Weemoed

Tags

Afrika, Boechout, Boeken, Friesland, Ine, Isabel, Koksijde, Leeuwarden, Lezen, Oek de Jong, Ontheemd, Pier en oceaan, Weemoed, Zeeland, Zomer

Wat is weemoed? Ik vind volgende definitie: “Een beetje bedroefd zijn om iets fijns dat voorbij is. Zacht-treurige stemming” Vannacht toen ik wakker lag – dat gebeurt bijna elke nacht – schoot me dit woord te binnen: weemoed. Ik weet ook waarom ik aan deze emotie moet denken. De belangrijkste reden is ‘Pier en oceaan’ – de roman van Oek de Jong die ik aan het lezen ben. Ik ben bladzijde 200, nog bijna 600 pagina’s in het verschiet. Ik zal er later nog wel een keertje over bloggen. Het verhaal speelt zich af tussen 1944 en 1971. Zonder al teveel te verklappen kan ik zeggen dat dit boek zich afspeelt in Friesland en in Zeeland. Een beetje Breda, Amsterdam en Zandvoort. Laten dat nu precies de twee provincies zijn in Nederland waar ik zelf ook mooie – weemoedige – herinneringen aan heb. 

Passages in het boek over schaatsen in Friesland. Voor het eerst ‘houtjes’ onderbinden. Krabbelen op het ijs van de Dokkumer Ee dat stilaan verandert in schaatsen. Een week later mijn eerste toertocht van 30 kilometer. Logeren bij grootouders, samen met een jonger broertje. Mijn associatieve hersenpan maakt overuren.

Koen en Bart – Koksijde, zomer 1963

Jeugdherinneringen worden wakker ‘gekust’ door deze roman. Is dat vervelend? Nee, ik word er een beetje weemoedig van. Niet echt bedroefd. Natuurlijk vraag ik me regelmatig af waar mijn ‘thuis’ staat. Dan komt de term ‘ontheemd’ bij me op. Dat ben ik een beetje. Niet heel erg hoor. Dat is natuurlijk het gevolg van mijn levenspad. Figuurlijk en natuurlijk ook letterlijk. Opgegroeid in Boechout (Vlaanderen). Daarna ben ik verhuisd naar Friesland waar ik met heel veel plezier heb gestudeerd, gewoond en gewerkt. Ik heb daar leren zeilen met een BM’er en leren schaatsen. Ik heb Ine daar leren kennen. Onze kinderen gingen er naar de basisschool. Daarna vertrokken we naar Bergen op Zoom en had ik mooie (theater) opdrachten in Zeeland. Mijn eerste productie – Water – (1993) in Zeeland ging in première op Neeltje Jans ter gelegenheid van 40 jaar na de watersnoodramp. En een paar jaar na het overlijden van mijn geliefde Ine belandde ik in de armen van Isabel, aan de andere kant van de evenaar. Waar staat mijn thuis? Is dat in Ossendrecht waar ik woon? Of in Djonasse (Mozambique) waar ik vaak verblijf. Boechout is nog heel vertrouwd. Zundert of Goes? Als ik in Leeuwarden (Friesland) ben, voelt het als thuiskomen.

Wat een boek niet allemaal kan veroorzaken. Weemoed.

Waarom heb ik deze foto uitgekozen? Ook door een associatie. Samen met mijn jonger broertje – alweer 26 jaar geleden gaan hemelen – in de duinen van Koksijde aan de Belgische kust. Zomer 1962 of 1963. Ik herinner me flarden. Bijvoorbeeld de zwembroek die ik aan moest. Flanel – een soort badhanddoeken-stof. Geen probleem zolang je op het strand en in de duinen speelt. Maar als zo’n broek(je) nat wordt – spelen in de plassen op het strand en in de branding – dan wordt zo’n onding-zwembroek 10 kilo zwaarder en zakt onherroepelijk naar je knieën. Wat vond ik dat verschrikkelijk. Vervolgens ging het elastiek uitlubberen … Mijn moeder maakte papieren bloemen van crèpe-papier die wij dan ‘verkochten’ in ruil voor schelpjes. Maar met zo’n natte broek in een zand-kraampje zitten in de buurt van het strandhokje – waar het altijd naar pis stonk – was uiteindelijk niet leuk. We mochten na verloop van tijd wel een droge onderbroek aan maar dat gewriemel met een handdoek … Bert Haanstra heeft er prachtige beelden van geschoten in zijn bejubelde documentaire ‘Alleman’.

Ach wat geeft het. Een beetje weemoedig zijn … niks mis mee.

