Wat lees je na ‘Grand Hotel Europa’?

Tags

Antwerpen, Boeken, Chaim Potok, Grand Hotel Europa, Hebban.nl, Israel, Joden, Lezen, Margot Vanderstraeten, Mazzel tov, Mijn naam is Asjer Lev, Orthodox

De boekensite Hebban.nl stelt vandaag deze vraag: ‘Wat lees je na Grand Hotel Europa?’ Ik herken mijn eigen worsteling van enkele maanden geleden om weer een boek te lezen waarvan ik opgewonden wordt. Ik heb nog een flinke voorraad ongelezen boeken maar ik kan niet goed kiezen. Ik heb na het terecht bejubelde boek van Ilja Pheijffer nog mooie boeken gelezen. Zeker weten. Ik heb er al over geblogd maar echt opgewonden … nou nee. Ik doodde de leestijd vaak met wat thrillers. Tijdverdrijf. Niks mis mee. Zie mijn leeslijst. Klik HIER.

Vanochtend heb ik ‘Mazzel tov’ van Margot Vanderstraeten uitgelezen. Een tip van mijn zus. Dank voor de tip Lief. Goed. Ik geef ****1/2 – vier-en-een-halve ster.

Mazzel Tov (Margot Vanderstraeten)

Misschien kun je de tussentitel op de foto (cover) niet goed lezen. “Mijn leven als werkstudente bij een orthodox-joodse familie.”

De uitgever promoot het boek als volgt:

“Mazzel tov biedt een indringend, uniek inkijkje in de onbekende wereld van een gesloten orthodox-joods gezin in Antwerpen. Zes jaar lang begeleidt auteur Margot Vanderstraeten de kinderen van de familie Schneider bij hun huiswerk. Via dochter Elzira en zoon Jakov krijgt ze geleidelijk aan toegang tot hun wereld. Hier heersen religieuze wetten en eeuwenoude tradities die de Vlaamse studente maar moeilijk kan rijmen met de tijd: de jaren negentig. Maar ook de joodse familie wordt beproefd door de open, maar kritische werkstudente. Dat zij ongehuwd samenwoont met haar Iraanse vriend Nima wekt achterdocht. Gaandeweg winnen – aan beide zijden – respect, nieuwsgierigheid en humor het van verontwaardiging en verwerping. Als de kinderen afgestudeerd zijn zal Vanderstraeten ze jaren later in Israël en New York opzoeken.”

Ik begrijp dat er na de verschijning van ‘Mazzel tov’ best veel aandacht was voor dit boek. Ik heb dat totaal gemist. Dat komt natuurlijk omdat ik nauwelijks naar de televisie kijk – zeker niet als ik in Mozambique op bezoek ben bij mijn vrouw. 

Niet alles in het boek is nieuw voor me. Ik heb verschillende theaterstukken geregisseerd met een Joodse thematiek. Ik heb me toen (oppervlakkig) verdiept in joodse tradities met grote dank aan Luuc en Ida. In de jaren dat ik ‘Getto’, ‘Het dagboek van Anne Frank’ en ‘Anatevka’ regisseerde, liep ik ook wat vaker door de diamantwijk / jodenbuurt van Antwerpen – in de buurt van het centraal station. Ik kocht er met enige regelmaat koosjere producten als cadeautje voor een sjabbesmaal in Middelburg. Ik bezocht Israel en verbleef ruim een week in (oost) Jeruzalem. Ik liep verschillende keren door New York.

Margot Vanderstraeten is – als privé-lerares van de kinderen – veel dieper doorgedrongen in de gesloten wereld van ‘de Antwerpse Joden’. Ze doet daar jaren later verslag van in dit boek. Zeer prettig leesbaar. Goed geschreven met de nodige humor – met dank aan de moppen van Papa Schneider. Sfeervol en respectvol. Soms beschrijft ze haar verwarring, haar nieuwsgierigheid, haar onhandigheid maar ze gaat ook de kritische vragen niet uit de weg. Het hele boek door reflecteert ze ook naar haar eigen afkomst en haar hedendaags leven. Een katholiek, Limburgs meisje opgegroeid tussen heel veel migrantenkinderen. Ze heeft een Iraanse (Perzische) vriend. De familie Schneider is een modern-joods-orthodox gezin.

Ik heb dit boek heel graag gelezen. In mijn persoonlijke TOP 25 staat ‘Mijn naam is Asjer Lev’ (Chaim Potok) nog steeds op nummer één. Dat is een joods verhaal van binnenuit de gemeenschap geschreven. ‘Mazzel tov’ is een verslag van iemand die van buiten naar binnen mag / mocht kijken. Ik vind het een aanrader als je interesse hebt in de thematiek.

In de serie: BOEKEN

Repertwaar (7)

Tags

De Piek, Het Hondje van de Ruyter, Jeugdtheater, Lex Maes, Middelburg, Othilia Verdurmen, Première, Repertoire, Repertwaar, Roosendaal, Schrijven, Spiegeltheater, Toneel, Verkadehuis, Vlissingen

Zoals ik gisteren al aankondigde, publiceer ik vandaag een stukje over mijn eerste productie in Zeeland. Bij ‘Het Hondje van de Ruyter’. Na een sollicitatiegesprek en een bezoek aan een schoolvoorstelling die de drie acteurs (Lex, Elize en Josien) van de groep speelden, maakten we plannen voor een volgende voorstelling. Josien – die zwanger was – zou zich toeleggen op de productie en een jaartje niet meespelen. De nieuwe voorstelling had als doelgroep 4 tot 8 jarigen.

DASSEBURCHT  (Tekst en regie: Koen Schyvens)

Het Hondje van de Ruyter (1991) (Jeugdtheater 4+)

Première in Het Vestzaktheater / De Piek in Vlissingen

Dasseburcht (Tekening: Lex Maes)

Het verhaal in het kort.

