Laat ik beginnen met iedereen te bedanken die de afgelopen dagen heeft gereageerd op mijn vorige stukje. Over de niet-aangekomen koffer van Isabel. Dank voor jullie medeleven en adviezen. Jammer genoeg hebben we nog steeds niets vernomen. Gelukkig is dit stukje vakantie-leed wat uit onze gedachte verdwenen. Niet helemaal maar toch voldoende.
Als ik volgende week weer aan het werk ben in Goes (en Isabel in Maputo) dan ga ik er nog een keer achteraan.
Voor vandaag een diavoorstelling van alle bedden en slaapkamers waar we deze vakantie hebben geslapen. In Portugal, België en Duitsland. Duiken jullie mee de ‘koffer’ in?
En eigenlijk schrijf ik dit stukje met foto’s zodat ik over enkele maanden nog weet welk bed waar stond. Voor het geval ik een fotoboek maak voor onder de kerstboom.
Vanaf ‘onze’ berg rijden we naar het dal. Naar het dichtstbijzijnde stadje. Rio Maior. We zijn nog steeds in Portugal. Olijfbomen, hier en daar een wijngaard, veel eucalyptusbomen. Plots steekt een vos de straat over. Een mooi beest alhoewel ik ook weet dat vossen veel verdriet kunnen brengen als ze een kippenhok binnendringen. Alles is gortdroog. Nog geen afgebrande stukken land gezien. Dat gevaar ligt wel op de loer.
Kleine dorpjes, gehuchtjes is waarschijnlijk een betere beschrijving. Heel landelijk, een beetje alsof de tijd hier heeft stilgestaan. En dan zien we de zoutvelden. Best wel vreemd want we zijn ruim 30 kilometer landinwaarts, ver weg van de Atlantische Oceaan. We slaan rechtsaf en zoeken een parkeerplaats.
In Salinas de Rio Maior wordt zout gewonnen uit een ondergrondse zoutmijn die is ontstaan tijdens de Jura, toen de zee nog tot deze regio kwam. Tijdens het terugtrekken van de zee ontstonden er spelonken en is er een brede zoutlaag achtergebleven. Als het regent dringt het water door in de spelonken. Hierdoor vormen er ondergrondse waterlopen en wordt zoet water omgezet in zout water. Dit water wordt via putten uit de grond gehaald en opgeslagen in waterbassins.
Het zout zelf wordt nog steeds op ambachtelijke wijze gewonnen. In de bassins verdampt het water door de zon en de wind. Er blijft een zoute laag achter die arbeiders met de hand scheppen. Ze maken hier kleine piramides van zodat het zout kan drogen aan de lucht. Na het drogen slaan ze het zout op in houten huisjes en is het klaar om verwerkt, verpakt en verkocht te worden.
De man op de foto hierboven geeft een woordje uitleg. In de lagere bassins zien we een tiental arbeiders met rubberen laarzen het zout opscheppen en telkens weer een nieuw stapeltje zout maken. Er wordt ook gebruik gemaakt van kruiwagens. Het lijkt me zware arbeid. Een soort mijnwerkers in de volle zon. Van de man hierboven op de foto hoor ik dat er bijna tachtig mensen werken. Het zout wordt vooral uitgevoerd naar Duitsland en Oostenrijk.
We maken een wandeling van een klein half uurtje omheen de zoutvelden.
Het zout dat afkomstig is uit Salinas de Rio Maior is van hoge kwaliteit en zeven keer zouter dan het water van de Atlantische oceaan. Dit komt doordat de ondergrondse zoutlaag al miljoenen jaren oud is. En omdat er geen industriële of chemische processen aan de zoutwinning te pas komen, bevat het zout alle mineralen en elementen die essentieel zijn voor onze gezondheid. In zoutmijnen wordt trouwens niet alleen traditioneel zout gewonnen, maar ook Flor de Sal. Deze zoutbloemen kunnen alleen bij de juiste weersomstandigheden ontstaan en worden geoogst. Dit is een zeldzaam en arbeidsintensief proces, waardoor Flor de Sal veel duurder is dan andere soorten zout.