Het begon in Drie Vier

Tags

1979, Avek, De Piraat, Duinkerken, Improvisatie, Ine, Leeuwarden, Liefde, Schavernek, September, Spel, Turks Fruit, Tweede Fase, Verliefd, Waarden- en Normenonderzoek

Waarschijnlijk is de titel van dit stukje niet meteen duidelijk voor de meeste volgers. Dat geeft niet. Ik vertel vandaag een verhaaltje van precies veertig jaar geleden. Dinsdag 25 september 1979. Ik zit ik de ‘tweede fase’. Het ‘Waarden- en Normenonderzoek’. Termen die alleen oud-studenten van de ‘Akademie voor Ekspressie en Kommunikatie’ (AVEK) begrijpen. Ja, de spelling is correct. Zo heette onze school in Leeuwarden. Moderne spelling. Een HBO-opleiding. Het einddiploma was ‘Docent Ekspressie en Kommunikatie’. Meer gangbaar waren de termen ‘Docent Drama’ of ‘Docent Expressie door Woord en Gebaar’. Dit was mijn tweede HBO-opleiding. Ik was al eerder afgestudeerd als docent Nederlands en Geschiedenis.

Goed. Ik ga terug naar die septemberdagen in 1979. Ik krijg (onverwacht) bezoek uit Vlaanderen. Annelies komt een paar dagen op bezoek. Erg leuk. We gaan samen een weekendje naar Terschelling. Ik boek een kamer in Oosterend. We wandelen en fietsen en kletsen tot de vroege uurtjes. Ook op zondag- en maandagavond blijft ze logeren in Leeuwarden. Ik woon tijdelijk op kamers (op kot) op De Hooidollen – bij vrienden van mijn ouders. Zij zijn zo aardig om een extra logeerbedje neer te zetten. Ik beloof om alles na haar vertrek weer op te ruimen. Op de bewuste dinsdagavond hebben we les. ‘Spel en Improvisatie’ van 19u tot 22u. In lokaal Drie Vier. Annelies is weer terug naar Boechout vertrokken.

Op het Schavernek (2017)

Ine, onze speldocente, wacht tien minuten. We zijn maar met z’n tienen. Acht mede-studenten zijn niet komen opdagen. Er was al enig gemor over een avond-cursus. Op de televisie werd een nieuwe aflevering van de mini-serie ‘Scènes uit een Huwelijksleven’ (Ingmar Bergman) uitgezonden. Ik had geen interesse in televisie. Ik was present op school … ook omdat ik de docente en haar vorige lessen leuk vond. De eerste opdracht luidt: “Bedenk een rol (personage) en (ver)kleed je in ‘Het Bels’, passende bij die rol. Bedenk een naam, een beroep, leeftijd en meer van dat soort zaken.” Om half acht krijgen we de volgende (spel)opdracht. “Je bent in een grote stad. Op straat. Pleintjes, straten, stegen, parken. Niet binnen in huizen. Het spel start over vijf minuten. Het spel stopt wanneer ik (de docente) het stop zet. Als je de deur van Drie Vier uitgaat, verlaat je het spel.” Met andere woorden: een lang improvisatie-spel.

Het duurt dan altijd enige tijd voordat de ‘bedenk-knop’ in mijn hoofd is omgezet. Het is wachten op de ‘flow’. Die komt wel. Een week eerder was ik in lokaal 7 (ook in Ine’s les) een dood-gevallen pinguïn in de Amazone. Ook deze september-avond ga ik mee in- en op de stroom van anderen. Wat er op dat moment gebeurt? Ik herinner me een grommende Jos. Zoals altijd was Geurten erg hyper. Uitdagend maar ook snel afgeleid.  Rifka en Trix hadden duidelijk een zelfde soort rol in gedachte. Straatmadelieven. Ik herinner me niet wat ik bedacht had maar algauw hingen Trix en Rifka aan mijn arm. We hingen wat rond in (denkbeeldige) portieken. Becommentarieerden andere zwervers en voorbijgangers. Geurten had wel interesse in de dames maar hij ving bot. Vanzelfsprekend gleed ik in een soort pooier-rol. Geurten verlegde zijn gespeelde aandacht naar de docente. Zij was daar niet van gediend want zij hoorde niet tot de denkbeeldige (spel)wereld. Zij was toeschouwer, observant. Na een half uurtje verlaten twee medestudenten het lokaal en dus het spel. Een kwartier later zet onze docente en spelbegeleider (Ine) het spel stop. Eerder dan ik had verwacht. Ik herinner me niet of we onmiddellijk een spel-nabespreking hadden of niet. Iets na negenen was de les afgelopen en de meesten van ons doken ‘De Piraat’ in. De nabijgelegen kroeg. Noem het gerust onze stamkroeg. Wat golfers ‘Hole 19’ noemen.

