de boodschap was duidelijk. Het kan veel beter! Omdat de Vlamingen de locatie en het theater (in een congrescentrum in Blankenbergen) hadden geregeld was dat ook hún verantwoordelijkheid. Vond ik. Er werd vriendelijk geknikt en er werd toegezegd dat dit zou besproken worden in de volgende vergadering.
Na het eten neemt iedereen afscheid van iedereen. Het was een heel leuk en leerzaam weekend geweest. Jef vraagt of ik nog een laatste pintje pak. Ja, graag. We zitten aan de bar of aan een tafeltje en Jef zegt me “Koen, ge zijt een Hollander geworden.” Ik kon die opmerking niet onmiddellijk plaatsen dus ik vroeg verder. Het kwam hier op neer. Mijn directe kritiek tijdens de lunch was echt iets ‘Hollands’, veel te direct. Dat is moeilijk te verkroppen voor de drie Vlaamse toneelvoorzitters. “Ja maar …” probeerde ik, “dat vond jij toch ook.” Ja, dat vond hij ook, voor 200% zelfs maar … “Koen, je moet zoiets veel meer inkleden. Je had de tijdelijke voorzitter van het comité (een Vlaming) even terzijde moeten nemen – zeker niet tijdens de lunch – en zeker niet en plain public en hem dan precies hetzelfde vertellen. Dan zou hij later op hun evaluatie-vergadering onze kritiek en suggesties – als ZIJN inbreng kunnen presenteren aan zijn collega’s. Dán zouden ze dat zeer au sérieux nemen.”
Nawoordje: misschien had ik op lange tenen gestaan maar een jaar later werd ik toch weer gevraagd. Ook Jef was weer van de partij. Zes andere groepen maar wel dezelfde comité-heren met hun madammen. Opnieuw in Blankenbergen en de techniek was … even ‘prut’ dan een jaar eerder. Hahaha. Het eten lekker, het weekend fijn en leerzaam. Een cultuurdingetje, ja toch?!?
(*) Misschien waren dat niet precies de toneelverbonden – misschien was er ook wel een ‘onafhankelijke’ bond bij. Verzuiling op z’n Vlaams.
Ik schrijf zelden over films die ik heb gezien. Vandaag maak ik een uitzondering. Ik las ergens in een recensie: ‘The King, goed voor een middagje bankhangen op een regenachtige zondagmiddag.’ Ik check de ingrediënten: we hebben een bank, het is zondagmiddag, de regen ontbreekt maar buiten wordt het algauw donker. De televisie gaat aan. Isabel zit onder een dekentje, ik zit in het andere hoekje van de bank. Netflix. Ik ga op zoek naar ‘The King’. Ik weet nauwelijks iets over de film, ja … het is een kostuumdrama en het is deels gebaseerd op stukken van William Shakespeare. Meer weet ik niet.
Let op: spoilers.
Hal, de jonge kroonprins van Engeland leeft zijn eigen leven. Hij heeft lak aan het gekonkel aan het hof. In de kroeg met vrienden en vriendinnen voelt hij zich meer op zijn gemak. Maar ja, dan gaat tirannieke papa (Henry IV) dood en zit er niets anders op dan de kroon van Engeland te accepteren. Hij wil geen kopie worden van zijn wrede, oorlogszuchtige vader. Maar als hij verraders ontdekt aan het hof en de Franse kroonprins hem uitdaagt, dan zit er niets anders op dan de strijd aan te gaan met de Franse aartsvijand. Komen de termen ‘Honderdjarige oorlog’ en ‘De slag bij Azincourt’ je bekend voor? Dan verraad ik niets als ik zeg dat Henry V de Engelse koning was op dat slagveld en John Falstaff zijn legeraanvoerder. De slag van Azincourt (25 oktober 1415) komt vaak voor in historische romans die zich afspelen in de vijftiende eeuw. Ook Bart van Loo vertelt er over in De Bourgondiërs.
Is dit een actiefilm? Een historische oorlogsfilm? Ja, allemaal een beetje waar maar het is ook een acteursfilm. De voor mij onbekende, jonge hoofdrolspeler Timothée Chalamet laat veel aspecten van zijn karakter (Hendrik V van Engeland) zien. Ik ben gecharmeerd van deze jonge acteur. Isabel ook trouwens. Ik lees dat hij Paul Atreides speelt in de nieuwe Duin verfilming. Ik kijk er nu al naar uit.