Op de foto zie je vele houten huisjes langs de weg, vlakbij de zoutvelden. Deze huisjes zijn gemaakt om corrosie tegen te gaan en waren vroeger bedoeld voor opslag. Tegenwoordig vind je er cafeetjes, restaurantjes en artisanale winkeltjes. Je kunt er lekkernijen uit de regio kopen zoals chocolade, paté, wijn en likeur. Daarnaast vind je er aardewerk, cosmeticaproducten en souvenirs.
Het is leuk om even rond te kijken in de winkeltjes. Wij bestellen een drankje en de kinderen een ijsje. Zout kopen doen we echter niet want hoe krijgen we dat mee naar huis?
Omdat we het thuisfront (in Europa en Afrika) ook willen ‘bijpraten’ via WhatsApp-status worden er nog wat extra foto’s gemaakt. Zoals de foto hierboven.
Salinas de Rio Maior is het hele jaar open en gratis te bezoeken. In de zomer kun je de vorming van de zoutkristallen bekijken, dat kan niet in de koudere seizoenen.
We verblijven in een klein dorpje aan de rand van het gebergte Serra dos Candeeiros. Het dorp is nog net groot genoeg voor een café-restaurant annex mini mercado. Café Safari. We hebben al kennis gemaakt met de eigenaar en de vaste stamgasten. Dan is het toch wel handig dat ik een mondje Portugees spreek. Uiteraard is Isabel favoriet bij de plaatselijke stamgasten.
We schuiven twee of driemaal per dag aan. ’s Morgens voor een kopje koffie met torrada. Later volgen de kleinkinderen voor een ijsje en wij, de grote mensen, voor een biertje en wat kleine boodschappen. Het dorp ligt uitgespreid tegen een bergrug. Boven op de kam maken windmolens overuren. Aan wind geen gebrek. Er staan wat vervallen huizen en kleine boerderijtjes te koop. Naast de bewoonde huizen zijn er ook heel wat huizen afgesloten. Ik denk dat het tweede huizen zijn. Lissabon is hooguit een uur hiervandaan.
Ons optrekje (via Airbnb) staat in de …
Mooi hé dit straatnaambordje?! Chãos, een van de dorpjes die samen Alcobertas heten in de gemeente Rio Maior. Alle bordjes zijn even mooi, vind ik.
We maken wandelingen in de buurt en genieten van de rust en de mooie uitzichten. We gaan eten in een chique restaurant even verderop. En natuurlijk moet er ook geposeerd worden bij deze ‘grappige’ plaatsnaam.
En een foto van onze verblijfplaats? Ik heb geleerd dat je een stukje spannend moet afsluiten want dan komt de nieuwsgierige meelezer vast weer op bezoek. Até amanhã.
Vakantie. Dat kan alleen maar volledig zijn als Isabel d’r ook bij is. En dat is de realiteit al sinds afgelopen zaterdagavond. We zijn samen in Portugal. Heerlijk. Dinsdagmiddag waren we uitgenodigd voor een uitgebreide lunch in het appartement van Mangaze, Isabels broer die in Lissabon woont. Het grappige is dat Mangaze en Ines, zijn vriendin, op datzelfde moment in óns huis in Mozambique verbleven. Een soort huizenruil zou je kunnen zeggen. Isabels ouders verblijven in het huis van hun jongste zoon. Aldovanda en Andy wonen in Belfast maar zijn een weekje op vakantie in Portugal. Wij ook maar dan iets langer. En Catelijne en haar dochters maken het gezelschap compleet. Met andere woorden: een groot deel van mijn twee families voor even bij elkaar op lunchbezoek.
Een familieonderonsje in Linda a Velha
Wij boekten een fijn hotel in Lissabon met een uitstekend ontbijtbuffet. ‘Shopping’ was het belangrijkste woord (en activiteit) tijdens ons korte verblijf in de Portugese hoofdstad. Ik ben al voor de vijfde keer in Lissabon. Tien jaar geleden bezochten Isabel en ik uitgebreid de stad. Inclusief de meeste toeristische bezienswaardigheden. Als Zara, Pull & Bear, Bershka en Stradivarius op het programma staan, installeer ik me bij de ‘quiosque’ vlakbij ons hotel. Heerlijk. Een groot gevoel van vakantie. We zien elkaar later wel weer voor een heerlijke lunch met z’n allen.