“Twee boeven – Das en Mol – hebben hun kamp opgeslagen onder de grond. Ze maken plannen om in een mooier huis te gaan wonen. Of om hun gezamenlijk hol – een dassenburcht – beter in te richten. Daar is geld voor nodig maar ze hebben geen werk. Misschien is mooie dingen stelen bij mensen-kinderen wel een goed idee. Mol stelt voor dat Das de dief is en dat zij ondertussen op hun burcht past. Das heeft precies het tegenovergestelde idee. Hij blijft en Mol gaat uit stelen. Wat blijkt? De dieven zijn heel erg bang om dief te zijn en hun veilig holletje te verlaten. In bed delen ze hun geheimen en angsten met elkaar en met hun knuffels ‘Piraat’ en ‘Zilver’.”

Ik heb de tekst van ‘Dasseburcht’ geschreven en tijdens de repetities verschillende keren herschreven en aangepast. In voorbereiding van dit stukje ging ik op zoek naar deze tekst. Nergens meer te vinden. Heel lang bewaarde ik alle tekst- en regieboeken in een grote kast in Bergen op Zoom. Na mijn twee verhuizingen naar respectievelijk Ossendrecht en Leeuwarden zijn ze (bewust) in de papiercontainer terecht gekomen. Ik weet dat ik de tekst van Dasseburcht (en ook van Water) ooit op een ‘floppy’ heb bewaard. Maar wie kan zo’n ding nog lezen?

Elize woonde in Amsterdam, Lex in Vlissingen en ik in Bergen op Zoom. Elize zag steeds meer op tegen de lange treinreis van Amsterdam naar Middelburg waar de groep repeteerde. Ik stelde voor om in Roosendaal te repeteren. Dat was een mooi reis-compromis. We repeteerden in ‘Het Verkadehuis’ en daar vond ook de Brabantse première plaats. We kregen een mooie recensie in ‘Het Brabants Nieuwsblad’.

‘Dasseburcht’ herinner ik me als een lieve voorstelling met acteurs en poppen. Zeer toegankelijk voor jonge kinderen onder begeleiding van juf of meester. Er was een lesbrief ter beschikking voor onderwijzend personeel met als belangrijk thema: ‘Bang zijn’.

Het decor – een dassenburcht -, de kostuums en de poppen zijn ontworpen en gemaakt door een voormalige, zeer getalenteerde studiegenoot in Leeuwarden. Othlia Verdurmen. Delen van het decor (uitgevoerd door Jeroen ?) zag ik jaren later – in voorstellingen in ‘Het Spiegeltheater’ (Middelburg) – opnieuw in gebruik. ‘Zilver’ – de pop van Boef Das – heb ik na afloop gekregen en ligt op mijn werkkamer als blijvend souvenir. Ik gebruik Zilver met enige regelmaat in mijn lessen Nederlands met jonge kinderen.

Nog twee bijzondere herinneringen aan de dubbele première van ‘Dasseburcht’ in Vlissingen. Het is gebruikelijk om een jeugdtheatervoorstelling (voor jonge kinderen) tweemaal te spelen op de premièredag. Een keertje in de namiddag met veel jong publiek en ’s avonds nog een keer voor volwassenen en eventuele uitkopers en programmeurs. De premières stonden gepland in Het Vestzaktheater in Vlissingen. Een klein intiem theatertje dat nu niet meer bestaat. Tijdens de opbouw bleek dat het decor net niet in de ruimte past. Alle alarmbellen gingen rinkelen. Gelukkig konden we terecht in het nabij gelegen popcentrum ‘De Piek’. Het publiek kwam bij elkaar in ‘Het Vestzaktheater’ en met een geïmproviseerd praatje werden de bezoekers naar een dassenburcht onder de grond (in De Piek) geleid. De nazit met hapjes en drankjes was dan opnieuw in ‘Het Vestzaktheater’.

Na de eerste voorstelling werden er dankwoorden gesproken door het bestuur van ‘Het Hondje van Ruyter’. Bestuurslid Frans D. deelde bloemen uit aan alle medewerkers … waarvoor hartelijk dank. Iedereen liep de coulissen in. Frans – die vergat dat zijn microfoon nog openstond – verordoneerde met duidelijke stem: “Zet alle bloemen terug in de emmers want die krijgen jullie vanavond pas officieel na de tweede premièrevoostelling.” Hahaha. Ik hoorde gelach van bekenden vanuit de leeglopende zaal …

Na deze productie heb ik niet meer samengewerkt met Elize en Lex. Ze gingen beiden hun eigen weg. Elize in de Randstad en Lex als begenadigd straatartiest. Ik bleef tot zijn overlijden bevriend met deze bijzondere man. Met het gezelschap ‘Het Hondje van de Ruyter’ maakte ik nog wel een nieuwe productie: ‘Water’. Daarover een andere keer.

In de zaterdag-serie: REPERTWAAR

ps. Een paar jaar na ‘Dasseburcht’ veranderde de officiële spelling van dit woord in: ‘Dassenburcht’.

Vlissingen

Tags

Bram Kwekkeboom, Dodd, Het Hondje van de Ruyter, Isabel, Korps Mariniers, Michiel de Ruyter, Muziektheater Zeeland, Theater, Toneel, Vlissingen, Zeeland

Je kunt vandaag geen (internet) krant openen of het woord ‘Vlissingen’ staat in grote letters op de voorpagina. Het (Nederlandse) kabinet heeft vandaag bekend gemaakt dat de mariniers toch niet verhuizen naar Vlissingen. Deze mededeling zat er al een tijdje aan te komen tot grote ontsteltenis (en woede) van menige Zeeuw. Onbehoorlijk bestuur en compensatie (en soortgelijke termen) vliegen in het rond. Ik heb een groot hart voor Zeeland dat is algemeen bekend bij mensen die me kennen. Ik heb niet echt een mening wat de beste plaats is voor het Korps Mariniers. Ik vind wel dat iedereen zich aan afspraken moet houden. Dat geldt ook voor mezelf, voor mijn familie, mijn buren, mijn vrienden en dus ook voor de politiek.

Isabel in Vlissingen (2017)

Ik was helemaal niet van plan om vandaag een stukje over Vlissingen te schrijven. Wel over het hondje van de Ruyter. ‘Welk hondje?’ hoor ik jullie vragen. Ik leg het uit. Ken je Vlissingen? Dan herken je de plek waar Isabel vriendelijk lacht naar de fotograaf (de schrijver van dit stukje). “Happy Valentine, my love”. In Vlissingen bij het Keizersbolwerk – boven de kazematten. Als ze niet naar mij zou kijken zou ze het standbeeld van Admiraal Michiel Adriaanszoon de Ruyter zien.