Na het zien van de film scrolde ik wat door recensies. De film wordt in het algemeen goed ontvangen. Ik lees dat de regisseur en scenarioschrijver(s) de Shakespeare-verhalen (Henry IV deel 1 en 2 en Henry V) wilden verfilmen voor een groot publiek op de wijze van Game of Thrones. Daar zijn ze deels in geslaagd vind ik. Ik kijk met plezier terug op een zondagmiddagje bankhangen.
Een paar dagen geleden sloeg ik de laatste (digitale) bladzijde om van de roman ‘In het gezelschap van de courtisane’ van Sarah Dunant. Het is het tweede boek van een Italiaanse trilogie. Ik las eerder ‘De geboorte van Venus’. Waarschijnlijk zal ik ook het derde boek lezen.
“Het is 1527, en de Sacco di Roma is in volle gang: een woeste plundering waarbij Rome door een huurleger volledig onder de voet wordt gelopen. Terwijl de stad in brand staat weten twee van haar meest kleurrijke bewoners te ontsnappen. Fiametta is een wonderschone courtisane, Bucino de dwerg die haar met raad en daad bijstaat. Vroeg in de ochtend na de overval gaan ze op weg naar Venetië, een stad waar, menen zij, het geld op straat ligt. Bucino is slim, zijn ogen zien alles en hij heeft een scherpe tong, Fiametta is mooi en handig. Al snel doen zij met hulp van een jonge, blinde genezeres en een scanduleuze dichter uit Rome weer goede zaken. Maar Venetië is een stad die zo zijn eigen verlokkingen kent en de grootste uitdaging blijkt uiteindelijk die jonge, blinde vrouw die hun leven en uiteindelijk ook hun hart binnen weet te dringen – met vernietigende gevolgen voor allen.”
Ik wil het niet echt over het boek hebben in dit logje. Al bij al vond ik het boek geen hoogvlieger, zeker niet een boek dat ik vrienden meteen zou aanraden. Een beetje een veel te lang uitgemolken idee. Ik weet niet waar de schrijfster is begonnen. Wat was de start van haar idee? Mogelijk een schilderij van Titiaan. ‘Venus van Urbino’. Een hoofdpersonage in dit boek is een courtisane (een deftig woord voor prostituee) van menig vooraanstaand Venetiaan. In het boek ontmoet ze de schilder Titiano. Zij poseert met regelmaat naakt voor deze begaafde kunstenaar. Op de boekcover zie je een detail van het schilderij. Het totale schilderij zie je hieronder …
Venus van Urbino – Titiaan, 1538, olieverf op doek, 119 x 165 cm, Uffizi museum, Firenze
Ik ben tweemaal in Firenze geweest (1981 en 2015) en bezocht uiteraard beide keren het Uffizi museum. Ik heb dus tweemaal oog in oog gestaan met deze dame. Nee, met dit schilderij. De tweede keer liep ik door het museum met een koptelefoon. Een woordje uitleg bij de topstukken. Ik weet dat ik oa. naar dit schilderij heb gekeken. Ik heb in de museumwinkel ook een ansichtkaart gekocht van dit schilderij voor mijn hele kleine verzameling ‘naakten’. Het verhaal dat de audio-gids me vertelde ben ik vergeten. Door het lezen van het boek ben ik wat meer gaan opzoeken. Wat blijkt? Titiaan schilderde dit werk in opdracht van de Graaf van Urbino (Guidobaldo della Rovere 1514-1574). Vandaar de titel van dit kunstwerk. Waarschijnlijk heeft Titiaan zich laten inspireren door een ander Italiaans werk. ‘Slapende (of rustende) Venus’ van zijn vriend en leermeester Giorgione.