Avenida Praia de Vitória – Saldanha – Lisboa
Op de tweede foto zie je misschien Isabel. Ons hotel zie ik ook maar dat is natuurlijk omdat ik weet waar ik moet kijken. Dit straat-koffie-tentje is dus letterlijk ‘om het hoekje vlakbij’. Er is meer dan alleen koffie te koop. Natuurlijk ook sapjes en frisdranken. Bier, cocktails, eenvoudige snacks. Er zijn honderden, misschien wel duizenden vergelijkbare plekjes te vinden in Lisboa. We zijn al een paar keer uit eten geweest en elke keer denk ik: “Wow, heel betaalbaar.” Portugal is echt wel goedkoper dan Nederland. Kijk maar eens op onderstaande foto. De prijslijst van onze QuiosqueDeja VuPlaza …
Ik zeg niet dat het spotgoedkoop is maar het zijn, in mijn ogen, zeer redelijke prijzen. Heb je gezien dat er steeds twee bedragen staan vermeld? Ik weet niet of ik dit al een keer eerder heb gezien. Prijzen voor overdag en prijzen voor ’s avonds na 21u.
Ondertussen hebben we de stad verlaten en zijn we omgeven door vijgenbomen, eucalyptusbomen, olijfbomen en een panoramisch uitzicht. Het is stil, nou ja, niet helemaal stil. Krekels en het geruis van de wind in de bomen en rondom het huis. Dat verslag komt een van de volgende dagen wel. Want de internetverbinding komt en gaat … en dat is prima tijdens een vakantie.
ps. Ik schreef al een keer eerder een stukje over ‘Even om het hoekje vlakbij’. Familie-taal. Klik HIER.
Het heeft vierentwintig dagen geduurd voordat ik een Afrikaans schilderij toevoeg aan Mijn Digitaal Lockdown Museum. Vandaag maak ik dat goed. Ik heb een dik boek naast me liggen. Kunst nu (Toth). Meer dan 500 pagina’s, ruim 530 foto’s. Een van de laatste hoofdstukken heet: ‘Afrikaanse en Afro-Caribische kunst’. Een werk van Prince Twins Seven Seven spreekt me het meest aan. Waarschijnlijk omdat ik heel veel overeenkomsten zie met het werk van Malangatana. Kleurgebruik, onrust, Makonde invloeden, complexe patronen, het hele schilderij staat vol met figuren.
Het liefst zou ik nu uitgebreid vertellen dat ik Mestre Malangatana (1936 – 2011) goed heb gekend. De Afrikaanse Picasso was een van zijn koosnaampjes. Heel in het kort. Het UMOJA CFC-programma (2003 – 2014) waarvan ik twaalf jaar artistiek coördinator was, had in elk deelnemend land een goodwill ambassador. Een beschermheer of beschermvrouwe. Malangatana Valente Ngwenya was onze Mozambikaanse patrão. Hij gaf ons advies en opende deuren die anders voor ons gesloten bleven. Wij hielpen hem met verschillende bouwactiviteiten in Matalana, zijn geboortedorp. Ik was op zijn begrafenis in Matalana, precies elf jaar geleden. Een dag van nationale rouw. Twee jaar later bezocht ik nog een keer zijn graf. Klik HIER.
Schreeuw om vrijheid – Chorar por liberdade – 1973 – Malangatana Valente Ngwenya – Olieverf op hardboard – 122 x 305 cm – MoMa, New York
In het Engels heet dit schilderij ‘Cry for freedom’.
Dit schilderij was het antwoord van Malangatana op het bloedbad in Wiriyamu, een klein dorpje in de provincie Tete, in het noorden van Mozambique. 16 december 1972. Het koloniale Portugese leger doodde die dag honderden burgers, mannen, vrouwen en kinderen. Het land werd drie jaar later onafhankelijk van Portugal. Dit schilderij is een heel goed voorbeeld van de ‘all-over’-benadering van Malangatana. Elk onderdeel op het schilderij krijgt evenveel aandacht, dus ook betekenis. Hij geloofde dat horror en geweld de deur opent naar het fantastische, naar een grillige mythische wereld. Op dit schilderij zien we beide werelden. Koloniaal geweld, kettingen, dolken, reptielachtige wezens, soldaten, burgers, vogels, enge figuren met witte tanden. Een duistere vogel met een ketting om de nek maar ook een witte (vredes)duif op de voorgrond. Ik meen ook Malangatana zelf te herkennen aan de linkerzijde. Veel van zijn schilderijen, tekeningen en murals zijn vergelijkbaar van stijl.