Ik had nog geen zin om naar mijn eenzame studentenkamertje te gaan. Het was – as always – reuzegezellig in De Piraat. Een biertje, een borrel. Ik zat gezellig met Julia (van de Twavek) te ouwehoeren over onze eerste weken op school. Rifka en Ine kwamen erbij zitten. We gaven af op alle afwezige mede-studenten. “Hoe kunnen ze? Stelletje minkukels, amateurs.” Ook onze docente had het – zo te zien – naar de zin. Vanuit een ooghoek zag ik dat Geurten – nog half in zijn rol van even daarvoor – haar probeerde te versieren. Dezelfde hyper-energieke opdringerigheid. Zeker richting Ine. Ze trakteerden elkaar op biertjes, borrels en sigaretten. Ik kreeg een licht gevoel van jaloezie. Ik rook niet dus een sigaretje aanbieden was geen ingang om me in hun onderonsjes te mengen. Geurten draaide een flinke joint. Dat was het moment dat ik ook Ine zag afhaken. De Britse barman kondigde de laatste ronde aan. De kroeg stroomde leeg. Ik liep terug naar school en zocht het sleuteltje van mijn fiets.

Ine kwam langs en zei dat ze teveel had gedronken om nog naar huis te rijden. “Heb jij nog een bedje?” was haar vraag. Ik antwoordde naar waarheid “Ja”. Het logeerbedje van Annelies had ik nog niet opgeruimd. Ze sprong achterop mijn fiets. In mijn herinnering zwalkten we lachend op die fiets van het Schavernek naar De Hooidollen. Een soort hernieuwde versie van Rutger Hauer en Monique van de Ven in ‘Turks Fruit’ maar dan door nachtelijk Leeuwarden.

Ine bleef bij me slapen. Vandaag (vanavond) precies veertig jaar geleden. De rest is geschiedenis.

In de serie: ZIELENROERSELEN en NOSTALGIE

ps. Alle namen van mijn mede-studenten heb ik vervangen door verzonnen voornamen. Alleen de eerste letters zijn dezelfde eerste letters van hun echte namen.

Sint Juttemis

Tags

Abe de verteller, Avek, Fanfare, Het Bedrijf v/h, Leeuwarden, Legende, Lezen, Onmogelijk, Pausin Johanna, Rob Maaskant, Sint Jut, Sint Juttemis, Vrienden

Vandaag is het vrijdag de dertiende (september). Sinds mijn studie (eind jaren 70, begin jaren 80) op de ‘Akademie voor Ekspessie en Kommunikatie’ (AVEK) zijn de termen ‘Sint Juttemis’ en ‘Vrijdag de Dertiende’ onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het lesrooster ging totaal overboord. De hele school vierde het feest van Sint Jut – de dag dat het onmogelijke mogelijk bleek te zijn. Elk Sint Jut-feest had een ander thema maar steevast werd er een vuur gemaakt en werd de legende van Sint Juttemis verteld of voorgelezen.

Afbeelding uit het AVEK-archief

In het jaarverslag (ik denk 1981) werd deze legende ook gedrukt. Gestencild is een juistere omschrijving. Ik publiceer het hele verhaal binnenkort op dit weblog. Voor de geïnteresseerden HIER alvast een link en het begin van de legende.

Een traditie die in ons geheugen (en hart) is gegrift. Elke vrijdag de dertiende heb ik wel contact met enkele voormalige studie-genoten. Het is vandaag niet anders. Dankzij een ‘WhatsApp-groepje’ vliegen de beste wensen op en neer. Van Kreta via Breda naar Harlingen. Van Frankrijk via Groningen naar Amersfoort en Hilversum. Van Bosnië naar Mozambique en weer terug naar Leeuwarden waar het allemaal begon.

Omdat ik toch online ben, check ik even meer ‘weetjes’ over Sint Juttemis. Uiteraard is het een item op Wikipedia. Een mooi verhaal vind ik bij Abe de Verteller. Klik HIER. Hij verwijst naar Pausin Johanna. Ik heb het boek met dezelfde titel langgeleden – met heel veel plezier – gelezen. Auteur: Donna Woolfork Cross.