Rustende Venus – Giorgione ca. 1510, olieverf op doek, 108.5 x 175 cm, Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden
Het grote verschil tussen de twee schilderijen is de blik van Venus. Titiaan laat haar recht naar de toeschouwer kijken. Dat was nieuw. Meestal waren afgebeelde half-naakte dames Griekse of Romeinse godinnen. Of bijbelse figuren. Deze Venus (godin van de liefde) is een aardse dame. Volledig naakt ligt ze op een rustbed met witte lakens en witte kussens. In haar rechterhand heeft ze een bosje bloemen. Rozen? Ze draagt een armband en oorbellen. Haar weelderige donkerblonde haar hangt losjes gedrapeerd over haar rechterschouder. Voor sommigen was (is) dit schilderij schokkend. Plots werd er een andere betekenis gegeven aan de linkerhand. Wat doen die vingers daar? Gaat dit om vleeslijk, seksueel genot? Bijzonder in deze context is natuurlijk het doorkijkje rechtsboven. We zien een alledaags tafereel: dienstmeisjes doorzoeken (waarschijnlijk) een kledingkist. Het is late namiddag als we naar de lucht kijken. Nadert er een onweer? Het slapende hondje versterkt dan weer de rust van het hoofdpersonage.
Zelfs een paar eeuwen later was dit schilderij aanleiding voor heftige discussies. Zo noemde de Amerikaanse schrijver Marc Twain in 1880 de Venus van Urbino‘walgelijk en schunnig.’ Het schilderij werd ook de inspiratie voor andere schilders. Zoals het schilderij ‘Grande Odalisque’ (haremdame) van Jean-Auguste Dominique Ingres.
Grande Odalisque – Jean-Auguste Dominique Ingres, 1814, olieverf op doek, 91 x 162 cm, Musée du Louvre, Parijs
Of het beroemde werk van Édouard Manet – Olympia.
Olympia – Édouard Manet, 1863, olieverf op doek, 130.5 x 190 cm, Musée d’Orsay, Parijs
Ook dit schilderij werd om dezelfde reden verguisd. De dame kijkt veel te uitdagend naar de toeschouwer. Ook het schilderij ‘Le déjeuner sur l’herbe’ van dezelfde schilder kreeg dezelfde kritiek.
Le déjeuner sur l’herbe – Édouard Manet, 1863, olieverf op linnen, 206 x 269 cm, Musée d’Orsay, Parijs
Dus ook een onderdeel van de mural in onze tuin kun je – via via – herleiden naar de Venus van Urbino.
Er zijn nog tientallen – misschien wel honderden – andere voorbeelden te geven van moderne of hedendaagse kunst die te herleiden zijn naar één van bovenstaande werken. Veel plezier met je eigen zoektocht.
Dat ik graag thrillers lees weten jullie waarschijnlijk wel. Ik schrijf hier af en toe een stukje over een boek dat ik net heb gelezen. Ik hou er zelfs een lijstje van bij. Klik HIER. In de rechterkolom kun je altijd zien welk boek ik nu aan het lezen ben. In mijn maandelijkse terugblik maak ik meestal kort melding van wat ik heb gelezen. Toos reageerde vorige week en attendeerde me op een serie (en auteur) die ik niet kende. Donna Leon. Al haar boeken spelen zich af in Venetië, toevallig ook het decor van twee boeken die ik afgelopen weken heb gelezen. De hoofdpersoon is Commissario Guido Brunetti. Ik ken haar boeken niet. Ik heb ooit een hele zwik Nederlandstalige epub-boeken gekregen. Ze staan opgeslagen op een externe schijf. Ik ging dus eens kijken of ik toevallig een boek heb van deze Amerikaanse schrijfster. Ja dus. Een paar ‘oudjes’.
Vorige week overleed Pieter Aspe. Vlaams misdaadauteur. Zijn naam kende ik wel maar ik heb nog nooit een boek van hem gelezen. Ooit heb ik wel eens – bij toeval – een aflevering gezien van de televisieserie Aspe met Herbert Flack in de rol van commissaris Pieter van In. Ik weet dat Brugge altijd het decor is in deze thrillerserie. Ik las ergens de vergelijking van Aspe met Baantjer. Amsterdam en commissaris de Cock. ‘Mijn naam is De Cock, met ceeooceekaa.’ Ook van Baantjer las ik nog nooit één boek. Ik zag wel enkele televisieafleveringen.