Tot zover. Ik kan nog heel veel meer over Mestre Malangatana vertellen maar dat doe ik niet in dit stukje. Verder is hij bijzonder in Mijn Digitaal Lockdown Museum omdat hij de enige schilder is waarvan ik zelf unieke werken bezit. Omwille van veiligheid laat ik ze hier niet zien en laat ik in het midden waar ik ze bewaar. In 2007 ontving hij op het bordes van het stadhuis van Maputo de UMOJA-CFC-Award.
Burgemeester Eneas Comiche en Malangatana Valente Ngwenya – UMOJA CFC Award – december 2007(eigen foto)
Mozambique – officieel: República de Moçambique – ligt in het zuid-oosten van Afrika aan de Indische Oceaan. In het noorden grenst het land aan Tanzania. In het noord-westen aan Malawi en Zambia, in het westen aan Zimbabwe en in het zuiden en zuid-westen aan Zuid-Afrika en Eswatini. Het Mozambique-kanaal in het oosten scheidt Madagascar, Mayote en de Comoren van Mozambique.
Embleem van: Republiek Mozambique
Tussen de eerste en de vijfde eeuw na Christus migreerden Bantu-sprekende volkeren vanuit het noordelijke en westelijke deel van zuidelijk Afrika – over land naar het huidige Mozambique. Noord-Mozambique ligt vol in de moesson-passaatwinden van de Indische Oceaan. Tussen de 7e en 11e eeuw ontwikkelde zich aan de kust een reeks Swahili-havensteden, die hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van een aparte Swahili-cultuur en -taal. In de late middeleeuwen werden deze steden bezocht door handelaren uit Somalië, Ethiopië, Egypte, Arabië, Oman, Perzië en India.
De islamitische Arabische Mussa Ibn Bique, was de eerste bekende heerser in Mozambique, nog vóór de komst van de Portugezen. Vasco da Gama arriveerde voor het eerst in Mozambique in 1497. Er bestonden toen al verschillende Arabische, commerciële pakhuizen aan de kust. Het grootste deel van de bevolking had de islam aangenomen. Vanaf 1505 is er sprake van kolonisatie door de Portugezen. De Portugese matrozen noemden dit gebied ‘Terra de Mussa Ibn Bique’ ter ere van de eerste Arabische heerser. Het land van Mussa Ibn Bique. Maar dat wordt daarna al gauw verbasterd op z’n Lusitaans (Portugees) tot ‘Moza-in-bique’ tot het hedendaagse ‘Moçambique’.
Na meer dan vier eeuwen Portugese heerschappij werd Mozambique in 1975 onafhankelijk en werd kort daarna de Volksrepubliek Mozambique.
Over de vlag van Mozambique en de betekenis van de symbolen en kleuren heb ik al eens eerder geblogd. Klik HIER.
6 januari. In veel katholieke landen een belangrijke dag. Twaalf dagen na de winter-zonnewende. Twaalf dagen en nachten stond de natuur even stil maar vanaf nu wordt het merkbaar lichter. De natuur ontwaakt. Lang geleden was 6 januari een dag om feest te vieren. De wereld even een dag op z’n kop zetten. De gekken krijgen figuurlijk de sleutels van het stadhuis in handen. William Shakespeare schreef de komedie ‘Driekoningenavond’ (Twelfth Night). Ik regisseerde deze klassieker bij Het Zunderts Toneel (1997).
Enkele weken geleden zag ik bij toeval het zinnetje: “Geen Drie Koningen- maar Vier Koningenfeest“. Er stond een foto bij. Mijn aandacht was getrokken. Ik keek naar de foto en ging op zoek naar wat extra informatie.