Sint Juttemis of ‘De dag dat de kalveren op het ijs dansen’. Met andere woorden … een dag die niet bestaat. Het is onmogelijk. Ook in vergelijkbare uitdrukkingen zoals de Vlaamse variant: ‘Als de kiekens tanden krijgen’. Of ‘Als de katten ganzen-eiren leggen’ Of ‘Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen’. En de laatste variant zegt dat Sint Juttemis een verbastering is van ‘Jodenmis’. Ook dat is onmogelijk – het Joodse geloof kent geen mis, zoals de katholieken.

Nog een laatste opmerking. Eind 1989 verhuisden we naar Bergen op Zoom. Enkele jaren later maakte ik kennis met Rob Maaskant. Beeldend kunstenaar, performer en muzikant. We werkten vaak samen aan grote theatrale producties in Brabant en Zeeland. Rob was jarenlang muzikant bij de Zeeuwse fanfare … je raadt het al … Sint-Juttemis.

Ondertussen zijn er meer dan vijftig ‘Appjes’ verstuurd in de ‘Oud-Avek-groep’ en wordt er flink gewerkt aan een drijvend Sint Juttemis feest. Als het zover is zal ik er vast over schrijven. Eén ding is zeker … het is op een vrijdag de dertiende …

Iets over Reuzen

Tags

Brabantsedag, Corso Zundert, Dahlia, Friesland, Goes, Heeze, Leeuwarden, Reuzen, Royal de Luxe, Straattheater, Theater, Ubuntu, Vrienden, Zundert

Het kan je bijna niet ontgaan zijn … de Reuzen van Royal de Luxe waren op bezoek in Leeuwarden. Dit jaar is Ljouwert de Culturele Hoofdstad van Europa. Mijn Facebook stroomt figuurlijk over van de foto’s en de jubelende commentaren. Vrienden sturen me foto’s en filmpjes via WhatsApp. Heel mooi. Ik heb ze gemist … het Reuze Kleine Meisje, de Duiker en de hond Xolo.

De Duiker in Leeuwarden. Foto: © Géa Santema

Vanuit het raam bij Géa – om het hoekje van het Schavernek waar ik drie-en-een-half jaar op school (AVEK) heb gezeten. Het lijkt wel een reuze-aquarium …

Ik ben in Mozambique en om daarvoor af te reizen naar us heitelân zat er (jammer genoeg) niet in. Maar niet getreurd. Ik zag de Reuzen al twee keer met eigen ogen in Antwerpen. Nogmaals … heel mooi. De magie van het poppenspel. Met kinderlijke verbazing ga je onherroepelijk mee in dit super-grote-poppenspel. Bijna 500.000 bezoekers drie dagen. Wat een toeloop. Wat een succes.

Maar is dit uniek? NEE … en dat schrijf ik met opzet in kapitalen. Royal de Luxe is geweldig. Ze reizen de hele wereld over met hun creaties. Ooit opende vriend Lex (zaliger) hun grote parade. Ik ken ze al heel lang.

Maar nee – niet uniek, er rijden en lopen meer figuurlijke reuzen rond in Nederland. Wat dacht je van Heeze of Zundert? Respectievelijk De Brabantse Dag en het Corso Zundert. Ook reuze-evenementen. Ik illustreer het graag met wat foto’s.

Brabantse Dag – Heeze

Een grandioos theater-spektakel door de straten van Heeze. Een theaterparade. Duizenden toneelspelers, heel grote thema-wagens. En dat elk jaar opnieuw. Ik heb er één keer een bescheiden rolletje in gespeeld.

Brabantse Dag – Heeze

En als je goed kijkt, zie je ook hier heel veel figuranten in de constructie / wagen zitten die zorgen voor alle bewegingen. Interesse? Aanstaande zondag in Heeze. Niet ver van Eindhoven.

Corso Zundert – Buurtschap Schijf – Foto: Malou Evers

Op handen gedragen. Van een reus gesproken. De winnende wagen in 2017 van het grootste Dahlia-corso ter wereld. In Zundert – bij Breda. Elk jaar rijden er twintig van dit soort wagens door de straten van Vincent van Goghs geboorteplaats. ‘Joekels zijn het. Reuzen.’ om een Zundertse wethouder te citeren.

Corso Zundert – Foto: Erwin Martens

En al dit moois is door honderden vrijwilligers gebouwd en de wagens worden door mensen (duwers) voort bewogen. D’r komt geen trekker of vrachtwagen aan te pas. En … ooo ja … de wagens zijn ‘getikt’ (versierd) met honderdduizenden dahlia’s. Interesse? Over een kleine twee weken in Zundert. De eerste zondag van september. Elk jaar weer opnieuw … zelfde tijd, zelfde plaats … twintig nieuwe wagens van twintig Zundertse buurtschappen. Nog niet overtuigd? Oké, nog een foto.