Best raar eigenlijk dat ik nog nooit iets heb gelezen van deze drie veel-schrijvers. Ik hou van het genre. Dat begon ooit met Agatha Christie (Poirot en Miss Marple) en Georges Simenon (Maigret). Het werd pas echt goed toen ik de Sjöwall en Wahlöö (Martin Beck) ontdekte eind jaren 70. Jef Geeraerts (Vincke en Verstuyft) was mijn meest geliefde Vlaamse (misdaad) auteur. Ik moet dan natuurlijk ook Henning Mankell (Kurt Wallander) vermelden, Jo Nesbø (Harry Hole) en Michael Connelly (oa. Harry Bosch). Ik hou op met die opsomming. Natuurlijk is het lijstje van thrillerauteurs met een vast hoofdpersonage veel en veel langer.
Op dezelfde externe schijf waar ik een paar boeken van Donna Leon vond, staan ook enkele oudere boeken van Pieter Aspe. In De Zevende Dag werd aan Herbert Flack gevraagd welk boek van Pieter Aspe hij geïnteresseerde lezers kon aanbevelen. Hij noemde onder andere het eerste boek: Het vierkant van de wraak. Laat dat nu toch op die schijf staan. Kortom mijn twee volgende boeken zijn van Pieter Aspe (Het vierkant van de wraak) en Donna Leon (Een stille dood). Respectievelijk het eerste en het zesde boek uit hun oeuvre. Oudjes want ze zijn geschreven in de 90’er jaren dus geen mobieltjes, internet, google en nog geen big brother – een stad vol camera’s. Een late kennismaking; ik ben benieuwd. Op naar Brugge en Venetië en dat zijn geen verkeerde bestemmingen. Ik heb beide steden een paar keer bezocht dus mogelijk herken ik af en toe iets.
Vrijdag eindigde ik mijn terugblik op de maand april met een vraag. Wie herkent ‘de fout’ op een altaarstuk van de Vlaamse Primitief Rogier van der Weyden?
Rogier van der Weyden – Annunciatietriptiek, kort na 1434
Links kondigt de aartsengel Gabriël de zwangerschap van Maria aan. In het midden krijgen Maria en Jozef kraamvisite. Jezus is de jonge boreling. Rechts de presentatie van het eerstgeboren Joods jongetje in de tempel.
En dan het ‘foute’ detail. Als je de term ‘spoiler alert’ of leeswaarschuwing ziet staan dan waarschuwen ze de lezer (de kijker) dat er details verraden worden van het verhaal. Waarschijnlijk is de ‘fout’ van Rogier van de Weyden bewust geschilderd. De symbolische betekenis daarvan ontgaat me.
Rogier van der Weyden – Annunciatietriptiek, kort na 1434
ps. In de reacties afgelopen vrijdag was het duidelijk dat Trienette het kruisbeeld had zien hangen. Dank aan alle staarders en bijbel-vroeters.
Mijn hele kindertijd was de (onze) poppenkast een belangrijk tijdverdrijf. We hadden een eigen poppenkast. Een stevig houten kist met gordijntjes. Ik denk dat we een stuk of zes, hooguit tien poppen hadden. De gangbare commerciële poppen. Jan Klaassen, Katrien, de champetter, een prinses, de koning, een grootmoeder, een boef, de duivel, een draak of krokodil. Poppen met een buigzame plastic kop, een stoffen kleed en twee armpjes / handjes. Je wijsvinger ging in de kop, je middenvinger en je duim gingen in de armpjes/handjes. Alleen de draak had geen handjes maar met dezelfde drie vingers kon je zijn bek open en dicht doen.
Bron: Catawiki.be
Ik heb de foto van het internet geplukt. Het lijkt een beetje op de poppen die wij hadden. Mijn broertje (onze Bart) was twee jaar jonger maar we hebben – zeker in de koudere periodes – heel veel samen gespeeld. We speelden met de coureurekes, met onze Märklin-treinen, met lego, meccano of met de poppenkast. We mochten de typemachine van mijn moeder gebruiken om onze scenario’s uit te werken. (*) We verzonnen zelf verhaaltjes die geïnspireerd waren op voorstellingen die we hadden gezien of boeken die we hadden gelezen. Ook de korte strips uit Ons Volkske en de Kapoentjes zetten wij om in poppenkast-dramatiek.