Michiel de Ruyter (Vlissingen)

“Het standbeeld van Michiel de Ruyter staat tegenwoordig op Boulevard de Ruyter in zijn geboorteplaats Vlissingen. Het gietijzeren standbeeld uit 1841 is van de hand van de Vlaamse beeldhouwer Louis Royer. Op het beeld is De Ruyter te zien, staande op een scheepsdek met de rug naar het stuurwiel, met een kijker in de hand en de andere hand in de zij. Onder zijn linker arm lijkt een hondje te zien te zijn. Niemand weet waarom dat daar zit.” (Bron: Stichting de Ruyter)

Over dat hondje wil ik iets zeggen. Maar eerst nog even iets toevoegen: “Het ‘hondje’ is goed verborgen onder de linkerhand van Michiel. Het is echter geen hondje en evenmin een lammetje (een verwijzing naar Michiels eerste werkgevers, de familie Lampsins), maar een leeuwenkop. Een sjerp omgordt het middel van Admiraal de Ruyter – een sierlijk gewerkte draagband – waarin een kort zwaard hangt – deels over zijn schouder. In zijn linkerhand – rustend op de sjerp – houdt hij een uitgetrokken handschoen vast. Het ‘hondje’ onder de mantel is de gevestknop van zijn sierdegen, dat een leeuwenkop voorstelt.” (Bron: het gedenkschrift ter gelegenheid van de oprichting in 1841 van dit standbeeld van de Mechelse beeldhouwer Louis Royer)

En nu ga ik uitleggen waarom ik over dit niet bestaande hondje schrijf. Begin 1990 zie ik een advertentie – ik denk in De Volkskrant. Het Zeeuwse jeugdtheatergezelschap ‘Het Hondje van de Ruyter’ is op zoek naar een regisseur of artistiek leider. Ik solliciteer en wordt aangenomen. Ik zal twee teksten en producties bij deze groep respectievelijk schrijven en regisseren. ‘Dasseburcht’ en ‘Water’. Meer daarover morgen in mijn wekelijks ‘Repertwaar’-stukje. Dit gezelschap gebruikte eerder de naam THEATER DODD – Deurtje open, Deurtje dicht – met oa Bram Kwekkeboom als initiatiefnemer en bezielende acteur.

Ps. Nog een laatste toevoeging. Het Zeeuwse gezelschap Muziektheater Zeeland uit Goes (waarvoor ik in 2000 en 2001 tweemaal een musical regisseerde) speelt binnenkort: Michiel de Ruyter – de Musical. Er zijn nog kaartjes heb ik begrepen.

Repertwaar (6)

Tags

BCA, Breda, De Blauwe Stoep, Friesland, Heleen Verburg, Regisseur, Repertoire, Repertwaar, Ze was het wachten waard

Eind 1989 verhuisden we naar Bergen op Zoom. We verkochten onze (woon) boerderij in Wyns aan de lokale kroegbaas. Ine had een nieuwe baan als stem- en dramatherapeut bij De Viersprong in Halsteren geaccepteerd. Ikzelf had mijn ontslag gegeven als Consulent Drama en Taaldrukken bij de SKVF. Ik bleef nog wel een half jaar – twee dagen per week – op en neer pendelen naar Leeuwarden als theaterdocent op De Blauwe Stoep. Onze kinderen gingen respectievelijk naar Het Juvenaat – gymnasium (Catelijne) en naar de Montessorischool (Jules). Vooral voor onze zoon was de verhuizing zeer ingrijpend. Van een boerderij op het platteland in Fryslân naar (kortstondig) een flat 14 hoog in een provinciestad viel nog wel mee maar van een klas met 3 leeftijdgenootjes naar een volle klas met 26 kinderen. Dat was heftig.

Na de zomervakantie 1990 – in Griekenland – was het tijd om nieuwe contacten te maken in de theaterwereld. In Zeeland en Noord Brabant. Dat duurde best wel even. In de schouwburgen van Bergen op Zoom en Roosendaal werd ik beleefd maar afwijzend ontvangen. Dat was heel anders bij het Brabants Centrum voor Amateurtoneel (BCA) in Tilburg. Johan, Marcel, Hein en Helène luisterden vol aandacht en interesse naar mijn verhaal. Uiteraard kenden ze hun Friese collega’s (oa Wouter D) goed. Met hem had ik eerder samengewerkt. Dit bezoek resulteerde – na een tip van Helène M – in een kennismaking met Elysée Toneel Breda. Zij zochten een nieuwe regisseur. Ik heb twee voorstellingen met ze gemaakt.

ZE WAS HET WACHTEN WAARD (Tekst: Heleen Verburg)

Elysée Toneel Breda – 1991 (Regie: Koen Schyvens)

Première in Stadsschouwburg Breda + kleine tournee in Brabant en Friesland

Ze was het wachten waard

Het verhaal in het kort:

“Een vijfling zit al bijna hun hele leven te wachten voor de deur van hun ouderlijk huis. Hun moeder heeft hen ooit de deur uitgezet maar ze geven de hoop niet op ooit weer eens te worden binnen gelaten. Zo zijn ze tot elkaar veroordeeld en rijgen de dagen zich aaneen. Moeder heeft inmiddels eieren voor haar geld gekozen. Als ze begrijpt dat haar kinderen tot in de dood op haar zullen blijven wachten, gooit ze haar dagboek door de brievenbus naar buiten en vertrekt ze met haar man door de achterdeur.”

Deze tekst van de (toen) jonge schrijfster Heleen Verburg is geschreven in opdracht van Coöperatieve Theatervereniging Mevrouw Smit en voor het eerst opgevoerd in voorjaar 1990. Ik heb die voorstelling niet gezien maar ik had er wel over gelezen. Waarschijnlijk heb ik toen de tekst gevonden in de bibliotheek van het Theaterinstituut. Na een paar telefoontjes kreeg Elysée de toestemming om deze toneeltekst te ensceneren. Als eerste groep in het amateurtoneel. Wat ik ook nog weet is dat de ouders van de schrijfster op de première waren en enthousiast hun dochter zouden vertellen dat het een prima voorstelling was.