Vier-koningenfeest (1506) – Francisco Henriques
Verdomd het is waar. Het zijn er vier. Ik zie veel bekende elementen. De stal met een zichtbare ezel, moeder Maria met haar pasgeboren kind op schoot (Jezus) en links de bezoekers met cadeautjes. Maar wie is die vierde koning? Ik herken Caspar, Melchior en Baltazar. Wie is die gozer in het midden – met speer en verentooi?
De Brugse renaissanceschilder Francisco Henriques schilderde van 1501 – 1506 het belangrijkste altaarstuk van de kathedraal van Viseu in Portugal. Dit bestaat uit veertien panelen die hij samen met zijn Portugese leerling Vasco Fernandes maakte. Eén van die panelen laat het Vier Koningen Feest zien met het pasgeboren kindje Jezus. De vier koningen zijn Melchior uit Europa met goud, Caspar uit Azië met mirre, Baltazar uit Afrika met wierook en een koning uit ‘Amerika’ met een houten beker waarvan de inhoud vermoedelijk cacaobonen zijn. Het schilderij is te zien in het Museu de Grão Vasco te Viseu.
De Amerikaanse koning is het opperhoofd van de Tupinambá. Een indianenstam uit Brazilië. De ontdekker van Brazilië Pedro Álvares Cabral maakt in 1500 kennis met deze stam. De Vlaamse schilder respecteerde de laat middeleeuwse traditie dat de Drie Koningen vertegenwoordigers zijn uit de toen bekende wereld: Europa, Azië en Afrika. Nu er voor Portugal een nieuw gebied is ontdekt – men wist nog niet of dit gebied in Azië lag of in een nieuw continent – voegt Francisco Henriques deze nieuwe vertegenwoordiger toe aan het traditionele driekoningen-tafereel.
De Tupinambá waren naar verluid kannibalen. Het Rijksmuseum heeft een drieluik waarin deze Braziliaanse indianenstam staat afgebeeld.
De behandeling van krijgsgevangenen door de Tupinambá-indianen, in drie taferelen (Anoniem ca 1630)
Links een processie van gewapende indianen met in het midden een leider in een draagstoel begeleid door enkele muzikanten. In het midden een stoet van indianen bewapend met knotsen, pijl en boog en speren, in het midden een indiaan in wit gewaad met een stok met veren op een draagstoel. Rechts naakte krijgers met een gevangene vastgebonden met touwen, op de grond en rechts bij een vuur enkele vrouwen met kinderen.
Dit was waarschijnlijk een fries voor een schoorsteenmantel, vermoedelijk uit het Koloniaal Magazijn van de West-Indische Compagnie te Amsterdam. De fascinatie in Europa voor de oorspronkelijke bewoners van Zuid-Amerika was in de 17de eeuw groot. Hun (vermeende) kannibalisme sprak zeer tot de verbeelding. Een groot deel van de voorstelling is gefantaseerd en zegt meer over de westerse blik op de Nieuwe Wereld, dan over het leven van de Tupinambá.
Een leuk extra weetje is het niet verifieerbaar verhaal van de Duitse soldaat en zeeman Hans Staden. In 1554 werd hij acht maanden gevangen gehouden door de Tupinambá. Ze zouden hem (willen) opeten. Dankzij een list van een Franse kapitein kon Hans Staden ontsnappen en hij keerde terug naar Duitsland. Hij schreef zijn belevenissen op en zijn boek uit 1577 werd een bestseller.
Voorlopig blijf ik gevrijwaard van de processie-eikenrups. Ik heb het dus over een andere uitslag. Een vergeten uitslag van een vergeten prijsvraag. We gaan terug naar 16 april van dit jaar. Klik HIER. Drie foto’s en daarbij de vraag “Waar ben ik?” Met andere woorden: “Waar heb ik deze foto’s gemaakt?”
Weinig juiste antwoorden. Een paar gokjes. Gerbie geef ik een half punt. En Ximaar verdient ook een half punt maar ik geef hem een vol punt. Hij antwoordde op foto één: Musée d’Orsay in Parijs. Dat is helemaal juist. Officieel had hij natuurlijk ‘Frankrijk’ moeten antwoorden maar ik reken het goed.