We oefenden veel, we waren best goed in de traditionele poppenkast-dynamiek. De boef die verschijnt en een zak vol gestolen spul meezeult. Natuurlijk vraagt hij het publiek om hem niet te verraden. Hij verstopt zich. Natuurlijk komt dan de champetter of Jan Klaassen, ze zijn op zoek naar de boef. “Hebben jullie de dief gezien?” Het publiek antwoordt – roept – uiteraard ja of nee. Dan volgt de vraag: “Links of rechts?” Natuurlijk begrijpt de champetter het verkeerd. De dief komt weer even terug en doet “sshttt” en verstopt zich weer. Een flinke achtervolging. De champetter en Jan Klaassen botsen op elkaar. Tenslotte worden er flink wat kopstoten uitgedeeld en wordt de boef gevangen.
Je kunt je waarschijnlijk wel voorstellen hoe dat ging. Bij aanvang lagen alle rekwisieten en poppen keurig klaar maar na een paar keer wisselen werd het al gauw een rommeltje achter de poppenkast. We schilderden ook vlijtig onze decors. Een bos. Een kasteel in de verte. Een kamer met een open haard. Een dorpsplein. Onze poppenkast had vier lampen. Twee witte, een rode en een groene. Vooral de rode lamp was spectaculair want met de aan-en-uit-schakelaar hebben we veel onweren veroorzaakt. Ook de opkomst van de Duivel werd ondersteunt door lichtflitsen en hard geklop tegen de binnenkant van de poppenkast. Uiteraard met de kop van de Duivel tegen de houten binnenkant. Poor Devil.
Hoogtepunt van het jaar was het jaarlijks bezoek van Pats Poppenspel aan ons dorp.
Pats Poppenspel met de daaraan verbonden kleurwedstrijd.
Ik vond het geweldig. Ik deed mijn best op de kleurplaat. Ik herinner me niet dat ik ooit won in tegenstelling tot de kleurwedstrijden van De Witte Mus – de plaatselijke ornithologische vereniging maar dat is een ander verhaal.
In mijn fantasie was het Nonkel Bob die de voorstellingen aan elkaar praatte (of was het echt zo?) en natuurlijk zelf in de poppenkast dook. “Vrolijke, vrolijke vrie-ienden, vrolijke vrienden dat zijn wij …” Of het echt Bob Davidse was weet ik niet. Het jaarlijkse verhaal was een Suske en Wiske avontuur maar ook Mon en Tuur van de Melkbrigade gaven acte de presence. “Milleke Melleke Mol, karwitsel, karditsel, kardol.”
De volgende weken speelden wij varianten van hetzelfde verhaal. Ons huis was volledig onderkelderd. Achteraan de patattenkelder, in het midden de ‘chaufache’ (de verwarmingsketel) en vooraan de grootse ruimte. Opslag en speelkelder. Dus ook de plaats van onze poppenkast. Bij de deur was de kassa, 1 frank per persoon. Toeschouwers waren mijn ouders en buurtkinderen. Een mooie herinnering. Jaren later maakten we een ‘grote’ poppenkast. Een houten frame dat we konden open en dicht klappen. Groene zijgordijnen. In die poppenkast konden we staan want we waren uit de oude kast gegroeid. Van deze poppenkast heb ik nog een foto, van de oude kast niet. Spijtig.
Toen leerde ik de familie Peeters kennen en zag plots poppenkast van een heel ander niveau. Bart tekende en schilderde de decors. Zij (Bart, Stijn en Kaatje) maakten zelf hun poppen. Papier maché. Mama Suuz was een innemende verteller. Interactie tussen een verteller buiten de kast en de figuren in de kast. De (theater) wereld ging steeds een beetje meer open. Dit kind (ik dus) speelde poppenkast op ‘provinciaal niveau’ en nu mocht ik meekijken – ook achter de schermen – van een team in de ‘pro league’. Heerlijk.
Nog steeds kan ik betoverd worden door de magie van het poppentheater. Van een eenvoudige handpop tot de professionele gezelschappen als Studio Peer (Fred Delfgauw) en FroeFroe (ook Boechoutse wortels).
(*) Deze typemachine is nu in bezit en gebruik door mijn zoon. Hij heeft natuurlijk ook een laptop maar zijn intieme schrijfsels en brieven worden nog steeds op dezelfde manier getypt als zijn oma zeventig jaar geleden deed.
Een teken van leven. Hartelijk dank voor de vele beterschapswensen. Ben ik beter? Ik zou graag ja antwoorden maar dat is bezijden de realiteit. Ik pak maandag wel mijn dagelijkse activiteiten weer op. Ik schreef vorige week dat ik er niet over wil schrijven. Daar is nauwelijks iets aan veranderd. Hooguit dit: ik heb (had) geen corona en ook geen malaria. Stop. Ander onderwerp.