Het was mijn debuut als regisseur in Noord Brabant – met mensen die ik nog nooit eerder had ontmoet. Het fijne van deze tekst is dat alle personages het hele stuk op het toneel aanwezig zijn. Dat vond ik een geweldig uitgangspunt voor de repetities. Iedereen aan het werk, geen bij- of hoofdrollen. Iedereen aan de slag met min of meer evenveel tekst.

De tekst en het gegeven zijn licht absurdistisch. Dat had je waarschijnlijk al begrepen toen je het verhaal in het kort las. Een interessante tekst om mee aan de slag te gaan. Nauwelijks regieaanwijzingen in het script. De vijf personages zijn: De schrijver, De lust, De trots, De oudste en de De stervende. Samen vormen zij een vijfling van ongeveer 40 jaar. Ze bevinden zich op straat, voor de gesloten deur van hun ouderlijk huis. Ook De moeder komt aan het woord maar dan via haar geschreven dagboek. De schrijver leest fragmenten voor uit haar dagboek want hij is de enige die kan lezen.

De vergelijking met ‘Wachten op Godot’ (Samuel Beckett) ligt voor de hand maar is maar ten dele correct. Het decor was een halve circuspiste. Geen realistische deur. De kostuums – anders dan op de poster hierboven – waren gemaakt van kleurrijke gordijnstof. Allemaal een andere stijl maar wel van dezelfde stof.

De spelers – Twan, Leen, Ans, Saskia en Marijke – waren kwalitatief goed tot zeer goed. ‘Horende bij de top van het Bredaas amateur-toneel’ zoals dat werd gezegd. Dat is uiteraard betwistbaar. Goede tekst discipline. Serieus wanneer ze serieus moesten zijn. Open en constructief voor aanwijzingen en suggesties. Volgens mij is dit stuk een keer of zes opgevoerd. De meest bijzondere voorstelling was in ‘De Blauwe Stoep’ in Leeuwarden waar oud collega’s en voormalige cursisten kwamen kijken wat Koen uitvoerde in Brabant. We sliepen in het decor, tussen de koffers van de voorstelling … na een lang nachtje uitgaan in Ljouwert. Ik werd tijdens deze kleine tournee gevraagd om een jaar later opnieuw bij Elysée te regisseren. Deze eerste samenwerking is ons allemaal goed bevallen.

Openings-citaat (Uit het dagboek – voorgelezen door De schrijver): “Ik heb het gedaan, ze zitten buiten. Het viel niet mee. Het was gemakkelijker geweest als eentje niet zo hartverscheurend had gehuild.”

In de serie: REPERTWAAR. Ik betwijfel of de volgorde van deze repertoire-stukjes op zaterdag ook de juiste chronische volgorde is waarin deze voorstellingen in première zijn gegaan. Wel min of meer …

ps. Op de huidige website van Elysée vind ik geen informatie over voorstellingen in de 90’er jaren. Jammer.

1000 vragen aan mezelf (28)

Tags

1000 vragen, Avalanche, Duizend vragen aan mezelf, Familie, Frankrijk, Indische Oceaan, Isabel, Kerkhof, Klassieke muziek, Krakau, Mozambique, Pouilly-Fumé, Scandinavië, Schrijven, Trippe

Ergens in november vorig jaar was ik halverwege de duizend vragen. Beter gezegd … ik was halverwege de duizend antwoorden. Vandaag pak ik de draad weer op en ga richting de finish. Optimist die ik ben …

501. Laat je je graag verrassen als je uit eten gaat?

Ja. Zeker weten. Niet zozeer door de keuze van het restaurant maar wel door mijn keuze van gerechten. Vaak kies ik iets dat ik niet ken of niet eerder heb gegeten. Dat pakt meestal goed uit. Ik herinner me een keer heel lang geleden – ergens midden in Frankrijk. We hadden vertraging, er werd regen voorspeld en we besloten een hotelletje te zoeken in plaats van een camping. We gingen uit eten in het enige restaurant op het lokale dorpspleintje. Ik koos iets dat ik niet kende en vergat (waarschijnlijk bewust) te vragen wat het was. Het bleek een (stoof) potje te zijn van ingewanden. Maag, lever, pens en soortgelijke zaken. De lichte urinegeur was niet bevordelijk voor mijn appetijt.  Ik leerde die dag wel een nieuw Frans woord: ‘trippe’ (pens) en zou dat daarna nooit meer verwarren met ‘truite’ (forel).

502. Wat is je beste besluit in je carrière?

Ik werd ooit – vanuit Stockholm – telefonisch uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Natuurlijk zei ik volmondig ja. Ik was nog nooit in Scandinavië geweest. Dit is dus een buitenkans – dacht ik. Een paar dagen later kreeg ik opnieuw telefoon van de Noorse opdrachtgever. Hij had een week later een vergadering in Leeuwarden. Of ik hem daar kon ontmoeten? Ja, zucht, grrr. Weg gefantaseerd reisje naar Oslo, Kopenhagen of Stockholm. Ik woonde toen in Bergen op Zoom en mocht op gesprek komen in de stad waar ik tien jaar had gewoond en gewerkt. Ik zette mijn teleurstelling opzij en besloot naar het gesprek te gaan. De rest is geschiedenis. Dat gesprek in Leeuwarden was het begin van de grootste verandering in mijn carrière … Scandinavië en Afrika … meer dan veertien jaar zou ik opdrachten uitvoeren voor deze Noorse organisatie.

503. Wat is je favoriete bloem?

Als Zundertse corso-fanaat zou ik nu dahlia moeten antwoorden. Ja, ik hou van de dahlia in al haar verscheidenheid qua vorm en kleur. Maar mijn lievelingsbloem is de avalanche. Een grote witte roos.

504. Zou je onder hypnose te brengen zijn?

Dat denk ik wel maar tot nu toe heb ik die behoefte niet gehad of gevoeld.