Corso Zundert – Buurtschap Veldstraat – Foto: Niels Braspenning

En op de twee laatste foto’s hierboven zie je – als je goed zoekt – een man met een wit (en zwart) overhemd. Ik mocht vijftien jaar lang dit reuze-evenement aan elkaar praten. Meld ik niet zonder trots.

En ook in Goes is er sprake van iets reusachtigs. Het vierjaarlijkse zomerspektakel. Ik voeg er nog één foto aan toe.

Ubuntu – Goes Afrika 2009

Lang leve de Reuzen van onze rijke straat-theater-cultuur.

ps. En de grootste ‘reus’ dit weekend in Friesland is natuurlijk Maarten van der Weijden. Wat een held, ambassadeur van KWF. Een reuze-buiging voor Maarten.

Cultuur snuiven

Tags

Antwerpen, Beeldende kunst, Leeuwarden, Mozart, Opera, Princessehof, Theater, Tryater

Een voorstelling, een concert, een museumbezoek. Het staat allemaal op het programma deze dagen. De twintig maquettes van het aanstaande Corso in Zundert. Onverwacht kon ik er ook een opera aan toevoegen.

La clemenza di Tito – Bron @ Opera Ballet Vlaanderen

Met de trein naar Antwerpen en dan naar het opera-gebouw. Een wandeling van minder dan tien minuten. Ik ging er al een paar keer eerder heen. En heel lang geleden heb ik er zelf een keertje gespeeld. Met een amateur-theater-gezelschap. Schoolbond 20. Ik heb een kaartje hoog in de nok van de schouwburg. La clemenza di Tito. De laatste opera die Mozart schreef ter gelegenheid van de kroning van een of andere koning. Een klassieke enscenering. Mooie stemmen en toch heb ik moeite dat twee mannelijke – belangrijke – personages gezongen worden door dames. Ik heb het eerder meegemaakt met Mozart-opera’s. Een fijne middag … het kan niet alle dagen voetbal of wielrennen zijn.

Een paar dagen naar Leeuwarden. Dit jaar Culturele Hoofdstad van Europa.

Ik ga er de volgende dagen nog een keertje over schrijven. Een bezoek aan Keramiekmuseum Princessehof, Wereldburgers van de Voorstreek en de beelden-route Fruchtbere Grônd.

Mijn eerste keer #

Tags

Ardennen, België, Boudewijn de Groot, Culturele Hoofdstad, Familie, Friesland, Helikopter, Ine, Koksijde, Leeuwarden, Maboge, Marokko, Meli, Mijn eerste keer #, Muziek, Nismes, Port, Sobelair, Terschelling

Bijna zes weken geleden lanceerde ik een #tag. Een reeks vragen over de ‘eerste keer’. En meer dan tien bloggers hebben de handschoen opgepakt en geschreven over hun eerste keren. Dank dank. Ik had zo’n bijval niet verwacht. Nogmaals dank. En deels tot mijn eigen verbazing heb ik daar zelf nog niet op geantwoord. Ik maak het vandaag goed. Op de valreep, deze laatste dag van januari.

1. Wanneer heb je voor het eerst gevlogen?

Ik heb daar ooit al eens over geschreven. Klik HIER. Ik won een ballonwedstrijd toen ik negen of tien was. Een helikoptervlucht van een half uur. Dat was mijn luchtdoop. En vele jaren later – ik was al twintig – vloog ik voor het eerst met vriend W van Brussel naar Athene. Met Sobelair – een toenmalige dochter van Sabena zaliger.

Van Zaventem naar Athene (en weer terug)

2. Waar ging je voor het eerst naar school?

De papschool. De kleuterschool van Boechout bij de nonnen. Ik was nog net geen drie begin september 1959. Juffrouw Boogaert. En daarna bij juffrouw Mina en tenslotte bij een non wiens naam ik me niet herinner. Zijn er dorps- en leeftijdgenoten die dat nog weten? Kan het zijn … zuster Adolphina … of zoiets? Ik herinner dat er een grote kachel in het lokaal stond – waar nu de parkeerplaatsen van Delhaize zijn.

3. Waar (en wanneer) ging je voor het eerst zonder ouders op vakantie?

Ik was als kind bij de Scouts. Ik herinner me een kamp in Maboge aan de Ourthe. Belgische Ardennen. Ik ging in mijn eentje van Terschelling met de trein naar Boechout. Sliep daar bij mijn grootvader. Toen een dag of tien op kamp en dan weer terug met de rein naar Harlingen Haven en vervolgens naar Terschelling. Ik denk in de zomer 1968. Of zou het zomerkamp met de CM (Christelijke Mutualiteit) naar Middelkerke een zomer eerder geweest zijn? Ik was dus een jaar of tien of elf. Ik reken de logeerpartijen bij mijn Oma en Nonkel Gustaaf in Menen niet mee als ‘vakantie’.