GEKEKEN
Niet zoveel. Een paar actie-thrillers maar weinig dat echt indruk heeft gemaakt.
Het geheim van de meester (2021) – AvroTros. Nog steeds een mooi programma maar ik mis ‘het eerste team van experts’.
The Bold Type – vermakelijk, lichtvoetig amusement. Een soort Sex in the City 2.0 Een serie die Isabel meer bevalt dan dat het mij bekoort maar samen kijken is leuk.
Snabba Cash – Zweedse Netflix crimi. Doet me een beetje denken aan ‘The Wire’ qua onderwerp, niet qua impact en gelaagdheid.
GELEZEN
De Ommegang – Jan van Aken. Een dikke historische pil. Je gaat als lezer mee op reis met het hoofdpersonage. Twee soorten reizen: door zijn hoofd en door Europa. Helemaal tot de Oriënt en weer terug. Veel uurtjes leesplezier maar toch een lichte teleurstelling als ik terugkijk.
Politie – Jo Nesbø. Ik geloof dat dit alweer de tiende thriller is in de Harry Hole serie. Uitermate spannend. Heel vaak word je als lezer op het verkeerde been gezet. Eerlijk gezegd … misschien net een paar keer te vaak.
De geboorte van Venus – Sarah Dunant. Historische roman die heel lekker wegleest. Firenze in de zestiende eeuw. Een jong meisje ontdekt haar passie voor schilderkunst maar het keurslijf van haar opvoeding en de politieke realiteit vormen grote obstakels. Ik heb het graag gelezen.
Een gewaarschuwd man – Michael Connelly. Veruit mijn meest geliefde (thrillerauteur): Michael Connelly. Hij stelt me nooit teleur. In dit nieuwe boek is journalist Jack McEvoy opnieuw het hoofdpersonage. Geen Harry Bosch dit keer. Een aanrader als je van het genre houdt.
De roof – Daniel Silva. Hoofdpersonage in zijn boeken (thrillers) is altijd Gabriël Allon – meester-restaurateur en kunstkenner en Israelisch topspion. Een vermakelijke combinatie en dit keer best veel ‘kunst’, van Caravaggio tot van Gogh.
Het recht van de macht – David Baldacci. En nog maar een thriller. Een oudje dit keer. 1995. En dat is wel een beetje gek. Nog geen mobieltjes of internet. Nauwelijks camera’s. Een page turner maar geen aanrader.
GEDAAN
Het is raar maar ik herinner me nauwelijks iets dat afwijkt van het gangbare (corona-beperkingen) patroon. Zelfs het geplande reisje in het paasweekend hebben we uiteindelijk geschrapt. O ja … een dingetje dat ik ook al in maart heb gedaan. Ik plaatste elke ochtend een foto op Facebook met de vraag: ‘Waar was ik?’ Geen quiz, geen prijsvraag, gewoon fijn om wat in mijn vele foto’s te grasduinen. En ik heb mijn eerste ‘prik’ gehad, ik zou het bijna vergeten te vermelden.
NOG IETS EXTRA OM TE VERMELDEN
Ik heb best veel gelezen in april. Het is gek maar er zijn enkele ‘items’ die steeds opduiken. Ik ben er niet naar op zoek maar ze duiken voortdurend op. In boeken, in blogs, in artikels die ik lees, zelfs in films of series. Dante Alighieri en zijn Goddelijke Comedie. Opera. Caravaggio. In deze volgorde. Twee jaar geleden las ik met veel plezier ‘De Bourgondiërs’ (Bart van Loo). Nu luister ik in de auto naar de Klara-Podcast. Ik kom er nog een keer op terug.
TENSLOTTE
Om een beetje vrolijk te eindigen plaats ik een foto van een triptiek. Een schilderij (een altaarstuk) van de Vlaamse kunstschilder Rogier van der Weyden. Op Twitter zag ik een deel van dit triptiek met de tekst ‘Spoiler Alert’. Ontdekken jullie ‘de fout’? Prettig weekend, op naar een mooiere mei-maand.
Rogier van der Weyden – Annunciatietriptiek, kort na 1434