Gerbie krijgt een half punt voor zijn gok bij foto twee. Ja, het is in Portugal maar niet in de Algarve maar bij Sitio – Nazaré. Deze twee foto’s heb ik genomen tijdens Isabels eerste vakantie in Europa in 2012.
De derde foto was duidelijk te moeilijk. Het strand bij Klaipèda in Litouwen.
Klaipèda in Litouwen
Ik was er in de zomer 2006. Een mooie reis door de Baltische staten. In mijn eentje, met de tent, wat toeristengidsen, veel boeken. Een mooie herinnering.
Het zal vast niet moeilijk zijn om bovenstaande titel te vertalen / te begrijpen. ‘De Groote Oorlog’, ik blijf het met opzet met dubbele oo schrijven. ‘De Eerste Wereldoorlog’. Ik schreef er al twee stukjes over. Mijn Nederlandse lezers / volgers reageerden haast unaniem dat zij nauwelijks iets weten over deze periode. Nederland was neutraal dus veel minder familiaal leed dan in België en in heel veel andere landen. Dus weinig aandacht – ook niet in het (geschiedenis) onderwijs. Eerlijk gezegd weet ik ook niet heel veel. Zo vroeg ik me af … wereldoorlog … dan was het slagveld niet beperkt tot Europa? Wat gebeurde er in 1914 – 1918 in Afrika? In Mozambique? Ik had geen flauw benul.
Toch weet ik al heel wat jaren dat er ‘iets’ moet gebeurd zijn want op het plein voor het Centraal Station in Maputo – een prominente plek in de hoofdstad – staat een groot monument met als opschrift: “Aos seus combatentes europeus e africanos da grande guerra”
Monument voor de gesneuvelden
Er is nauwelijks iemand te vinden die iets meer kan vertellen over het monument en wie dan wel die gesneuvelden zijn. Wikipedia (de Portugese versie) helpt me op weg.
“Het herdenkingsmonument, door de beeldhouwer Ruy Roque Gameiro in samenwerking met de architect Veloso Reis, werd in 1935 in Maputo (toen Lourenço Marques), de hoofdstad van Mozambique, ingewijd. Het is gelegen aan de Praça dos Trabalhadores (voormalig Mac Mahon plein), tegenover het beroemde treinstation, en is een eerbetoon aan de Portugezen en Afrikanen (Mozambikanen en Angolezen) die zijn omgekomen in de Eerste Wereldoorlog.”
In een andere document – een universitaire studie – vind ik wat meer details die ik hier niet vermeld. Het gaat over de betekenis van de figuren en de gesymboliseerde veldslagen die zijn afgebeeld. Vraag blijft nog … ‘Waar zijn deze Mozambikanen gesneuveld?’ Mijn Mozambikaanse vriend Rufus stelt zich dezelfde vraag. Hij werkt aan een boek (studie) over dit onderwerp. Zijn eerste doel is om ‘namen’ te vinden. Wie waren deze mannen? Uit welk deel van Mozambique kwamen ze? Dat Mozambique – toen nog Portugees Oost Afrika – een kolonie van Portugal was, is bekend. Dus werden Mozambikanen en Angolezen ingezet als soldaat (kanonnenvlees) aan het Afrikaanse front. En in Frankrijk.
Ik lees een verhelderend stuk over de laatste dagen van Duits verzet in dit deel van de wereld. Ik citeer een paar stukjes.
“De Duitse generaal Paul von Lettow-Vorbeck, die nog altijd een guerrillastrijd in Oost-Afrika voert, heeft dan toch het nieuws van de wapenstilstand vernomen. Hij houdt al de hele oorlog met zijn koloniale Schutztruppen stand tegen een grote overmacht van geallieerde koloniale troepen. Nadat een groot deel van de Schutztruppen in Duits Oost-Afrika (nu Tanzania) waren uitgeschakeld, ontkwam Lettow-Vorbeck een jaar geleden naar Portugees Oost-Afrika (nu Mozambique).
Enkele weken geleden wist hij langs het Nyassameer (het huidige Malawiweer) onverwachts op te rukken naar Noord-Rhodesië (nu Zambia). Daar voerde hij nog een paar succesvolle aanvallen uit. Eergisteren, de dag nà de wapenstilstand, wist hij nog de stad Kasama te veroveren.