4. Wat weet je nog van de allereerste keer dat je alcohol dronk / proefde?

Waarschijnlijk was dat ook toen ik een jaar of elf, twaalf was. Een glas port. Een ‘portooke’ zoals mij Oma het noemde. Zij had de gewoonte om op zondag na de mis te aperitieven. Cinzano (een soort Martini) en Porto. En bij het eten tafelbier. In beugelflessen. Vergelijkbaar met Piedboeuf maar de juiste merknaam herinner ik me niet.

5. Wat is de eerste single / lp / cassettebandje / cd die je zelf kocht (of kreeg)?

‘Nacht en Ontij’ van Boudewijn de Groot. Een lp die afweek van zijn normale repertoire. Mijn vader kocht platen van James Last en aanverwanten. En kleinkunst-artiesten. Liesbeth List, Boudewijn de Groot, Miel Cools, Miek en Roel, Willem Vermandere en zo kan ik nog even doorgaan. En twee cabaretiers – Toon Hermans (zijn nummer 1) en Wim Sonneveld. ‘Nacht en Ontij’ vond hij maar raar. Daarom kocht ik die zelf. Mijn eerste, eigen elpee.

6. Wie was de eerste dode mens die je zag?

De bomma. De moeder van mijn vader. Ik was tien en was zeer onder de indruk van de kamer in mijn grootouders huis. Ik kende die kamer goed maar nu was die leeg en helemaal zwart gemaakt met grote zwarte gordijnen aan alle muren. En een bed met mijn overleden grootmoeder. Een paar kaarsen rond het bed. Maar het meest rare vond ik een doosje lucifers (een dozeke met stekskes) dat tussen haar kin en nek te zien was. Later vertelde mijn grootvader dat dat wordt gedaan omdat anders de mond van de gestorvene openvalt. Ik zag dat fenomeen later bij mijn andere grootmoeder opnieuw maar dan met een opgerold washandje tussen kin en nek.

7. Weet je nog iets van de eerste keer dat je de zee zag?

Nee maar dat was vast in Koksijde want daar gingen we op zomervakantie. Ik herinner me wel van alles van die vakanties. Veel met trapkarrekes / go-karrekes / skelters op de zeedijk. Naar de Meli in Adinkerke. En papieren bloemen verkopen in ruil voor schelpen. En het meeste indruk maakte een vissersboot die vanuit de zee zomaar het strand op kwam rijden. Een boot met wielen. Ik ben er dagen over blijven praten.

Met de tram naar de Meli

8. Waar stond het bed waarin je voor het eerst sliep nadat je je ouderlijk huis hebt verlaten?

Ik reken een paar onduidelijke weken ‘op kot’ in Brussel niet mee. Toen ik echt het ouderlijk huis verliet, sliep ik eerst een paar weken bij vrienden van mijn ouders op ‘De Hooidollen’ in Leeuwarden. Nu de Culturele Hoofdstad van Europa. Toen een paar dagen bij Eric in een van de Rembrandtdwarsstraten. Ook in Leeuwarden en algauw daarna  op de Brandewyk in Boelenslaan. Ook in Friesland. Met en bij Ine. En bij Sjaan en Rene.

9. Wie was de eerste niet-Nederlander / niet-Vlaming – iemand met een andere culturele achtergrond – waar je mee hebt gepraat?

Ik reken de vele Nederlandse vrienden niet mee. We gingen namelijk elk jaar naar Nederland op vakantie. Eerst Texel en daarna naar Terschelling. Ik vertelde er al veel vaker over. En ik was te jong om me ‘mensen’ te herinneren tijdens onze grote reis naar zuid Spanje in de zomer 1964. Ik werd naar goed ‘Belgisch’ (of Vlaams) gebruik naar de Ardennen gestuurd om mijn Frans bij te schaven. Veertien dagen bij een Waalse familie. Bij Jeanne – een nicht van mijn vader en haar man. De houtvester van Nismes (provincie Namen) in de Ardennen. Een geweldige vakantie. Ik heb veel opgetrokken met een neef van hen. Mijn best gedaan om zo goed mogelijk Frans te praten. Mee de bossen in. Naar de markt – ergens in noord Frankrijk. Kamperen in een blokhut – ver weg van de bewoonde wereld. Op patrijzen-jacht. Mee de oude pastorie van Nismes helpen verbouwen. Een bijzondere paasvakantie.