505. Wat moet je hoognodig weggooien?

Volgens Isabel kan minstens de helft van mijn kleren weggegooid worden. Of weggeven natuurlijk. Ik ben een bewaarder en wat geeft het dat een nog steeds passend poloshirt al vijftig keer is gewassen? In mijn werkkamer zou ik heel wat mappen met minder belangrijke papieren kunnen weggooien. Dat ik dat nog niet heb gedaan komt door mijn uitstel-gedrag. Hoelang bewaar je bijvoorbeeld een dikke ordner met alle offertes, bonnetjes en rekeningen van de verbouwing van ons huis? Iemand een advies?

506. Welke buitenlandse stad zou je graag eens bezoeken?

Boedapest, Buenos Aires en Sint Petersburg.

507. Draag je vaak lippenstift?

Twee keer per jaar. Als ik door de tax-free-shop in Schiphol of Zaventem loop en één of twee lippenstiften koop voor Isabel. Dan draag ik ze na aankoop meestal in mijn laptop-tas.

508. Wat is je favoriete taartje?

Ik hou van taart. Cheese-cake met passievrucht – mmm. Rijstevlaai – mmm. Kersenvlaai – mmm.

509. Bezoek je wel eens een kerkhof?

Te vaak – is het eerlijke antwoord.

Joodse begraafplaats – Krakau (Polen) 5 juli 2006

Maar waarschijnlijk wordt er bedoeld ‘een (onbekend) kerkhof bezoeken als toerist’. Dat doe ik wel eens maar dat staat niet standaard op het programma. Zo heel af en toe wel. Ik herinner me bijvoorbeeld de Joodse begraafplaatsen in Krakau en Praag heel goed. En een kerkhof in Salvador de Bahia (Brazilië).

510. Hoeveel wil je maximaal uitgeven voor een goede fles wijn?

Voor hele speciale etentjes durf ik wel eens een fles Pouilly-Fumé kopen van dertig euro of een hele goede Bordeau. Maar gewoonlijk kost een fles wijn die ik koop iets minder dan tien euro.

511. Hoe zou je je kledingstijl omschrijven?

Vrije tijds tot nonchalant. Ik geloof niet dat mijn kledingkeuze het woord ‘stijl’ eer aandoet.

512. Wat is er terechtgekomen van je tienerdromen?

Best veel vind ik, behalve dat ik nooit met een blonde – liefst rondborstige – dame ben getrouwd.

513. In welke zee heb je voor het laatst gezwommen?

Door mijn geregelde bezoeken aan Mozambique is dat natuurlijk de Indische Oceaan.

514. Kook je vaak uit pakjes en zakjes?

Uiterst zelden. De enige uitzondering zijn pakjes of zakjes met Indische / Indonesische kruiden.

515. Waar voel je je geborgen?

Thuis. En dat is zowel in Nederland als in Mozambique. De afgelopen jaren heb ik ook wat vaker bij mijn zus gelogeerd (in België) en ook daar voel ik me geborgen. Uiteraard heeft dat veel meer met mensen te maken dan met bakstenen.

516. Wat is je beautygeheim?

Heb ik dat? Hahaha. Jong van geest blijven – althans dat proberen …

517. Ben je soms streng voor jezelf?

Wel als het over mijn werk gaat. Niet als het over iets anders gaat. Goede voornemens en er dan vervolgens niets voor doen … dan zou ik natuurlijk streng voor mezelf kunnen zijn maar dat doe ik dan uiterst zelden. Ik ben meer van ‘Carpe Diem’ …

518. Welk verhaal over jou gaat al jaren rond in de familie?

Welke familie zou de vraagsteller bedoelen? Als ik mijn Vlaamse neven en nichten  definieer als ‘familie’ (allemaal ruim 50+) dan zeggen ze vast zoiets als: “De Koen heeft het goed voor mekaar met zijn schoon, jong en exotisch poppemieke. De gelukzak. Wel goed van de Koen dat hij niet is blijven treuren na het verlies van zijn Hollandse madam.”

519. Wanneer ben je voor het laatst een hele dag in de buitenlucht geweest?

Uiteraard gebeurt dat heel vaak als ik in Mozambique ben. Ons leven in de vrije tijd speelt zich dan hoofdzakelijk af in de buitenlucht. Op de veranda, bij het zwembad, in de schaduw onder de grote bomen in de tuin.

520. Hoe vaak schrijf je met de hand?

Krabbels. Lijstjes. Ideetjes. Lesvoorbereidingen. Repetitie-voorbereidingen. Aantekeningen tijdens een repetitie of tijdens de Nederlandse (of Portugese) les. Dat gebeurt allemaal met de hand.

521. Van welke documentaire was je onder de indruk?

Voor de Michael Moore documentaires ging ik zelfs naar de bioscoop. Bowling for Columbine enzovoort.

522. Ga je altijd je eigen gang?

Nee. Ik heb wel een belangrijk aandeel in wat we doen of gaan doen. Ik doe dat in overleg en dat gaat meestal heel goed. Als ik in mijn eentje in Leeuwarden of elders in Nederland ben, ga ik natuurlijk wel mijn eigen gang maar ook dat zal ik afstemmen met anderen waar ik op dat moment logeer of op bezoek ben.

523. Hoe ver heb jij je verleden achter je gelaten?

Niet. Of juist helemaal. Ik weet niet zo goed wat ik moet antwoorden. Ik leef vandaag – geen twijfel over mogelijk. Ik denk aan morgen (en overmorgen) maar ik kijk ook met veel plezier (en soms enige nostalgie) terug naar mijn verleden.

524. Wat zou je eigenlijk niet meer moeten doen?

‘Vlees eten’ – minderen lukt wel, stoppen nog niet. Ik schreef er al eens eerder over. ‘Geen vliegreisjes meer boeken in Europa’. Dat gaat al wel iets beter omdat ik de centjes bewaar voor de grote vlieg-verplaatsingen BEL/NL naar MOZ en weer terug. Wat ik ook niet meer moet doen dat is ‘nacht-eten’. Dat doe ik nooit in Mozambique maar in mijn eentje in Nederland doe ik dat wel – te vaak zelfs – na een avondrepetitie of na een theater-bezoek.