Lettow-Vorbeck en zijn troepen als kwelduivels van de Britten in Oost-Afrika (Lustige Blätter, nr 33, 1918).
Vandaag zag hij iemand met een witte vlag naderen. Een Britse magistraat in Noord-Rhodesië overhandigde hem een brief van de Zuid-Afrikaanse generaal Jacob van Deventer, de bevelhebber van de Geallieerde strijdmacht. Lettow-Vorbeck heeft zo kunnen vernemen dat er een einde is gekomen aan de vijandelijkheden en dat ook in Afrika de strijd moet ophouden. De Duitse troepen in Afrika zullen niet krijgsgevangen worden gemaakt als ze zich overgeven. Ze zullen naar Europa worden teruggebracht.
Lettow-Vorbeck zou nu bereid zijn zich over te geven. Op dit moment beschikt hij nog maar over 140 Duitse militairen en iets meer dan duizend askari’s (inheemse zwarte soldaten). Nadat hij het nieuws vernomen heeft, begeeft Lettow-Vorbeck zich met zijn troepen in alle kalmte naar Abercorn bij het Tanganyikameer, waar hij zich op 25 november eervol overgeeft. Als hij in maart 1919 naar Duitsland terugkeert, wordt hij in Berlijn als een held onthaald.”
Blijft de vraag wie waren de Mozambikaanse soldaten? Overzichtstabellen over Mozambikaanse slachtoffers vind ik niet. Er waren in totaal zo’n drieëndertig duizend Portugese oorlogsslachtoffers waarvan ongeveer zevenduizend doden.
Aan het Europese front hebben naar verluid ruim een een half miljoen Afrikanen meegevochten.
De onafhankelijkheid werd uitgeroepen op 25 juni 1975, na een strijd die meer dan 10 jaar duurde. Na de ontdekking van het land door Vasco da Gama werd Mozambique een kolonie van Portugal. Na de Tweede Wereldoorlog hernoemde de Portugese regering onder leiding van dictator Salazar alle buitenlandse Portugese bezittingen als overzeese provincies. De regering gaf tevens toestemming voor emigratie van Portugezen naar Mozambique. In 1973 woonden 300.000 Portugezen in Mozambique. Dit verklaart waarom tot op heden Portugees wordt gesproken in het land. Onder invloed van onafhankelijkheidsbewegingen in verscheidene andere Afrikaanse landen in die periode, richtten verschillende antikoloniale bevrijdingsbewegingen in 1962 een nieuwe beweging op, onder de naam FRELIMO (Frente de Libertação de Moçambique, vertaald Bevrijdingsfront van Mozambique). Dit bevrijdingsfront keerde zich tegen de Portugese overheersing.
In 1963 werd het hoofdkwartier van FRELIMO in Dar es Salaam (Tanzania) gevestigd, van waaruit men gewapende campagne tegen het Portugese koloniale bewind startte. Reeds in 1964 werd de controle over het noorden van het land verworven. De beweging ontving de steun van de westerse wereld en de Sovjet Unie.
In 1969 vond een radicalisering binnen de beweging plaats. In de jaren 70 groeide het aantal FRELIMO-strijders uit tot zowat 7000 mannen en vrouwen. Zij controleerden het noorden en het midden van het land – ondanks de 60.000 Portugese militairen die in Mozambique aanwezig waren om hen te bestrijden.
In 1974, na de Anjerrevolutie in Portugal waarbij premier Caetano werd afgezet, begonnen de nieuwe Portugese machthebbers te onderhandelen met FRELIMO over de onafhankelijkheid. Op 20 september 1974 verwierf Mozambique reeds verregaande autonomie. De onderhandelingen leidden tot het uitroepen van de Volksrepubliek Mozambique op 25 juni 1975. In het Lusaka-akkoord werd de macht overgedragen aan FRELIMO, dat zich omvormde tot politieke partij. Samora Machel werd de eerste president.
Bron: Wikipedia
ps Het lijkt misschien dat ik in de vakantie-modus sta. Dat is niet zo. Het zijn andere zaken die me deze dagen bezig houden. Ik hoop snel weer wat vaker stukjes te schrijven op mijn weblog. Fijn dat jullie blijven meelezen.
Koen Schyvens 