10. Wat was de eerste plek die je bezocht buiten Europa?

Marokko. Afrika dus. Bijna vier weken met een vw-busje rondgetoerd. Voorjaar 1981. Vanuit Friesland via Ceuta – Fez – helemaal naar de Sahara – naar Marrakech – El Jadida – Casablanca – Rabat en via Melilla weer terug naar Spanje en weer terug naar Leeuwarden.

Vraag 11 beantwoord ik nog wel een andere keer. Beloofd.

Dertig dagen in de gevangenis

Tags

Acteur, Gevangenis, Het Klokhuis, Isabel, Leeuwarden, Rollenspel, Vrienden

Ik weet niet precies waarom ik gisteren aan Isabel begon te vertellen over mijn dagen in de gevangenis. Lang geleden, ik denk in 1987 of 1988. Volgens mij hadden we het over eten brengen aan familie in het ziekenhuis of de gevangenis. Nou ja, dat doet er niet toe. Ze keek me aan alsof ik van een andere planeet kwam. Haar man heeft een gevangenis-verleden. Ja, dat heb ik. Ik was dertig dagen ‘a prisoner‘. En ik werd er ook nog voor betaald …

Hahaha. Ik speelde ‘gevangene’ gedurende de ‘warming up’ van de Marwei, de nieuwe gevangenis in Leeuwarden. Ik werd – samen met oa Rob, Eric, Jack, John –  als rollenspelacteur ingehuurd voor diverse trainingen. Met dank aan Trienette overigens. (Zo, ben je alweer genoemd mevrouw Struik.) Ik besef dat dit een vreselijk blog moet zijn voor mijn geliefde collega blogger Zuster Klivia. Zij heeft niet alleen een bloedhekel aan stalkende ex’en maar minstens zo hard gruwelt ze van rollenspelen met acteurs. Grrr … bedrijfstrainingen met acteurs. Hahaha.

De Marwei (bron: ANP)

Ik vind het nog steeds één van de meest bijzondere weken uit mijn carrière. En ik denk nog steeds dat het heel zinnige trainingen waren. De Marwei was de eerste ‘nieuwe’ gevangenis die werd gebouwd in de tachtiger jaren. Het personeel was al twee maanden in dienst voordat de eerste (echte) gevangene zou worden geïnterneerd. In deze periode moest er heel veel geoefend worden. Veel van de oefeningen waren gericht op ‘techniek‘. Doen de bewakingscamera’s het? Hoe gaat het openen en sluiten van deuren en sluizen in het complex, etc …? En deze technische oefeningen moesten ook uitgeprobeerd worden met mensen. Soms met collega’s maar meestal werden wij daarvoor ingehuurd.

Dat ging ongeveer als volgt: wij kenden de doelstellingen van een oefening en handelden (acteren) zodanig dat de medewerkers konden oefenen / werken aan die doelstellingen. Elke oefening werd voorbereid en doorgesproken met de trainers en de acteurs. Het personeel wist enkel dat ze ons (acteurs) moesten behandelen als gedetineerden. Totdat de trainer duidelijk aangaf dat de oefening ten einde was. Daarna volgde een intensief nagesprek – steeds gericht op de doelstellingen van zo’n oefening. En de lessen die daaruit konden getrokken worden. Punten van verbetering, aanpassing of verandering.

Zo’n oefening kon een kwartier duren of een hele middag of nacht. Wij wisten het, de medewerkers (Penitentiair Inrichting Werkers) niet. Ik herinner me niet meer alles maar een paar hoogtepunten vertel ik graag. Een middag met vrouwelijk bezoek – ook actrices; het proberen binnen smokkelen van cocaïne – via een tongzoen, het laten fouilleren inclusief volledige visitatie (*) en dan achteraf toch het kokertje met (nep)poeder tevoorschijn halen uit mijn weelderige krullen. Of de ontsnapping met een helikopter vanaf de binnenplaats tijdens de recreatie. Dat is trouwens een paar jaren later écht gebeurd in de Marwei. Andere oefeningen die ik me herinner zijn een brand op de afdeling; een strafoverplaatsing met veel agressie; een tolkentelefoon; een gijzeling en ontsnapping met een afvalcontainer nadat ook de ME ingeschakeld was. En natuurlijk minder spectaculaire zaken zoals gesprekken met maatschappelijk werk; het vragen om overplaatsing naar een andere vleugel; uithuilen bij de nacht PIW’er; zeuren over een extra telefoon-moment, ruzie maken met een andere gedetineerde, een ongeluk met een zaagmachine in de werkplaats … enzovoort.