525. Houd je van klassieke muziek?

Ja. Classic-Fm staat bijna dagelijks op. Als ik zit te werken staat dikwijls mijn iTunes op een shuffle-programma met klassieke muziek. Ik hou van opera. Niet om thuis of in de auto naar te luisteren maar wel in het theater. Jammer dat ik dat veel minder doe dan vroeger. Ook dat heeft te maken met ‘budget’ en ‘keuzes maken’.

In de serie: 1000 VRAGEN AAN MEZELF

Wondermans eindspel

Tags

Afrika, Boeken, Fictie, Hebban, Lezen, Thriller, Willem Asman, Wonderman eindspel

Ik heb een account bij Hebban.nl. Een zeer uitvoerige boeken-website. In december gaven ze elke dag een e-boek gratis weg. Juister gezegd: elke dag kon je een e-boek gratis downloaden tussen 10u en 23u. Ik heb dat bijna twintig keer gedaan. De andere dagen was ik te laat. Boeken van heel verschillende genres. Eén van de laatste cadeautjes was ‘Wondermans eindspel’ van Willem Asman. Ik las eerder twee thrillers van deze Nederlandse auteur. Ik was dus benieuwd naar dit ‘oudje’ (2009)

“Oud-minister Jaap Vos (Mr. Wonderman) krijgt – vijftien jaar na een succesvolle vredesmissie – opnieuw de opdracht om als Speciaal Afgezant van de Verenigde Naties strijdende partijen aan tafel te krijgen. Zeven dagen. Terug naar het Afrikaanse land dat hij vijftien jaar geleden van de ondergang dacht te hebben gered. Nog één keer in de schijnwerpers, om zijn reputatie van Mr. Miracle (Wonderman) te redden. Want ondanks de belofte dat het ‘nooit weer’ zou gebeuren, zijn opnieuw miljoenen mensen op de vlucht, honderdduizenden vermoord, en haalt de internationale gemeenschap wederom de schouders op. In een ultieme poging regering en rebellen, daders en slachtoffers bij elkaar te brengen, raakt Jaap de regie over het machtsspel volledig kwijt. Zijn verleden haalt hem in …” 

Met heel veel plezier heb ik dit boek in twee dagen uitgelezen. Een grote, positieve verrassing. Zo’n cadeautjes krijg ik graag. Dankjewel ‘Hebban’. ‘Wonderman eindspel’ is een prima politieke – en psychologische thriller (of is het een roman?) die zich afspeelt in Afrika. Ik ben verbaasd dat dit boek nooit een prijs heeft gewonnen.

Spek voor mijn bek!

Achterin deze digitale uitgave staan vele pagina’s vol met lovende recensies. Ik sluit me daar graag bij aan. Heel goed. Ruim ****sterren in mijn persoonlijke ranking. Vlot geschreven. Spannend. Ook ik maakte al lezend vergelijkingen met het betere werk van John Le Carré en Robert Harris. Het boek is een soort factie. Fictie deels gebaseerd op waargebeurde feiten. Alsof je samen met Jaap Vos (ik zag voortdurend Jan Pronk voor me) even op bezoek bent bij Kofi Annan in New York. Je rijdt mee door de zinderende savanne in een typische witte VN-landrover naar een immens vluchtelingenkamp. Blauw-helmen patrouilleren bij een internationaal hotel en op het vliegveld. Een geëngageerde, intelligente politieke thriller. Ik heb ervan genoten. Ik ga meer van zijn eerdere werk opsporen …

In de serie: BOEKEN

Repertwaar (5)

Tags

Akky van de Veer, Baukje Wytsma, De Blauwe Stoep, Disse en Jinge, Freark Smink, Friesland, Frou Hilarides, Frysk Orkest, Fryslân, Herenakkoord, Jaap Oosterwijk, Jeugdtheater, Leeuwarden, Liedjes, Musical, Muziek, Regisseur, Renze Westra, Theater, Tryater

Een bijzondere plaats in mijn rijkgevulde repertoire als regisseur zijn de Friestalige voorstellingen die ik heb geregisseerd. Ja, je leest het goed – deze import-Fries waagde zich een paar keer aan een regie in een andere taal dan zijn moedertaal. Frysk.

DISSE en JINGE & FROU HILARIDES

It Fryske Boek – SKVF (1987) Jeugdtheater 6+

Disse en Jinge & Frou Hilarides

Op verzoek van de Stichting It Fryske Boek schreef Akky Van der Veer in samenwerking met Baukje Wytsma, muzikant Jaap Oosterwijk en illustratrice Laura Tietjens een boek met de titel Disse en Jinge en frou Hilarides. Dit boek, dat gekozen werd tot kinderboekengeschenk in de Friese Boekenweek van 1987, was zo’n groot succes dat ze in de jaren daarna nog twee vervolgdelen lieten verschijnen. Tegelijk maakten Akky, Baukje en Jaap een theatervoorstelling met dezelfde hoofdpersonen, waarmee ze basisscholen in de provincie Friesland bezochten.

Ik weet niet meer hoe de dames (Akky en Baukje) bij mij terecht kwamen. Was het via mijn werk als drama-consulent bij de Stichting Kunstzinnige Vorming Friesland (SKVF) of als theaterdocent op De Blauwe Stoep in Leeuwarden? Ik weet het niet meer. Het doet er ook niet toe. Het boek was een groot succes en er werd een scholenproject bedacht waarbij Baukje, Akky en Jaap de belangrijkste personages uit het boek speelden. Jaap zong en begeleidde de liedjes op de piano. Ik gaf het trio regieaanwijzingen en genoot van de gezellige repetities. De eerste keer dat ik een mini-musical regisseerde.

FROU HILARIDES en IT MUSEUM FOAR MODERNE KEUNSTEN

It Fryske Boek – SKVF (1988) Jeugdtheater 6+

Frou Hilarides en it museum for moderne keunsten

Algauw volgt een tweede boek én een hernieuwde versie van de school-voorstelling. Met liedjes zoals: Bisteliet, Beugelbekje, Unennich, Wy bliuwe ûnderweis, Wolkomthúsliet, Titus Tûzenpoat, Luie, luie Bulle, Ik en myn suster en Dy gekke Ansjelyk hadden een hoog Annie MG-gehalte. Enkel door het lezen van de titels komen er warme herinneringen en melodieën naar boven.

Het verhaal in het kort. ‘Mevrouw Hilarides komt na een lange reis weer thuis in Poppenhuizen. Ze stuurt een telegram aan Aal, haar zus. Ze zit namelijk zonder geld. Er wordt een actie op touw gezet. Er komt geld in het laatje. Mevrouw Hilarides heeft echter nog een probleem. Ze heeft een groot schilderij met haar portret gekregen van een Parijse kunstenaar. Te groot voor haar huisje dat ze deelt met haar poes (Ansjelyk) en haar hond (Bulle). Ze koopt de oude, leegstaande school van het dorp en ze vraagt alle kinderen van de Friese basisscholen om de meest moderne kunst die bestaat aan te leveren voor haar museum.’

Er ontstaat haast vanzelfsprekend een lesbrief met suggesties voor verschillende lessen. Drama, muziek, handenarbeid en Fries natuurlijk. Omrop Fryslân maakt er ook een televisieversie van. Ik denk met veel plezier terug aan deze samenwerking.

Er volgde nog een derde boek.

DE SAAK HILARIDES

Ik herinner me niet dat we daar ook een hernieuwde theater-versie van hebben gemaakt. Ideetjes uit dit boek zijn geloof ik wel verwerkt in het grotere ‘Villa Aria’ project.

VILLA ARIA 

It Fryske Boek – SKVF – in samenwerking met Omrop Fryslân, Frysk Orkest en Tryater (1989) Muziekproject en Jeugdtheater 6+

Frysk Orkest (Bron LC)

In 1989 werd het beruchte Herenakkoord gesloten. Een uitwisseling (uitruiling) van onderwijs- en culturele instellingen tussen de provincies Groningen en Friesland. Eén van de gevolgen was het einde van het zelfstandige Frysk Orkest. Als afscheidsvoorstelling werd de  mini-musical ‘Villa Aria’ geschreven. Een samenwerking tussen de lokale omroep, het Frysk Orkest, Tryater (theatergezelschap) en het trio Baukje, Akky en Jaap. Ik ging mee als regisseur. Ik herinner me de prettige samenwerking met de Vlaamse dirigent van het Frysk Orkest en met Renze Westra en Freark Smink van Tryater. De liedjes uit de eerdere voorstellingen werden gearrangeerd voor groot orkest. De grote theaters in Friesland stelden hun zaal ter beschikking voor deze culturele zwanenzang. Er verscheen later een boekje over dit muzikale project. Ik denk dat via internet-bibliotheken ook de liedjes nog te beluisteren zijn. Ik ga zelf ook op zoek …

ps Het is ruim dertig jaar geleden. De culturele aftakeling van orkesten en theatergezelschappen is niet gestopt, integendeel … snik en grrr. Ook bij Akky en Renze moet ik jammer genoeg het woord ‘zaliger’ toevoegen.

In de serie: REPERTWAAR

Gedichtendag

Tags

Gedichtendag, Jotie T'Hooft, Poëzieweek

 

Zou een wolk geen wolk meer zijn

als ik haar met taferelen beschilderde?

Zou men haar Een Door De Lucht Varend

Schilderij Van Ludwig Van Beieren 

noemen?

 

Maar ik kan haar niet zelf beschilderen

want ik ben koning en geen schilder

en degene die ik met de opdracht

belastte zou antwoorden: “Onmogelijk,

Majesteit.”

 

Zo is er steeds een kloof

tussen wat het hart wil

en wat de hand doet.

 

Toch konden mijn ogen

maar moeilijk wennen

aan die steeds eendere wolken. 

Jotie T’Hooft (uit: Verzamelde Gedichten pag. 158)

Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust

Tags

Auschwitz, Birkenau, Concentratiekamp, Herdenking, Herinnering, Holocaust, Polen, Reizen

Het is vandaag 75 jaar geleden dat de eerste troepen van het Rode Leger het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau binnentrokken. Nederland herdenkt de Holocaust op de laatste zondag van januari. Heel veel landen doen dat op 27 januari.

Begin juli 2006 bezocht ik de voormalige vernietigingskampen in Auschwitz en Birkenau in het zuiden van Polen. Auschwitz is de Duitse naam van de Poolse stad Oświęcim

Een indrukwekkend bezoek. Het is moeilijk om de juiste bijvoeglijke naamwoorden te vinden die recht doen aan de emoties van zo’n bezoek. Ik ga dus weinig woorden gebruiken. Ik maak een keuze uit mijn foto’s.

Toegangspoort van Auschwitz I – “Arbeit macht frei”

De executiemuur in Auschwitz I

Auschwitz I

Toegangspoort Auschwitz II – Birkenau

Auschwitz II – Birkenau

Auschwitz II – Birkenau

Nederlandse herdenkingsplaquette – Auschwitz II – Birkenau

Auschwitz II – Birkenau (5 juli 2006)

Ik heb een kleine selectie van mijn foto’s hier gepubliceerd. Ik heb met opzet voor bekende (en neutralere) beelden gekozen. Iedereen kan zich de gruwelen voorstellen omdat we met regelmaat foto’s, documentaires of films over de nazi-vernietigingskampen zien. Die hoef ik dus niet toe te voegen. Het bezoek aan Auschwitz I (Stammlager) doe je in een kleine groep van ongeveer 15 a 20 personen onder begeleiding van een gids. Het bezoek aan het veel grotere Auschwitz II – Birkenau (een paar kilometer verderop) doe je in je eentje. Een bus brengt je tot bij de toegangspoort.

Na mijn bezoek – ik was er een kleine vijf uur – reed ik naar het noorden – richting Warschau. Ik herinner me helemaal niets van de weg of het landschap. Pas toen het begon te schemeren, dacht ik dat het tijd werd om een camping op te zoeken. Ik had veel tijd nodig om weer terug te keren tot de dag-dagelijkse realiteit. Een dag (bezoek) die gegrift staat in mijn herinneringen.

Op de IJzertoren in Diksmuide staat in vier talen: Nooit meer oorlog. Een hartekreet na de Grote Oorlog (!914 – 1918) maar in de realiteit blijft het een … hartewens.