Deze training kreeg nog een mooi staartje. Voor mij althans. Het televisieprogramma ‘Het Klokhuis’ heeft een paar jaren later een aflevering gemaakt over ‘de testacteur’. Ik werd daarbij gevolgd en geïnterviewd tijdens een soortgelijke training in de gevangenis van Lelystad.

En vanochtend kreeg ik een (aangedikte) Portugese vertaling te horen van mijn gevangenis-avonturen toen Isabel mijn ‘verleden als prisoner‘ in geuren en kleuren vertelde aan haar collega die vaak met ons meerijdt naar de stad.

(*) In gevangenissen wordt onder visitatie verstaan dat gedetineerden fysiek volledig onderzocht worden op het bezit van contrabande (verboden zaken, zoals drugs, wapens, etc.). Doorgaans dient de gedetineerde zich volledig te ontkleden, hij zal zijn voetzolen moeten laten zien (of daar niets onder geplakt is), hij zal zijn mond moeten laten inspecteren en hij/zij zal een aantal kniebuigingen moeten doen (om verstopte waar tussen billen en in de vagina te ontdekken). Eventueel is het mogelijk met een speciale maatregel (art. 31 lid 1 Penitentiaire beginselenwet) om onderzoek te doen in lichaamsholtes, zoals (kunst) vagina en anus. Dit onderzoek vindt te allen tijde plaats door een arts (van de inrichting). Uit: Wikipedia

Taaldrukwerkplaats

Tags

Amsterdam, Bergen op Zoom, Drukken, Leeuwarden, Schrijven, Taaldrukken, Vrienden

Een bericht uit het verleden … het is zaterdagochtend, iets voor zessen in de ochtend. Zometeen vertrekken we voor een kort weekend-tripje – vooral shoppen – naar Nelspruit in Zuid Afrika. Nog vlug mijn emails bekijken. Een email met de titel ‘Taaldrukwerkplaats’. Dat is een verrassing. Dat woord heb ik lang niet gehoord en al helemaal niet gebruikt. ‘Taaldrukken’ … in mijn persoonlijke tijdscapsule vlieg ik 30 jaar terug in het verleden.

Schooljaar 1982 – 1983. Samen met Hanneke R reis ik elke twee weken van Leeuwarden naar Amsterdam. We volgen een bijscholing tot taaldrukker in de Staatsliedenbuurt. Hanneke meer met een insteek vanuit de beeldende vorming; ik vanuit taal en verhalen vertellen. Beiden werkten we als consulent kunstzinnige vorming. We krijgen les van Henk, Peter, Jos en Frederice. Het zijn zeer inspirerende bijeenkomsten. In Friesland proberen we vervolgens alles uit wat we geleerd hebben. In het volgende schooljaar was ‘taaldrukken’ een populair onderdeel van ons aanbod aan basisscholen. We ontwikkelden een eigen cursus met lesmaterialen. De volgende jaren was taaldrukken een belangrijk onderdeel van mijn dienstverband – eerst bij ‘De Blauwe Stoep’ en later bij de ‘SKVF’.

Eind 1989 verhuisden we naar Bergen op Zoom. Niet heel veel later vond ik een eerste briefje van Cootje en Kas in mijn brievenbus. En Gerald sprak me op de Monterssori-school aan over mijn taaldruk-verleden. Of ik wist dat er een ‘Taaldrukwerkplaats’ bestond in Bergen op Zoom? Ze waren op zoek naar versterking. Ik had Cootje en Kas een paar keer ontmoet op landelijke taaldrukkers-bijeenkomsten. Ik maakte een afspraak bij de schoolbegeleidingsdienst. En om het verhaal niet al te lang te maken … ik werd taaldrukker in Bergen op Zoom. Onder leiding van een altijd-enthousiaste Cootje.

En dan nu terug naar 2014. Na 25 jaar houdt de ‘Taaldrukwerkplaats Bergen op Zoom’ op met zijn activiteiten. Vandaar de email. Zij nodigen mij uit voor een etentje. Wat lief en attent. Wel een verdrietig bericht. Zeker als ik lees dat het de laatste werkplaats in Nederland was. ‘Schrijven wat je op je hart hebt.’ Ik ben het al die jaren blijven doen.

© BN/DeStem

Voor het artikel in de krant, klik HIER.

Ik zal waarschijnlijk niet bij het etentje aanwezig zijn. Wel hoop ik wat oude bekenden terug te vinden via internet. Nostalgie … nee … nou ja – een beetje. Mooie herinneringen … ja.