Repertwaar (4)

Tags

De Broertjes, De Lawei, De Nevelen van Avalon, Derk van Dieren, Door 't dak, Drachten, Eric de Groot, Friesland, Kinderen, Koning Arthur, Merlijn, Regisseur, Rob Heiligers, Theater, Vrienden, Wyns

Zoals ik vorige zaterdag al vertelde, gaat mijn stukje van vandaag nogmaals over een voorstelling die ik met ‘De Broertjes’ heb gemaakt.

DOOR ’t DÂK

De Broertjes (1989) Jeugdtheater 6+

Na het grote succes van ‘Nondesnot, zei de koning’ besluiten Rob en Eric (De Broertjes) een iets meer theatrale voorstelling te maken voor kinderen. Geen meespeel-voorstelling meer maar een tot de verbeelding sprekend verhaal – de geschiedenis van de jonge Arthur en zijn leermeester Merlijn. Ik ben vanaf de eerste repetitie betrokken bij het maak-proces en werk mee aan het scenario. Ik ben de regisseur van dienst.

Het verhaal in het kort. ‘Een eigentijdse bewerking van de Arthur-legende. Het verhaal gaat over de ontwikkeling van Arthur als ‘voorbestemd kind’, voordat hij het zwaard uit de steen trekt. Met in de hoofdrollen Arthur, zijn broer Kay, vader Hector en tovenaar Merlijn.’

Door ’t Dâk met buitelende broertjes

Wie jeugdtheater zegt en het over ‘De Broertjes’ heeft, denkt aan de gebroeders Frank en René Groothof. Maar er blijken ook andere broertjes op deze markt te opereren, zoals het duo Rob Heiligers en Eric de Groot uit Leeuwarden. Zij hebben inmiddels al twee producties met veel succes gespeeld: ‘Opa is een mafkees'(1986) en ‘Nondesnot, zei de koning’ (1987).  Met laatstgenoemde voorstelling reisden zij ook naar Azië en Afrika, waar zij optraden voor Nederlandse scholen aldaar.

Hun derde productie ging gisteren in De Lawei in Drachten in première en om meteen maar met de deur in huis te vallen: de Broertjes slaagden erin een zaal met 350 rumoerige kinderen binnen een minuut stil te krijgen en vervolgens te ‘veroveren’ met een sprankelende versie van de oude Koning Arthurlegende. Hun publiciteitsmateriaal noemt ‘Door ’t dâk”een voorstelling die op associatieve wijze de Middeleeuwen tot leven laat komen en waarin een oud verhaal over een voorbestemd kind voelbaar gemaakt wordt’. Dit is kennelijk taal voor leraren geschiedenis, want kinderen ‘vanaf 6 jaar’ hebben er geen boodschap aan.

En dat hoeft ook niet want, misschien jammer voor die leraren, de kracht schuilt niet in het verhaal, maar in de doldwaze wijze waarop beide spelers, langs elkaar heen rennend, over elkaar heen buitelend, elkaar toeschreeuwend, omgaan met de tot de kinderverbeelding sprekende figuren bij uitstek: tovenaars en ridders.

Voordat tovenaar Merlijn, die het jongetje Arthur de gave geeft het zwaard uit de grafsteen te trekken, wat hem tot koning van Engeland zal maken, speelt er zich tussen hem, zijn vader Hector en zijn broer Kay heel wat af, dat de kinderen op het puntje van de stoel doet zitten. Luidruchtig spel van Kay, clownesk optreden van Arthur, bekwaam gebruik van allerlei ridderattributen, spannende, ondeugende opdrachten van de tovenaar (‘doe eens iets wat niet mag heel goed’), en dat alles in een tomeloze vaart en binnen het uur tot een koninklijk einde gebracht. Het kasteel wordt verbeeld in een tijdloos, abstract decor, dat er heel mooi uitziet.

Leeuwarder Courant – 5/10/89

Van zo’n recensie werden we natuurlijk allemaal blij. Een flinke stap vooruit. Van een achteraf-zaaltje in een club- en buurthuis (ook heel leuk) naar de theaterzaal van de Lawei (Drachten). Nu ik de recensie weer teruglees, stromen de herinneringen weer omhoog. Wat hebben we gelachen tijdens de repetities. Kay – met ooglapje (Eric) moest met een prikpen een ballon lek prikken. Al die stoere kerels die het zwaard niet uit de steen konden trekken. Hahaha. Ik denk dat onze kracht ook was dat we de doelgroep (6+) goed kenden. We hadden (hebben) alle drie kinderen in de leeftijd van het publiek. Je zou kunnen zeggen: “We maakten deze voorstelling voor onze eigen kinderen (Yoko, Marlinn en Jules) en we vonden het fijn dat ook andere kinderen kwamen kijken.”

Het boek ‘De Nevelen van Avalon’ (1983 – Marion Bradley) en de Disney-tekenfilm ‘Merlijn de Tovenaar’ (1963 – The Sword in the Stone) waren de belangrijkste inspiratie-bronnen. Ik denk dat ‘Door ’t Dâk’ ook de eerste samenwerking was met Derk (van Dieren) uit Harlingen. Hij maakte Excalibur – het legendarische zwaard dat de jonge Arthur uiteindelijk uit een (graf)steen trekt. Het fijne is dat we nu – ruim dertig jaar later – nog steeds goede vrienden zijn. Derk en Eric zijn ook al een keer op bezoek geweest in Mozambique. Heel fijn.

Een laatste detail. Een grapje van de grafisch vormgever … heb je het gezien? Het ‘dakje’ op de A van DAK? Ik vind dat leuk. Gniffel, gniffel, gniffel. Op de website van De Broertjes lees ik dat ze deze voorstelling 112 keer hebben gespeeld. Dat is een aantal waar menig jeugdtheater-gezelschap jaloers naar kan verlangen.

Twee weken na de première verhuisde Rob met zijn gezin naar Stiens. Wij vertrokken drie maanden later uit Wyns, op naar Bergen op Zoom. Maar dat was niet onze laatste samenwerking. Later in deze serie vertel ik over ‘AUditie’, nogmaals een jeugdtheatervoorstelling met ‘De Broertjes’.

In de serie: REPERTWAAR